بهره وری و تجزيه و تحليل آن در سازمانها

1. بهره وری و تجزيه و تحليل آن در سازمانها تهیه وتنظیم : سید مسعود شجری پور موسویتحت نظارت : دکتر احمدرضا ریاضیاتکمیته بهره وریاداره کل بیمه سلامت استان اصفهانآبان ماه 1392 منبع: کتاب ”بهره وری و تجزيه و تحليل آن در سازمانها“ مؤلف: شهنام طاهری؛ انتشارات هستان

2. فهرست مطالب • فصل اول: مفهوم بهره وری • فصل دوم: ضرورت مديريت فراگير بهره وری • فصل سوم: مفهوم و فلسفه مديريت فراگير بهره‌وري‌ • فصل چهارم: اندازه گيری بهره وری • فصل پنجم: بهبود بهره وری • فصل ششم: بهره وری نيروی انسانی • فصل هفتم: مديريت نسبتها • فصل هشتم : اصول مديريت بهره وری فراگير • فصل نهم: قضايای کاربردی

3. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري رئوس مطالب فصل اول • - تاريحچه وتعاريف بهره وری • -تعريف برخی مفاهيم: اثربخشی، کارايي، نوآوری، قابليت انعطاف و کيفيت زندگی کاری. • -بهره وری جزئی، بهره وری کلی عوامل توليد، بهره وری کلی ، بهره وری چند عامل و شاخص بهره وری جامع کل. • -بهره وری از ديدگاه سيستمی • -بهره وری از ديدگاه ژاپنی • -رويکرد اقتصادی به بهره وری • -برخی سوء برداشتها در باره مفهوم بهره وری • -سطوح بهره وری • -بهره وری سبز

4. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري تاريخچه بهره وری • ‌واژه « بهره وری» برای نخستين بار توسط فرانسواکنه رياضيدان و اقتصاددان طرفدار مکتب فيزيوکراسی( حکومت طبيعت) به کار برده شد. «کنه» با طرح جدول اقتصادی، اقتدار هر دولتی را منوط به افزايش بهره وری دانست. • در سال 1883 فرانسوی ديگری به نام «ليتره» بهره وری را دانش و فن توليد تعريف کرد.

5. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري نهضت مديريت علمی و بهره وری با شروع دوره نهضت مديريت علمی در اوايل سالهای 1900، فردريک وينسلور تيلور و فرانک و ليليان گيلبرث به منظور افزايش کارائی کارگران، در باره تقسيم کار، بهبود روشها و تعيين زمان استاندارد، مطالعاتی انجام دادند. «کارائی» به عنوان نسبتی از زمان واقعی انجام کار به زمان استاندارد شده تعريف شد.

6. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري اهداف ناشی از بهبود بهره وری در اطلاعيه تشکيل مرکز بهره وری ژاپن دراطلاعيه تشکيل مرکز بهره وری ژاپن در سال 1955 در ارتباط با اهداف ناشی از بهبود بهره وری چنين بيان شده است: «حداکثر استفاده از منابع فيزيکی، نيروی انسانی و ساير عوامل به روشهای علمی به طوری که بهبود بهره وری به کاهش هزينه های توليد , گسترش بازارها , افزايش اشتغال و بالارفتن سطح زندگی همه آحاد ملت، منجر شود.»

7. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري تعريف سازمان همکاری اقتصادی اروپا (1) در سال 1950 سازمان همکاری اقتصادی اروپا(OEDC)به طور رسمی بهره وری را چنين تعريف کرد : « بهره وری حاصل کسری است که از تقسيم مقدار يا ارزش محصول بر مقدار يا ارزش يکی از عوامل توليد بدست می آيد. بدين لحاظ می توان از بهره وری سرمايه، مواد اوليه و نيروی کار صحبت کرد» .

8. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري برخی تعاريف بهره وری (2و3) • تعريف‌ سازمان‌ بين‌ المللي‌كار: بهره‌ وري‌ عبارت است از نسبت‌ ستاده‌ به‌يكي‌ از عوامل‌ توليد(زمين، ‌سرمايه‌،نيروي‌ كار و مديريت) • تعريف آژانس‌ بهره‌ وري‌ اروپا: بهره‌ وري درجه‌ وشدت‌ استفاده‌ مؤثرازهريك‌از عوامل‌ توليد

9. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري برخی تعاريف بهره وری (4و5) • تعريف کندريک-گرامر: دکتر جان کندريک و دانيل کريمر، بهره وری را در نگرشی اقتصادی يعنی توليد سرانه يا ميزان ناخالص داخلی به ازاء هر نفر ساعت کار می دانند. • تعريف مرکز بهره وری آمريکا: در اواخر دهه 1970 و اوايل 1980 مر کز بهره وری آمريکا اين تعريف را ارائه کرد: • سود= بهره وری × قيمت تعديل شده

10. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري برخی تعاريف بهره وری (6 و 7) • تعريف استينر: معيار عملکرد و يا قدرت و توان هر سازمان در توليد کالا و خدمات. • تعريف استيگل: نسبت ميان بازده به هزينه های توليدی.

11. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري برخی تعاريف بهره وری (8، 9 و10) • تعريف ماندل: بهره وری به مفهوم نسبت بين بازده توليد به منبع مصرف شده است که با سال پايه مقايسه می شود. • تعريف ديويس: تغيير بدست آمده در مقدار محصول در ازاء منابع مصرف شده. • تعريف فابريکانت: يک نسبت هميشگی بين خروجی به ورودی .

12. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري جمع بندی تعاريف بهره وري • امروزه تقريباً نويسندگان اجماع نظر دارند که اندازه بهره وری با تقسيم ارزش ستاده ها (محصول) به ارزش نهاده ها (داده ها) بدست می آيد. همين که در مقدار معينی نهاده ها، مقدار محصول ( با حفظ کيفيت) افزايش يابد يا مقدار نهاده های به کار رفته برای يک مقدار محصول کاهش يابد، بهره وری افزايش می يابد. • بهره‌ وري‌ عبارت‌ است‌ از نسبت‌ ستاده‌ (كالا يا خدمت‌ و يامجموعه‌اي‌ از كالاها وخدمات‌) به‌ داده‌ها(عامل‌ يا عوامل‌ توليد):ستاده • داده

13. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري اثر بخشی • درجه‌ رسيدن‌ به‌ اهداف‌از پيش تعيين شده در هر سازمان، ميزان اثربخشی در هر سازمان را نشان می دهد. اثربخشی با سؤالاتی از اين قبيل معلوم می شود: • آيا برای رسيدن به اهداف سازمان،اهداف درستی انتخاب می کنیم؟ • آيا مشکلات سازمان را به درستی تشخيص داده ايم، و در صدد رفع آنها برآمده ايم ؛ بطوري که به هدفهای سازمان در موعد مقرر دست يابيم؟

14. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري کارايی به اجرای درست کارها در سازمان مربوط می شود. يعنی تصميماتی که با هدف کاهش هزينه ها، افزايش مقدار توليد و بهبود کيفيت محصول اتخاذ می شوند. کارايي نسبت بازدهی واقعی به بازدهی استاندارد است.

15. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري نوآوری به ميزان تطابق محصولات توليدی و فرايندهای توليدی يک سازمان در قبال تغييرات تقاضا و نيازهای جديد مشتريان، تغييرات تکنولوژی و ساخت محصولات جديد گفته می شود. نوآوری بمنظور برآورد نيازهای جديد مشتريان يا ايجاد تقاضای جديد و کسب سهم بيشتر بازار در مقايسه با رقبا انجام می شود.

16. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري قابليت انعطاف به ميزان توان سيستم توليدی هر سازمان در عکس العمل تقاضا و تطابق با تغييرات مورد لزوم در نوع، ترکيب و مقدار محصول گفته می شود .

17. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري کيفيت زندگی کاری یعنی : سازمان تا چه ميزان به برقراری ايمنی در محيط کار، امنيت شغلی در سازمان، پرورش استعداد کارکنان خود و بالابردن مهارتهای آنان از طرق گوناگون و به عبارتی ديگر ايجاد رضايت شغلی آنان از محيط کارقادر می باشند.

18. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري سودآوری، بهره وری وکيفيت سودآوری: سودآوري‌ تابعی از درآمدها و هزينه ها می باشد. درآمدها به قيمت فروش و مقدار فروش محصول بستگی دارد. در حالی که هزينه ها تابعی از ارزش نهاده ها و منابع بکار رفته در توليد محصول می باشند بهره وری: يعنی اينکه سازمان در قبال مقدار معينی از محصول به چه نسبتی از منابع توليدی استفاده می کند. کيفيت: به درجه تطابق محصول توليد شده با نيازهای مشتريان و طرح محصول گفته می شود.

19. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري مديريت عمليات و سودآوری نهاده ها عمليات محصول هزينه ها بهره وری و کيفيت درآمدها سودآوری = هزينه ها – درآمدها

20. ورودي(مواد،انرژي و...) فرايند محصول نيروي كار سرمايه فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري ‌ بهره‌وري جزئي نسبت ارزش يا مقدار محصول به يک طبقه از نهاده را گويند. محصول نفر ساعت کار محصول سرمايه محصول انرژي مصرفي = = شاخص بهره وري سرمايه شاخص بهره وري نيروی كار محصول مواد اوليه مصرفي شاخص بهره وري انرژي = = شاخص بهره وري مواد

21. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري بهره‌وري کلی عوامل توليد عبارت است از نسبت خالص محصول بر مجموع نهاده های نيروی کار و سرمايه خالص محصول بهره وری کلی عوامل توليد = داده نيروی انسانی + داده سرمايه معمولاً بجای خالص محصول، ارزش افزوده را قرار می دهند

22. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري بهره‌وري کلی عبارت است از نسبت کل ارزش محصول توليد شده به مجموع ارزش کليه نهاده های مصروفی است . ارزش محصول توليد شده بهره‌وري کلی = مجموع ارزش کليه نهاده های مصرفی اين شاخص تأثير مشترک و همزمان همه نهاده ها و منابع در ارتباط با ارزش محصول بدست آمده را اندازه گيری می کند .

23. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري بهره‌وري چند عامل در اين شاخص بجای همه عوامل در مخرج کسر، ارزش تنها چند عامل از عوامل توليد را قرار می دهند. ارزش محصول توليد شده بهره‌وري چند عامل = ارزش چند عامل توليد

24. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري شاخص بهره‌وري جامع کل عبارت است از حاصلضربشاخص بهره وری کل در شاخص عوامل غير قابل لمس شاخص عوامل غير قابل لمس × شاخص بهره وری کل = شاخص بهره وری جامع کل اين شاخص پيچيده ترين معيار بهره وری است که مفهوم بهره وری را نسبت به آنچه رايج و متداول است را وسعت می بخشد و عوامل کيفی را نيز در بر می گيرد .

25. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري بهره‌وري از ديدگاه سيستمی محيط: محيط تجاری، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، سياسی، تکنولوژی و .... هزينه وروديها قيمت خروجی ها ورودی خريد خروجی فروش فرايند تبديل بازخور فيزيکی بازخور مالی

26. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري بهره‌وري از ديدگاه ژاپنی بهره وری در ژاپن موضوعی ملی و فراگير است و به عنوان يک رويکرد تاريخی، استراتژی بهبود بهره وری در کنار مديريت کيفيت جامع مطرح می گردد. پرفسور ساساکی استاد دانشگاه سوکاهای ژاپن فرمول زير را با در نظر گرفتن عامل ضايعات برای اندازه گيری بهره وری پيشنهاد داد: )Yبازده يا محصول توليد شده ) P ( شاخص بهره وری ) = L (نيروی کار يا ساعات کار انجام شده) Y= (T) ضايعات- (D)حجم کل توليد

27. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري ادامه بهره‌وري از ديدگاه ژاپنی پرفسور ساساکی فرمول ديگری را نيز معرفی می کند کهتنها به کارگر به عنوان عامل کار توجه نشده است و عامل مديريت را نيز وارد ساخته است . S P( شاخص بهره وری ) = L+M قيمت ارزش کالا و خدمات فروخته شده در بازار :S :L کارگر :M مديريت

28. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري رويکرد اقتصادی به بهره‌وري از نظر اقتصادی مقدار محصول يا خروجی، تابع عوامل سرمايه و نيروی کار فرض می گردد. Q= f( K,L) مقدار توليد :Q :K سرمايه :L نيروی کار

29. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري برخی سوء برداشتها در باره مفهوم بهره وری • افزايش توليد ضرورتاً به معنای بهبود بهره وری نيست. • بهبودکارايي، ارتقاء بهره وری را تضمين نمی کند. • افزايش در درآمد حاصل از فروش الزاماً بهبود بهره وری را تضمين نخواهد کرد. • بهره وری فقط مختص بخش صنعت نيست. • افزايش بهره وری نبايد به بهای تنزل کيفيت انجام شود .

30. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري سطوح بهره وري • بهره وری در سطح ملی: افزايش بهره وری تنها راه توسعه اقتصادی کشورها می باشد • که موجب ارتقاء سطح رفاه زندگی يک ملت می گردد. • بهره وری در سازمان : استفاده بهينه و مؤثر و کارآمد از منابع، تقليل ضايعات ، کاهش قيمت تمام شده ، بهبود کيفيت، ارتقاء رضايت مشتريان ، دلپذيری از محيط کار و افزايش انگيزه و علاقه کارکنان به کار • بهره وری در خانه: ارتقاء بهره وری در خانه موجبپايين آمدن ضايعات، از بين رفتن اسراف و کيفيت زندگی بهتر می شود . • بهره وری فردی: استفاده بهينه از مجموعه استعدادها و توانائيهای فرد در مسير پيشرفت زندگی. سطوح بهره وری بترتيب از پايين تا بالا

31. فصل اول: مفهوم‌ بهره‌وري‌ بهره وری سبز بهره وری سبز نتيجه برنامه ”توليد پاکيزه تر“ در دستور کار بخشهای توليدی قرار گرفته است. بهره وری سبز به عنوان يک هدف دارای آثار گوناگون در توسعه پايدار است . به طوری که مفاهيم محيط زيست را با احياء و حفظ منابع طبيعی در امور فنی، اقتصادی و استراتژيک بهره وری پيوند می دهد.

32. فصل دوم: ضرورت مديريت فراگير بهره وری رئوس مطالب فصل دوم • - عوامل مؤثر بر وضعيت بنگاهها و سازمانها • - تغيير تأکيدها در دهه های 1970 و 1980 • - مديريت در شرايط وجود هدفهای متناقض در دهه 1990 • - تغيير در کانونهای مورد توجه مديران • - نقش سازمانهای ژاپنی و بهره وری • -سازمانهای ملی بهره وری در برخی از کشورهای آسیایی • -بهره وری در ایران

33. فصل دوم: ضرورت مديريت فراگير بهره وری عوامل مؤثر بر وضعيت بنگاهها و سازمانها (1) • يکپارچگی و ارتباطات بيشتر در سطح جهان:توسعه ارتباطات الکترونيکی و ماهواره ای بر طرز تفکر، نوع نگرش ها، بينش ها ، نحوه انجام کارها ، شيوه مذاکره، بازی و سرگرمی، خريد ،سرمايه گذاری و بطور کلی شيوه زندگی نسبت به گذشته تحولات زيادی را بوجود آورده است که اين تغييرات همچنان ادامه دارد.

34. فصل دوم: ضرورت مديريت فراگير بهره وری عوامل مؤثر بر وضعيت بنگاهها و سازمانها (2) • سرعت بالای ارتباطات جهانی:سرعت بالای ارتباطات جهانی، منافع و مخاطراتی برای جوامع بدنبال داشته است. از يک طرف اکثريت مردم جهان ، با امکانات ماهواره ای و شبکه ای با يکديگر می توانند ارتباط برقرار کنند. از طرف ديگر فشار قابل توجهی بر سازمانها بوجود آمده به طوری که آنها به دشواری می توانند جوابگوی شرايط در حال تغيير امروز باشند.

35. فصل دوم: ضرورت مديريت فراگير بهره وری عوامل مؤثر بر وضعيت بنگاهها و سازمانها (3) • تناقض همکاری و رقابت پذيری:شرکتها با سهولت بسيار می توانند با ساير سازمانها و حتی شرکتهای رقيب خود همکاری کنند، با اين وجود رقابتهای اقتصادی، سياسی، فکری و اقتصادی بيش از گذشته حاد شده است.

36. فصل دوم: ضرورت مديريت فراگير بهره وری عوامل مؤثر بر وضعيت بنگاهها و سازمانها (4) • پيچيدگی و نا اطمينانی:پيچيدگی، بی ثیاتی و نااطمينانی در جهان پويای امروز به قدری است که مدلهای سنتی گذشته و امروزی مديريت به سرعت می توانند منسوخ شوند. به عنوان مثال مؤسسه برکانا اعتقاد دارد که علوم جديد، مطالب زيادی در باره کنترل و اداره سيستم های پيچيده مديريت اطلاعات، روشهای برنامه ريزی و پيش بينی به ما ياد می دهد.

