Projekt jako metoda korygowania zaburzeń oraz wspierania rozwoju dzieci

1. Projekt jako metoda korygowania zaburzeń oraz wspierania rozwoju dzieci „Skoncentrujmy wysiłek na wzmacnianiu tego, co dobre i w taki sposób, aby dobro pozostawiało coraz mniej miejsca na zło…” Maria Montessori

2. Dzieci w świetlicy • Postawa roszczeniowa: • nie chciały po sobie sprzątać, unikały wykonywania jakichkolwiek działań na rzecz innych • mówiły do wychowawców: ”Wy musicie tu być, bo Wam za to płacą”, „Wy jesteście tu od tego, żeby nam pomagać” • funkcjonowały na zajęciach na zasadzie: ”bawcie mnie”, mówiły do wychowawców: „moglibyście coś ciekawszego wymyślić”, „nie chce nam się” , „to bez sensu”, „ale nudy”, „znowu konkurs plastyczny?” • lekceważyły naukę i pracę • „nauka jest bez sensu, moja mama też nie skończyła szkoły i żyje”, „zasiłek z MOPS wystarczy na życie, nie trzeba pracować”, „po co się wysilać?”

3. Agresja i destrukcja w świetlicy • celowo niszczyły mienie świetlicy, zdarzało się, że kradły (słodycze z magazynku) • były agresywne wobec wychowawców • źle traktowały nowe osoby w świetlicy (nie chciały dopuścić do swojej grupy zarówno dzieci, jak i dorosłych) • koncentrowały się na walce między sobą i z dorosłymi

4. Relacje z otoczeniem • izolowały się z grupy społecznej do kręgu osób z najbliższego otoczenia, nie miały znajomych i kolegów poza osobami ze świetlicy • miały negatywny, wręcz agresywny stosunek do osób słabszych • miały niski stopień wrażliwości na krzywdę innych („Co mnie obchodzi, że inni są chorzy, ja też czasem choruję”)

5. Deficyty kompetencji • brakowało im obycia w codziennych sytuacjach społecznych typu: wyjazd poza teren dzielnicy w której mieszkają, • nie umiały stosować podstawowych form grzecznościowych, poprosić o podanie towaru w sklepie, • w kinie zamiast patrzeć na film dotykały ścian pytając: ”Skąd idzie ten dźwięk?” • nie potrafiły nazwać swoich potrzeb (mówiły: „Wszystko mi jedno”) • niechętnie podejmowały zadania, nie potrafiły zaplanować i zorganizować pracy, nie miały motywacji, by wykonać dobrze to co zaczęły (mówiły: „Jakoś to będzie”, „Zrobię tyle ile zdążę”, „Nie zależy mi, by zrobić wszystko.” ,,Byle jak byleby było”) • miały niskie poczucie własnej wartości i nie wierzyły we własne możliwości („Ja tego nie zrobię”, „Ja nic nie potrafię”)

6. Stosunek do zajęć socjoterapeutycznych • unikały zajęć socjoterapeutycznych (nie przychodziły w tym dniu do świetlicy, albo swoim zachowaniem uniemożliwiały przeprowadzenie zajęć) • nie potrafiły umiejętności zdobytych podczas zajęć socjoterapeutycznych przenieść do realnego życia

7. Przyczyny trudności • emocjonalne skutki traumy doznanej w rodzinie • dysfunkcyjne wzorce zachowań w rodzinie • specyfika kulturowa: • język- dzieci mówią gwarą i używają kodu językowego specyficznego dla ich środowiska • warunki życiowe: bieda, bezrobocie, brak dostępu do kultury, brak perspektyw na lepsze życie • postawy życiowe dorosłych • orientacja na przetrwanie (nie na rozwój) • realizacja celów poprzez wzbudzanie w innych poczucia odpowiedzialności za własną biedę (musicie mi pomóc) • stosunek do instytucji - roszczeniowy i wrogi

8. pierwotne założenia pomocy • dzieci mają trudne warunki środowiskowe- musimy wyrównać ich szanse= zaspokajać ich potrzeby, zastąpić rodzinę • dzieci przejawiają zaburzenia zachowania- musimy je korygować poprzez socjoterapię • pytanie - czego one naprawdę potrzebują, aby podjąć w przyszłości konstruktywne role w swoim środowisku?, przekroczyć schemat, w którym żyją ich rodziny („obywatel MOPS”- zasiłki jako źródło dochodu, patologia życia rodzinnego)

