Projekt „ROZWÓJ PRZEZ KOMPETENCJE” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Fundusz

1. Projekt „ROZWÓJ PRZEZ KOMPETENCJE” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007-2013 CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Publikacja jest współfinansowana przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego Prezentacja jest dystrybuowana bezpłatnie

2. Dane INFORMACYJNE • Publiczne Gimnazjum nr 9 im. Rodziny Lutosławskich w Łomży • ID szkoły: 96/60 • Kompetencja: matematyczno – przyrodnicza • Temat projektowy: Magiczny świat zwierząt oczami młodych odkrywców • Semestr I rok szkolny 2010/2011

3. Magiczny świat zwierząt oczami młodych odkrywców W II semestrze realizacji projektu „Rozwój przez kompetencje” nasza grupa po burzliwych dyskusjach wybrała temat o świecie zwierząt. Wydał się on nam bardzo interesujący.

4. Wycieczka do Muzeum Przyrody w Drozdowie 16 października wybraliśmy się na wycieczkę do Drozdowa. Jest to miejscowość oddalona od Łomży o ok. 14km. Wybraliśmy się tam poznać zwierzęta mieszkające w Kotlinie Biebrzańskiej oraz wziąć udział w lekcji muzealnej o osobnikach żyjących w stawie. Wiktoria

5. Po zbiórce przed szkołą o godzinie 8:00 ruszyliśmy w drogę. Po 15 min byliśmy na miejscu. Od razu zafascynowało nas to miejsce. Dlatego tez szybko przystąpiliśmy do zwiedzania. Nie było czasu do stracenia.  Wiktoria

6. Wiktoria Nasza doskonała Pani przewodnik kolejno przedstawiała nam ciekawe eksponaty. Początkowo przybliżyliśmysobie zwierzęta, które żyją w Kotlinie Biebrzańskiej.

7. Muzeum Przyrody w Drozdowie

8. Następnie szczegółowo zapoznaliśmy się z owadami.

9. A oto zdjęcia owadów wykonane przez Damiana

10. Kończąc zwiedzanie przeszliśmy do kilku sal, w których były akwaria. Wszystkie rybki były śliczne. Niestety nie można było robić im zdjęć. Po obejrzeniu świata ryb pełni entuzjazmu przeszliśmy do dalszego punktu naszego pobytu w Drozdowie. Wiktoria

11. Nadszedł czas na ekscytujące lekcje pod hasłem ,,Co żyje w stawie?’’ oraz ,,Zwierzęta żyjące w lesie”. Na początku obejrzeliśmy prezentacje o stawie i jego mieszkańcach. Wiktoria

12. Wyjazd do Drozdowa jeszcze bardziej zainteresował nas tematem. Na kolejnych zajęciach rozpoczęliśmy więc od poznania klasyfikacji świata zwierząt.

13. Systematyka Systematyka organizmów żywych - nauka zajmująca się badaniem różnorodności organizmów, klasyfikowaniem ich, katalogowaniem, opisywaniem. Systematyka umieszcza każdy organizm (grupę organizmów) zakwalifikowany jako takson w hierarchicznej strukturze kategorii. Nie jest to jednak zaszeregowanie zawsze ustalone - często dokonuje się rewizji zmieniając rangę i wzajemne relacje taksonów zgodnie ze zmieniającym się stanem wiedzy na temat poszczególnych grup organizmów (a w szczególności na temat ich pokrewieństw). Daniel

14. Czytając informacje w Internecie dowiedzieliśmy się że: Często jednocześnie egzystuje kilka alternatywnych "systemów" na danym poziomie, każdy uznawany przez inną grupę taksonomów. Widać to nawet na najwyższym poziomie, gdzie współistnieją przynajmniej trzy różne podziały całego świata żywego. W bardziej tradycyjnych podziałach najwyższym taksonem jest królestwo lub nadkrólestwo, w nowszych przyjmuje się podział na jeszcze wyższe jednostki - domeny. Daniel

15. System Sztuczny i Naturalny • System sztuczny, klasyfikacja organizmów oparta na wybranych, dobrze rozróżnialnych cechach morfologicznych, nie oddająca ich związków pokrewieństwa, stosowana m.in. w kluczach do oznaczania roślin i zwierząt. • System naturalny, klasyfikacja organizmów oparta na znajomości związków pokrewieństwa. • Daniel

16. Wyróżniamy pięć królestw Zwierzęta Rośliny Bakterie Prosity Grzyby

17. Królestwo zwierząt Kręgowce: Bezkręgowce: Jamochłony Płazińce Obleńce Pierścienice Stawonogi Mięczaki Ryby Płazy Gady Ptaki Ssaki

18. Bezkręgowce • Jamochłony • Płazińce • Obleńce • Pierścienice • Stawonogi • Mięczaki

19. Jamochłony Środowisko życia: woda. Cechy budowy: wielokomórkowe, kształt ciała meduzy lub polipa. Dwie warstwy komórkowe mają jamę chłonąco-trawiącą, pierwotna symetria promienista, prosty plan budowy ciała.

