SERCE I KRAZENIE KRWI

1. SERCE I KRAZENIE KRWI

3. W uproszczeniu uklad serowo-naczyniowy mozna przedstawic jako skladajacy sie z: ^ czterech pomp pracujacych szeregowo po dwie (prawy przedsionek i prawa komora oraz lewy przedsionek i lewa komora). ^ czterech zbiornik�w krwi (dw�ch zbiornik�w duzych i dw�ch zbiornik�w plucnych). ^ dw�ch sieci naczyn wlosowatych laczacych zbiorniki tetnicze ze zbiornikami zylnymi.

4. Wiekszosc objetosci krwi (okolo 80%) znajduje sie w tzw. ukladzie (zbiorniku) niskocisnieniowym (zyly, prawe serce i male krazenie). Reszta znajduje sie w tzw. ukladzie (zborniku) wysokocisnieniowym (lewe serce,aorta,duze i drobne tetnice,wlosniczki)

5. Ruch krwi utrzymywany jest: * r�znica cisnien pomiedzy poczatkiem duzego krazenia, tj. aorta, a jego zakonczeniem w prawym przedsionku � wynosi okolo 95 Tr. r�znica cisnien pomiedzy poczatkiem malego krazenia, tj., poczatkiem tetni plucnej, a jego koncem w lewym przedsionku- wynosi okolo 10 Tr . R�znice te sa konsekwencja skurcz�w miesni kom�r i przedsionk�w serca oraz tzw. opor�w obwodowych (miesnie gladkie drobnych tetniczek i prekapilar). Jeden kierunek przeplywu krwi, ze zbiornik�w zylnych do tetniczych wynika z samej budowy jam serca i istnienia zastawek, kt�re uniemozliwia cofanie sie krwi. Uklad krazenia dzielimy na duzy i maly � duzy: lewa komora pompuje krew przez naczynia tetnicze do obwodowych naczyn wlosowatych i wraca zylami do prawego przedsionka; maly: z prawej komory tetnica plucna do naczyn wlosowatych pluc i wraca zylami plucnymi do lewego przedsionka

6. FIZJOLOGIA SERCA Zasadnicza czynnoscia serca jest przepompowywanie krwi z ukladu zylnego do ukladu tetniczego poprzez krazenie plucne, w kt�rym ulega ono utlenowaniu. Te czynnosc serca jako pompy ssaco-tloczacej zalezy od rytmicznych zmian wlasciwosci fizycznych miesnia sercowego W czasie rozkurczu jest wiotki i krew, dzieki r�znicy cisnien, naplywa do jam serca; w czasie skurczu skraca sie, zwiekszajac napiecie mechaniczne, dzieki czemu krew jest wyrzucana do naczyn krwionosnych, wychodzacych z jam. Te okresy skurczu i rozkurczu sa rytmicznie i w spos�b uporzadkowany narzucane przez impulsy powstajace automatycznie w ukladzie bodzcoprzewodzacym serca i przewodzone do miesnia sercowego.

7. FAZY CZYNNOSCI SERCA(cykl pracy sera) Faza roskurczu- miesien sercowy jest w rozkurczu, ujscia przedsionkowo- komorowe (zastawki przedsionkowo-komorowe- dwudzielna i tr�jdzielna) sa otwarte; zastawki p�lksiezycowate aorty i tetnicy plucnej sa zamkniete. Krew z ukladu zylnego przeplywa przez zyly gl�wne g�rna i dolna do prawego przedsionka, a z zyl plucnych do lewego przedsionka, wypelniajac je (stawianie sie zastawek). Szybkosc objetosciowa naplywu krwi zalezy od r�znicy cisnien pomiedzy ukladem zylnym a jamami serca. Cisnienie w ukladzie zylnym wynosi okolo 25 Tr, a w jamach 0 lub jest ujemne (oddychanie !!). Jest to faza szybkiego wypelniania. W miare wypelniania jam serca cisnienie w nich rosnie i naplyw krwi maleje. Jest to faza powolnego wypelniania.

8. Faza skurczu - Pod wplywem impulsu z ukladu bodzcoprzewodzacego rozpoczyna sie skurcz miesnia sercowego. Najpierw kurcza sie przedsionki, powodujac w nich wzrost cisnienia do 3-5 Tr i dopelnienie kom�r podnoszac w nich cisnienie do 15 Tr (cisn. p�znorozkurczo) i objetosc do 180-200 ml (obj. p�znorozk). Rozpoczyna sie skurcz kom�r, cisnienie w nich rosnie, z chwila gdy przewyzszy ono cisnienie w przedsionkach, napierajaca krew od dolu na zastawki przdsionkowokomorowe zamyka je (struny sciegniste !!). Komory sa zamkniete, krew nie moze wyplynac, rosnie cisnienie bez zmiany objetosci. Jest to faza izowolumetryczna skurczu kom�r . Z chwila gdy cisnienie w komorach zr�wna sie lub przewyzszy cisnienie w aorcie i tetnicy plucnej (odpowiednio 80 i 25 Tr) ich zastawki p�lksiezycowate otwieraja sie. Krew wtloczona jest do tetnic, wl�kna miesnia sercowego skracaja sie, objetosc kom�r maleje. Te faze skurczu nazywamy faza izotoniczna lub lepiej faza wyrzutu. cdn

