Thierry de l'ESCAILLE Secretary General – CEO

Wat betekent Natura 2000 voor de private landbeheerder en hoe samenwerken met publieke overheden?Kallo – 9 juni 2006 Thierry de l'ESCAILLE Secretary General – CEO

Belangrijkste habitats bedreigd ‘wetlands’ in Noord en West-Europa zijn met 60 % achteruitgegaan Soorten gaan achteruit 64 % inheemse planten zijn uitgestorven in Europa 45 % van de Europese vlinderpopulatie zijn bedreigd 38% van Europese vogelsoorten zijn bedreigd Biodiversiteit in Europa, stand van zaken !

Bestaande bindende instrumenten voor Natuur & Biodiversiteit Internationale Conventies Bern, Bonn, Ramsar, Washington (CITES), Biological Diversity … Europese Unie Vogel- en Habitatrichtlijn, Hervorming GLB (CAP), Leefmilieu kaderwetten (Water, Lucht, Bodem, Biodiversiteit COM, enz. Nationale & Regionale Wetten Soorten bescherming, gebiedsbescherming, jachtdecreet, bosdecreet, natuurdecreet, … Gebruikerscodes Code Goed beheer (Landbouw, bosbouw, jacht, certificatie,…)

Een halt toeroepen aan het verlies aan biodiversiteit voor het einde van dit decennium Duidelijk politiek engagement van Lidstaten en EU: 1- GÖTENBORG TOP (2001) 2 – LISBOA STRATEGIE (2000) “De meest dynamische en concurrentiekrachtige kenniseconomie in de wereld” tegen 2010. = Socio-economisch concurrentie-model

Het BELANGRIJKSTE instrument voor een Actieplan Biodiversiteit in Europa Coherente combinatie van soorten habitatbescherming. NATURA 2000 Netwerk

Speciale Beschermingszone (SBZ-V) van deVogelrichtlijn voor 181 kwetsbare vogelsoorten voor trekvogels (vnl waterrijke gebieden) Speciale Beschermingszones (SBZ-H) van deHabitatrichtlijn voor 200 habitattypes voor ongeveer 700 soorten planten en dieren Is de inspanning van de EU om te voldoen aan de doelstellingen van ‘United Nations Convention on Biodiversity’ Wat is nu juist NATURA 2000 ? “Een EU-wijd ecologisch netwerk van beschermende gebieden” bestaande uit :

Belangrijkste kenmerken van de Vogel- en Habitatrichtlijn Vogelrichtlijn – 1979 • Alle vogelsoorten beschermd • Geen prioritaire soorten (cf. indicatieve lijst Life-Nature) • gehele EU grondgebied • Habitat beschermingsmaatregelen (incl. SBZ-V in Natura 2000) • Jacht en handel gelimiteerd voor bepaalde soorten Habitatrichtlijn – 1992 • Soorten/Habitats van algemeen EU belang beschermen • Prioritaire habitats/soorten • Biogeografische regio's • Gebiedsbeschermingsmaatregelen (SBZ-H) in Natura 2000 • Soortbescherming en -beheer

Speciale beschermingszones onder de Vogelrichtlijn = Wetenschappelijke criteria (Ornithologisch) Lidstaat duidt het ‘meeste geschikte gebied’ aan SBZ-H = Directives’ criteria Lidstaat stelt een nationale lijst met gebieden voor Commissie & Lidstaat  lijst ‘gebieden van communitair belang’ Lidstaat duidt de uiteindelijke SBZ-H aan Selectie van N2K gebied (Fase 1) “Wetenschappelijk” benadering:

NATURA 2000 Gebieden Vogel = +/- 8% en Habitat = +/- 14 %

Implementatie - Verantwoordelijkheid van de LIDSTAAT art 6, 12, 16 - wetgeving Impact voor – Rol van eigenaar – gebruiker geen ‘strikt natuurreservaat’ waarin menselijke activiteit wordt uitgesloten Beheerplan als ‘TOOL’ Biodiversiteit - Nadruk op ‘duurzaam beheer’ !!! ecologie - economie – sociaal !!! Financiering NATURA 2000