20. Płazińce Środowisko życia: w ciele innych organizmów. Cechy budowy:ciało płaskie podzielone na dwa człony, główka z haczykami lub bez i z przyssawkami, pobiera pokarm całym ciałem. Oddycha beztlenowo, jest obojniakiem, złożony cykl płciowy z żywicielem pośrednim i ostatecznym. Spełnia ona także funkcje wydalnicze w organizmie, bierze udział w procesach regeneracyjnych oraz w przyswajaniu składników pokarmowych, odbytowego brak

21. Obleńce Środowisko życia:lądowe. Cechy budowy:ciało krągłe, rozdzielno-płciowe, cykl rozwojowy w ciele żywiciela ostatecznego. Wśród obleńców są organizmy żyjące w wodzie i glebie. Większość obleńców wchodzi w skład gromady nicieni. Obleńce są na ogół rozdzielnopłciowe. Zdjęcie: Damian Często występują u nich różnice zewnętrzne między samcem a samicą, czyli tzw. dymorfizm płciowy. Najbardziej znane obleńce to: glista ludzka, owsik, włosień kręty.

22. Pierścienice Środowisko życia:występują we wszystkich Cechy budowy:ciało podzielone na segmenty, brak odnóży, występują liczne lub mało liczne szczecinki. Wewnątrz jamy ciała segmenty są oddzielone od siebie poprzecznymi przegrodami. Każdy z segmentów zawiera podobne elementy narządów wewnętrznych. Pierścienice rozmnażają się płciowo. Są wśród nich rozdzielno płciowe wieloszczety oraj obojnaki- skąposzczety i pijawki. W rozwoju wieloszczetów występuje larwa. Najbardziej znane pierścienice to: wirki, przywry, tasiemiec uzbrojony , tasiemiec nieuzbrojony.

23. Stawonogi 1. Skorupiaki Środowisko życia:woda. Cechy budowy:ciało podzielone na głowo - tułów i odwłok, oddychają skrzelami. Ciało pokrywa chitynowy oskórek nasycony wapniem. Układ mięśniowy: zginacze i prostowniki, których działanie jest antagonistyczne.

24. Układ krążenia: otwarty. Krąży w nim hemofilia, powstała z wymieszania krwi i płynu jamy ciała. Oddychanie: mniejsze oddychają całą powierzchnią ciała, większe skrzelami lub płucami odwłokowymi.

25. Stawonogi 2. Owady Środowisko życia:wszystkie środowiska. Cechy budowy:3 części ciała, 3 pary odnóży krocznych, oddychają tchawkami. Krew bezbarwna, chitynowy oskórek, szkielet zewnętrzny. Układ krwionośny: otwarty, leży po grzbietowej stronie ciała. Wielokomorowe serce i krótka aorta. Układ oddechowy: system rozgałęzionych rurek zwanych tchawkami. Dostaje się tam przez przetchlinki- niewielkie otwory w powierzchni ciała.

26. Układ nerwowy: leży po stronie brzusznej. Układ pokarmowy:zaczyna się otworem gębowym, opatrzony w aparat gębowy w zależności od rodzaju pokarmu. Zdjęcie: Damian

27. Stawonogi 3. Pajęczaki Środowisko życia: woda, ląd. Cechy budowy:głowotułów i odwłok, 4 pary odnóży krocznych, oddychają płuco tchawkami. Mają kądziołki przędne. Tryb życia: większość prowadzi drapieżny tryb życia, np. roztocze, są pasożytami, większość zewnętrzne. Przenoszą choroby. Oddychanie: tchawkami lub płucotchawkami, niektóre całą powierzchnią ciała.