9. Faza rozkurczu- Wreszcie predkosc wyrzutu maleje do 0, wskutek czego nastepuje odwr�cenie gradientu cisnien pomiedzy tetnicami a komorami. Krew z tetnic cofa sie w kierunku kom�r, napiera na zastawki p�lksiezycowate i zamyka je. Rozpoczyna sie rozkurcz kom�r. W pierwszej fazie wszystkie zastawki sa jeszcze zamkniete, krew do kom�r nie naplywa i mimo spadajacego cisnienia ich objetosc nie zmienia sie. Jest to faza rozkurczu izowolumetrycznego. Kiedy cisnienie w komorach obnizy sie ponizej cisnienia w przedsionkach, otwieraja sie zastawki przedsionkowo- komorowe i rozpoczyna sie, opisana juz, faza szybkiego wypelniania kom�r.

10. Objetosci krwi w sercu Objetosci krwi wyrzucane z kom�r sa w zasadzie r�wne. Objetosc wyrzutowa serca ludzkiego w spoczynku wynosi 60 � 100 (srednio 80) ml. Po zakonczeniu wyrzutu pozostaje w komorach pewna ilosc krwi nazywana objetoscia zalegajaca (rezydualna). Ilosc krwi przepompowana przez serce w ciagu 1 minuty nazywamy pojemnoscia minutowa serca. W stanie spoczynku wynosi ona okolo 6 l/min. I wynika z: objetosc wyrzutowa x liczba skurcz�w serca na minute. W czasie wysilku fizycznego moze ona osiagnac az 25 l/min.

11. TONY SERCA Opisanym zjawiskom mechanicznym w sercu towarzysza zjawiska akustyczne zwane tonami serca lub szmerami. Tony serca sa zjawiskiem fizjologicznym, a szmery patologicznym. Wyr�zniamy 2 podstawowe tony serca. Pierwszy (lub skurczowy) ton serca powstaje w momencie zamkniecia zastawek przedsionkowokomorowych i jest wynikiem drgania strun sciegnistych, miesnia kom�r i platk�w zastawek. Drugi (lub rozkurczowy) ton serca powstaje w momencie zamykania sie zastawek p�lksiezycowatych aorty i tetnicy plucnej i jest wynikiem ich drgania.

12. UKLAD BODZCOPRZEWODZACY SERCA Uklad bodzcoprzewodzacy sera generuje impulsy stanu czynnego w sercu, bez doplywu jakichkolwiek bodzc�w spoza serca, jest wiec odpowiedzialny za automatyzm serca. Uklad ten sklada sie ze skupisk, zwanych wezlami i peczkami. W prawym przedsionku, u ujsciu zyly gl�wnej g�rnej znajduje sie wezel zatokowo-przedsionkowy ( lepiej wezel zatokowy). Wezel zatokowy jest struktura narzucajaca sw�j rytm calemu sercu i dlatego nazywany jest pierwszorzedowym osrodkiem automatyzmu lub nadawca rytmu serca. cdn

13. Cecha kom�rek tego wezla jest brak stalego potencjalu spoczynkowego� Po zakonczeniu repolaryzacji po poprzednim pobudzeniu zaczyna sie przesuwac w kierunku dodatnim (malec) i w momencie osiagniecia tzw. wartosci progowej �wybucha� potencjal czynnosciowy. Jest to cecha kom�rek posiadajacych tzw. automatyzm i nazywana jest powolna spoczynkowa depolaryzacja. Od szybkosci narastania (stromosci) powolnej depolaryzacji zalezy czestosc skurcz�w serca. cdn

14. * Nastepna struktura ukladu bodzcoprzewodzacego jest wezel przedsionkowokomorowy zlokalizowany w dolnej czesci przegrody miedzyprzedsionkowej. Kom�rki tego wezla cechuje bardzo powolny przebieg powolnej spoczynkowej depolaryzacji i dzieki temu ich rytm pobudzenia jest podporzadkowany nadawcy rytmu. W warunkach fizjologicznych ograniczony jest tylko do przewodzenia potencjal�w czynnosciowych, bez ujawniania swojego automatyzmu. Przewodzenie to jest bardzo wolne, nie przekracza 5 cm/sek. co zabezpiecza wlasciwe nastepstwo czasowe skurcz�w przedsionk�w i kom�r. cdn aa

15. Kolejnym elementem ukladu bodzcoprzewoprzewodzacego jest peczek przedsionkowokomorowy zwany takze peczkiem Hisa. Stanowi on jedyne polaczenie pomiedzy miesni�wka przedsionk�w, a miesni�wka kom�r. Gl�wny pien peczka dociera do g�rnej czesci przegrody miedzykomorowej i dzieli sie w niej na galazke prawa i lewa, zaopatrujac miesien odpowiedniej komory. Rozprzestrzeniaja sie one w swoich obszarach i noszac nazwe wl�kien Purkinjego �unerwiaja� wl�kna miesnia kom�r serca.

