Strategia firmy a innowacyjność Robert Utrecht Nickel Technology Park Poznań Poznań, 17.12.2009 r.

1. Strategia firmy a innowacyjność Robert Utrecht Nickel Technology Park Poznań Poznań, 17.12.2009 r. Materiały przygotowano na podstawie VADEMECUM INNOWACYJNEGO PRZEDSIĘBIORCY Tom I - TRANSFER TECHNOLOGII W MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTWACH

2. Przedsiębiorstwo innowacyjne Według podręcznika Oslo Manual przedsiębiorstwo innowacyjne jest to przedsiębiorstwo, które w badanym okresie – najczęściej trzyletnim – wprowadziło przynajmniej jedną innowację techniczną (technologiczną), tj. nowy lub ulepszony produkt bądź nowy lub ulepszony proces, będące nowością przynajmniej z punktu widzenia tegoż przedsiębiorstwa.

3. Technika vs. Technologia W "Słownikunaukowo-technicznymangielsko-polskim" możnaodczytać, żetechnologyto technika, naukitechniczneorazżetermintechniqueoznaczaumiejętność, technikę (wykonania). To samoźródłotłumaczytechnological progressjakopostęptechniczny. Nowa (6-tomowa) EncyklopediaPowszechna PWN podaje w haśle "Technika", żejedno z podstawowychznaczeńtegoterminuokreśla "tworzoneprzezczłowiekaśrodkimaterialneiskładającesięnawiedzętechnicznąregułyposługiwaniasiętymiśrodkamiorazichprojektystosowane do zdobywania, przekształcaniaiwykorzystywaniadóbrmaterialnych...". W dalszejczęścitegohasłamożnaprzeczytaćjednoznaczne: angielskitermintechnologyodpowiadapojęciowopolskiemuterminowitechnika. Tam teżpodanowielkichronologicznywykazosiągnięćtechniki, w któregoostatniejczęścifigurujątakiepozycjejaktranzystor, zegaratomowy, magnetowid, układyscalone, laser, mikroprocesor, komputerosobisty, płytakompaktowa. Wszystko to, iinnepodobnewynalazki, nasileniwinaukowcynazywają - zaliteraturąanglojęzyczną - high technology (HT) zamiastmówićpoprostu "najnowszeosiągnięciatechniki" lubpodobnie (bylepopolsku!). "Słownikwyrazówobcych" podaje, żesłowo "technika" pochodzionoodgreckiegowyrazutechneoznaczającego "sztukę, rzemiosło" ioznacza "ogółśrodkówiczynnościwchodzących w zakresdziałalnościludzkiej, związanej z wytwarzaniemdóbrmaterialnych." To samoźródłoinformuje, żetermin "technologia" pochodziodgreckichsłówtechneilogos (zbiór, rozumi in.) ioznacza "metodęprzetwarzaniadóbrmaterialnych w dobra użyteczne; także: wiedzę o tymprocesie." Bardziejnanazwanie "technologią" zasługujejeszczeinny, bardzoteżostatniopopularny, terminangielski - know-how, który ten słownikwyjaśniajako "sumawiedzytechnicznejitechnologicznejkoniecznej do wytwarzaniaokreślonegowyrobu". Źródło: http://www.uci.agh.edu.pl/kadra/bip/63/11_63.htm (prof. ZbigniewŁucki)

