„Polskie rolnictwo wobec GMO”

1. „Polskie rolnictwo wobec GMO” Warszawa 15. 11. 2007

2. Polski Związek Producentów Kukurydzy, 30.09.2007 r.: • Kukurydza MON 810 [Bt]: • 2006 r. – 100 ha ; • 2007 r. – 340 ha.

3. Czemu służy biotechnologia w rolnictwie • ŻYWNOŚĆ;Polska = 3% produkcji UE; brak samowystarczalności • PASZE;Polska = import 1,5 mln ton GM soi i kukurydzy • BIOMATERIAŁY;bawełna, biosteel, biodegradowalne „bioplastiki” • BIOENERGETYKA;bioetanol, diodiesel, biomasa • ROŚLINY JAKO BIOREAKTORYżywność funcjonalna, produkcja leków • INNE.

4. Nowe wyzwania w hodowli roślin • Przewaga finansów prywatnych w hodowli roślin i koncentracja firm nasiennych. • Legislacja (Pl, UE, WTO, inne). • Patentowanie i ochrona własności intelektualnej – ograniczenia w dostępie do zasobów genowych: • a) zasoby genowe traktowane jako bogactwo narodowe w centrach pochodzenia i centrach zmienności • b) patentowanie genów i procedur; ich wykorzystanie w tworzeniu materiałów wyjściowych.

5. Uwarunkowania: • Nauki podstawowe. • Postęp biologiczny. • Legislacja. • Relacje międzynarodowe. • Biogospodarka.

6. Cele i zadania inzynierii genetycznej: KOMERCJALIZACJA* legislacja, * biobezpieczeństwo, * odbiór społeczny. Identyfikacja właściwości jako genu; transfer i/lub modyfikacja genu regeneracja zmodyfikowanego organizmu

7. Podstawowym aktem prawnym normującym sprawy organizmów genetycznie zmodyfikowanych w Polsce jest: ustawa z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych (Dz. U. Nr 76, poz. 811 z późn. zm.), która weszła w życie z dniem 26 października 2001 r., ustawa została znowelizowana w roku 2003 (nowelizacja weszła w życie z dniem 8 sierpnia 2003 roku).

8. Zakres przedmiotowy ustawy obejmuje:- zamknięte użycie organizmów genetycznie zmodyfikowanych (GMO), - zamierzone uwalnianie GMO do środowiska, - wprowadzanie do obrotu produktów GMO, - wywóz za granicę i tranzyt produktów GMO, - właściwość organów administracji rządowej w sprawach GMO.

9. Ustawy nie stosuje się do modyfikacji genetycznych genomu ludzkiego. W sprawach dotyczących żywności i środków farmaceutycznych stosuje się przepisy o bezpieczeństwie żywności i żywienia i przepisy o środkach farmaceutycznych, o ile nie są sprzeczne z przepisami ustawy. W sprawach dotyczących środków żywienia zwierząt stosuje się przepisy o paszach.

10. Ustawa o nasiennictwie • W ustawie z dnia 26 czerwca 2003 r. o nasiennictwie (w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą z dnia 27 kwietnia 2006 r.) przepisy art. 5 ust. 4 i art. 57 ust. 3 ustanawiają zakaz rejestracji odmian genetycznie zmodyfikowanych oraz zakaz wprowadzania do obrotu materiału siewnego odmian genetycznie zmodyfikowanych.

11. Ustawa o paszach • W ustawie z dnia 22 lipca 2006 r. o paszach przepis art. 15 ust. 1 pkt 4 ustanawia zakaz wytwarzania, wprowadzania do obrotu i stosowania w żywieniu zwierząt pasz genetycznie zmodyfikowanych. • Przepis, o którym mowa wyżej będzie obowiązywał od sierpnia 2008 roku

12. Notyfikacja Przepisy dotyczące (np. koegzystencji, zakazu pasz GM) podlegają notyfikacji na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 z późn. zm.), które wykonuje dyrektywę 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiającą procedurę udzielania informacji w zakresie norm i przepisów technicznych. Przykładowo: Przepisy art. 111 ust. 2 pkt 5 i 6 oraz art. 172 ust. 1 (zakaz prowadzenia upraw GM), jako przepisy wprowadzające odstępstwa od dyrektywy 2001/18/WE, wymagają notyfikacji na podstawie art. 95 ust. 5 Traktatu WE.

13. Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia • Określa wymagania i procedury niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa żywności i żywienia, a przepisy tej ustawy dotyczą również żywności genetycznie zmodyfikowanej. • Ustawa precyzuje również organy urzędowej kontroli żywności: Państwowa Inspekcja Sanitarna i Państwowa Inspekcja Weterynaryjna.