16. ELEKTROKARDIOGRAFIA Elektrokardiografia polega na rejestracji zmian potencjal�w powstajacych na powierzchni ciala lub w jego wnetrzu pod wplywem depolaryzacji i repolaryzacji serca. Zmiany potencjalu ciala czlowieka przewodzi sie do urzadzen rejestrujacych za posrednictwem odprowadzen dwu- i jedno- biegunowych. W odprowadzeniach dwubiegunowych elektrody umieszcza sie na prawym i lewym przedramieniu oraz na lewym podudziu. Elektrody na prawym i lewym przedramieniu stanowia odprowadzenie I; elektrody na prawym przedramieniu i lewym podudziu stanowia odprowadzenie II; elektrody na lewym przedramieniu i lewym podudziu stanowia odprowadzenie III. cdn

17. W odprowadzeniach jednobiegunowych elektroda czynna rejestruje zmiany potencjalu punktu przylozenia na powierzchni ciala w stosunku do elektrody odniesienia. Wyr�zniamy odprowadzenia jednobiegunowe konczynowe i przedsercowe. W odprowadzeniach konczynowych elektrody umieszczone sa tak samo jak w odprowadzeniach dwubiegunowych konczynowych, lecz kazda z nich rejestruje potencjal w odniesieniu do sumy potencjal�w 2 pozostalych: sa to: aVR, aVL i aVF. cdn

18. W odprowadzeniach jednobiegunowych przedsercowych 6 elektrod (od V1 do V6 ) jest ulozonych na powierzchni klatki piersiowej. Rejestruja one zmiany potencjalu w stosunku do �elektrody odniesienia�, kt�ra jest potencjal zerowy powstaly ze spiecia wszystkich elektrod konczynowych. Zapis bioelektrycznej czynnosci serca nazywamy elekrokardiogramem. Pozwala on na rozpoznanie konkretnych zaburzen czynnosci serca na podstawie odchylen krzywej od normy.

19. Uklad naczyniowy duzego krazenia Naczynia duzego krazenia dzielimy na nastepujace odcinki czynnosciowe, pelniace r�zna funkcje: 1. naczynia tetnicze duze i sred- nie bedace naczyniami transportujacymi, 2. male tetniczki (prekapilary) sa naczyniami opo- rowymi, 3. naczynia wlosowate sa naczyniami odzywczymi, 4. zyly sa naczyniami niskocisn- nieniowymi i wysokoobjetosciowymi, 5. zes- polenia tetniczo zylne zmieniaja opory przeplywu. cdn

20. * Ad 1. sciany tetnic charakteryzuja sie duza sprezystoscia, dzieki czemu nieciagly, rytmiczny wyrzut krwi z lewej komory przeksztalca sie w koncowych tetniczkach w ciagly prad krwi, a duze wahania skurczowo-rozkurczowe cisnienia w lewej komorze ulegaja stlumieniu na obwodzie * Ad.2. w naczyniach oporowych krew pokonuje najwiekszy op�r przeplywu i wskutek tego cisnie �nie napedowe zuzywa sie i maleje tam najbardziej. cdn

21. Ad 3. w naczyniach wlosowatych, a takze w drobnych zylkach nastepuje obustronna wymiana plyn�w oraz transport substancji odzywczych, regulacyjnych i budulcowych do plynu miedzykom�rkowego. Ad 4. w naczyniach zylnych duzego krazenia miesci sie okolo 64% krwi organizmu. Ad 5. tetniczo-zylne sa pod silna kontrola wsp�lczulna, rozszerzajac sie przepuszczaja krew do ukladu zylnego omijajac siec naczyn oporowych i odzywczych.

22. UKLAD NACZYNIOWYKrazenie duze Uklad krazenia czynnosciowo i zwyczajowo dzielimy na krazenie duze i krazenie male (plucne). W krazeniu duzym krew tloczona przez lewa komore do aorty wypelnia zbiornik tetniczy duzy, z kt�rego poprzez siec naczyn wlosowatych odplywa do zbiornika zylnego duzego. Zbiornik tetniczy duzy zawiera krew wypelniajaca wszystkie duze, srednie i male tetnice krazenia duzego. Zbiornik ten charakteryzuja nastepujace parametry: pojemnosc, cisnienie, predkosc przeplywu krwi i fala tetna. cdn domxmzmmlsdomxmzmmls

23. Pojemnosc zbiornika tetniczego i cisnienie krwi W zbiorniku tetniczym duzym miesci sie okolo 770 mL krwi, co stanowi okolo 14% calkowitej objetosci krwi krazacej w organizmie (TBV). Przeplyw krwi jest mozliwy dzieki r�znicy (gradient) cisnien, kt�ry nazywamy cisnieniem napedowym ruchu krwi i duzym ukladzie krazenia wynosi ono okolo 95 Tr. Cisnienie krwi w ukladzie tetniczym duzego krazenia zalezy od doplywu i odplywu do niego krwi oraz sprezystosci scian naczyn. Cisnienie tetnicze powstaje w wyniku rozciagniecia sprezystych scian tetnic przez objetosc krwi wyrzucona przez lewa komore serca. Sila napiecia sprezystego, jej wypadkowa dosrodkowa, uciska krew zawarta w naczyniu. Cisnienie w zbiorniku tetniczym duzym waha sie w zaleznosci od okresu cyklu pracy serca. Cdn

