YENIDOGANDA MASAJ VE FIZYOTERAPI

1. YENIDOGANDA MASAJ VE FIZYOTERAPI Hem. Mediha G�rdogan Baskent �niversitesi Tip Fak�ltesi Pediatri AD, Yenidogan Bilim Dali

2. TANIM Masaj, sistematik sekilde yumusak hareketlerle cilde dokunmaktir Bebeklerin fiziksel ve ruhsal gelisimini desteklemek amaciyla yapilir

3. TARIH�E Tarihte ilk kez Asya �lkelerinde bebeklere geleneksel olarak b�y�kanneler tarafindan �esitli aromatik (hardal yagi %99.7) yaglarla birlikte uygulanmis Olumlu etkileri nedeniyle M.� 2. y�zyilda �in�de tanimlanmis Bati �lkelerinde hasta bebekler �zerine olumlu etkileri sebebi ile g�nl�k bakimin bir par�asi kabul edilmis 1960�li yillarda ise premat�re bebekler �zerine masajin etkileri arastirilmaya baslanmis 1990 yilinda masajin etkilerini arastirmak i�in bir Miami�de Arastirma Enstit�s� kurulmus

4. Masaj Kimlere Uygulanir Saglikli t�m yenidoganlara Hastanede yatan ve klinik durumu stabil olan; 30 hafta ve �zerindeki premat�relere 1500 gr ve �zerindeki premat�relere <30 hafta ve <1500 gr premat�re bebeklere masaj uygulanmasi tartismali!!!

6. Premat�re Yenidoganlar Premat�re bebekler kolaylikla kucaklanamazlar K�v�z ortaminda olmasi V�cutlarinda t�p, kateter, damar yolu v.s bulunmasi Mobilizasyonlari zordur Stresli ortamda (y�ksek g�r�lt�, alarmlar, fazla isik, girisimler) yasarlar Duyusal ve ruhsal gelisimleri i�in yeterince sans taninamaz T�m bu nedenlerle fiziksel gelisimleri zayiftir

7. Dokunma ve Masajin Yararli Etkileri-1 Biyokimyasal etkileri: Katekolaminler gibi stres hormonlarinin d�zeyini azaltir. Seretonin (uykuyu baslatir) d�zeyini arttirir.

8. Dokunma ve Masajin Yararli Etkileri-2 Fiziksel ve klinik etkileri: Bagisiklik sistemini g��lendirir Anne-bebek arasindaki duygusal bagi g��lendirir Solunum ve dolasim sistemini olumlu y�nde etkiler Sindirim ve bosaltim sistemini uyarir Refl� sikligini azaltir Bebeklerde gaz ve koligi azaltir Kilo almayi hizlandirir Dikkati ve �evreye karsi ilgiyi arttirir N�romotor gelisimi ve koordinasyonu gelistirir Derin uyku d�nemlerini arttirir, sakin uyku saglar

9. Kilo Alimi-1 Scafidi ve ark.�lari, ort. gebelik haftasi 30, ortalama dogum agirligi 1700 g olan 40 bebege g�nde 3 kez 15�er dakika s�reyle 10 g�n masaj uygulamislar Masaj yapilan bebeklerin kilo artisinin, yapilmayan bebeklerden %21 daha fazla oldugu g�sterilmis Baska bir �alismada ise (ort. gebelik haftasi 31, ort. dogum agirligi 1280 gr) masaj uygulanan bebeklerdeki kilo aliminin, masaj uygulanmayan bebeklerden % 47 daha fazla oldugu bildirilmis Scafidi F, Infant Beh Dev 1990 Field TM, Pediatrics 1986

10. Kilo Alimi-2 Masaj �ncelikle uyku-uyaniklik s�resini etkiler, b�ylece kalori t�ketimini azaltarak kilo artisini saglar Masaj vagal aktiviteyi uyararak mide bosalmasini hizlandirir ve besinlerin daha iyi emilmesini saglar Bir �alismada 5 g�n s�reyle 15 dk. masaj uygulanan premat�re bebeklerde, serum ins�lin ve ins�lin benzeri b�y�me fakt�r� I d�zeylerinin daha y�ksek oldugu ve buna bagli olarak daha iyi kilo aliminin saglandigi �ne s�r�lm�s

