Biyolojik Savas

3. Biyolojik Savas Nedir? Biyolojik silahlar diger canlilar �zerinde zararli etkiler yaratmak� maksadiyla kullanilan bakteri, vir�s, mikrobiyal toksinler, vb. ajanlardir. Bu tanim genellikle biyolojik olarak elde edilen toksinleri ve zehirleri de kapsayacak sekilde genisletilir.

4. Biyolojik savas ara�lari, yasayan mikroorganizmalari (bakteri, protozoa, riketsia, vir�s ve mantar) i�erdigi� gibi mikroorganizmalar, bitkiler ve hayvanlar tarafindan �retilen toksinleri (kimyasallar) de kapsar.

5. Yasayan biyolojik maddeler kokusuz, tatsiz ve havaya bulutu halinde atildigi zaman 1 ila 5 mikron boyutunda son derece k���k par�aciklardan olustugundan insan g�z�yle g�r�lemez

6. T�rlerine G�re Biyolojik Silahlar Insan Patojenleri: Bakteriler Virusler Ricketsialar Klamidyalar Protozoalar

7. Hayvan Patojenleri: Daha �ok hayvansal organizmalarda hastalik yapabilenetmenlerdir.Afrika Domuzu atesi virusu, Rinderpest Virus, Sap Virusu... Bitki Patojenleri: Daha �ok bitkilerde hastalik yapan etmenleri kapsar, �rnegin:Xsanthomonas albilineans...

8. Biyolojik silahlarin tarih�esi Biyolojik silahlar NBC triadinin(n�kleer, kimyasal, biyolojik silahlar) en eski �yesidir. Bir�ok tarihi dok�manlarda mikroplarin insanligin dogusundan daha �nce de mevcut oldugu belirtilmektedir. B�y�k salgin hastaliklar tarih boyunca ordulari ve hatta b�t�n insanligi kemiren felaketler halinde s�regelmektedir. Bu nedenle asker her savas alaninda, d�smandan baska hastalikla da savasmak zorunda kalmistir. Tarih boyunca hastaliklarin bir �ok savasin neticesi �zerinde etken oldugu g�r�lm�st�r.

9. �rnegin: ISPARTALILARLA ATINALILAR arasinda 27 yil devam eden "PELEPONEZ" savaslari �ikan "TIF�S" salgini neticesi son bulmustur. Yine 16 ve 17. y�zyillarda yapilan Avrupa savaslarinda kara �l�m denen "VEBA" hastaligi, savasin son bulmasini saglamistir

10. Bu nedenle 19. y�zyilda; Mikroskop, Mikroplar, Koruyucu Asi ve kurtarici Serumlarin kesfine ve mikrobiyoloji ilmindeki gelismelerin ger�eklesmesine kadar milletler ilkel biyolojik savas girisimlerinden vazge�tiler. I. D�nya Savasi sirasinda Almanlar, Fransiz ve Romen s�vari atlarina karsi "RUAM" hastaligi meydana getiren biyolojik maddeler kullanmislardi.

11. Biyolojik madde arastirmalari 1930'larda Japonya ve Almanya'da �ok ilerlemistir. G�n�m�zde uluslararasi anlasmalarla yasaklanmasina ragmen �retimi ve depolanmasi bir�ok �lkece devam ettirildigi tahmin edilmektedir.

12. Son yillarda; genetik m�dahalelerle Daha etkili, Asi ya da tedavilere diren�li , Etnik resept�re baglanabilme �zelligi tasiyan ajanlarin �retimi tartisilmaktadir.

13. Biyolojik Silahlarin Temel �zellikleri �retimleri kolay ve ucuzdur. Depolama sartlarina ve dis sartlara dayaniklidirlar Enfeksiyon yetenekleri fazladir ve salgin yapabilirler. V�cuda solunum, sindirim, deri, konjonktivalar yolu ile girebilirler Kulu�ka s�releri genellikle kisadir. Teshis ve tedavileri zordur ve uzun zaman almaktadir. �ld�r�c�d�rler

14. Ideal Biyolojik Silahlarin �zellikleri Ihtiyacin �ok Az Maddelerle Karsilanabilmesi : Biyolojik silah sistemleri, kullanilan maddelerin canli oldugu yegane sistemlerdir. Hastalik temin etmek i�in sadece �ok az sayida mikroorganizmaya gerek vardir. Genis Alana Etki Edilebilme : Biyolojik silah sistemleri, diger silahlara oranla daha b�y�k sahalara etki edebilirler.