24. W okresie maksymalnego wyrzutu lewej komory jest najwyzsze i nazywane jest cisnieniem skurczowym, mierzone w tetnicy ramiennej wynosi 120 Tr (mm Hg). W rozkurczu i w okresie skurczu izowolumetrycznego komory jest najnizsze i nazywane jest cisnieniem rozkurczowym, wynosi 70 Tr (mmHg). Cisnienie w tetnicach w czasie rozkurczu serca nie obniza sie do zera dzieki napieciu sprezystemu scian tetnic i istnieniu w poczatkowym odcinku aorty mechanizmu powietrzni. Prawidlowe wartosci cisnienia skurczowego/rozkurczowego (120/70 mmHg) odnosza sie do pomiaru wykonywanego na tetnicy ramien- nej na poziomie ujscia aorty z lewej komory, u czlowieka w spoczynku i w pozycji lezacej. W pozycji stojacej, w czasie ruchu, w czasie pracy fizycznej cisnie- nia skurczowe i rozkurczowe podnosza sie.

25. Predkosc przeplywu i fala tetna Naczynia krwionosne stanowia uklad zamkniety, oznacza to, ze ilosc krwi, kt�ra przesuwa sie we wszystkich tetnicach, naczyniach wlosowatych czy zylach duzego i malego krazenia musi byc taka sama w jednostce czasu. Srednia predkosc liniowa ruchu krwi jest odwrotnie proporcjonalna do calkowitej powierzchni przekroju lozyska naczyniowego Przeplyw krwi ma charakter pulsujacy �predkosc zwieksza sie w czasie skurczu kom�r i maleje w czasie rozkurczu � srednia wynosi 0,23 m/s. W poczatkowym odcinku aorty wynosi srednio 0.6m/s, a w naczyniach wlosowatych tylko 0,03cm/s !! cdn

26. Wolny przeplyw krwi w naczyniach wlosowatych jest warunkiem sine qua non wypelniania ich roli fizjologicznej, tzn. dyfuzji i wzajemnego wyr�wnywania skladu chemicznego krwi ze skladem przestrzeni miedzykom�rkowej. W miare laczenia sie zyl mniejszych, sumaryczna powierzchnia przekroju ponownie maleje i srednia predkosc wzrasta osiagajac 0,16m/s w zyle gl�wnej dolnej. Przeplyw krwi przez naczynia zalezy takze w znaczny spos�b od lepkosci krwi � jest to zaleznosc odwrotnie proporcjonalna. Lepkosc krwi zalezy gl�wnie od hematokrytu. cdn

27. Przeplyw laminarny i burzliwy W cieczy plynacej wewnatrz cylindrycznego naczynia mozna wyr�znic warstewki na podobienstwo koncentrycznych cylindr�w slizgajacych sie wzgledem siebie. Predkosc warstw plynacych w osi strumienia jest najwieksza, a zmniejsza sie stopniowo w warstwach obwodowych i maleje do 0 w warstwie przylegajacej bezposrednio do sciany naczynia. Taki przeplyw krwi w naczyniach nazywamy warstwowym lub laminarnym Zgodnie z zasada Bernoullego cisnienie boczne w warstwach srodkowych jest nizsze niz w obwodowych. W rezultacie powstaje gradient cisnienia w poprzek strumienia cieczy (sciana + ; srodek -). Gdy r�znica cisnien przekroczy pewna wartosc krytyczna, warstwy obwodowe ulegaja zakrzywieniu do wnetrza strumienia, gdzie cisnienie jest mniejsze. Cylindryczne warstwy mieszaja sie i taki przeplyw nazywamy burzliwym.

28. Tetno Krew jest ciecza niejednorodna, r�zni sie lepkoscia i dochodzi do zjawiska zwanego osiowa akumulacja krwinek. Amplitude skurczowo-rozkurczowa cisnienia tetniczego nazywamy cisnieniem tetna poniewaz wyczuwa sie ja jako rozciagniecie sciany tetniczej. Mozna ja zapisywac jako fale tetna przy pomocy sfigmografu, a jej zapis nazywamy sfigmogramem. W praktyce lekarskiej zjawisko to jest nazywane tetnem i badane jest palpacyjnie, czyli przez obmacywanie tetnicy promieniowej w okolicy nadgarstka lub na tetnicy szyjnej wsp�lnej.