4. Obszernądyskusjęnatematdefinicjiterminu "technika" możnaznaleźć w książceangielskiegoprofesora Paula Lowe'aThe Management of Technology. Otóż Lowe pisze w pierwszymrozdziale, żewszyscyciąglemówią o techniceiżetermin jest jużtakrozpowszechniony, żeniktniezwracauwaginajegoznaczenie. Potocznieprzyjmujesię, żetechnika to środki, przyktórychpomocyczłowiekpanujenadswoimotoczeniem. Pierwszarzecz, jakąnależałobypowiedzieć o technice, żenie ma ogólnieprzyjętegoznaczeniategosłowa - czegoś w rodzajuterminumatematycznegolubstałejfizycznej. Lowe lokujetechnikę w szeregu "nauka-technika-technologia-produkcjaprzemysłowa-rzemiosło" iprzytacza - zainnymiautorami - szeregróżnychjejdefinicji. Jednadefinicjamówi, żetechnika tozasóbwiedzydotyczącejgłównieprodukcjidóbriusług. Inna głosi, żetechnika to coświęcejniżzwyczajnewykorzystywanieuzyskanejwcześniejwiedzynaukowejiżetechnika towiedza o technologiach, metodachiprojektach, którezdająegzaminnawetwówczas, gdyniedasięwyjaśnić - a czasami to sięzdarza - przyczyndlaczego one sprawdzająsię w praktyce. Postęptechnicznyniewymagakonieczniepełnejznajomościprawnaukowychrządzącychdanądziedzinątechniki. Wiedzatechnicznamożebyćgromadzonametodąpróbibłędówi z tegotytułuczęstowyprzedzanaukowewyjaśnieniedanegozjawiska. Kolejnadefinicjatraktujetechnikęjakozbiórelementówwiedzy, zarównopraktycznejjakiteoretycznej, technologii, metod, proceduriurządzeńfizycznych, któretworzątęwiedzę. Inna koncepcjatechnikitraktujejąjakozbiórinstalacji, maszyn, narzędziimetod, dostępnych w określonymczasiedlarealizacjidanegozadaniaprodukcyjnego. "Poszczególneregułynaukoweitechnologieczęstowystępują w wielutechnikach. A co więcej - właściwytransfer technologii z jednejtechniki do drugiejczęstoprzyczyniasię do istotnegopostęputechnicznego." Źródło: http://www.uci.agh.edu.pl/kadra/bip/63/11_63.htm (prof. ZbigniewŁucki)

5. Rodzaje innowacji Klasyczna klasyfikacja innowacji wykorzystuje kryterium przedmiotowe. Według niej można dokonać podziału innowacji na: • innowację w produkcie (innowacja produktowa), • innowację w procesie wytwórczym (innowacja procesowa), • innowację organizacyjną (innowacja proceduralna). Według podręcznika Oslo Manual, innowacje techniczne (technologiczne) obejmują: • produkt technologicznie nowy, • produkt technologicznie ulepszony (zmodyfikowany wyrób lub ulepszona usługa), • innowację technologiczną procesu.

6. Innowacja Zjawisko innowacji jest nierozłącznie związane z pojęciem wprowadzonej do praktyki (w szczególności praktyki gospodarczej) zmiany, nowości, reformy czy też idei postrzeganej jako nowa. Jednym z najbardziej popularnych jest podejście J.A. Schumpetera. Rozumiał on innowacje jako: • wprowadzenie do produkcji wyrobów nowych lub też udoskonalenie dotychczas istniejących, • wprowadzenie nowej lub udoskonalonej metody produkcji, • otwarcie nowego rynku, • zastosowanie nowego sposobu sprzedaży lub zakupów, • zastosowanie nowych surowców lub półfabrykatów, • wprowadzenie nowej organizacji produkcji.

7. Innowacyjność Innowacyjność jest cechą poszczególnych osób, podmiotów gospodarczych (i innych organizacji) lub gospodarek, oznaczającą zdolność do tworzenia i wdrażania innowacji, jak również ich absorpcji, wiążącą się z aktywnym angażowaniem się w procesy innowacyjne i podejmowanie działań w tym kierunku. Oznacza również zaangażowanie w zdobywanie zasobów i umiejętności niezbędnych do uczestniczenia w tych procesach. Często mierzona jest ilością tworzonych i wdrażanych innowacji oraz nakładami przeznaczanymi przez przedsiębiorstwa na działania w tym zakresie.

8. Działalność innowacyjna Działalność innowacyjna według metodologii Oslo, jest to szereg działań o charakterze naukowym (badawczym), technicznym, organizacyjnym, finansowym i handlowym (komercyjnym), których celem jest opracowanie i wdrożenie nowych lub istotnie ulepszonych produktów i procesów. Firma technologiczna to firma, która rozwija, produkuje i sprzedaje dobra i usługi, które ucieleśniają znaczący element współczesnej nauki. Jej podstawową cechą jest konwersja nauki w nową technikę i jej rynkowa komercjalizacja. Firmy technologiczne odznaczają się wysokim poziomem innowacyjności i przedsiębiorczości. Firmy technologiczne powstają zwykle jako firmy typu spin-out lub spin-off pochodzące z instytucji akademickich lub dużych firm posiadających własne laboratoria badawcze lub działy techniczne.

9. Idea otoczenia innowacyjnego przedsiębiorstwa Przedsiębiorstwa są innowacyjne dzięki: własnej zdolności organizacyjnej, kontaktom ze swoimi dostawcami, odbiorcami i innymipartnerami w biznesie. Komunikacja, współpraca i koordynacja między podmiotami sąwarunkiem niezbędnym umożliwiającym tworzenie i sprzedaż nowych produktów i usług.