Geen ‘kant en klaar’ model Gebiedgerichte benadering Participatieve aanpak 1. NATURA 2000 gebiedsbeheer (Fase 2)

Algemene regel : lid 1: treffen van de nodige instandhoudingsmaatregelen gericht op positieve en pro-actieve ingrepen. lid 2 : kwaliteitsverlies van habitats en aanzienlijke verstoring van soorten moeten worden vermeden  preventie. Procedure De leden 3 en 4 :procedurele en feitelijke waarborgen (monitoring – evaluatie) ten aanzien van plannen en projecten die significante gevolgen kunnen hebben voor een „Natura 2000”-gebied. 1. Hoe omgaan met verandering in Natura 2000 gebieden – enkele criteria Artikel 6 beschrijft de instrumenten voor een juist gebruik en de bescherming van de Natura 2000 gebieden (Hfd. ”Instandhouding van de natuurlijke habitats en de habitats van soorten”) = GEBIEDEN

1. Artikel 12/16, (Hfd. „Bescherming van de soorten”)= Strikte bescherming plant en dier Art. 12 /16 = Lidstaat moet instaan voor de strikte bescherming van bepaalde soorten (lijst Bijlage II en Bijlage IV) in het habitat • Art. 12 = strikte bescherming plant en dier (+ecologische/wettelijk criteria) • Art. 16 = derogatie procedure (+ pre-test verplichtingen) - geen bevredigend ander alternatief - afwijking doet geen afbreuk aan de instandhoudingsdoelstelling - weloverwogen redenen om het algemeen maatschappelijk belang te kunnen inroepen (incl. sociaal/economisch) - compensatie maatregelen worden genomen

1. Artikel 12/16 enkele ecologische en wettelijke elementen • Natuurlijk karakter/ gunstige staat van bescherming • Broed- en rustplaatsen • Achteruitgang / schade / verstoring • Preventie / Pro-actieve maatregelen / herstel • Introductie / Re-introductie - toevallige /Introductie • Mitigerend / Compensatie / “bijkomende maatregelen” Probleem: bestaande activiteiten + goed beheer vs. art. 12?

2. Impact op de landelijke activiteiten N2000 toepassing vraag zeer grote inspanning op het vlak van : • Mensen, inzetbaarheid en beschikbaarheid • Technische middelen (kennis & infrastructuur) • Beperkingen op verwezenlijking/ontwikkeling van activiteiten ten gevolge van soortenbescherming (Art 6 Habitatrichtlijn) • Beperking/verbod van activiteiten, zelfs bestaande activiteiten ten gevolge van soorten in het habitat (Art. 12-16 Habitatrichtlijn) • Financiële impact : • Verlies aan inkomsten, verlies van kapitaal, of zelfs het einde van bedrijf en uitbating, • verlies van waarde van de activa • Artikel 8 Habitatrichtlijn + actuele financiële discussie in EP en Raad

2. ELO credo Belang van behoud/ontwikkeling van landelijke activiteiten: • Mens maakte de omgeving zoals we deze vandaag kennen (vaak reeds generaties lang), dagdagelijkse arbeid droeg bij aan de ontwikkeling, schoonheid, pracht en rijkdom van het landschap en de biodiversiteit in de EU …( cf. ELO Boek) • Het platteland als museum betekent het verlies aan landelijke activiteiten en gronden van belang voor het behoud van de landelijke omgeving • Landelijke activiteiten dragen bij aan de biodiversiteit: • landbouw, bosbouw, jacht, visserij, buitensporten… • Locale activiteiten vs globalisatie • Geld besteed aan plattelandsontwikkeling blijft lokaal en maakt de ontwikkeling mogelijk van nieuwe activiteiten (hefboom), nieuwe technologieën (eco-efficiënt: biomassa, windparken,…).