29. Mikrokrazenie i dyfuzja * Do mikrokrazenia zaliczamy wlosniczki, prekapilary i najdrobniejsze zylki. Wszystkie one stanowia calosc czynnosciowa i zapewniaja wymiane dyfuzyjna pomiedzy krwia a przestrzenia zewnatrznaczyniowa, otaczajaca kom�rki. * Calkowita powierzchnia dyfuzji w organizmie jest ogromna i wynosi 1000 m�. * Powierzchnia ta zalezy od zwieraczy przedwlosniczkowych i od przepuszczalnosci scian naczyn wlosowatych. cdn

30. * Proces dyfuzji jest dwukierunkowy: w odcinku przytetniczym skierowany jest z naczynia do tkanek i nazywany jest filtracja, a w odcinku przyzylnym z tkanek do naczynia i nazywany jest reabsorpcja. * Kierunek i wielkosc dyfuzji zalezy od r�znicy pomiedzy dwoma cisnieniami dzialajacymi w przeciwnym kierunku: hydrostatycznym cisnieniem filtracyjnym w naczyniach wlosowatych (30-35 Tr przytetniczo i 15-20 Tr przyzylnie) i efekywnym cisnieniem onkotycznym bialek osocza (okolo 25 Tr). * Cisnienie onkotyczne nie jest stale, zmniejsza sie w przebiegu wlosniczek, a rosnie w plynie miedzykom�rko- wym. cdn

31. * W czesci tetniczej wlosniczek cisnienie filtracyjne przewyzsza o 7-10 Tr efektywne cisnienie onkotyczne i osocze przechodzi do tkanek (filtracja), natomiast w czesci zylnej cisnienie hydrostatyczne maleje i zaczyna przewazac wewnatrznaczyniowe cisnienie onkotyczne, kierunek filtracji odwraca sie i plyn tkankowy wraca do wlosniczek (reabsorpcja). cdn

32. * W procesie reabsorpcji do wlosniczek wraca tylko 80-90% plynu przefiltrowanego, a pozostale 10-20% tworzy chlonke (limfe) i wraca do ukladu krazenia przez naczynia chlonne (limfatyczne). * Naczynia chlonne lacza sie w wieksze pnie i wpadaja do lewej i prawej zyly podobojczykowej. * Najwiekszym pniem jest przew�d piersiowy, w kt�rym plynie chlonka z przewodu pokarmowego i z watroby, bogata w tluszcze i bialka. * Chlonka przeplywajac przez wezly (gruczoly) limfatyczne wprowadzaja do krwiobiegu limfocyty. czyniaczynia

33. ZBIORNIK ZYLNY DUZY * Jest to takze pojecie czynnosciowe, w zbiorniku tym znajduje sie krew wypelniajaca duze, srednie i male zyly duzego krazenia. * Zbiornik ten charakteryzuje sie: pojemnoscia, cisnieniem i predkoscia przeplywu krwi. * W zbiorniku zylnym duzym gromadzi sie okolo 2,7 L krwi, czyli 54 % calkowitej krwi krazacej w organizmie. * U os�b lezacych w spoczynku cisnienie w najmniejszych zylach wynosi okolo 15-20 Tr, natomiast w prawym przedsionku okolo 3-5 Tr. * Najwiekszy spadek cisnienia ma miejsce w przejsciu zyly gl�wnej dolnej przez przepone (ujemne cisnienie w klatce piersiowe). cdn

34. Mechanizm przeplywu zylnego * Krew w duzym ukladzie zylnym przeplywa dzieki dzialaniu 3 sil: ^ sila dzialajaca od przodu (vis a fronte) - ujemne cisnie w klatce piersiowej. ^ sila dzialajaca z boku (vis a laterale) - pompa miesniowa i zastawki w zylach. ^ sila sila dzialajaca z tylu (vis a tergo) � fala cisnienia w ukladzie zylnym.

35. KRAZENIE PLUCNE (MALE) Gl�wna rola fizjologiczna krazenia plucnego jest doprowadzenie krwi zylnej do pecherzyk�w plucnych i umozliwienie wymiany gazowej (O2 i CO2 ), czyli spelnienie tzw. oddychania wewnetrznego. Wymiana ta odbywa sie pomiedzy powietrzem pecherzykowym a krwia wlosniczkowa na zasadzie r�znicy cisnien parcjalnych i preznosci parcjalnych tych gaz�w.

36. Sklad Krazenie plucne czyli male sklada sie z: 1. zbiornika tetniczego plucnego (prawa komora serca i wychodzaca z niej tetnica plucna; 2. sieci naczyn wlosowatych pecherzyk�w plucnych (znajduja sie w przegrodach miedzypecherzykowych i oddzielone sa od swiatla pecherzyka blona wlosniczkowo-pecherzykowa); 3. zbiornika zylnego plucnego (zyly plucne i lewy przedsionek serca).