37. فصل دوم: ضرورت مديريت فراگير بهره وری عوامل مؤثر بر وضعيت بنگاهها و سازمانها (5) • تغيير در موازنه قدرتهای اقتصادی:تا دهه 1970 پايگاه قدرت و فعاليتهای اقتصادی جهان تنها در ايالات متحده بود. اما در اواخر دهه 1970 نرخ تورم در اين کشور به دو رقمی تغيير کرد و پايگاه اقتصادی به ژاپن که در برابر ايالات متحده از بازار تجاری خوبی برخوردار بود انتقال پيدا کرد. در دهه 1980 مديريت به سبک ژاپنی در ايالات متحده رواج پيدا کرد . ژاپنی ها کارخانه های متعددی در امريکا تأسیس کردند.

38. فصل دوم: ضرورت مديريت فراگير بهره وری عوامل مؤثر بر وضعيت بنگاهها و سازمانها (6) • تغيير صحنه بازار جهانی: • -بازيگران بين المللی:در سال 1981 تنها دو کارخامه مهم سازنده کامپيوتر شخصی يعنی IBMو APPLE وجود داشتند. امروزه تعدا اين شرکتها به 110 مؤسسه رسيده است . • -حق انتخاب بيشتر مشتريان: امروزه مشتريان به علامت تجاری کالايي که مصرف می کنند به مانند گذشته زياد وفادار نيستند. • -مقررات زدائی: امروزه شرکتها مجبورند در پاسخ به تغييرات محيطی در ساختار سازمانی، نحوه اداره عمليات و بازاريابی خود تغيرات زيادی به وجود بياورند. • -کاهش طول عمر کالا: به علت سرعت بالا در توسعه تکنولوژی و تطابق روشهای مهندسی توليد با اين تغييرات، زمان عمر محصول کاهش يافته است.

39. فصل دوم: ضرورت مديريت فراگير بهره وری عوامل مؤثر بر وضعيت بنگاهها و سازمانها (7) • مسائل زيست محيطی و توسعه پايدار:در پی اجلاس 1992 در برزيل در باره مسائل زيست محيطی کره زمين، جهان شاهد توجه و حرکت سريع به حفاظت محيط زيست و بازيافت مواد می باشد . بعد از 4 سال مذاکره به وسيله 43 کشور جهان، مشخصات لازم برای مديريت مسائل زيست محيطی در سريهای ISO-14000در اواخر 1996 انتشار يافت.

40. فصل دوم: ضرورت مديريت فراگير بهره وری تغيير تأکيدها در دهه های 1970 و 1980 پس از جنگ جهانی دوم، ژاپن و آلمان اقتصاد خود را بازسازی کردند. در دهه های 1950 و 1960 تأکيد مؤسسات بر فروش بيشتر برای استفاده از رونق اقتصادی آن دوران بود. زيرا در سطح جهان، رقابت به شدت امروز وجود نداشت. اما با تحريم نفتی در سال 1973 افزايش قيمت انرژی موجب شد صنعت خودروسازی امريکا در رقابت با واردات خودروهای کم مصرف ژاپنی دچار رکود و بحران شدند. اين مسأله باعث شد مديران صنعت خودروسازی امريکا به بهبود توليد و عمليات در واحدهای خود بپردازند .

41. فصل دوم: ضرورت مديريت فراگير بهره وری مديريت در شرايط وجود هدفهای متناقض در دهه 1990 • امروزه سازمانها با مجموعه ای از هدفهای متناقض روبرويند: • تا آنجاکه ممکن است رضايت مشتريان را جلب کرد اما در قيمتهای رقابتی • تا آنجا که ممکن است سيکل زمانی توليد را کاهش داد اما با منابع مالی محدود. • حداقل استفاده از سرمايه ثابت با کوتاهترين دوره برگشت سرمايه و ... • بسياری از اين هدفها نه همه آنها متنقاضند. مثلاً در عين حال شرکتها بدنبال نيروی کار وفادار باشند از طرف ديگر در صورت لزوم به اخراج کارکنان خود اهميتی ندهند. از شرکتها خواسته می شود محصولاتی که به محيط زيست لطمه نزنند، توليد کنند در حالی که هزينه های اضافی به مصرف کنندگان منتقل نشود .