10. PARP, która jest odpowiedzialna za przeprowadzenie konkursów projektów oraz ich ewaluację po realizacji projektów, prowadziła badania skuteczności realizowanych projektów ukierunkowanych na wzrost innowacyjności przedsiębiorstw należących do programu SPOWKP (Sektorowy Program Operacyjny Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw) z lat 2004–2006. Zdaniem większości badanych przedsiębiorców 91% projektów przyczyniło się do wzrostu innowacyjności, jednak wprowadzane innowacje dotyczyły głównie działań na rynku regionalnym i krajowym, a znacznie rzadziej dotyczyło to skutków w skali międzynarodowej*. Pozytywny aspekt realizacji projektów wsparcia innowacyjności przedsiębiorstw ze środków funduszy strategicznych to fakt, że występowanie o pomoc finansową, jednocześnie skłania przedsiębiorstwo do opracowania strategii innowacji. * A. Haber, J. Pokorski, Wpływ projektów doradczych i inwestycyjnych, finansowanych z funduszy strukturalnych w Polsce na wzrost innowacyjności przedsiębiorstw, w: Innowacyjność 2008, red. A. Żołnierski, PARP, Warszawa 2008, s. 132–136. Źródło: http://www.sgh.waw.pl/katedry/kzs/Konferencja/7.%20Alicja%20Sosnowska.pdf

11. Strategie innowacji w praktyce polskich przedsiębiorstw W teorii i praktyce zarządzania strategicznego wprowadzenie innowacji (zmiany) uważane jest za jeden z głównych warunków sukcesu przedsiębiorstwa i osiągania przewagi konkurencyjnej, a strategia innowacji stanowi istotną część długookresowej strategii jego rozwoju. W XXI wieku zwrócono uwagę, że wobec postępu globalizacji działalności gospodarczej, upowszechnienia sieci informacyjnych oraz rosnącego niepokoju i ryzyka związanego ze zmianami na światowym rynku, strategie innowacji, zarówno stricte związane z rozwojem technologii jak z tworzeniem nowych rozwiązań w systemach zarządzania, nabierają coraz większego znaczenia dla wartości firmy oraz możliwości uzyskania przez nią przewagi konkurencyjnej. Szczególnie istotne stają się te rodzaje strategii, które ułatwiają szybkie wprowadzenie zmian w przedsiębiorstwach oraz dostosowanie się do zmian zachodzących na rynku. W tych warunkach decydującego znaczenia nabiera nie tylko przedmiot strategii innowacji, ale także warunki szybkiej realizacji strategii i uzyskania oczekiwanych korzyści z nią związanych. Jak się podkreśla w wielu przedsiębiorstwach powstaje swojego rodzaju presja na tworzenie innowacji prowadząc do budowania wewnętrznej kultury firmy zorientowanej na innowacje. Źródło: http://www.sgh.waw.pl/katedry/kzs/Konferencja/7.%20Alicja%20Sosnowska.pdf

12. Strategie innowacji w praktyce polskich przedsiębiorstw Nowe uwarunkowania społeczno-gospodarcze przyczyniły się do powstania nowych koncepcji strategii innowacji w przedsiębiorstwie, które mogą być zaadoptowane nie tylko w dużych korporacjach międzynarodowych o własnym, rozwiniętym zapleczu badań i rozwoju, ale także w przedsiębiorstwach średnich i małych, opierających potencjał innowacyjny na kreatywności przedsiębiorcy i jego współpracowników. Wśród stosunkowo nowych koncepcji można wyróżnić takie strategie jak: • błękitnego oceanu • niszy innowacji • innowacji otwartej • sieci innowacji • klastra innowacyjnego Źródło: http://www.sgh.waw.pl/katedry/kzs/Konferencja/7.%20Alicja%20Sosnowska.pdf

13. Strategia błękitnego oceanu Strategia błękitnego oceanu – zaproponowana przez W. Chan Kima i R. Mauborgne opiera się na założeniu, że wybierając strategię firmy można ominąć obszar najbardziej ostrej konkurencji nazywanej przez autorów „czerwonym oceanem” i znaleźć „błękitny ocean”, w którym można znaleźć miejsce dla strategii firmy. Nowatorstwo tej strategii wynika z wykorzystania koncepcji innowacji wartości wyznaczającej obszar przestrzeni rynkowej dla nowych produktów. W obszarze innowacji wartości cele strategiczne obejmują zarówno obniżenie kosztów jak i wzrost wartości dla klienta. Strategia niszy innowacji Strategia niszy innowacji – jest jednym z rodzajów strategii niszy rynkowej. Niszę tworzy firma, która potrafi zdobyć przewagę konkurencyjną dzięki innowacji chronionej przez unikalną technologię i patenty, a więc trudnej do szybkiego naśladowania. Strategie niszy innowacji wykorzystują małe i średnie firmy nastawione na stałe generowanie innowacji produktowych i technologicznych. Źródło: http://www.sgh.waw.pl/katedry/kzs/Konferencja/7.%20Alicja%20Sosnowska.pdf