2. Sleutelrol van landeigenaars in het beheer en toename van biodiversiteit Bijzondere situatie van de landeigenaar met betrekking tot de toepassing van N2000 is namelijk dat er verschillende rechten gebonden zijn aan de grond, maar dat uiteindelijk één persoon verantwoordelijk is voor het beheer en behoud : de eigenaar, want hij krijgt op het einde finaal de last indien activiteiten onmogelijk worden. • Eigendomsrecht, jachtrecht, visrecht, toegangsrecht, gebruiksrecht,… maakt dat al vlug soms meer dan 10 mensen geïnteresseerd zijn in hetzelfde stukje land. • Leid de beslissing over infrastructuur, beheer en omgeving (vb. NL herstel van waterrijke gebieden)

Geen verbod ‘a priori’ van nieuwe activiteiten (art.6, art.12/16) Ontwikkelingen geval per geval te bekijken Evaluatie en beslissingsprocedure Bijkomende beschermingsmaatregelen voor prioritaire habitats Documenten/richtlijnen over artikel 6 en artikel 12/16 (in opmaak) Aanmoedigen van de LS om gelijkaardige documenten op te maken (lastenboek voor habitats) 2. Mogelijk ontwikkeling in N2000 gebieden

3. Management Plan - Beheerplan – (Fase 2 +) Een belangrijk communicatie/implementatie hulpmiddel • Vertrouwen winnenvan de landeigenaar en zijn leefomgeving is uiterst belangrijk - In het geval van NATURA 2000, kan men enkel het vertrouwen winnen van de mensen indien er een oprechte belangstelling wordt getoond in hun gezichtspunten, en dat er bij beslissingen over de toekomst van een N2000 gebied, daar duidelijk rekening mee wordt gehouden !!!!!

3. Belangrijke voordelen van deze plannen : • Verzamel alle noodzakelijk informatie over bescherming op één plaats en voor iedereen inkijkbaar ! • Verduidelijkhet bestaande landgebruik en de interrelatie met natuurbescherming ! • Voorzie in een open forum voor debat ! • Streef naar consensus over de manier waarop het langetermijnbeheer moet verlopen ! • Zorgbij het uiteindelijke resultaat voor een gevoel van gedeeld eigendomsbezit bij alle deelnemende groepen !

3. Belangrijke voordelen van deze plannen: • Daarnaast biedt het de mogelijkheid voor de verschillende deelnemers om van elkaar te leren en de mening van andere personen te waarderen • Het moet worden gehandhaafd; • Bijzondere inspanningen zullen vereist zijn om het proces draaiend te houden en de belangstelling en actieve samenwerking van alle actoren te waarborgen.

4. Behoud van Biodiversiteit • De EU uitdaging : • GLB (CAP) hervorming • NATURA 2000 netwerk • Diverse milieu wetten • De al oude confrontatie tussen Plattelandsactiviteiten en Milieuwetten moet stoppen en van afgestapt worden, op basis van een constructieve dialoog tussen overheid en gebruikers.

4. Belangrijkste uitdagingen voor de gebruikers moeten zich toespitsen op : Duurzame landbouw Duurzame bosbouw Duurzame jacht en buitenactiviteien (vb. Hengelsport, buitensporten,….)

4. Duurzame Landbouw en Bosbouw4 • De doelstelling: • Toename van de rendabiliteit van de landbouwbedrijven op lange termijn basis (vs. verlaten van gronden, verlies van jobs,….. • Produceren en terzelfdertijd de biodiversiteit laten toenemen en EU landschappen beschermen (2de generatie productie en 3de generatie productie) om te voldoen aan de toenemende behoeften van de burger • Landbeheerscontracten moeten worden uitgevoerd met : • Visie over leefbaarheid op lange termijn (biodiversiteit + socio-economisch benadering) • Toewijzing van de nodige fondsen, rekeninghoudend met een juiste en billijke compensatie en economische hervormingen. • Nood aan EVENWICHTIGE wetgeving en regelgeving met een HOLISTISCHE aanpak NATUUR HEEFT NOOD AAN LANDBOUW…!