11. Uyku-Uyaniklik D�zeni Masaj uygulanan bebekler daha atik, daha aktiftir ve uykuda ge�irdikleri s�re daha azdir Kelmanson ve ark.�lari, gebelik yasi 36 haftadan k���k olan ve 8. aya kadar masaj uygulanan premat�re bebeklerin uykulari sirasinda daha az uyanarak daha kaliteli uyku uyuduklarini ve uykuya dalislarinin daha kolay oldugunu bildirmislerdir Kelmanson IA, Complement Ther Clin Pract 2006

12. Kemik Gelisimi Aly ve ark.�lari gebelik yaslari 28-35 hafta olan ve masaj yapilan premat�re bebeklerde kemik formasyonunu g�steren belirleyicilerin anlamli olarak y�ksek oldugunu g�stermisler Baska bir �alismada da DEXA ile degerlendirilen kemik mineralizasyonunun masaj uygulanan bebeklerde daha iyi oldugu bildirilmis Aly H, J Perinatol 2004 Moyer-Mileur LJ, J Perinatol 2008

13. Infant Davranisi Gebelik yasi ort. 30 hafta olan ve 5 g�n s�reyle hafif basin� terapisi uygulanan bebeklerin daha az agladigi, daha az huzursuzlandigi ve daha az stres davranisi g�sterdigi saptanmis Bu bebeklerin daha dikkatli, aktif ve atik olduklari g�zlemlenmis Masaj terapisi anne-bebek arasindaki iletisimi ve bagliligi da olumlu y�nde etkilemis

15. Masajin Diger Olumlu Etkileri-1 750-1500 gr agirligindaki bebeklere uygulanan taktil-kinestetik uyari, k�lt�r pozitif sepsis ile menenjit sikligini ve hastanede kalis s�resini anlamli oranda azaltmis Randomize kontroll� bir �alismada gebelik yasi 33 hft ve altindaki bebeklere zeytinyagi ve aquafer (yag karisimi) ile yapilan masajin nozokomiyal infeksiyon oranini kontrol grubuna g�re % 41 oraninda azalttigi g�sterilmis Mendes EW, J Perinatol 2008 Darmstadt GL, Pediatrics 2008

16. Masajin Diger Olumlu Etkileri-2 Kan alma islemleri �ncesi yapilan masaj kisa s�reli olarak agriyi azaltabilir Taktil-kinestetik masaj uygulamasi, kalp hizini fizyolojik sinirlarda arttirir ancak solunum hizi, kan basinci ve apne sikliginda artisa neden olmaz

17. Yag Masajinin Nutrisyonel Etkileri Cilde masajla uygulanan yaglar sistematik olarak emilir ve bazi nutrisyonel faydalar saglar 34 hft�dan k���k bebeklere 5 g�n s�reyle g�nde 4 kez uygulanan hindistan cevizi ve ay�i�ek yagi masajinin trigliserid d�zeylerini anlamli oranda arttirdigi g�sterilmis SGA�li bebeklere soya yagi ile uygulanan masaj sonrasinda plazma lineoik asit d�zeylerinin arttigi, b�y�meyi g�steren (agirlik, boy, bas �evresi) �l��mlerde olumlu etkiler g�r�ld�g� saptanmis

18. Yag Masajinin Ciltteki Etkileri Yag masaji, ciltteki isi kaybini azaltarak v�cut isinin d�zenlenmesinde olumlu etki saglar Premat�re bebeklere yapilan yag masajinin erken hipotermiyi �nlemede, kanguru bakimi ve stre� �rt�lerle sarmaya g�re v�cut isisini daha fazla arttirarak etkili oldugu g�zlenmis Yag masaji ciltteki �l� h�creleri uzaklastirir, ciltteki kurulugu ve �atlaklari �nleyerek deri b�t�nl�g�n� korur ve cildin bariyer g�revini g��lendirir

