Leksion Ligjërata dhe rendi gramatikor

1. LeksionLigjëratadherendigramatikor Pasurimiifjalorit

2. Mësimiiligjeratës • Përcdonxënës niveliimirëitëfoluritështëjovetëmcështjeqëlidhet me njëmjetshoqërorkomunikimi, poredheqëpërcaktonzhvilliminintelektual. • Nivelipraktikitëfolurittëfëmijëve 3-5 vjecquhet nivel praktikitëfolurit. • ështëshumë e rëndësishmekaliminga nivelipraktikitëfolurittëfëmijëve nëprocesin e tëfolurit me shkrim, sidomosderinëmoshën 9 vjec .

3. Nëshkollëtëfolurihynsimjetitrasmetimittëdijeve, praështëmjetizhvillimitintelektualtëfëmijëve. • Formonpersonaliteti e fëmijëve dhekarakterizonqëndrimin e individitnëshoqëri. • Porduhetpaturkujdesqëtënjihetmirë niveliiformimittënxënësve, pasimbikëtëbazëmundtëpërpunohendhegjykohenkriteretpërvlerësimin e niveligjuhësortëcdonjërit.

4. Rendigramatikor • Përvecdetyrave tëklasësqë ka mësimiigjuhësshqipenëshkollënjëdetyrëmjaft e rëndësishmeështëedhepërvetësimiigjuhëssëshkruar. • Karakteristikëkryesorepërpërvetësimin e këtijrendigramatikorështëtrashëgimiakryesoreqëipërcjellbrezi-brezit. • Si itillëkyproceslehtësohetshumënëshkollë, porngaanatjetër , shkollanëmënyrëtëposacmepërkëtëqëllim ka detyratërëndësishmedhetëvecanta.

5. Pasurimi I fjalorittënxënësve • Pasurimiifjalorittënxënësve ështënjë veprimtarimësimore, e cilashtrihetnëprocesinmësimordhekërkonqët’ikushtohetnjëvëmendje e madhedheshtrihetderinëorët e cdolëndemësimore. • Përvojatregonqëtheksiduhetvënëmëshumënëtredrejtimekryesore: • 1.Njohja e fëmijëve me semantikën e fjalës. • 2.Zhvillimigjuhësorifëmijëve përt’ipërdorurfjalëtnëvarësingatipatdhestilet e tëfolurit • 3.Dallimi dhevecimishkallë-shkallëifjalëve dialektorengafjalët e thjeshtligjërimit, duke ivënënëbarazvlerë me fjajët e gjuhësstandarde, përtërriturtenxënësikulturën e tëfolurit.

6. Përmbajtja e punëspërpasurimin e fjalorittënxënësve nëshkollënëditët e sotmembështetetnë forma tëtillasi: • Diskutime me tematikëtëcaktuar • Paraqitja e tekstit • Ushtrimeleksikore • Përzgjedhjen e fjalëve mundtëpërdorendykritere: • Kriterigramatikor – drejtshkrimor(analizëgramatikoreDhedrejtshkrimore) • Kriterisemantik (afritëtematikeqëduhettëkemiparasyshpërzgjedhjen e fjalëve) tëdykriteretlidhen me përmbajtejendheformën e fjalëve.

7. Sipasteorisësëparadigmave leksikore, fjalëtgrupohennëshumëndarjesi: • Fjalënjëkuptimshe, • Fjalëshumëkuptimshe, • Fjalëtëpërafërtangakuptimi, • Fjalë me lidhjeleksiko-semantike(fjalëtsinonimedheantonime), • Fjalëcilësie, • Fjalëqëshënojnëvepruesinetj.

8. Gjithashtufjalëtmundtëgrupohenedhesipasfushësleksikoredhekemi:Gjithashtufjalëtmundtëgrupohenedhesipasfushësleksikoredhekemi: • Fjalëtëveprimtarisësëpunës(Tëprodhimit) • Fjalëtëveprimtarisëshoqërore-politike • Fjalëtëveprimtarisë morale politike • Fjalëtëveprimtarisëletrare-artistike-sportive etj.

