Download
1 / 27
E N D
PAN TADEUSZ Czyli Ostatni zjazd na litwie
Adam Bernard Mickiewicz urodzony 24 grudnia 1798 w Zaosiu koło Nowogródka na Litwie. Był najwybitniejszym twórcą okresu romantyzmu, poetą, publicystą oraz działaczem politycznym. Był jednym z założycieli patriotycznego Towarzystwa Filomatów (Miłośników Nauki), za co został skazany i w latach 1823-1824 uwięziony w klasztorze Bazylianów w Wilnie.
NAJWAŻNIEJSZE DZIEŁA MICKIEWICZA : • Zima miejska (1818, debiutancki wiersz Mickiewicza) • Oda do młodości (1820) • Ballady i romanse (1822) • Grażyna (1823) • Dziady , część II i IV (1823) • Sonety krymskie (1826) • Konrad Wallenrod (1828) • Reduta Ordona (1831) • Dziady , część III (1832) • Księgi narodu polskiego • Księgi pielgrzymstwa polskiego (1832) • Pan Tadeusz (1834) • Liryki lozańskie (1839-1840)
Pan Tadeusz, czyli Ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem – poemat Adama Mickiewicza wydany w 1834r. w Paryżu; rękopis dzieła przechowywany jest w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we Wrocławiu. Ta epopeja narodowa z elementami gawędy szlacheckiej powstała w latach 1832-34 w Paryżu. Składa się z dwunastu ksiąg pisanych wierszem, trzynastozgłoskowym aleksandrynem polskim. Rękopis poematu znajduje się w Ossolineum we Wrocławiu wraz ze specjalną ozdobną szkatułką do jego przechowywania, z mahoniu i kości słoniowej, zamówioną przez Stanisława Tarnowskiego i wykonaną w 1873 przez lwowskiego artystę Józefa Brzostowskiego. Pierwsze wydanie "Pana Tadeusza" na ziemiach polskich ukazało się w Toruniu w 1858 r. w drukarni miejskiej dzierżawionej przez Ernsta Lambecka. Czas akcji: pięć dni z roku 1811 (księgi I-X) i dwa dni z roku 1812 (księgi XI i XII) – przybycie Napoleona na bitwę
Według przyjaciela Adama Mickiewicza, Józefa Bohdana Zaleskiego, pomysł "poematu sielskiego" narodził się już w 1831 roku podczas pobytu wieszcza w Wielkopolsce.
Księgi : • Księga I – Gospodarstwo (na początku Inwokacja) • Księga II – Zamek • Księga III – Umizgi • Księga IV – Dyplomatyka i łowy • Księga V – Kłótnia • Księga VI – Zaścianek • Księga VII – Rada • Księga VIII – Zajazd • Księga IX – Bitwa • Księga X – Emigracja. Jacek • Księga XI – Rok 1812 • Księga XII – Kochajmy się • Objaśnienia poety • Epilog
Pierwsze okładki jednego z najwspanialszych dzieł Adama Mickiewicza
Geneza nazwy Pana Tadeusza Pełny tytuł epopei Adama Mickiewicza to Pan Tadeusz, czyli Ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem.Tadeusz - postać drugoplanowa - został umieszczony w tytule utworu dla zaakcentowania, że nowy kształt Polski związany jest z postępowaniem najmłodszego pokolenia (decyzja Tadeusza i Zosi o zniesieniu pańszczyzny), następuje zmierzch sarmackiej Rzeczypospolitej.Tadeusz otrzymał ponadto imię po Kościuszce - przywódcy powstania chłopskiego, wyznawcy demokratycznych haseł.
W poemacie Mickiewicza człowiek jest nie tylko częścią społeczności, lecz również częścią przyrody, z którą żyje w zgodzie. Utwór stanowi bowiem pochwałę staropolskiego życia wiejskiego, któremu patronuje tu m. in. Jan Kochanowski - już w Inwokacji nawiązującej do fraszki Kochanowskiego Na zdrowie - zarówno jako piewca wsi, jak i twórca polskiego języka poetyckiego. Soplicowo przypomina chwilami Czarnolas, pojawia się też nieodłączna lipa czarnoleska. Wartości życia na wsi - wśród natury - są tu zarazem przeciwstawione bezładowi miasta.
Akcja utworu rozgrywa się na Litwie w szlacheckim majątku Sędziego, zwanym Soplicowem. Według topografii Soplicowo mieściło się kilkadziesiąt kilometrów na południe od powiatowego miasta, Nowogródka. Tak bynajmniej wynika z pierwszych ksiąg dzieła. Z kolei księga XI wskazuje, że Soplicowo mieściło się przy trakcie wiodącym na północny – wschód. Tamtędy właśnie w 1812 roku przeszły oddziały legionów polskich pod dowództwem generała Dąbrowskiego, który jako postać zostaje wprowadzony do dwóch ostatnich ksiąg. Miejscem akcji jest ograniczona przestrzeń. W jej centrum znajduje się dwór Soplicowo. Niedaleko jest stary zamek Horeszków, w którym odbywają się uczty,karczma Jankiela, w której ksiądz Robak rozmawia ze szlachtą oraz Dobrzyn – miejsce zamieszkania szlachty zaściankowej. Z treści utworu wiadomo, że w okolicy Soplicowa jest młyn, dwa stawy, kaplica i prastary matecznik. Całość jest otoczona lasami i borami, polami i łąkami.