4. Duurzame land- en bosbouw Social Economic Sustainable management Environmental ELO gelooft dat indien NATURA 2000 wordt uitgevoerd op een juiste manier het een nuttig instrument kan zijn om een evenwichtig systeem uit te bouwen dat in staat is instandhoudingsdoelstelling vast te leggen : bevorderen van biodiversiteit en socio-economische kenmerken op een lange termijn basis

4. Duurzame Jacht en buitenactiviteiten • ELO erkent de noodzaak en het belang van een effectieve bescherming van habitats en gericht beheer ter bevordering van de biodiversiteit • ELO beklemtoont eveneens dat de aanduiding tot NATURA 2000 gebied geenszins jacht & buitenactiviteiten uitsluit • We erkennen dat goed beheerde jacht in Natura 2000 gebieden kan behouden blijven zolang het verzoenbaar is met de doelstellingen van de SBZ (Chapter 1.5 “Conservation of Habitats” of the Guidance Document) • ELO promoot “Sustainable Hunting Initiative” : overeenkomst tussen Birdlife International en FACE op basis van Directive 79/409/EEC

5. N2000 goed gefinancierd ? In UE 15 Natura 2000 leidt onder • Een zwakke communicatie • Een gebrek aan medewerking van de gebruikers • Een zwakke omzetting door de LS • Het is NOODZAKELIJK te voorzien in een adequate financiering van N2K Art 8 “Habitatrichtlijn” geen financiering of cofinanciering geen andere verplichting dan «standstill»

5. Art 8 “Habitatsrichtlijn” Doel: Analyse de financiering van NATURA 2000 netwerk Achtergrond: • Europees netwerk van beschermende gebieden met nieuwe leefmilieu beperkingen. Wie zal de financiële kost dragen van deze beperkingen ??? • Financiering? No specifiek instr. = Art. 8 & LIFE+ & RDR & EAGGF & EAFDR & EFRD … ELO actie is gericht op : • Uitbreiding van Art.8 voor het gehele netwerk en niet alleen de SBZ-V (SCZ) • LIFE + ter financiering van ‘non eligible’ activiteiten getroffen door het Natura 2000 network (vnl. forestry); • Rural Development Regulation (RDR) of Plattelandsontwikkeling om landbouw-natuur werken te betalen (inkomstenderving, bijkomende kosten door beperkingen, incentives)? • Andere?

5. De rol van de Europese commissie • Nauwe samenwerking met de Lidstaten en de actoren • Informatie & communicatie (vb. Nieuwsbrief, promotie en uitwisseling van goed beheer tussen de Lidstaten in natuurbeheeractiviteiten) • Promotie van NATURA 2000 in de andere EU fondsen • ‘Follow-up’ van de implementatie van Habitat/VogelrichtlijnDirectives • Gerechtelijke stappen die naar de toepassing van Gemeenschappelijk milieurecht streven: • Behandeling van klachten voor het Hof van Justitie • Behandeling van petitie • Het verzekeren van handhaving van milieu-eisen van voorgestelde acties in het kader van de Europese programma's van Regionaal Fondsen

De rol van de Lidstaten en de gewesten  Subsidiariteit “Implement though the prism of subsidiary their EU obligation regarding N2K” Een advies : geen herhaling van de fouten van de EU 15 door een duidelijke en geloofwaardige dialoog met de gebruikers

Sleutelrol van de Gebruikersorganisaties • Communiceer over NATURA 2000: met de lokale actoren (private & publieke overheden, NGOs, burgers) • Beperk potentiele conflicten in de uitwerking van N2K (informeer vroeg genoeg, en durf dialogeren) • Zoek naar oplossingen (lokaal & per gebied) • Beheerovereenkomsten • Eis adequate financiering bij beperkingen

Dank U Voor uw aandacht

Thierry de l'ESCAILLE Secretary General – CEO