9. Kushtetgjuhësoredhepsikopedagogjikeqëlidhe me pasurimin e fjalorittënxënësve • Pasurimi I fjalorittënxënësve varetngadisakushtetëcaktuaragjuhësoretëcilatlidhenngushtëedhe me disakushtetëtjeratënatyrëspsikopedagogjikesi; • zgjerimiinjohurive përbotën • njësimiikërkesave përpunën me fjalorinngamësuesitnëtëgjithalëndët • tërheqja e vëmendjespërfjalët e panjohura • aftësimiinxënësve përtënjohurfjalorin, etj.

10. Organizimiipunës • Lidhur me vecoritë e fjalës do tëdallojmëdisakritere, tëcilatndihmojnënëpunënpërpasurimin e fjalorittënxënësve. • Sëpari, përcaktimiikorelacionittëfjalës me realen( me sendinosevizatimin e tij.) • Sëdyti, tëvëzhguarit e fjalësnëgjininë e llojin e vet( nëfamiljen e fjalëve kuajohyn) • Sëtreti, paraqitja e fjalësnëmestëgrupittëfjalëve tëtjeradhepërcaktimi ,ilidhjeve linearemestyre. • Sëkatërti, përdorimiifjalive në stile e ligjërimetëvecanta. • Sëpesti, përfshirja e fjalësnëkontekstefjalishdhetekstetëlidhura.

11. Rrethushtrimeve përpunën me fjalorin • Dallohendygrupeushtrimesh: • Ushtrimeqëdrejtohendrejtpërvetësimitdhepërforcimittëkuptimittëfjalës. • Ushtrimeqërealizojnë e zhvillojnëmendimin duke përdorur me vend fjalëtëcaktuaradherealizuartëfoluritqartëtënxënësve.

12. Përrealizimin e këtyreqëllimevemundtëndihmojnëtipate mëposhtëmtëushtrimeve: • 1. Shkruhen, komentohenoseshpjegohenkuptimetleksikoretëfjalëvetëvecanta (oselexohenkëtoshpjegimengafjalori); • 2. Nëfjalëte dhënazgjidhenkuptimetëcaktuaraleksikoretëfjalëvetëshpjeguaramëparë(ashtusic e kërkonkonteksti); • 3. Njihenfjalëtdheshpjegimet e tyrenëlidhjendërmjettyre; • 4. Shpjegohen, sipasfjalorit, fjalëtshumëkuptimëshepërtëkrijuartënxënësikonceptinmbikarakterinsistemortëpërmbajtjes; • 5. Përcaktohennëkontekstekuptimet e ndryshmetëfjalëvenëlidhje me njëra-tjetrënsi: sinonime, antonimeetj.; • 6. Grupohenfjalëtqëjanëtënjëgrupileksiko-semantik; dallohetfjalamëmëngabija e sajetj.

13. Me rëndësijanësidomosushtrimet e tipit (2) e (6). Përrealizimin e ushtrimevetëtipit(6) dallohenfjalëtprodhueseqëmundtëformohenprejsaj. Edhekëtukrijohetkonceptiisistemitnëgjuhë, imodelit. • Duke zgjidhurdetyrat e aktualizimitsemantiktëfjalës, nxënësiduhettëmësojëtogfjalëshatqëformohenngafjalanëvarësingakuptimiisaj; përcaktimin e kontekstittëfjalësnëvarësingapjesanga e cilaështëshkëputur, ckandihmon përcaktimine kuptimittëfjalës; gjetjendhendreqjen e gabimeveleksikore, sidhemungesatlogjike e strukturoregjuhësoreetj.

14. Përaftësimine mëtejshëmtënxënësveme këtëllojveprimtariemësimoregjuhësoremundtëpërdorentipate mëposhtëmtëushtrimeve: • Ushtrimepërkrijimin e togfjalëshave; • Ushtrimepërkrijimin e fjalive; • Ushtrimembipërdorimine fjalivetëcaktuaranëhartime e krijimetëndryshme; • Ushtrimepërgjetjen e gabimeveleksikoregjatëhartimevedhendreqjen e tyrenëfjali, sipassemantikëssëfjalës; • Ushtrime per zgjedhjendhebashkimin e fjalëve; Ushtrimembipërdoriminletrartëfjalëveetj.