Czas akcji podany jest już w tytule dzieła: Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 – 1812. Czas akcji można określić precyzyjnie. W Księgach od I do X wszystkie wydarzenia rozgrywają się w ciągu pięciu dni. Od piątkowego popołudnia, kiedy do domu wraca Tadeusz, do wtorkowej nocy, podczas której umiera Jacek Soplica. Takie ścisłe określenie ram czasowych jest możliwe dzięki temu, że w niedzielę po mszy odbywają się łowy na niedźwiedzia. W ten sposób można określić kolejność zdarzeń przypadających na poszczególne dni:a) piątek: przyjazd Tadeusza, wieczerza,b) sobota: polowanie i grzybobranie,c) niedziela: polowanie na niedźwiedzia,d) poniedziałek: najazd na Soplicowo i bitwa z Moskalami,e) wtorek: spowiedź Jacka Soplicy, wyjazd części szlachty, w tym także Tadeusza.
BOHATEROWIE : Jacek Soplica (ksiądz Robak) – ojciec Tadeusza Soplicy, zabójca Stolnika, przybiera tożsamość mnicha i planuje powstanie przeciw Moskalom, Tadeusz Soplica – tytułowy bohater epopei, dwudziestoletni chłopak, syn Jacka Soplicy, Zosia – córka Ewy Horeszkówny, zakochana w Tadeuszu Soplicy, Sędzia Soplica – gospodarz Soplicowa, brat Jacka, zagorzały patriota, Telimena – opiekunka Zosi, mieszkanka Petersburga, Hrabia – adwersarz sędziego w sporze o zamek po Horeszkach, daleki krewny tego rodu. Sędzia kwestionuje jego prawa do zamku mówiąc "On Horeszkom dziesiąta woda na kisielu" (księga VI, werset 169).Gerwazy Rębajło – klucznik Horeszków (służył jeszcze Stolnikowi), Protazy – woźny Soplicowa, Jankiel – Żyd
„Pan Tadeusz”-ekranizacja Andrzeja Wajdy Film jest adaptacją epopeji Adama Mickiewicza. Odejście od oryginału zaznacza się m.in. w warstwie językowej, choć postaci nadal mówią wierszem. Dialogi, opracowane przez Piotra Wereśniaka, są skrócone i zagęszczone. Znikły liczne opisy przyrody, tak charakterystyczne dla "Pana Tadeusza". Zastąpił je obraz. "Pan Tadeusz" jest utworem poetyckim, przeznaczonym do czytania, ale w żadnym z dzieł polskiej literatury nie widać tylu obrazów przyrody, ludzi i zdarzeń, jak tutaj. Zmieniła się też kolejność wydarzeń przedstawionych przez Mickiewicza w poemacie.
W ekranizacji zagrali tacy aktorzy jak:Bogusław Linda (Ksiądz Robak / Jacek Soplica)
Słynne cytaty Adama Mickiewicza z Pana Tadeusza : „Litwo! ojczyzno moja! ty jesteś jak zdrowie;Ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie,Kto cię stracił. Dziś piękność twą w całej ozdobieWidzę i opisuję, bo tęsknię po tobie.” „Zaiste! nic tak uczuć w sercach nie rozpala,Jako kiedy się serce od serca oddala.Czas jest to wiatr, on tylko małą świecę zdmuchnie,Wielki pożar od wiatru tym mocniej wybuchnie.” „Niech słowo 'kocham' jeszcze raz z ust twych usłyszę,Niech je w sercu wyryję i w myśli zapiszę”
„Ach! ach! Majorze, dzisiaj żyjem, jutro gnijem,To tylko nasze, co dziś zjemy i wypijem!” „Mężczyźni, póki młodzi, chociaż w myślach zmienni,W uczuciach są od dziadów stalsi, bo sumienni.” „Głupi niedźwiedziu! gdybyś w mateczniku siedział,Nigdy by się o tobie Wojski nie dowiedział” „Polak, chociaż stąd między narodami słynny,Że bardziej niźli życie kocha kraj rodzinny...”
Bibliografia: • http://pl.wikipedia.org/wiki/Pan_Tadeusz • http://cytaty.eu/zrodlo/pantadeusz.html • http://pl.wikipedia.org/wiki/Adam_Mickiewicz • http://pan_tadeusz.lektury.gazeta.pl/lektury/1,89132,5053154,Adam_Mickiewicz___najwazniejsze_dziela.html • http://www.filmweb.pl/Pan.Tadeusz • http://www.filmpolski.pl/fp/index.php/157422
AUTORZY: Uczniowie klasy I D Z rocznika 2010-2013Rafał Cacaj Robert Hałaj Michał Gawor Łukasz Cupiał