15. Hava Durumuna Bagimlilik : Biyolojik bir maddenin p�sk�rt�lmesine etki eden 4 �nemli hava durumu vardir: "G�NES ISIGI" "HAVADAKI NEM ORANI" "R�ZGAR" "HAVA STABILITESI". G�nes isigi, biyolojik maddelerin �oguna karsi �ld�r�c�d�r. Bu y�zden biyolojik taarruzlarin �ogu gece yapilir. Havadaki Nem Orani: Biyolojik madde optimum nem oranina sahiptir. Bu optimum nem oranindan sapma derecesi olursa aerosolun bozulma �l��s�ne etki eder. R�zgar hizlari normal olarak 8-18 net (15 -33 km/s ) arasindadir.

16. Geciktiren Etki : Biyolojik maddeler hemen zayiata yol a�mazlar. Bir kulu�ka d�nemi ge�irirler �ogalirlar, Yayginlik : Siginak gibi yerler, diger silah sistemleri i�in koruyucu �zellik tasimasina ragmen biyolojik madde bulasmis bir canli siginaga girdigi an diger insanlari da etkiler. Kapali yerde biyolojik silah daha etkilidir. Tahrip Edici Degildir : Yapi ve tesisler biyolojik bir taarruz meydana geldiginde bir zarar g�rmeyeceginden t�m�yle tahrip edici degildir.

17. Kesfedilmesi G��t�r : Biyolojik savas maddelerinin varliklari bes duyunun hi�biri ile kesfedilemez. Sadece �zel cihazlarla tespiti m�mk�nd�r. Yapimlari Kolaydir : Biyolojik savas maddeleri toplu zayiat silahlarinin en ucuz olanidir. Eczacilik ve i�ki sanayii olan bir �lke biyolojik savas maddelerini imal edebilir. Etkilerinin Siddeti : Biyolojik silahlar �ld�r�c� olabilir veya olmayabilir. �ld�r�c� maddeler hassas insanlarda �l�me neden olabilir. Retroaktivite Tehlikesi : Kullanilan biyolojik ajanin kullanilan taraf i�in de tehlike yaratmasidir. Onun i�in biyolojik silahi kullanacak taraf �nceden tedbirini almak zorundadir.

18. Savasta Biyolojik Silahlarin Avantajlari Tek bir organizma �ogalarak hedef konakta istenen yikici sonucu ortaya �ikarabilir. Modern savas silahlari pahali karmasik teknolojik kapasite, yetenekli m�hendisler ve bilim adamlari gerektirirken, biyolojik silahlar ucuza, kisa s�rede, kisitli bir ekipman ve isg�c� ile �retilebilir ... Fakirlerin atom bombasi .... Kimyasal silahlardan y�zlerce kez daha �ld�r�c�d�r

19. Biyolojik Silahlarin Dezavantajlari �retimin t�m evrelerinde is�ilerin korunmasi zordur. Deneyimsiz bir personel gerekli �nlemleri uygulamayabilir veya asilama her zaman koruyucu olmayabilir. Biyolojik materyaller ultraviyole ve kuruluk ile tahrip olmaktadir. Ajanlarin havada serbestlendikten sonra r�zgar �zelliklerine bagli olarak beklenmedik sekilde dagilmasi, ya da yagmurun ajanlari hedefe ulasmadan �nce yikamasi salinimin istenen etkisini �nleyebilir. �ogu biyolojik ajan �zel kosullarda depolanma gerektirir.