19. Masajin Olasi Olumsuz Etkileri Yapilan bir�ok �alismada masaj, klinik durumu stabil olan hasta bebeklere uygulanmis Masaj yapilan bebeklerde ciddi veya potansiyel olarak olumsuz fizyolojik zararlar ve reaksiyonlar bildirilmemis!!! Cillte yaga bagli allerjik durumlar olabilir Basiya dayali cilt, eklem ve kemik hasarlari a�isindan dikkat edilmelidir

20. �ok k���k premat�re bebeklerde masajin etkinligi ve g�venilirligi halen tartismalidir (<30 hafta, <1500 g) Livingston ve ark.�lari tarafindan yapilan bir �alismada; III. d�zey yenidogan yogun bakim �nitelerinde izlenen, tibbi y�nden sorunlari olan hassas bebeklere egitimli aile bireyleri ve tecr�beli kisiler tarafindan sefkatli dokunmanin ve masajin uygulanabilecegi Dokunma ve masajin fizyolojik durumda ve davranissal �l��tlerde (agri, ajitasyon vb.) olumsuz sonu�lara yol a�maksizin g�venli oldugu bildirilmistir Livingston K, eCAM 2009

21. Masaj Yapilmamasi Gereken Durumlar Y�ksek ates �ok k���k premat�reler (< 30 hafta ve <1500 gram bebekler) Kalp hastaligi olanlar Ventilat�rdeki bebekler Epileptik ve konv�lsiyonu olan hastalar Asilama yapilan bebekler (son bir hafta i�inde) Cilt infeksiyonu olanlar Ekstremite kirigi ve eklem problemi olanlar

22. Masajin Uygulanisi-1 �n hazirlik yapilmali Sessiz, aydinlik ve ilik ortam Masaj, bu konuda tecr�beli olan kisiler veya egitimli ebeveynler tarafindan yapilmali Bebek beslendikten 1-1,5 saat sonra uygulanmali Bebeklerin ve masaj uygulayanlarin cilt b�t�nl�g� tam olmali Tirnaklar kisa, eller ilik ve yumusak olmali, t�m takilar ile saat �ikarilmali ve kisi stressiz olmali

23. Masajin Uygulanisi-2 Masaj sirasinda bebegin alti temiz ve kuru olmali Bebek ilik bir havlunun �zerine ve radyant isitici altina �iplak olarak yatirilmali K���k bebekler dizlerin �zerine yatirilabilir �nce eller biraz yag ile ovusturulmali Bebekle sesli veya dokunsal iletisime ge�erek masaja baslanmali

24. Y�z Masaji Teknigi Bebek aglama ve �evresel etkenlerden dolayi stres altindadir Dis �ikarma d�nemlerinde stress artar Dudak �st� masajin dis �ikartma d�neminde yasanan agriyi hafiflettigi bilinmektedir Alin ortasindan g�zkapaklari ve sakaklara dogru yapilir Hafif�e yanaklara inilir ve oksanir

25. G�g�s Masaji Her iki el g�g�s ortasina yerlestirilir Avu� i�leri hafif�e bastirilarak koltuk altlarina dogru inilir Eller kalkmadan tekrar daire �izilip g�g�se gelinir Eller omuzda �aprazlanir

26. Ekstremite Masaji Kol masaji: Bebegin kolu kaldirilir Omuzdan bilege dogru sivazlayarak masaj yapilir (Hint masaji) Ardindan ayni hareket bilekten omuza dogru yapilir(Isve� masaji) En son bebegin ellerine ve parmaklarina masaj yapilir Bacak masaji: Kollara uygulanan masaja benzer En son bebegin ayaklarina ve parmaklarina masaj yapilir