14. Strategia innowacji otwartej Strategia innowacji otwartej – najogólniej polega na poszukiwaniu i wykorzystaniu pomysłówinnowacji powstających zarówno wśród konsumentów (użytkowników) jak i w środowisku inżynierskim,formalnie nie związanych z przedsiębiorstwem. Przedsiębiorstwo poszukuje rozwiązań wśród szerokiego grona specjalistów w trybie otwartego konkursu ogłaszanego w sieci. Jest to jednocześnie innowacja sposobu tworzenia i wdrażania innowacji. Innowacja otwarta pozwala przedsiębiorstwu na szeroką współpracę specjalistów z różnych środowisk zawodowych, daje więc szansę na wybór najnowszych i najbardziej efektywnych rozwiązań. Niezbędnym warunkiem wykorzystania strategii innowacji otwartej jest powszechna współpraca w sieci. W szerszym ujęciu pojęcie innowacji otwartej obejmuje też współpracę przedsiębiorstwa z gronem użytkowników produktów włączających się w projektowanie i ocenę innowacji. Strategie innowacji otwartej zapoczątkowane przez firmy informatyczne coraz bardziej się upowszechniają także w innych sektorach na co wskazują liczne przykłady. Źródło: http://www.sgh.waw.pl/katedry/kzs/Konferencja/7.%20Alicja%20Sosnowska.pdf

15. Strategia innowacji otwartej Strategia innowacji otwartej – najogólniej polega na poszukiwaniu i wykorzystaniu pomysłów innowacji powstających zarówno wśród konsumentów (użytkowników) jak i w środowisku inżynierskim,formalnie nie związanych z przedsiębiorstwem. Przedsiębiorstwo poszukuje rozwiązań wśród szerokiego grona specjalistów w trybie otwartego konkursu ogłaszanego w sieci. Jest to jednocześnie innowacja sposobu tworzenia i wdrażania innowacji. Innowacja otwarta pozwala przedsiębiorstwu na szeroką współpracę specjalistów z różnych środowisk zawodowych, daje więc szansę na wybór najnowszych i najbardziej efektywnych rozwiązań. Niezbędnym warunkiem wykorzystania strategii innowacji otwartej jest powszechna współpraca w sieci. W szerszym ujęciu pojęcie innowacji otwartej obejmuje też współpracę przedsiębiorstwa z gronem użytkowników produktów włączających się w projektowanie i ocenę innowacji. Strategie innowacji otwartej zapoczątkowane przez firmy informatyczne coraz bardziej się upowszechniają także w innych sektorach na co wskazują liczne przykłady. Źródło: http://www.sgh.waw.pl/katedry/kzs/Konferencja/7.%20Alicja%20Sosnowska.pdf

16. Strategia innowacji otwartej Strategia innowacji otwartej – najogólniej polega na poszukiwaniu i wykorzystaniu pomysłów innowacji powstających zarówno wśród konsumentów (użytkowników) jak i w środowisku inżynierskim,formalnie nie związanych z przedsiębiorstwem. Przedsiębiorstwo poszukuje rozwiązań wśród szerokiego grona specjalistów w trybie otwartego konkursu ogłaszanego w sieci. Jest to jednocześnie innowacja sposobu tworzenia i wdrażania innowacji. Innowacja otwarta pozwala przedsiębiorstwu na szeroką współpracę specjalistów z różnych środowisk zawodowych, daje więc szansę na wybór najnowszych i najbardziej efektywnych rozwiązań. Niezbędnym warunkiem wykorzystania strategii innowacji otwartej jest powszechna współpraca w sieci. W szerszym ujęciu pojęcie innowacji otwartej obejmuje też współpracę przedsiębiorstwa z gronem użytkowników produktów włączających się w projektowanie i ocenę innowacji. Strategie innowacji otwartej zapoczątkowane przez firmy informatyczne coraz bardziej się upowszechniają także w innych sektorach na co wskazują liczne przykłady. Źródło: http://www.sgh.waw.pl/katedry/kzs/Konferencja/7.%20Alicja%20Sosnowska.pdf