9. Socjoterapia jako metoda pomocy • Zaburzone zachowania: • sztywne • nieadekwatne • szkodliwe • przykre emocje • Zaburzeniom zachowania towarzyszą dysfunkcyjne przekonania dzieci, które są skutkiem: • urazu psychicznego • nieprawidłowych wzorców zachowania w otoczeniu • Socjoterapia- dostarczanie specjalnie zaplanowanych doświadczeń społecznych, które będą korygować dysfunkcyjne przekonania dzieci i uczyć nowych zachowań

10. Zajęcia socjoterapeutyczne • zajęcia mają charakter ustrukturalizowanych spotkań grupowych, na które składają się odpowiednio dobrane gry, zabawy i ćwiczenia grupowe • każde spotkanie ma swój cel, aktywność dzieci jest podporządkowana celom korygującym • dzieci uczą się przez doświadczenia -grupa stanowi terytorium do nabywania nowych doświadczeń i eksperymentowania • grupa, przechodząc przez etapy rozwoju działa korygująco (czynniki terapeutyczne działające w grupie) • dzieci dodatkowo korzystają w świetlicy z różnych form pomocy socjalnej, zajęć rozwijających ich zainteresowania i pomocy w nauce

11. Mocne strony metody • możliwość precyzyjnego planowania doświadczeń korygujących, trenowania umiejętności w bezpiecznych, kontrolowanych warunkach, dostarczania wiedzy w sposób przemyślany i zorganizowany • terapeutyczne oddziaływanie grupy, która może się stać grupą odniesienia dla jej uczestników (może to mieć szczególne znaczenie dla młodzieży)

12. Ograniczenia metody • Dzieci nie widzą celu zajęć lub nie identyfikują się z nim- uczestniczą w aktywności zaplanowanej przez dorosłych • Doświadczenia mają charakter laboratoryjny (w grupie stworzonej w sztuczny sposób): • są oderwane od codziennych sytuacji, w jakich żyje dziecko, mogą być dla niego trudne do przyjęcia • dziecku trudno je przenieść na relacje w środowisku • dziecko może nie rozumieć ich celu i traktować z dystansem (przychodzę tu, żeby się oderwać, ale prawdziwe życie jest tam…) • Jest to oddziaływanie na samo dziecko, relacje w środowisku nie zmieniają się • Dzieci są odbiorcami- biorą, ale mało dają z siebie- ryzyko wzmacniania postaw roszczeniowych i zależnościowych • Zajęcia socjoterapeutyczne najczęściej odbywają się w świetlicy (ograniczona przestrzeń fizyczna i społeczna) • koncentracja zaburzeń w zamkniętym systemie • brak przestrzeni na realizowanie niektórych potrzeb rozwojowych np. podejmowania rzeczywistych ról społecznych w środowisku czy rozwijania umiejętności życiowych

13. Projekt jako metoda socjoterapeutyczna • Projekt jest metodą stosowana w edukacji, której istota polega nasamodzielnejrealizacjiprzez uczniów określonego przedsięwzięcia. Realizacja zadania jest koordynowana przez nauczyciela w oparciu o wcześniej przyjęte założenia. • Projekt można zastosować jako metodę w socjoterapii. Cel: korygowanie zaburzonych zachowań i wspieranie rozwoju dzieci poprzez dostarczanie specjalnie zaplanowanych doświadczeń korygujących. • Realizacja projektu jest źródłem doświadczeń korygujących i wspierających rozwój dzieci • kontekst grupowy: formy pracy całej grupy (doświadczenia korygujące dla grupy) • kontekst indywidualny: zadania indywidualne (specyficzne doświadczenia korygujące dla konkretnego dziecka)

14. Praca metodą projektu • Ukierunkowanie energii dzieci na wykonywanie zadań i czynności społecznie użytecznych, budujących ich poczucie własnej wartości i sprawstwa sprzyja wygaszaniu zaburzonych zachowań („dobro wypiera zło”) • Rozwijanie kompetencji społecznych i umiejętności życiowych odbywa się poprzez zadania realizowane w naturalnym środowisku dziecka. Przyczynia się to do rzeczywistych zmian w relacjach dziecka z otoczeniem („prawdziwe życie”) • Dzieci wykorzystują kompetencje, które rozwinęły, do działania na rzecz innych („podaj dalej”)