27. Karin Masaji Bebegin sindirimini kolaylastirir, gaz �ikarmasini saglar, kabizligin �nlenmesinde �nemlidir Su �arki y�ntemi uygulanir Eller kum �ekme hareketi seklinde karindan bacaklara dogru hareket ettirilir Bacaklar havaya kaldirilip dizden b�kme hareketleri yaptirilir Eller karin y�zeyinde saat y�n�nde ilerletilerek masaja devam edilir Seni seviyorum hareketi yapilir ve bu yumusak bir ses tonuyla ifade edilir

28. Sirt Masaji Bebek y�z�koyun yatirilir Sirti sivazlanir Boyundan omurgaya kal�aya dogru inilir ve masaj bitirilir

29. Masaj Teknigi-1 Sabit bir metod yok Field ve ark.�lari bir�ok �alismadan yola �ikarak bir metod tanimlamis Bu metottaki masaj tedavisi dokunma ve kinestetik uyariyi i�erir Masaj 15 dk�lik seanslar olarak; 5 dk dokunma, 5 dk kinestetik uyari, 5 dk dokunma olarak uygulanir Masaj seansi g�nde 3 kez, 2-4 hafta s�reyle tecr�beli kisiler veya egitim almis ebeveynler tarafindan uygulanir Field T, Complementary Alternat Med 2002

30. Masaj Teknigi-2 Mathai ve ark.�lari tarafindan tanimlanmis bir �alismada da masaj tedavisi dokunma ve kinestetik uyari seklinde uygulanmis Dokunma uyarisi: Ilk fazda bebek y�z�st� yatirilmis 5 sn s�relerle 12 kez sivazlama ve oksama hareketi bastan kal�alara kadar uygulanmis Ikinci fazda bebek sirt�st� yatirilmis 5 sn s�reyle 12 sivazlama oksama hareketi y�ze, yanaklara karin alt-�st ektremitelere avu� ve ayak tabanlarina uygulanmis

31. Kinestetik uyari: B�y�k eklemlere fleksiyon ve ekstansiyon hareketi uygulanmis (omuz, diz, dirsek, bilekler) Yogun aglama veya idrar/gayta yaparken masaja birka� dk ara verilmis Mathai S, Indian Pediatr 2001

32.

33. G�G�S FIZYOTERAPISI

34. Premat�re Yenidoganlarda Solunumsal Morbititeler Respiratuvar distres sendromu 2 g�nden uzun s�reli ent�basyon Bronkopulmoner displazi Akcigerde gaz degisimde bozulma Akciger kompliansinda azalma Solunum is y�k�nde artma

35. G�g�s Fizyoterapisi 1979�da Finer ve Boyd, profilaktik pozisyon verme (sag �st lobun drenajini saglayan), perk�syon ve aspirasyonu i�eren g�g�s fizyoterapisi uygulamasinin ekst�basyon sonrasi atelektazi sikligini �nemli derecede azalttigini bildirmisler Bu tarihten sonra YYBܒlerinin �ogunda (%40) ekst�basyon �ncesi ve sonrasi g�g�s fizyoterapisi uygulanmaya baslandi

36. G�g�s Fizyoterapisi Avantajlari Sekresyonlarin �ikarilmasini kolaylastirma AC hacmini ve oksijenlenmesini iyilestirme Dezavantajlari Bradipne Hipoksemi Kosta kiriklari Intrakraniyal kanama

37. G�g�s Fizyoterapisi Gereksinimi Oldugunu D�s�nd�ren Belirti ve Bulgular Solunum seslerinde azalma/esit alinmamasi Orta derecede kaba rallerin olmasi �ks�r�k:yetersiz ve/veya sesli olmasi Balgam hacmi artmasi ve/veya koyu balgam Kan gazlarinda k�t�lesme AC grafisinde kollaps veya konsolidasyon

38. G�g�s Fizyoterapisi Sirasinda Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar Solunum sayisi/derinligi, apne Solunum sikintisi Kalp hizi/ritmi Kan basinci Renk, aktivite/bilin� durumu Hava yolu a�ikligi Aspirasyon