15. Zhvillimiitëfoluritdialogjikdhemonologjik • Trashëgimia e pamjaftueshmenëstudimetteorikenëfushën e zhvillimittëtëfolurittënxënësve ka shkaqet e veta: • Sëpari, kjopunëeshtëshpërngulurnëlëndën e leximit e tëletërsisëdheështëpërfshirëvetëmnëaspektin e pasurimittëfjalorittënxënësve. • Sëdyti,nëgjuhëjanëpërpunuardobëtoseaspakcështjet e zhvillimittëtëfolurittënxënësve. • Sëtreti, përstudimin e këtijproblemimungojnëaparaturatpërkatëse, përregjistimin, analiziminaporiprodhimin e gjuhës.

16. Zhvillimiiligjëratëssënxënësve • Si mjetekryesoreshprehësedhe forma më e përhapurkompozicionale, me tëcilatështë e domosdoshmetënjihennxënësit,pasizhvillojnëshprehitë e gjuhëssëfolur, kemitëfoluritdialogjikdhetëfoluritmonologjik. • Këtuvecojmëdisamjeteshprehësesi: • Toni kryesor • Theksilogjikdhepauza. • Tempi dheshkalla e fortësisësëzërit. • Gjuha e pamjessëjashtme.

17. Zhvillimimonologut • Sipastëdhënave, nëpraktikëngjuhësoretënxënësvemëshpeshpërdoren format kompozicionaletëligjëratësmonologjikegojore, tëtillasi: • Informacionepërtemapolitiko-shoqërore e temashkollore. • Tregimepërjetëne përditshmedhepëratoqëmundtëkenëparë. • Diskutimekritikenëmbledhjen e qeverisësënxënësve, • Diskutimetematikepërnjëlibër, film a spektakël, • Diskutimerrethpunëssëkryernëveprimtari, • Informacionea recensionepërtemaoselëndëtëndryshmemësimore. • Diskutime, përshëndetjenëmbledhje, nëceremonia nëtakime me bashkëkohëstëshquaretj.

18. Disavecoriqëndihmojnëpërt'ibërësamëshpejtdhesamëmire pronëtëtëfolurittëgjithsecilit, sidhepërtandihmuarmësuesinnëpunëne tijtëpërditshmeme nxënësit, përsa u përketformavekompozicionaletërrëfimevegojoretëpëmenduramëlartjanë: • Rrifimigojor, • Informacionidhedhëniae Ilogarisë; • Njoftimidheraporti, • Diskutimetoratorike.

19. Rrëfimigojorështëmonolog iformësgojoretëligjerimitbisedor. Nërrëfimetgojorefolësitregonpëratëqëka ndodhur me vetëatëose me tëtjerëtdhetregimibëhetnëbazëtëasajqëështëjetuar, ështëparëoseështëdëgjuar. • Informacionidhedhëniae Ilogarisëjanërrëfimemonologjiketëformësgojoretëligjërimitzyrtar. Njëvend tërëndësishëmnëkëtorrëfimezërenditja e materialit .Nëbazëtëanalizëssëtij, sidomosnëllogaridhënie, bëhenkonkluzione, • hidhenpropozime, caktohendetyrapërtëardhmen.

20. Njoftimidheraportipërfshijnëdiskutimet e nxënësve. Ngapikëpamjatematikelidhen me lëndëtqëstudiohennëshkollë. Përkëtorrëfimejanëkarakteristikëvecoritëe monologuttëformësgojoretëstilitshkencor. • Detyrae këtyrerrëfimeveështëqëdëgjuesitëpërvetësojëinformacionine përfshirënëtë. • Prandajnjërolvecanërishttëmadhluajnëmjetetdhemënyrat e ndryshmetëdhëniessëmaterialit, përsëritjae mendimitkryesor, etj. • Diskutimetoratorikejanërrëfimemonologjiketëformësgojoretëstilitpublicistik.

21. Shfrytëzimiimodeleve • Si modeletëtillamundtëpermendim; • Rrëfimetgojoreshumëtësaktatëmësuesit. • Incizimemëmagnetofontëtregimeve tënxënësve. • Kaseta, cd, dvd,etj. me regjistrimetëndryshme.

22. DETYRË • Diskutim; • Flisnipërtëfolurit e nxënësve dhetërinjve sot. Jepnimendimintuaj. • Shkruaninganjëese me njërënprejcështjeve tëkëtijkapitulli.