37. Czynnosc Prawa komora tloczy do tetniczego pnia plucnego nieutlenowana (zylna) krew o objetosci okolo 5,4 L/minute, czyli tyle samo ile lewa komora do aorty. W krazeniu plucnym znajduje sie tylko 18% calkowitej objetosci krwi krazacej w organizmie. Cisnienie napedowe krwi jest okolo 10 x mniejsze niz w krazeniu duzym i nie przekracza 10 Tr, mimo ze nateze- nie przeplywu objetosciowego musi byc takie samo. Jest to mozliwe, poniewaz w krazeniu plucnym nie ma naczyn oporowych i naczyniowy op�r obwodowy jest 10x mniejszy niz w krazeniu duzym. * Dlatego cisnienie skurczowo/rozkurczowe (25/20 Tr) jest niskie i calkowicie wystarczajace do przesuniecia krwi do lewego przedsionka, gdzie sr. cisnienie wynosi 5-8 Tr.

38. W naczyniach wlosowatych pluc w warunkach prawidlowych nie dochodzi do filtracji osocza . Cisnienie onkotyczne bialek osocza jest stale wyzsze od cisnienia hydrostatycznego krwi i moze zachodzic wylacznie reabsorpcja plynu tkankowego. W warunkach patologicznych (np. niewydolnosci lewej komory serca) cisnienie w zylach i naczyniach mikrokrokrazenia zwieksza sie co skutkuje pojawieniem sie efektywnego cisnienia filtracyjnego w kierunku swiatla pecherzyk�w i gromadzenia sie przesieku, kt�ry natychmiast spienia sie (obrzek pluc), uniemozliwiajac wymiane gazowa, doprowadzajac do smierci organizmu.

39. KRAZENIE M�ZGOWE Przez m�zgowie (m�zg) przeplywa okolo 750 mL/min. krwi. Przeplyw ten nie zmienia sie w czasie pracy fizyczne czy umyslowej, jak r�wniez w czasie snu i czuwania. Preznosc CO2 i O2 w tkance m�zgowej jest zasadniczym czynnikiem regulujacym przeplyw krwi przez m�zg. Zmniejszenie P CO2 i P O2 wywoluje skurcz naczyn i zmniejszenie przeplywu krwi. Zwiekszenie P CO2 i P O2 rozkurcza naczynia, przeplyw rosnie, rosnie cisnienie sr�dczaszkowe, po czym przeplyw maleje. Cisnienie sr�dczaszkowe rosnie takze po wzroscie cisnienia tetniczego i zylnego oraz lepkosci krwi.

40. Krazenie plynu m�zgowo-rdzeniowego oraz bariera m�zgowa Plyn ten powstaje w splotach naczyniowych kom�r m�zgu: bocznych, trzeciej i czwartej (okolo 200 mL) . Krazy do przestrzeni podpajeczyn�wkowej, skad jest wchlaniany do zatok zylnych w ziarnistosciach Pacchioni�ego pajeczyn�wki. Bierze udzial w wymianie skladnik�w pomiedzy tkanka m�zgowa a krwia, a takze amortyzuje m�zg. Ma sklad nieco ubozszy niz osocze krwi. Bariera m�zgowa to pojecie czynnosciowe, kt�re tworza astrocyty oplatajace naczynia wlosowate m�zgu. Jest to bariera p�lprzepuszczalna, pomiedzy krwia a neuronami, z aktywnym transportem. mLmL

41. KRAZENIE WROTNE Jest to krazenie czynnosciowe watroby, pozwalajace wykonywac jej funkcje. Krew po przeplynieciu przez naczynia wlosowate wszystkich narzad�w jamy brzusznej wpada do zyly wrotnej watroby, poprzez kt�ra dostaje sie do watroby i tam przeplywa przez wt�rna siec naczyn wlosowatych. Nastepnie przez zyly watrobowe krew wplywa do zyly gl�wnej dolnej, a nastepnie do prawego przedsionka. Mechanizm ten umozliwia: dostarczanie do watroby wchlonietych substancji odzywczych i budulcowych do magazynowania i dalszego metabolizowania, a takze substancji toksycznych do detoksykacji. Transportuje takze do krwi substancje wytworzone w watrobie, gl�wnie bialka i weglowodany.

42. REGULACJA CZYNNOSCI UKLADU KRAZENIA KRWI Kontrola krazenia w organizmie realizowana jest za posrednictwem dw�ch efektor�w. Sa to: miesien sercowy i miesni�wka gladka w scianach naczyn krwionosnych. Te dwa efektory maja wlasne osrodki regulacyjne: osrodek sercowy i osrodek naczynioruchowy. Do tych osrodk�w docieraja informacje o stanie przeplywu krwi i potrzebach poszczeg�lnych narzad�w poprzez nerwowe wl�kna dosrodkowe (czuciowe) z baro- i chemoreceptor�w. Dodatkowym zr�dlem informacji sa substancje chemiczne krwi dzialajace bezposrednio na neurony osrodk�w. Mieszcza sie tu takze regulacje za posrednictwem uklad�w hormonalnych, np. uklad renina-angiotensyna. Oddzielnym mechanizmem regulacji przeplywu krwi jest tzw. autoregulacja przeplywu w poszczeg�lnych narzadach, gl�wnie w nerkach. cdn