17. Strategia sieci innowacji Powstawanie różnego rodzaju sieci (przedsiębiorstw, organizacji handlowych, logistycznych, społecznych) stało się nieodłączną częścią współczesnej, globalnej gospodarki. Struktury sieciowe stanowią w różnych układach podstawę realizacji złożonych zadań gospodarczych. Szczególną formą struktur sieciowych stały się organizacje wirtualne, które cechuje okresowy, nieformalny charakter oraz wykorzystanie technologii informacyjnych (ICT). Istotą i podstawą organizacji sieciowych jest potrzeba realizacji kompleksowych celów strategicznych. W odniesieniu do innowacji organizacja sieciowa może być pomocna dla harmonizacji wielu cząstkowych strategii innowacji i podporządkowania ich realizacji kompleksowego celu strategicznego– przykładowo rozwiązania problemu utylizacji odpadów komunalnych i przemysłowych w określonym regionie, co może stanowić cel główny układu sieciowego. Tworzenie strategii innowacji dla układów sieciowych wymaga koordynacji działań różnych przedsiębiorstw i organizacji dla tworzenia wspólnych wartości przy uwzględnieniu zasady wzajemnych korzyści wynikających z synergicznych powiązań uczestników układu. Przykładami układów sieciowych realizujących wspólny cel innowacyjny mogą być tzw. programy celowe organizujące jednostki badawcze i przedsiębiorstwa dla realizowania wdrożenia kompleksowej innowacji. Źródło: http://www.sgh.waw.pl/katedry/kzs/Konferencja/7.%20Alicja%20Sosnowska.pdf

18. Strategia klastra innowacyjnego Klastering jest strategią polegającą na wykorzystaniu dla budowy przewagi konkurencyjnej zorganizowanej współpracy przedsiębiorstw oraz powiązanych z nimi instytucji zajmujących się określoną dziedziną i znajdujących się w bezpośrednim sąsiedztwie. To określenie opierające się na definicji sformułowanej przez M. Portera obecnie rozszerza się o struktury składające się również z innych podmiotów (przedsiębiorstw, organizacji badawczych, władz terytorialnych) współpracujących dla realizacji wspólnego celu dzięki połączeniom w sieci. Jeśli tym celem jest innowacja, utworzoną strukturę klastrową można nazwać klastrem innowacyjnym. Podstawowe zadania klastra innowacyjnego to wykorzystanie możliwości jakie daje przynależność do struktury i utworzenie połączeń sieciowych dla realizacji kompleksowych strategii wprowadzania innowacji. Źródło: http://www.sgh.waw.pl/katedry/kzs/Konferencja/7.%20Alicja%20Sosnowska.pdf

19. Strategia klastra innowacyjnego Klastering jest strategią polegającą na wykorzystaniu dla budowy przewagi konkurencyjnej zorganizowanej współpracyprzedsiębiorstw oraz powiązanych z nimi instytucji zajmujących się określoną dziedziną i znajdujących się w bezpośrednim sąsiedztwie. To określenie opierające się na definicji sformułowanej przez M. Portera obecnie rozszerza się o struktury składające się również z innych podmiotów (przedsiębiorstw, organizacji badawczych, władz terytorialnych) współpracujących dla realizacji wspólnego celu dzięki połączeniom w sieci. Jeśli tym celem jest innowacja, utworzoną strukturę klastrową można nazwać klastrem innowacyjnym. Podstawowe zadania klastra innowacyjnego to wykorzystanie możliwości jakie daje przynależność do struktury i utworzenie połączeń sieciowych dla realizacji kompleksowych strategii wprowadzania innowacji. Źródło: http://www.sgh.waw.pl/katedry/kzs/Konferencja/7.%20Alicja%20Sosnowska.pdf

20. Realizacja strategii innowacji w polskich MŚP na podstawie publikowanych badań oraz opinii przedsiębiorców Jak wynika z wieloletnich badań prowadzonych przez różne ośrodki badawcze w Polsce innowacyjność polskich przedsiębiorstw była relatywnie niska, o czym świadczy rażąco niski udział nakładów na działalność badawczo-rozwojową w relacji do dochodu narodowego, niski udział w tych wydatkach sektora przedsiębiorstw oraz niewysoki udział wydatków na innowacje w nakładach inwestycyjnych. Stwierdzenia o niskiej innowacyjności przedsiębiorstw w Polsce potwierdzają też rezultaty szczegółowych badań ukierunkowanych na ocenę konkurencyjności i innowacyjności. Źródło: http://www.sgh.waw.pl/katedry/kzs/Konferencja/7.%20Alicja%20Sosnowska.pdf