20. Basarili Biyolojik Saldiri I�in Fakt�rler; Ajanlar hedef alan i�in uygun, stabilize, y�ksek konsantrasyonda ve dogru partik�l b�y�kl�g�nde olmalidir. Salinimda en etkili yol aerosold�r . Ajan donanimi ve yayma sistemleri uygun olmalidir . Meteorolojik durum uygun olmalidir, ayrica en etkili ataklar geceleri yapilabilir

21. CDC Se�ilmis Ajanlar Listesi Bakteri ve Riketsiyalar Basillus Antracis Brucella abortis, suis, malitensis Cl. Botulinum V. Cholera Burkholderia mallei, ps�domallei Yersinia pestis S. Dysanteria F. Tularensis S.typhi Coxiella burnetii R. ricketsii, prowazekii

22. CDC (Centers for Disease Control and Pevention) Tarafindan Se�ilmis Ajanlar Listesi-Vir�sler Arena vir�sler Argentinian HF, Bolian HF, Lassa ates Alpha vir�sler Chikungunya, Eastern, Venezuelan Fever Flavivir�sler Dengue, Omsk HF, Tick borne ensefalit, sari ates Ortopox vir�sler Smallpox, monkeypox

23.

24. Hantavir�sler Korean fever Flebovirus Rift Walley fever Nairovirus Congo-crimean HF Filovirus Marburg,Ebola Ortomyxovir�s influenza

25.

26. Biyolojik silah olmaya en uygun vir�sler Venezuelan Equine Encephalitis(VEE), Variola Major (�i�ek) Viral Hemorajik Ates (VHF) olusturan vir�slerdir.

27. ABD'deki Hastalik Kontrol ve �nleme Merkezi(Centers for Disease Control and Pevention, CDC) Tarafindan Se�ilmis Ajanlar -Toksinler Botulinum toksini Perfringes toksini T2 mycotoksinleri Palytoksin Risin Sanitoksin Stafilokokal enterotoksin Tetrodotoksin

28. Biyolojik Ajan Olmaya En Uygun Toksinler Botulinum toksin Ricin SEB

29. Parazitler Cryptosporidium, Entamoeba Hystolitica ve Giardia Lamblia Diger su ge�isli patojenler

30. Mantarlar Coccidiomikozis Histoplazmozis Nokardiozis Fusarium oxysporum

31.

32. Etkilerine G�re Saldiri Ajanlari �ld�r�c� (A grubu) Kolay yayilir, �ld�r�c�l�g� y�ksek ve savunmasi zordur. Basillus antraks, Botulinum toksini, Francisella tularensis, Yersinia pestis, Variola major, Viral hemorajik ates etkeni vir�sler

33. Etkilerine G�re Saldiri AjanlariKapasite Azaltici (B grubu) Yayilim ve mortalite orta d�zeyde, savunma daha olasidir. VEE vir�s, Q atesi, Brucella, Stafilokokal enterotoksinB(SEB), Psittakozis, Vibrio cholera, salmonella, sigella, cryptosporidium vb.gida ya da su araciligiyla yayilan mikroorganizmalar

34. Etkilerine G�re Saldiri Ajanlari Bilinmeyen biyolojik savas potansiyeliyle ortaya �ikan hastalik ajanlari (C grubu) Yayilmasi ve mortalitesi �nemli d�zeyde, tanimada ve deneyYayilmasi ve mortalitesi �nemli d�zeyde, tanimada ve deneyimde eksiklik olan yeni t�rlerdir. Yeni VHF t�rleri Nipah vir�s Hantavir�s Lancefield grup A toksinleri Pfisteria alg toksinleri(X2) E.Coli toksinleri 

35. Anthrax

36. Tularemi Etken: Francisella Tularensis Ge�is Yolu: Kontamine hayvan sivilari, sivrisinek-keneInhalasyon,yutma,absorbsiyon KlinikTutulum: Deri �lseri, pn�moni konjonktiva inflamasyonu, Mortalite tedavi alanlarda %5, almayanlarda %20-30'dur.