28. Układ krążenia: jest zależny od narządów oddechowych. Przy płucotchawkach system jest liczny, a w przypadku tchawek znacznie zredukowany. Zmysły:dotyk, węch, smak oraz wzrok. Zdjęcie: Damian

29. Mięczaki Środowisko życia:woda, ląd. Cechy budowy:mięsiste ciało osłonięte skorupą wapienną. Zdjęcia z pobytu w Muzeum w Drozdowie

30. Błotniarka Najpospolitszym gatunkiem jest Błotniarka stawowa (Lymneastagnalis), to największy nasz ślimak słodkowodny (dorasta do 7 cm). Na wyjeździe w Drozdowie mieliśmy okazje obejrzeć muszle tych oto ślimaków. Znajdziemy go praktycznie w każdym zbiorniku wodnym, najliczniej zaś występuje w niedużych, nie zarybionych stawkach. Muszla błotniarki jest wydłużona i heliksowato, prawoskrętnie skręcona, ciało ma kolor od żółtego do czarnego, zwykle brązowe z żółtymi plamkami. U młodych osobników muszla jest przezroczysta, a widoczne przez nią narządy wewnętrzne sprawiają wrażenie jakby muszlę pokrywały nieregularne plamy. Czułki są trójkątne, jakby oklapnięte. Błotniarka jest głównie roślinożerna (wyróżnia się żarłocznością), lecz nie gardzi też pokarmem mięsnym. Źródło: www.oczkowodne.net Krzysztof

31. Zatoczek Inną rodzinę ślimaków płucodysznych stanowią zatoczkowate(Planorbidae), w Polsce znanych jest 16 gatunków z tej rodziny. Mają one muszlę skręconą w jednej płaszczyźnie i w zależności od gatunku wielkość od 2 mm do 4 cm. Inne charakterystyczne cechy zatoczków to długie, cienkie czułki i czerwona krew (zawiera hemoglobinę) przez co niektóre gatunki są czerwone. Najpospolitsze są zatoczek rogowy (Planorbariuscorneus) oraz zatoczek pospolity(Planorbisplanorbis). Zatoczka w naturze trudniej znaleźć niż masowo występujące błotniarki, a i w oczku wodnym ślimaki te często giną i nie rozmnażają się. Krzysztof Źródło: www.oczkowodne.net

32. Żyworódka Inną grupę ślimaków stanowią ślimaki skrzelodyszne. Najpopularniejszym w naszym kraju ich przedstawicielem jest Żyworódka rzeczna (Viviparusviviparus). Nie łatwo ją znaleźć, występuje w silnie zarośniętych rzekach i stawach o mulistym dnie. Jej dorastająca do 4 cm wysokości muszla kształtem przypomina błotniarkę, jednak posiada spiralne paski przez co przypomina nieco pospolite w ogrodach wstężyki. Żyworódki są rozdzielnopłciowe - samca rozpoznamy po zgrubiałym prawym czułku, który jest jego narządem kopulacyjnym. Młode rodzą się z w pełni ukształtowanym domkiem i są miniaturkami osobników dorosłych. Żywi się mułem i zawartymi w nim organizmami. Zimę spędza zagrzebana w mule dennym zbiornika. Krzysztof Źródło: www.oczkowodne.net

33. Kręgowce: • Ryby • Płazy • Gady • Ptaki • Ssaki

34. Ryby Środowisko życia:woda. Cechy budowy:kształt opływowy, płetwy parzyste i nieparzyste, oddychają skrzelami. Układ krwionośny zamknięty, serce dwudzielne.

35. Oddychanie ryb Funkcje narządów oddechowych umożliwiających rybie oddychanie tlenem rozpuszczonym w wodzie pełnią skrzela, czasami połączone z tryskawkami, i skóra, a u niektórych gatunków wyspecjalizowane narządy działające na podobnej zasadzie jak płuca – silnie unaczynione ściany jamy gębowej, narząd nadskrzelowy, narząd błędnikowy lub ukrwiony odcinek tylnej części jelita, a u ryb dwudysznych pęcherz pławny. Daniel

36. Układ Krwionośny Ryb Serce ryb chrzęstnoszkieletowych (tzw. serce skrzelowe) zbudowane jest z zatoki żylnej, przedsionka, komory i stożka tętniczego z zastawkami. U ryb kostnoszkieletowych nie występuje stożek tętniczy. Zamiast niego ryby te mają opuszkę tętniczą, która jednak zbudowana jest z mięśni gładkich (jest zgrubieniem tętnicy), więc nie wchodzi w skład serca. Jednokierunkowy przepływ krwi zapewniają zastawki. Ryby mają jeden obieg krwi. Krew z tkanek ciała dostaje się do zatoki żylnej, która pompuje ją do przedsionka serca. Skurcz przedsionka przekazuje krew do komory. Z komory krew wpływa tętnicami do skrzeli. Skrzela oplecione są siecią naczyń włosowatych. W nich zachodzi wymiana gazowa. Krew wzbogacona w tlen, rozprowadza go po całym organizmie. Zabiera z komórek dwutlenek węgla i wraca żyłami do zatoki żylnej, a następnie do przedsionka i cykl się powtarza. Sebastian

37. Rybie rytmy czyli kiedy ryby są bardziej lub mniej aktywne? Źródło – miesięcznik Wędkarz Polski

38. Cykle aktywności Aktywnością ryb, jak zresztą wszystkich zwierząt, rządzą cykliczne zmiany zachodzące w przyrodzie. Stosownie do tego powstają dobowe, miesięczne, sezonowe lub roczne cykle aktywności zwierząt.