43. Dyspozycje wykonawcze z osrodk�w docieraja do efektor�w (miesien sercowy i miesnie gladkie naczyn) za posrednictwem wl�kien nerwowych (odsrodkowych) ukladu autonomicznego (sympatycznego i parasympatycznego) oraz hormon�w ukladu wydzielania wewnetrznego. Serce zmienia ukrwienie i przeplyw krwi przez zmiane pojemnosci minutowej serca, a ta jest nastepstwem zmiany pojemnosci wyrzutowej serca oraz i/lub czestosci skurcz�w serca. Zwiekszenie pojemnosci minutowej zwieksza cisnienie tetnicze, predkosc przeplywu i sumaryczne ukrwienie narzad�w i odwrotnie. Mechanizm ten zawsze wsp�ldziala z drugim efektorem, czyli miesni�wka gladka naczyn oporowych. Ich skurcz zwieksza cisnienie tetnicze i zmniejsza ukrwienie �swoich� narzad�w i odwrotnie.

44. OSRODEK SERCOWY Neurony osrodka sercowego znajduja sie w r�znych strukturach UN i pod wzgledem czynnosciowym dziela sie na neurony zwiekszajace i zmniejszajace prace serca. Czesci osrodka zmieniajace czestosc skurcz�w serca dzielimy na osrodek przyspieszajacy prace serca (opp) i osrodek zwalniajacy prace serca (ozp). Rdzeniowy opp znajduje sie w rogach bocznych rdzenia kregowego odcink�w Th1-TH5. Ich neurony przez przedzwojowe wl�kna wsp�lczulne sla impulsy do zwoj�w pnia wsp�lczulnego szyjnych: g�rnego, srodkowego i dolnego. Wl�kna zazwojowe ich neuron�w jako nerwy sympatyczne serca koncza sie synapsami na kom�rkach ukladu bodzcoprzwodzacego serca i wl�knach miesnia sercowego. Z zakonczen tych wl�kien uwalnia sie noradrenalina (NA) zwiekszajaca czestosc i sile skurcz�w serca. cdn

45. Osrodek zwalniajacy prace serca znajduje sie w rdzeniu przedluzonym i sa to neurony jadra grzbietowego nerwu blednego. Wl�kna odsrodkowe, przywsp�lczulne, przedzwojowe, w skladzie nerwu blednego docieraja do neuron�w zwoj�w przywsp�lczulnych znajdujacych sie w samym sercu. Z wl�kien zazwojowych uwalnia sie acetylocholina (Ach), kt�ra dzialajac na kom�rki ukladu bodzcoprzewodzacego i miesnia sercowego zwalnia czestosc skurcz�w serca i zmniejsza sile ich skurcz�w. cdn

46. U czlowieka osrodek zwalniajacy prace serca ma stala przewage czynnosciowa nad osrodkiem przyspieszajacym serce. Osrodki, przyspieszajacy i zwalniajacy stanowia wsp�lna droge koncowa impuls�w z kory m�zgu, podwzg�rza i receptor�w w ukladzie sercowo � naczyniowym. Z kory m�zgu i podwzg�rza impulsy docieraja do osrodk�w za posrednictwem neuron�w tworu siatkowego.

47. OSRODEK NACZYNIORUCHOWY Miesnie gladkie naczyn oporowych zmieniaja naczyniowy op�r przeplywu krwi. Skurcz miesni zwieksza op�r i zmniejsza przeplyw krwi z ukladu tetniczego do zylnego, zwiekszajac cisnienie tetnicze. Rozkurcz dziala przeciwnie . Mechanizm ten kontrolowany og�lnie jest na drodze nerwowej i humoralnej i miejscowo na drodze autoodruch�w i odruch�w aksonalnych oraz miejscowych czynnik�w humoralnych naczyniozwezajacych i naczyniorozszerzajacych

48. Czesc presyjna osrodka Czesc presyjna osrodka naczynioruchowego ma za zadanie podnoszenie cisnienia tetniczego. Jej neurony znajduja sie na dnie komory IV w rdzeniu przedluzonym a ich aksony docieraja do neuron�w wsp�lczulnych rog�w bocznych rdzenia kregowego. Ich aksony jako wl�kna naczyniozwezajace koncza sie na miesni�wce gladkiej naczyn, uwalniaja NA, a ta utrzymuje ja w stalym napieciu. Czesc presyjna pobudzana jest przez: kora m�zgu i uklad limbiczny; osrodek oddechowy; impulsy z baroreceptor�w, chemoreceptor�w i nocyceptor�w.

49. Czesc depresyjna osrodka Czesc depresyjna ma za zadanie zwiekszenie odplywu krwi ze zbiornika tetniczego i obnizenie w nim cisnienia. Jej neurony znajduja sie obok presyjnego, bardziej przysrodkowo, a ich aksony takze koncza sie na tych samych neuronach rog�w bocznych rdzenia kregowego. Uwalniaja Ach, kt�ra hamuje aktywnosc neuron�w zmniejszajac ich funkcje presyjna. Prekapilary rozszerzaja sie, op�r maleje, wiecej krwi odplywa do zbiornika zylnego, cisnienie tetnicze maleje. Impulsacja neuron�w tej czesci aktywowana jest przez impulsacje z baroreceptor�w i mala preznosc CO2 w krwi tetniczej.