37. Veba Etken: Yersinia Pestis Ge�is Yolu: Kemiricilerde yasayan pirelerle inokulasyon, inhalasyon KlinikTutulum Pn�monik form Bub�z form Septisemik form Tedavi edilmemis bir bubonik vebada mortalite %50, pn�monik vebada yaklasik %100'd�r

38. Asi bubonik vebada etkili aerosolize formda etkisiz

39. Q Atesi Etken:Coxiella Burnetii Ge�is yolu: Keneler,inhalasyon Klinik:Klinikle tani zordur. Dogal enfeksiyon %99 asemptomatik Influenza benzeri tablo, anoreksi, atipik pn�moni, kc, sss tutulumu, bulgular nonspesifik, Kc histolojisi, AST, ALT, biluribin, sedim y�ksek PA Ac grafi'de �oklu opasiteler birka� g�nde birlesir.

40. Viral Equine Encephalit Etken: Alfa vir�s Ge�is Yolu: Sivrisinekler, aerosol formun inhalasyonu Klinik tutulum: Ates, bas agrisi, fotofobi, myalji, diare, konv�lziyon ve n�rolojik bulgular(ensefalit ve menenjitesekonder) Tani: KlinikImmunoassay, viral k�lt�r, seroloji Korunma: Antiviral bir ilaci ya da asisi yok

41. �i�ek Etken:Smallpox, variola major Ge�is Yolu: Inhalasyon Klinik tutulum: Y�zde egzantem, el-kolda mak�l, pap�l, p�st�ler vezik�l, ayni yasta d�k�nt� Sekonder Ge�is: Var

42. Viral Hemorajik Ates Etken: Flavi vir�s (Ebola,Marburg) Ge�is Yolu: Sivrisinekler, aerosol formun inhalasyonu Klinik tutulum: Hedef organ vask�ler yatak Ates, konjonktivit, petesi, hipotansiyon, mukozal ve sss'de hemoraji, ensefalit, hepatik ve renal yetmezlik,kanli ishal,DIC Sekonder Ge�is: Var Asi hen�z yoktur.

43. Botulismus Etken: Botulinum A toksin Ge�is Yolu: Bozulmus gidalarla oral, inhalasyon Klinik: Desendan paralizi, bulber palsi (midriazis,disfaji, dizartri, pitoz, disfoni, g�rme kaybi) Sekonder Ge�is:Yok. Korunma: Botulizm A ve B toksinlerine karsi asi mevcuttur

44. Ricin Etken: Ricin Ge�is Yolu: Inhalasyon, yutma, enjeksiyon Klinik: Ates, solunum sikintisi, gastrointestinal hemoraji, b�brek ve dalak hasari Sekonder Ge�is:Yok Korunma: Asi ve antitoksin hen�z yok

45. Toksik sok sendromu Etken: Stafilokokal Enterotoksin B(SEB) Ge�is Yolu Kirli ellerle yiyecek hazirlanmasi ile oral, inhalasyon Klinik: Ates, bas agrisi, �ks�r�k, ARDS, oral alindiysa bulanti, kusma, diare Antitoksin, asi yoktur

46. Biyolojik Silahlardan Korunma ve M�dahale Etkili bir savunma insan bilgi ve becerisine baglidir. Etkili bir sekilde organize olan saglik, sivil savunma ve itfaiye teskilatlari, Iyi egitilmis personel, Etkili haber alma birimleri, Koruyucu malzemeler, Teshis ve tedavi olanaklari gerektirir.

47. Tibbi Planlar  B�t�n yurtta hastane, doktor ve saglik personeli yeterliligi saglanmalidir. Bu konuda tibbi personelin �ok azi deneyimli olup, bilgi a�iginin kapatilmasi gerekir. Mevcut kaynaklarin dagitiminda tibbi gereksinimlere �ncelik saglanmalidir (�r: Izolasyon odasi, mekanik ventilat�r, personel koruyucu ekipman, spesifik asilar, serum, ila�lar). Planlanan asilar zamaninda yapilmali ve gerekli saglik �nlemleri zamaninda alinmalidir

48. Fizik Bariyerler Binalarda, pozitif basin�li HEPA (y�ksek etkili partik�le hava) filtresi kullanimi �ogaltilmalidir. Aktif k�m�r filtreleri ventilasyon sistemine eklenmelidir. Siginaklarin yeterliligi saglanmali, havalandirma sistemi filtreli olmali, giris ve �ikislari iyi izole edilmeli, personele yetecek temizlik ve tedavi maddeleri bulundurulmalidir .

