Małe gospodarstwo w nowej Wspólnej Polityce Rolnej

1. Małe gospodarstwo w nowej Wspólnej Polityce Rolnej „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi prof. dr hab. Wiesław Musiał Uniwersytet Rolniczy w Krakowie IRWiR PAN Międzynarodowa Konferencja Naukowa pt. Młodzież w gospodarstwach rodzinnych i na obszarach wiejskich Europy 4 lipca 2014 r Kraków

2. Wprowadzenie • Nadal trwają przygotowania do wdrażania nowej projekcji WPR 2014-2020 • Opóźnienie przygotowań jest niezaprzeczalne. • Ciągle trwają prace studialne i dyskusje • Nowa WPR miała w założeniu być przełomowa, bardziej adekwatna innowacyjna • Czy będzie?

3. Małe gospodarstwa, nadzieje i problemy Co to są te małe gospodarstwa Pomiar poprzez standardową produkcję (SO) (kategoria FADN) Gospodarstwa bardzo małe (kat. 1-3) średnia wartość produkcji do 8 tys. € SO (ok. 33 tys. zł) Gospodarstwa małe (kat 4 i 5) do 25 tys. € SO (ok. 104 tys. zł.)

4. Pomiar ze względu na osiągany poziom dochodu rolniczego na 1 AWU (jednostkę pracy) i na gospodarstwo • dysparytetowa, • parytetowa, • ponadparytetowa. Pomiar ze względu na możliwości rozwoju majątku produkcyjnego tj. • o reprodukcji zawężonej (degresywne), • reprodukcji prostej, • reprodukcji rozszerzonej (rozwojowe).

5. Minimalne górne progi kwalifikujące gospodarstwa do grupy gospodarstw nietowarowych – drobnych w badaniach prowadzonych w ramach FADN w wybranych krajach UE [w Euro] Źródło: Opracowanie własne na podstawie Commission Regulation (EC) No 1291/2009 of 18 December 2008

6. Udział małych gospodarstw ≤ 5ha w wybranych zasobach oraz w wytwarzanej SO [w %] w krajach Unii Europejskiej (27-15-12) Źródło: Farm Structure Survey, Eurostat, Brussels 2010.

7. Udział gospodarstw o produkcji standardowej (SO) do 4 tys. Euro na poziomie NUTS 2 [w %] Źródło: Farm Structure Survey, Eurostat, Brussels 2010.

8. Udział użytków rolnych w gospodarstwach do 5 ha na poziomie NUTS 2 [w %] Źródło: Farm Structure Survey, Eurostat, Brussels 2010.

9. Także dla potrzeb nowej WPR 2014-2020 nie udało się wypracować wspólnej definicji (czy określenia) małych gospodarstw. • do 5 ha (dość często) • do 15 (dla przedsiębiorczości) • do 6 ha w płatnościach bezpośrednich • do 6 tys. € SO • do 10 ha (dywersyfikacja upraw)

10. Małe gospodarstwa w dokumentach nowej WPR Specjalne odniesienia do gospodarstw małych w nowej WPR Dla nowych PROW zidentyfikowano 12 potrzeb odnoszących się do gospodarstw małych

11. Można tu odnieść następujące potrzeby Potrzeby Reorientacja małych gospodarstw w kierunku rolniczym lub pozarolniczym Zapewnienie trwałości rolnictwa w warunkach zmian klimatycznych Poprawa zbytu produktów rolnych i wzmocnienie pozycji rolników w łańcuchu żywnościowym Poprawa jakości produktów rolnych i żywnościowych Odtworzenie i zachowanie różnorodności biologicznej Promowanie zrównoważonych metod gospodarowania Tworzenie możliwości zatrudniania poza rolnictwem bez zmian miejsca zamieszkania

12. Wsparcie małych gospodarstw w II filarze WPR Wsparcie dla nowych uczestników systemu jakości 1. Poddziałanie: • wsparcie w formie refundacji • do 2000 € / rok / gospodarstwo • preferuje dla gospodarstw do 5 ha

13. Premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej 2. Poddziałanie: • wielkość ekonomiczna gospodarstwa do 15 tys. € (SO  60 tys. zł.) • premie do 100 tys. zł. • kwota ta musi wynikać z biznesplanu