15. Zasady realizacji projektu • Każdorazowo realizację projektu poprzedza diagnoza potrzeb grupy i poszczególnych jej uczestników • W oparciu o diagnozę określane są treści korygujące, a na ich podstawie dobrana treść i sposób realizacji projektu • Projekt jest realizowany w etapach, dzieci planują zadania, przygotowują się do nich i realizują. Każdy etap projektu i każde zadanie stwarza okazję do nabywania doświadczeń korygujących. Dzieci są współtwórcami projektu • Projekty realizowane są przez indywidualne osoby, poszczególne grupy lub całą społeczność świetlicową. Projekt może obejmować środowisko poza świetlicą- rodzina, szkoła, lokalna społeczność

16. Projekt jako metoda środowiskowa • W projekcie możemy wykorzystywać zasoby tkwiące w różnych segmentach środowiska (młodzież z klubów przygotowuje olimpiadę dla dzieci ze świetlic) • Możemy łączyć ze sobą osoby które potrzebują i mają coś do dania (dzieci opiekują się niepełnosprawnymi) • Możemy łączyć zasoby we wspólnym działaniu i rozwijać nowe (współpraca różnych organizacji) • W realizację projektu mogą być zaangażowane całe rodziny

17. Projekt jako proces rozwoju Przygotowanie Planowanie działań Realizacja działań Rozwój Ocena aktualnych potrzeb grupy Ocena efektów działania, wnioski

18. Projekty dzieci i młodzieżydladucha: • przygotowanie i prowadzenie nabożeństw: różańcowych, majowych, Drogi Krzyżowej, czuwań • współorganizowanie pielgrzymek do Sanktuarium Rodzinnych Błogosławieństw w Leśniowie • „oprawa” mszy św.: min. z okazji 10- lecia Stowarzyszenia, urodzin placówek oraz cotygodniowych mszy szkolnych (dzieci).

19. Projekty dzieci i młodzieżydla dzieci: • olimpiady sportowe (dla kilkuset dzieci) • turnieje piłki nożnej i tenisa stołowego • bale karnawałowe, zabawy z okazji dnia dziecka • osiedlowe „Akademie zabawy”odwiedziny chorych dzieci w szpitalach, ośrodkach dla niepełnosprawnych, domach dziecka • odwiedziny dzieci w ich domach w dzień św. Mikołaja z dobrym słowem.... i smakołykiem • czytanie bajek – w trakcie realizacji

20. Projekty dzieci i młodzieży dla starszych i chorych: - odwiedziny w przeddzień Świąt Bożego Narodzenia z własnoręcznie upieczonymi pierniczkami, a w przeddzień Wielkiej Nocy z barankami wielkanocnymi oraz życzeniami - odwiedziny w Domach Pomocy Społecznej z okazji Dnia Babci i Dziadka – przygotowanie i prowadzenie przez dzieci wspólnych zabaw i gier – międzypokoleniowe bycie razem...

21. Projekty dzieci i młodzieży dla dorosłych i rodzin: Organizowanie: • koncertów (poezja śpiewana) • koncertów gwiazd (ostatni: „Silesianie dzieciom”) • festynów rodzinnych • wspólnych wycieczek, spotkań z ciekawymi ludźmi • spotkań okolicznościowych (wigilia, śniadanie wielkanocne, kolędowanie, urodziny placówek, „podwieczorki” – min. karaoke) • akcji „dobre bajanie”

22. Projekty dzieci i młodzieży dla zmarłych • dbanie o zniszczone groby, dekorowanie własnoręcznie wykonanymi stroikami i zniczami • jedna z młodszych grup w świetlicy codziennie modli się za zmarłych • w sytuacjachwypadków, katastrof – podawanie dzieciom informacji – uczczenie pamięci ofiar minutą ciszy i natychmiastowy „akt strzelisty” w ich intencji oraz tych, którzy z powodu straty najbliższych płaczą

23. Zmiany w zachowaniu dzieci- relacje z innymi • dzieci inicjują i podejmują działania na rzecz innych (odwiedzają w okresie świątecznym mieszkańców w domach starców, rozpakowują auto z zakupami, zrzucają kilka ton węgla do piwnicy świetlicy przed zimą, przychodzą wcześniej przed wyjazdem na wycieczkę przygotować prowiant dla wszystkich, starsi pomagają młodszym w odrabianiu zadań itp.) • odkrywają swoją wrażliwość (po obejrzeniu filmu, którego bohater stracił rodziców, chcą iść pomagać dzieciom w domu dziecka, chcą zrobić zbiórkę na biedne dzieci na Białorusi) • troszczą się o chorych - piszą e - maile z pozdrowieniami dla chorych wychowawców, • współpracują z wychowawcami i między sobą- potrafią zwrócić się o pomoc • dobrze traktują nowe osoby w grupie, pomagają im • chętnie spotykają się z rodzicami we wspólnych działaniach