50. ODRUCHOWA REGULACJA CZYNNOSCI UKLADU KRAZENIA Odruchowa regulacja czynnosci ukladu krazenia polega na uruchamianiu odruch�w przy udziale typowego luku odruchowego. Rozpoczynaja sie one zawsze od pobudzenia mechano- lub chemoreceptor�w. Poczatek luk�w, czyli receptory, moga sie znajdowac w sercu lub w naczyniach. Najwazniejszym odruchem z serca jest odruch Bainbridge�a. Razciagniecie przedsionk�w przez wypelniajaca je krew pobudza mechanoreceptory w ich scianach, impulsacja biegnie do osrodk�w, pobudzajac osrodek pobudzajace serce i czesc presyjna osrodka naczynioruchowego, zwezajac naczynia.

51. Odruch z baroreceptor�w tetniczych Odruchy te to gl�wnie odruchy z mechanoreceptor�w, zwanych baroreceptorami, znajdujacymi sie w scianach aorty i zatokach szyjnych. Odruch z zatok szyjnych zaczyna sie w baroreceptorach zatok szyjnych (rozwidlenie tetnic szyjnych wsp�lnych) z kt�rych aksony tworza nerw zatokowy i razem z nerwem jezykowo-gardlowym docieraja do osrodka sercowego i naczynioruchowego. Baroreceptory pobudzane sa przy wzroscie cisnienia tetniczego i rozciagnieciu scian tetnic. Efekt tego odruchu ma charakter hamujacy i prowadzi do zmniejszenia cisnienia tetniczego krwi. cdn

52. Efekt odruchu sprowadza sie do skladowej sercowej i naczyniowej. Skladowa sercowa polega na odruchowym pobudzeniu wl�kien n. blednego i zwolnienie rytmu i zmniejszeniu kurczliwosci serca. Skladowa naczyniowa polega na zahamowaniu tonicznej czynnosci wsp�lczulnych wl�kien zwezajacych naczynia. Ostatecznym efektem jest zmniejszenie tetniczego cisnienia krwi.

53. Znaczenie odruch�w z baroreceptor�w Odruch z baroreceptor�w tetniczych dziala na zasadzie ujemnego sprzezenia zwrotnego przeciwdzialajac zmianom cisnienia tetniczego. Jest to jakby odruch wlasny ukladu krazenia, w kt�rym zar�wno receptory, jak i efektory zlokalizowane sa w obrebie ukladu naczyniowego. W spos�b szczeg�lny wykazuje to tzw. odbarczenie baroreceptor�w i kolaps ortostatyczny. Przy naglej zmianie polozenia ciala z lezacej na siedzaca lub stojaca dochodzi do omdlenia. W skutek sily ciazenia krew nagle odplywa do dolnej czesci ciala, obniza sie cisnienie w zatokach szyjnych, zaleganie krwi w zylach dolnej czesci ciala zmniejsza powr�t zylny i w nastepstwie objetosc wyrzutowa serca, skurczowe cisnienie tetnicze maleje, m�zg jest niedokrwiony, pojawiaja sie objawy omdlenia, kt�re szybko znikaja. cdn

54. Odbarczanie baroreceptor�w tetniczych powoduje zmniejszenie lub zniesienie hamowania tonicznego wl�kien wsp�lczulnych unerwiajacych uklad krazenia, czyli ich odhamowanie. Zwieksza sie tym samym odruchowo aktywnosc wsp�lczulna. Wobec szybkiej adaptacji rola odruchu z barore- ceptor�w tetniczych polega na wyr�wnywaniu kr�tkotrwalych wahan cisnienia tetniczego, a nie na utrzymywaniu go na stalym poziomie.

55. Odruch z chemoreceptor�w tetniczych W okolicy zatok zylnych znajduja sie owalne twory zwane klebkami szyjnymi. Podobne klebki znajduja sie na zewnetrznej i wewnetrznej powierzchni. Klebki zbudowane sa z kom�rek o olbrzymim zapotrzebowaniu na O2, a wobec tego bardzo wrazliwe na jego niedob�r oraz na nadmiar CO2 i jon�w H. Klebki aortalne sa wrazliwe przede wszystkim na niedokrwienie. Wlasciwymi chemoreceptorami sa czuciowe zakonczenia wl�kien nerwowych wchodzacych w sklad nerwu zatokowego. Gl�wna cecha odruchu krazeniowego z chemoreceptor�w tetniczych jest silne pobudzenie ukladu wsp�lczulnego. Odruchy te stanowia gl�wna forme obrony organizmu przed niedotlenieniem. cdn

56. Op�r obwodowy wzrasta i doplyw krwi do wiekszosci narzad�w maleje. Dzieki temu zmniejsza sie zuzycie O2 , a tkanki przechodza na tor przemian beztlenowych, zaciagajac dlug tlenowy. Zaoszczedzony we krwi tlen pozostaje do dyspozycji dwu najwazniejszych narzad�w � m�zgu i serca.