49. Olay Aninda Kisisel Davranis Panige kapilmamak G�venilir kaynaktan gelmeyen s�ylentilerden etkilenmemek varsa, hemen maske takmak olay yerinden uzaklasmak Hi� bir seye el s�rmemek V�cutta a�ik kalmis yerleri kapatmak Yakinda siginak varsa girmek S�pheli belirtilerde hastaneye m�racaat etmek

50. !!! Biyolojik Saldiri I�in Uyari Isaretleri Genellikle solunum belirtileri ile baslar, hizli ilerler, mortalite ile sonu�lanir. Daha fazla doza maruz kalinmasi, daha erken taninmaya neden olabilir. �nceden kronik hastalik varsa erken taninabilir. Semptomlar yas i�in olagandisi olabilir. Endemik olmayan bir enfeksiyondur. �oklu, es zamanli salgin olur. Insanlardan �nce hayvanlar �l�rler. �nceki bilgiler ya da biyolojik saldiriyi yapanlarin iddialari uyarici olabilir.

51. Hizli Tespit Kitleri Hizli biyolojik ajan tanima stripleri �evresel �rnekler ve klinikte hasta �rneklerinde kullanilabilir. B�yle tespit kitleri aninda ikazin en iyi y�ntemidir. Biyolojik savas ajanlarinin varligini tespit eden PSA (Partide-Size Analyser) Biyolojik ajanlarin cinsini tayin eden PA (Partide Analyser) cihaz mevcuttur. Bir takim biyolojik ajanlarin (�r: antraks, veba ve SEB) aninda taninmasini saglar .

52. Sekonder atak hizi y�ksek enfeksiyonlarda alinacak �nlemler Saglik personeli kendini korumali, Hastalar izole edilmeli, Hastayla temas eden sayisi azaltilmali, Temaslilar izlenmeli, Bariyer y�ntemler (HEPA filtre maskesi, eldiven, koruyucu g�zl�k, tek kullanimlik giysi) uygulanmali, Hastane personeline asi ve ila� profilaksisi baslanmali, Hastalarin tedavisi sirasinda kan ve hava �rnekleri alinmali, Hastane �nlemleri g�ncellenmelidir.

53. Sanitasyon Maruz kalan kisilerin temizlenmesi Esyalarin Temizlenmesi Yiyecek ve I�eceklerin Temizlenmesi Binalarin Temizlenmesi A�ik Alanlarin Temizlenmesi Vekt�r kontrol�

54. Dekontaminasyon Biyolojik veya kimyasal ajanin ortamdan uzaklastirilmasidir. Dekontaminasyon Ara�lari: Su, deniz suyu Sabunlu, hipokloritli, bikarbonatli su Absorban pudralar Talk, bugday unu Sivi yag, gaz yagi, parafin

55. Maruz Kalan Kisiler: Bol su, sabunlu su ve %0,5�lik hipoklorit ��zeltisi Esyalar:%5�lik hipoklorit ��zeltisi Yiyecek ve I�ecekler: A�ikta kalan ve kirlenenlerin imha edilmesi, kuru besinlerin kaynatilmasi, ambalajli gidalarin dis kisminin dekontaminasyonu Binalar:0,5�lik hipoklorit ��zeltisi A�ik alanlar: Kire�, kire� kaymagi

56. Ilk islem basin�li su altinda elbiselerin �ikarilmasi olmali, Dekontaminasyon uygulanmali, Agizdan agiza resusitasyondan ka�inilmali, Yaraliya direk temasdan ka�inilmalidir

57. Yardimlarindan dolayi Dr.Mustafa Balcioglu�na ve Ugur Korcan�a tesekk�r ederim...

58.

59.