14. 3. Poddziałanie: Restrukturyzacja małych gospodarstw • Gospodarstwo do 6 tys. € SO (24 tys. zł. SO) (wielkość tu jest negocjowana z KE !) • Premia na restrukturyzacje gospodarstw do 60000 zł. (wg potrzeb wynikających z biznesplanem)

15. Pomoc jest alternatywna w stosunku do następujących działalności • ułatwienie startu młodym rolnikom • modernizacja gospodarstw rolnych • różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej

16. 4. Płatności dla rolników przekazujących małe gospodarstwa • dotyczy małych gospodarstw wg ustaleń dla I filaru • wymagane trwałe przekazania gospodarstwa • rolnik musi kwalifikować się do systemu małych gospodarstw Płatności 120% rocznej płatności z systemu dla małych gospodarstw tj. do 6 000 zł

17. 5. Tworzenie grup i organizacji producenta w sektorze rolnym i leśnym • Ryczałt od wartości przychodów netto ze sprzedaży • Pomoc przyznawana jest na 5 lat i wynosi 1 rok 10 % 2 rok 8 % 3 rok 6 % 4 rok 5 % 5 rok 4 % Maksymalnie 100 000 €/rocznie

18. 6. Rolnictwo zrównoważone Wymogi: • racjonalne nawożenie • zmianowanej Płatności 400 zł/ha 7. Ochrona gleb i wód • stosowanie międzyplonów ozimych lub ścierniskowych • pasy ochronne użytków zielonych Wymogi: Płatności od 450 zł/ha do 543 zł/ha

19. 8. Rolnictwo ekologiczne • Wspierane jest w ramach 12 pakietów (operacji) • Degresja płatności następuje od 50 ha • Stawski płatności są od 660 zł/ha do 1501 zł/ha 9. Płatności na obszarach ONW ! • ONW górskie 450 zł/ha • ONW specyficzne 264 zł/ha

20. Wsparcie w ramach I filara W Polsce obowiązywał będzie system SAPS tj. system uproszczony Nowy system płatności bezpośrednich od 2015 r. Elementy obowiązkowe w UE Elementy dobrowolne Płatność dla małych gospodarstw Jednolita płatność obszarowa Płatność za zazielenienie Płatność związana z produkcją Płatność dla młodych rolników Przejściowe wsparcie krajowe Płatności dodatkowe

21. Elementy obowiązkowe w systemie Jednolita płatność obszarowa ok. 110 €/ha (440 zł.) Płatności za zazielenienie (greening) Wymogi: • dywersyfikacja upraw • utrzymanie TUZ • utrzymanie obszarów proekologicznych (EFA)

22. Małe gospodarstwa będą zwolnione z zazielenienia • do 10 ha z dywersyfikacji upraw (zróżnicowanie) • 10-30 ha – 2 uprawy • > 30 ha – 3 uprawy

23. Płatności dla młodych rolników • do 5 lat od założenia gospodarstw • do 40 lat rolnik (przed złożeniem wniosku) Płatności w wysokości 25% średniej krajowej I filara tj. ok. 62 €/ha

24. Elementy dobrowolne w systemie Płatności dla małych gospodarstw Rolnik otrzyma równowartość sumy wszystkich płatności, które uzyskał by w systemie standardowym tj. do 1250 € Płatności związane z produkcją (15% rocznej koperty) Sektory wsparcia • bydło • owce • kozy

25. buraki cukrowe • ziemniaki skrobiowe • owoce miękkie • rośliny wysokobiałkowe • rośliny włókniste Przykład wsparcia: • bydło od 3-50 sztuk po 139 €/sztukę • kozy 3-5 sztuk po 110 €/sztukę • owce od 10 sztuk po 30 €/sztukę

26. Płatności dodatkowe (nie dla najmniejszych gospodarstw) dla gospodarstw do 30 ha W przedziale: 5-10 ha 20 €/ha 10-30 ha 80 €/ha Jest także propozycja by objąć zaproszeniem gospodarstwa od 3 ha

27. Podsumowanie • Po raz pierwszy w historii WPR znalazły się specjalne, preferencyjne odniesienia do gospodarstw drobnych • Dotyczą one zarówno I jak i II filaru • Nadal brak jest ostatecznych rozwiązań jakie to będzie wsparcie • Ubolewamy nad brakiem elementów regionalizujących WPR • Jak tą nową politykę (WPR) odbiorą rolnicy prowadzący małe gospodarstwa ?

28. Dziękuję za uwagę