39. G�g�s Fizyoterapisi Uygulamalari Postural drenaj Perk�syon/aspirasyon Vibrasyon Pozisyonlama

40. Post�ral Drenaj Ama� bebege degisik pozisyonlar vererek k���k bronslardaki sekresyonlarin b�y�k bronslara �akmasini� saglamaktir Bu akimi saglayan yer �ekimi ve hava akimidir ETT�� ve g�g�s t�p� olanlarda uygulanmasi zor Post�ral drenajin etkili olmasi i�in perk�syon ve vibrasyon uygulanir

42. Pozisyonlama Prone (y�z�koyun) vs Supine (sirt�st�) Supinde desat�rasyon daha sik Prone pozisyonda ventilasyon parametreleri daha hizli azaltilir Reent�basyon gereksinimi daha nadir (%4 vs %33) 10 �alisma-164 bebek Prone-supine-lateral sag-sol Prone pozisyonda oksijenlenme de d�zelme J Pediatr 2003 Cochrane 2004

43. Perk�syon T�m elle (parmaklar, tenar ve hipotenar kenarlar degecek sekilde,avu� i�i kubbe seklinde) 3-5 parmakla, hafif el bilegi hareketi (60 kez/dak) Biberon emzigi veya k���k hava maskesi ile (1-2 dak) >1500 gr; >2 hafta premat�re bebeklere Apne, bradikardi, aritmi Persistan pulmoner hipertansiyon Deri alti amfizemi Tansiyon pn�motoraks-g�g�s t�p� varsa

44. Vibrasyon Parmak u�lari uygun yere yerlesik olarak vibrasyon hareketi Ucuna yumusak bez sarili elektrikli dis fir�asi veya k���k masaj vibrat�rleri Ekspiriyuma denk d�s�rmeye �alismali

45. G�g�s Fizyoterapisi Sonu�lari-1 GF (Pozisyon/aspirasyon) Ekst�basyon sonrasi kollapsi azaltmaz Ancak reent�basyon oraninda azalma Kisa-uzun d�nem prognoz ve yan etkilerle ilgili veri yetersiz Klinik pratige koymak i�in yeterli veri yok Cochrane, 2004

46. G�g�s Fizyoterapisi Sonu�lari-2 Ekst�basyon sonrasi g�g�s fizyoterapisi (post�ral direnaj, vibrasyon, aspirasyon) atelektazileri azaltmamakta Reent�basyon gereksinimini azaltmakta (1-2 saatte bir GF) Se�ilmis vakalarda uygulanmali Premat�relerde rutin �nerilmez Al-Alaiyan S, Pediatr Pulmonol 1996 Cochrane, 2007

47. G�g�s Fizyoterapisi Sonu�lari-3 Yenidoganlara uygulanan GF, ek komplikasyonlari azaltarak hastanede yatis s�resini kisaltmaktadir Cheng M, J Pediatr Nurs 1989 Lewis JA, J Paediatr Child Health 1992

48. G�g�s Fizyoterapisi Sonu�lari-4 Perk�syon, vibrasyon gibi elle uygulanan tekniklerin hemodinamide y�ksek oranda strese neden oldugu bildirilmistir Karaali ve ark.�lari ise GF uygulamasi sirasinda veya sonrasinda hemodinamik yanitlarda ciddi bir olumsuzluk saptamadiklarini, aksine tedavi sonrasinda kalp hizi ve solunum sayisinda anlamli azalma oldugunu tespit etmislerdir Poelaert J, Acta Anaesthesiol Belg 1991 Knight DB, J Paediatr Child Health 2001 Karaali HK, Turk Toraks Der 2009

49. SONU� !!!!! YDYB �nitelerinde uygulanan g�g�s fizyoterapisi ek bir komplikasyon olusturmadan; Solunum yollarindaki sekresyonlarin atilimini kolaylastir Oksijenlenmeyi arttirarak yenidoganin solunumsal problemlerini azaltir Hastanede kalis s�resini kisaltir