24. Własna inicjatywa • dzieci same proponują zajęcia, uczestniczą w ich tworzeniu (organizują według własnego pomysłu wewnątrz grupowe zawody sportowe, bawią się w szkołę, organizują wystawy z wykonanych prac, najstarsi chłopcy planują otworzyć „Park linowy” w ogrodzie ks. proboszcza i zarabiać w nim na wyjazd całej świetlicy w czasie ferii na zimowisko, przygotowują jasełka) • chcą się uczyć, dużo czasu przeznaczają na naukę

25. Kompetencje • zdobywają nowe kompetencje i umiejętności życiowe (kulturalne zachowanie w miejscach użyteczności publicznej, prowadzenie rozmów telefonicznych, redagowanie gazetki, przeprowadzanie wywiadów z dorosłymi, kupowanie biletów, planowanie programu półkolonii, chodzenie po górach, zaprojektowanie i wykonanie wystroju gabinetu psychologa, gotowanie prostych potraw) i korzystają z nich w codziennym życiu • dbają o mienie świetlicy i porządek w obejściu (niektóre dzieci same proszą o dodatkowe prace) • na oczach wychowawców dzieci się „przemieniają”, wychowawcy obserwując wzrost ich kompetencji zaczynają wierzyć w ich dobrą przyszłość i wzmacniają zmiany (DOBRO wypiera ZŁO)

26. Jakie nadzieje stwarza metoda projektów? • Pomoc tym dzieciom, które nie korzystają z tradycyjnych zajęć socjoterapeutycznych • Rzeczywiste przygotowanie do pełnienia ról społecznych w środowisku • zdobywanie umiejętności życiowych • doświadczenia w pełnieniu ról • Dzieci mogą działać w swoim środowisku- zmniejsza to efekt różnic kulturowych i alienacji dzieci korzystających z pomocy (już nie pasuję do mojego środowiska, ale nie potrafię się odnaleźć w innym) • Zmiany w środowisku dziecka • Realizacja projektów wpływa na zmianę modelu funkcjonowania świetlicy socjoterapeutycznej czy opiekuńczo-wychowawczej • zmiana organizacji pracy, plastyczność w działaniu, kreatywność, podążanie za zmieniającymi się potrzebami dzieci, współpraca ze środowiskiem • zmiana tradycyjnej roli wychowawców- opiekunów czy osób prowadzących zajęcia grupowe w kierunku roli instruktora, animatora, partnera, mentora

27. Skąd czerpać pomysły na projekty? • uważnie słuchać tego co mówią dzieci • wykorzystywać święta, tradycje, urodziny, imieniny (Boże Narodzenie, Wielkanoc, Andrzejki, Dzień Kobiet, karnawał – przygotowywać je inaczej, odkrywać na nowo – nie wolno wpaść w rutynę) • oddawać dzieciom odpowiedzialności za życie placówki ( zakupy, sprzątanie, dekorowanie pomieszczeń, przygotowanie programu kolonii, półkolonii, wycieczek...) • wykorzystywać okazje, które niesie życie ( firma wypożycza świetlicy klocki) • uczyć się od innych, dzielić się doświadczeniami (spotkania, superwizje, szkolenia – współpraca NIE rywalizacja) • stawiać dzieciom wyzwania – żeby pojechać na wycieczkę trzeba pozyskać 3000 zł

28. Jak można zainicjować projekt? • osoba znacząca dla dzieci ( wychowawca, wolontariusz, ksiądz, kierownik...) nadaje znaczenie osobie, wydarzeniu, sytuacji, mówi dzieciom, że trzeba się przygotować, pyta dzieci w jaki sposób? (przyjadą do nas goście z Białorusi, jak możemy ich ugościć?) • dorośli informują dzieci, że potrzebna jest ich pomoc (w zrobieniu zakupów, w zrzuceniu węgla itp.) • przyjmowanie pomysłów, dzieci, utwierdzanie ich w przekonaniu, że to dobra inicjatywa (olimpiada, bal, zajęcia dla przedszkolaków) • oddanie dzieciom odpowiedzialności za zajęcia, sytuacje... • dostarczanie dzieciom informacji z życia wziętych w celu wzbudzenia empatii i chęci pomocy (maile, sms-y, artykuły, programy tv, filmy..)