39. Świt i dzień Gdy do wody przenika o świcie więcej światła ryby zwiększają tempo. Jest to czas ich pierwszego posiłku. Ryby aktywne w dzień przez większość czasu poszukują pokarmu albo odpoczywają. Zmierzch Dla ryb dziennych przełom dnia i nocy oznacza przejście od aktywności do spoczynku. Od tego momentu aż do przedświtu pozostają nieruchome nad dnem lub wśród roślinności. Noc Po okresie aktywności przychodzi czas odpoczynku. Większość płoci i okoni, a także krąpie, liny i wzdręgi nocują na głębokości od jednego do czterech metrów. Karol

40. Przykładowe gatunki ryb występujące w Polsce Przemek, Daniel, Bartek

41. Płoć Ciało krótkie, wysoko wygrzbiecone, bocznie ściśnięte. Głowa krótka, szczęka górna nieco wysunięta przed mały otwór ustny. Płetwy piersiowe najdłuższymi promieniami sięgają nasad płetw brzusznych. Grzbiet ciemniejszy, boki złotobrunatne lub szare. płetwy piersiowe szaroniebieski, inne płetwy z czarnymi końcami. 

42. Płoć Rodzaje pokarmu i żerowiska zmienia kilkakrotnie. Narybek żywi się planktonem skorupiakowym na płyciznach; roczniaki przechodzą na pokarm denny - skorupiaki, mniejsze larwy owadów. W drugim roku życia żeruje na stoku misy jeziora żywiąc się mięczakami, robakami, larwami owadów. Żyją w stadach, żerują gromadnie. Ryby płochliwe i bardzo ostrożne. Osiągają: 20-30 cm długości, 0,5-2 kg wagi. Żyje do 20 lat.

43. Okoń Jedna z najbardziej pospolitych i najpiękniej ubarwionych ryb naszych wód śródlądowych jest okoń. Drapieżnik. Rośnie bardzo powoli, dorasta do 25cm, waga 1-1,5kg, żyje do 15lat. Żyje w przeważnie w stadach. odżywia się głównie rybami, nie gardzi również fauną denną.

44. Okoń Ciało okonia pokryte jest mocno osadzonymi drobnymi łuskami, występuje niewielkie spłaszczenie boczne. Uzębienie szczęk szczotkowate. Natężenie ubarwienia zmienne, uzależnione od środowiska. Ciało zielonkawe. Grzbiet ciemnozielony. Na bokach ciała 5 - 9 ciemnych pasków poprzecznych. pierwsza płetwa grzbietowa szara, na jej końcu czarna plamka. Płetwy piersiowe żółte, brzuszna i odbytowa czerwone.

45. Sandacz Drapieżnik z rodziny okoniowatych, osiąga długość do 100cm, wagę 15kg, żyje do 20lat, występuje w zbiornikach, które posiadają duże partie dna kamienistego, bez mułu. Najchętniej odżywia się narybkiem ale nie gardzi larwami owadów, ślimakami a nawet żabami. Wąski przełyk zmusza sandacza do atakowania tylko małych ryb. Bardzo żarłoczny.

46. Szczupak Drapieżnik, w sprzyjających warunkach osiąga długość do 1,5m i wagę do 25kg, żyje do 35lat. W czasie żerowania czeka w bezruchu, ukryty wśród roślinności, jeżeli ofiara podpłynie na zbyt małą odległość następuje błyskawiczny atak - skok. Szczupak chwyta zdobycz najczęściej w pół i powoli obraca ją w pysku, aby połknąć od głowy.

47. Sum Drapieżnik, dorasta do 2-2,5m i osiąga wagę 60-100kg, żyje do 80lat. W pierwszym okresie życia młode osobniki żywią się planktonem, pod koniec pierwszego roku przechodzą na drapieżny tryb życia. Sum odżywia się przede wszystkim drobnymi rybami, spożywając raki, żaby i kijanki. 

48. Sum Ikrę okonia można zobaczyć na przełomie kwietnia i maja kiedy to okonie mają tarło. Samica składa ikrę głównie w nocy. Rodzice nie interesują się potomstwem. Narybek wylega się w ciągu 14-17dni.

49. Długość życia wybranych ryb w zależności od jej masy i długości

50. Z tabeli i danych przedstawionych na wykresie widać, że im ryba więcej waży i ma większą długość tym dłużej żyje. Daniel