14. Przywileje i prawa hodowców i rolników (plant breeder’s rights & privileges) • reprodukcja (nasion, zwierząt) z własnych zasobów • wykorzystywanie zasobów genowych • Naturalnych, • Komercyjnych bez honorowania własności. • zasoby genowe są własnością kraju

15. Przyznawanie patentów na rozwiązania dotyczące żywych organizmów przez Sąd Najwyższy USA • 1981 r. US patent # 4 2559 444 (z dn. 31 marca 1981 r.) dot. mikroorganizmu zawierającego obcy plazmid, Amanda M. CHAKRABARTY (pierwszy przypadek opatentowania żywego organizmu); • 1982 r. Sąd Najwyższy USA stwierdził możliwość patentowania roślin otrzymanych technikami inżynierii genetycznej; • 1987 r. zaakceptowano patent opisujący modyfikacje ostryg oraz możliwość patentowania genetycznie zmodyfikowanych zwierząt z wyłączeniem człowieka. • 1990 r. Oncomouse.

16. Patenty są udzielane na wynalazki, które są: nowe, posiadają poziom wynalazczy nadają się do przemysłowego stosowania Art. 10 Art. 24 p.w.p (Polska) Art. 52.1 EPC Przedmiotem wynalazku biotechnologicznego jest: a) wytwór składający się z materiału biologicznego, b) wytwór zawierający materiał biologiczny, c) sposób, za pomocą którego materiał biologiczny jest wytwarzany, przetwarzany lub wykorzystywany. Wynalazek biotechnologiczny

17. REJESTRACJA ODMIANY plant breeder’s rights1. wyróżniająca (distinctive)2. jednorodna (uniform)3. stabilna (stable)[lub potocznie: OWT – odrębna, wyróżniająca się, trwała] • PATENT industrial patent • nowość (new) • Nieoczywistość (inventive) • zastosowanie przemysłowe (commercial) ZASADNICZE RÓŻNICE: • produkcja • dystrybucja • dalsze korzystanie

18. Patentowanieroślin i zwierząt? TAK • ALE: • Sposoby wytwarzania roślin i zwierząt mają zdolność patentową. • Rośliny są patentowane z wyłączeniem nowych odmian. • Zwierzęta są patentowane z wyłączeniem nowych ras.

19. Komercjalizacja biotechnologii wymaga: długich terminów, inwestycji o wysokim ryzyku rynków międzynarodowych Dlatego konieczne są: regulacje prawne ochrona praw własności intelektualnej

20. Co dalej?

21. 3 stycznia2005 r.; 8 września 2006 r.; 5 pażdziernika 2006 r.,11 stycznia 2007 r. • PROJEKT USTAWY„PRAWO o GMO”przyjęty przez RM 13.02.2007

22. Podstawa takiego projektu?Zgodność z: • Stanem prawnym; • Gospodarką narodową; • Zdrowym rozsądkiem.

23. Ramowe Stanowisko Rządu RP w sprawie GMO [7.03.2006r.] • I. Zamknięte TAK • II. Uwolnienie doświadczalne NIE • III. Produkty GM inne niż żywność i pasze NIE • IV. GM żywność TAK, ale • V. pasze NIE • V. Uprawa GM roślin NIE

24. Cel: • Polska krajem wolnym od GMO(podobne stanowisko: Austria, Grecja, Węgryprezentowane na forum KE, EFSA)* deklaracje wszystkich samorządów regionalnych

25. Opinia prawna [Biura Sejmu] Konkluzje: • Projekt uchwały w sprawie ustanowienia obszaru Rzeczypospolitej Polskiej strefą wolną od GMO: • jest niezgodny z art. 87 Konstytucji, ponieważ wkracza w materię zastrzeżoną dla ustawy, naruszając obowiązujący system źródeł prawa, • jest niezgodnyz art. 69 Regulaminu Sejmu, ponieważ nie mieści się w żadnej z kategorii uchwał w tym spisie, • w sposób nieuprawniony ingeruje w rozgraniczenie kompetencji władz: Sejmu i rządu (art. 10 Konstytucji) oraz rządu i samorządu terytorialnego (art. 148 pkt 6, art. 94 i art. 87 ust. 2 Konstytucji), • jest sprzeczny z ustawą o organizmach genetycznie zmodyfikowanych i narusza konstytucyjną zasadę praw nabytych (art. 2 Konstytucji), • jest niezgodny z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/18/WE oraz dyrektywą Rady 2002/53/WE w zakresie, w jakim wprowadza generalny zakaz upraw GMO.

26. SPRZECZNE z UE* konflikt z Komisją (kary umowne);* konflikt z WTO (kary umowne);* pozwy z przemysłu(odszkodowania);* zablokowanie nauki;* obniżone „BHP” kraju. ZGODNE z UE stymulacja biogospodarki i zrównoważony rozwój ROZWIĄZANIA LEGISLACYJNE

