การถอดบทเรียน

1. การถอดบทเรียน หลังจากการดำเนินกิจกรรมโครงการเสร็จสิ้นแล้ว

2. ประวัติความเป็นมา • สงครามเวียดนาม : ทบทวนการซ้อมรบ 1965-1975 • After Action Review: AAR • ทหารต้องถอดบทเรียนเสมอหา Best practice บทเรียนที่เป็นวิธีการที่ทำได้ดีที่สุด • ทุกหน่วยงานใช้มาก แต่เราไม่ค่อยกล่าวถึง เช่น พูดคุยกัน อย่างไม่เป็นทางการ ถึงประสบการณ์การเรียนรู้จากการดำเนินงาน หรือกิจกรรม • ปัจจุบัน พบมาก ในการวิจัยแบบ Participatory Action Research: PAR

3. การถอดบทเรียนหลังการประเมินผลการถอดบทเรียนหลังการประเมินผล • หัวใจสำคัญของการถอดบทเรียน คือ การทบทวนผลการดำเนินกิจกรรมตามที่ได้ปฏิบัติไปเน้น CIPP Model Content Input Process Product • ต้องมีการนำเสนอผลงานก่อน แล้วถอดบทเรียน • เป็นอย่างไรบ้าง มีปัญหาและอุปสรรคอย่างไร จุดเด่น จุดแข็งและแนวทางปฏิบัติที่ต้องนำไปพัฒนาให้ก้าวหน้าเป็นอย่างไร • ในการถอดบทเรียนจะต้องประกอบไปด้วย คณะผู้ดำเนินโครงการทั้งหมดเข้ามามีส่วนร่วม และต้องมีผู้รับประโยชน์ร่วมกัน

4. การถอดบทเรียนหลังการประเมินผลการถอดบทเรียนหลังการประเมินผล • และให้ข้อเสนอแนะ โดยในการนี้จะต้องมีผู้ที่เป็นผู้ได้รับประโยชน์จากกิจกรรมดำเนินงานเข้าร่วมด้วย หลักการสำคัญในการถอดบทเรียน คือ ต้องเปิดโอกาสให้ทุกภาคีแสดงความคิดเห็น และให้ข้อเสนอแนะในทุกๆด้าน ได้อย่างเสรี นอกจากนี้จะต้องมีการกำหนดแนวทางที่จะเป็นหัวใจหลักในการถอดบทเรียน

5. CIPP Model Content : • เนื้อหาทั้งหมดที่อยู่ในโปรแกรม • เนื้อหาที่อยู่ในประเด็นการบรรยาย • เนื้อหาที่บันทึกมาเป็นหลักสูตร เช่น แผ่นพับ ใบปลิว CD • บทบรรยายของวิทยากร • วารสารข่าว จดหมายข่าว • การแต่งกาย สีสันของทีมงาน • บุคลิกภาพของผู้ดำเนินงาน

6. CIPP Model Input Process Product

7. CIPP Model Input : • Man เพียงพอ เหมาะสม การแต่งกาย • Money • Material • Information

8. CIPP Model Process :กิจกรรมดำเนินการ มีอะไรบ้าง • การเตรียมดิน • การปลูกข้าว • การให้ความรู้ • การประชาสัมพันธ์ • การตั้งเป้าหมาย อย่างไร • การติดต่อสื่อสาร • ความพร้อมของนักบิน เครื่องบิน • เป็นต้น

9. CIPP Model Product : ต้องมีดัชนีชี้วัด ตัววัดผลการ • กิจกรรมที่เกิดขึ้น • ทำไมผลผลิตต่ำ • รบแพ้ หรือ ชนะ • ทหารตายกี่คน รอดกี่คน • เสียลูกปืนไปเท่าไหร่ • การออกกำลังกายเยอะขึ้น รอบเอวลดลงเท่าไร เข้าเป้าไหม • ระดับการมีส่วนร่วม • ความพึงพอใจ เป็นต้น

10. ขั้นตอนการถอดบทเรียน ขั้นตอนของการเตรียมการต้องจัดให้มีองค์ประกอบดังนี้ • ห้องประชุม • อุปกรณ์ต่างๆที่ใช้ในการประชุมเพื่อการนำเสนอผลการดำเนินงานและเทคโนโลยีสารสนเทศ กระดานและเครื่องเขียน • เลขานุการ การประชุมเพื่อถอดบทเรียน

11. การถอดบทเรียนหลังการประเมินผลการถอดบทเรียนหลังการประเมินผล ขั้นตอนของการเตรียมการต้องจัดให้มีองค์ประกอบดังนี้ • แผนที่ชุมชนที่ดำเนินงานหากเป็นกรณีศึกษา • ประธานที่ประชุมเพื่อถอดบทเรียน • ผู้นำการสนทนาและชี้ประเด็นเพื่อให้เกิดการให้ข้อเสนอแนะ • ที่นั่งสำหรับผู้สังเกตการณ์ที่จะนำผลการถอดบทเรียนไปประยุกต์ใช้ในสังคมอื่น

12. การเริ่มต้นของการถอดบทเรียนการเริ่มต้นของการถอดบทเรียน 1.กำหนดให้มีการนำเสนอผลการดำเนินงานประมาณหนึ่งชั่วโมง 2. ให้ภาคีต่างๆ กล่าวถึงผลที่ได้รับ ความคุ้มทุน ปัญหาและอุปสรรค ตลอดจนปัจจัยเอื้อและปัจจัยเสริมที่เกิดขึ้น 3. แนวทางในการพัฒนาต่อยอดหรือที่จะดำเนินการต่อไป

13. การเขียนรายงานการถอดบทเรียนการเขียนรายงานการถอดบทเรียน 1. บทนำ • บรรยาย ความเป็นมาของโครงการและกล่าวถึง เป้าหมายของการถอดบทเรียนที่เป็นประสบการณ์เรียนรู้ (Lesson learned) ค้นหาบทเรียนที่ดีที่สุด (Best practice) ประมาณ หนึ่ง หน้า

14. การเขียนรายงานการถอดบทเรียนการเขียนรายงานการถอดบทเรียน 2. วิธีการถอดบทเรียน • เน้นกระบวนการประชุม • ลักษณะห้องประชุม U-shape • มีประธาน เลขานุการ มีอุปกรณ์การนำเสนอผลงาน • กระดาน กระดาษ เครื่องเขียน ฯลฯ • ทุกภาคส่วน ภาคี ที่มีบทบาทในการดำเนินกิจกรรม • โครงการฯ มีส่วนร่วม พูด แนะนำ ตำหนิ ความเห็นได้อย่างเสรี ประมาณ ครึ่ง หรือ หนึ่งหน้า

15. การเขียนรายงานการถอดบทเรียนการเขียนรายงานการถอดบทเรียน 3. ผลการถอดบทเรียน • เน้น CIPP Model • กล่าวตามประเด็น SWOT • อาจเขียนเรียงเป็นข้อก็ได้ และต้องชี้ให้เห็น Best practice ถ้ามี อาจประมาณ 2-4 หน้า แล้วแต่ประเด็น ต้องมีรูปภาพ ประกอบด้วย

16. การเขียนรายงานการถอดบทเรียนการเขียนรายงานการถอดบทเรียน 4.สรุป - ย่อผลข้างต้นให้เหลือประมาณครึ่งหน้า - เน้นปัญหาที่แก้ไขไม่ได้ และเน้นโชว์ที่ทำได้ดีที่สุด