27. NIE BÓJMY SIĘ BIOTECHNOLOGII

28. Dziękujęi zapraszam do dyskusji

29. POLSKA FEDERACJA BIOTECHNOLOGII • ul. Stefanowskiego 4/10, 90-924 Łódź • tel. +42 6313429, fax: +42 6366618 • email: egro@p.lodz.pl, www.pfb.p.lodz.pl • ___22.08.2007______________________________________________________ • Mr Ioannis Karamitsios • European Commission • General Directorate Environment • DG ENV. B.3 ­ Biotechnology, Pesticides and Health • Rue de la Loi 200 • 1040 – Brussels, Belgium • Tel. (+32-2) 298 30 89 • Electronic address: yannis.karamitsios@ec.europa.eu • Polska Federacja Biotechnologii uważa, że projekt nowej legislacji „Prawo o GMO” przedłożony [notyfikacja] Komisji Europejskiej 13 kwietnia 2007 r. nie spełnia wymogów prawa unijnego. Zasadniczym celem Rządu Polskiego jest doprowadzenie do stanu prawnego uzasadniającego określenie Polski jako „kraju wolnego od GMO”. Jednakże realizacja tego celu i wprowadzenie bezzasadnie restrykcyjnego prawa i jest w naszej ocenie sprzeczne z interesami gospodarki narodowej. Podstawą tego stanowiska Rządu Polskiego oraz proponowanej legislacji są przesłanki społeczne i polityczne, a nie dane merytoryczne oparte na badaniach naukowych. • W szczególności: • 1. Art. 172 ust. 1 i ust. 2 w zasadzie wprowadzają całkowity zakaz upraw roślin GM.Rząd Polski nie przedstawia żadnych argumentów opartych na przesłankach naukowych wykazujących szkodliwość i zagrożenie roślin GM dla ludzi i/lub środowiska. Prawo UE (Dyrektywa 2001/18/WE art. 3(b)) dopuszcza utworzenie rejestru odmian roślin GM i produkcję roślin GM. Ma zatem miejsce rozbieżność projektu legislacji polskiej z prawem UE, która jest dopuszczalna tylko w przypadku przedłożenia argumentacji naukowej uzasadniającej taką rozbieżność. • 2.Projekt wymaga przedstawienia oceny zagrożenia (Art. 111 ust. 2 pkt 1) – przygotowanie takiej oceny zagrożenia jest nierealne do wykonania bez możliwości prowadzenia upraw roślin GM w otwartej przestrzeni co jest niemożliwe w świetle art. 172 ust. 1 i ust. 2. • 3. • Projekt wymaga (art. 111 ust. 2 pkt 5) przedstawienia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego; jednakże takie plany nie istnieją dla większości regionów Polski. • 4.Art. 22 Dyrektywy 2001/18/WE stanowi, że „państwa członkowskie nie mogą zakazywać, ograniczać ani utrudniać wprowadzenia do obrotu GMO w charakterze lub w składzie produktów, które są zgodne z wymaganiami ustanowionymi przez przepisy niniejszej dyrektywy”. Przedłożony projekt aktu prawnego „Prawo o GMO” nie spełnia wymogów tej normy prawnej, a Rząd Polski nie przedstawił żadnych argumentów merytorycznych uzasadniających restrykcyjność i sprzeczność z legislacją unijną. • Prezes • Polskiej Federacji Biotechnologii • prof. Tomasz Twardowski

30. Komitet Biotechnologii przy Prezydium PAN • Przewodniczący Sekretarz • Prof. dr hab. Stanisław BIELECKI Prof. dr hab. Andrzej OKRUSZEK • Politechnika Łódzka, Instytut Biochemii Technicznej Instytut Biochemii Technicznej PŁ • Ul. Stefanowskiego 4/10, 90-924 Łódź CBMiM PAN, Zakład Chemii Bioorganicznej • Tel.: (0 42) 631 34 42; Fax: (0 42) 636 66 18 Ul. Sienkiewicza 112, 90-363 Łódź • E-mail: stanb@mail.p.lodz.pl Tel.: (0-42) 681 69 70; Fax: (0 42) 681 54 83 • E-mail: okruszek@bio.cbmm.lodz.pl • Łódź, 24.08.2007 r. • Pan Ioannis Karamitsios • Komisja Europejska • Dyrekcja Generalna ds. Środowiska • DG ENV. B.3 ­ Biotechnologia, Pestycydy i Zdrowie • 1040 – Bruksela, Belgia • yannis.karamitsios@ec.europa.eu • Uwagi nt. notyfikacji polskiego projektu ustawy o GMO • Polski projekt ustawy w sprawie organizmów genetycznie zmodyfikowanych (GMO), zawierającej odstępstwa od przepisów dyrektywy 2001/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zamierzonego uwalniania do środowiska organizmów zmodyfikowanych genetycznie jest oczywistą próbą: • Wprowadzenia dla GMO ograniczeń, a przez to dyskryminacji części jednostek gospodarczych i części rolników; • Wprowadzania w społeczeństwie szerokiej dezinformacji, co jest zaprzeczeniem realizacji idei budowania społeczeństwa opartego na wiedzy; • Hamowania badań naukowych głównie w zakresie biotechnologii roślin; • Hamowania rozwoju biogospodarki oraz prac badawczo-rozwojowych w obszarze biotechnologii roślin. • Komitet Biotechnologii przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk jako komitet naukowy wielokrotnie zajmował stanowisko, iż brak jest merytorycznych, opartych na badaniach naukowych przesłanek przemawiających za szkodliwością GMO dla ludzi czy też środowiska. • W imieniu Prezydium Komitetu Biotechnologii • Przewodniczący – prof. S.Bielecki • Sekretarz – prof. A.Okruszek