42. فصل دوم: ضرورت مديريت فراگير بهره وری تغيير در کانونهای مورد توجه مديران • در اواخر دهه 1980 و دهه 1990 مديران لازم بود نگرش خود را در اداره سازمانها به شرح زير تغيير دهند: • توجه به نتايج بلند مدت به جای کوتاه مدت. • توجه بيشتر به بازارهای خارجی تا داخلی. • تمرکز بر نگرش و اقدامات استراتژيک به جای نگرش عملياتی و محدود. • توجه بيشتر به رضايت مشتريان. • توجه بيشتر به مديريت جامع بهره وری تا تأکيد صرف به بهبود کيفيت. • حرکت به سوی مديريت مشارکتی تا فرد گرايي.

43. فصل دوم: ضرورت مديريت فراگير بهره وری نقش سازمانهای ژاپنی و بهره وری (1) • مديريتها در ژاپن فارغ از هر گونه مزاحمتی، به صورتی کاملاً مختار و مصمم، اصل توسعه و پيشرفت مؤسسه را پيگيری و دنبال می کنند. • اين همان نکته بسيار حساس و دقيق و همان ويژگی شاخص مدیریت ژاپنی است که در ساير نقاط جهان موارد نادری از آن را می توان یافت. مثلاً در یک سیستم سرمایه داری غربی، مدیریت دائماً در معرض دخالت و اعمال نظر سرمايه داران قرار دارد تا جایی که مثلاٌ در مواقعی که توسعه سازمان باعث تضعیف سرمایه داران اصلی شود، صاحبان سهام ممکن است برای حفظ موقعیت خود، از پيشرفت مؤسسه جلوگیری کنند.

44. فصل دوم: ضرورت مديريت فراگير بهره وری نقش سازمانهای ژاپنی و بهره وری (2) • اطمينان و اعتماد در «سازمان» مؤسسات ژاپنی:این این اطمینان، هم از لحاظ امنطت شغلی برای تمام اعضای شرکت اعم از کارکنان و سرپرستان و مدطران وجود دارد و هم از لحاظ مسائل و مشکلات مالی و بحرانهای اقتصادی در مؤسسات مختلف ایفای نقش می کند. به عنوان مثال: در یک شرایط بحرانی، ممکن است که بانکهای ژاپنی به یاری مؤسسات صنعتی و تولیدی و خدماتی برخیزند.

45. فصل دوم: ضرورت مديريت فراگير بهره وری نقش سازمانهای ژاپنی و بهره وری (3) • وظایف کارکنان ژاپنی و نقش آنها در بهره وری:مهمترین ویژگی کار در کارخانه ژاپنی، وجود اختیارات وسیع و آزادی کاملی است که کارگر در محل کار خود دارد . این آزادی عمل به حدی می رسد که حتی در مورد استاندارد کار نیز، خود کارگر است که شخصاً تصمیم می گیرد و رأساً تصمیم خود را به اجرا می گذارد.

46. فصل دوم: ضرورت مديريت فراگير بهره وری نقش سازمانهای ژاپنی و بهره وری (4) • نقش دستورالعملهای کارخانه در ژاپن و غرب:در کارخانه های ژاپنی دستوالعملها، نقش چندان مهم و عمده ای در گردش کار سیستماتیک کارخانه ها ندارند. دستوالعملها، برای وظایف کارگران حد ومرز مشخص تخطی ناپذیر تعیین نگردیده و نحوه انجام کارها را محدود نساخته اند. بلکه امکانات لازم جهت ابتکار و تفکر و تحرک و خلاقیت را به خوبی برای همگان در نظر گرفته اند. • حال آنکه در مقابل در مؤسسات آمریکایی و اروپایی کارهای انجام شده توسط کارگران و نحوه اجرای وظایف که هریک برعهده دارند با توجه به مفاد همین دستورالعملها ،دقیقاً مورد بازرسی و کنترل قرار می گیرد.

47. فصل دوم: ضرورت مديريت فراگير بهره وری سازمانهای ملی بهره وری در برخی از کشورهای آسیایی (1) • ژاپن:ژاپن از جمله کشورهایی بوده است که پس از جنگ جهانی دوم به اهمیت بهره وری و ارتقاء آن اقدام نمود و با برامه ریزی اصولی توانست بهره وری ملی را افزایش دهد. مرکز بهره وری ژاپن در سال 1955 به سه مأموریت اصلی تأسیس شد: • - بهبود بهره وری به منظور افزایش فرصتهای اشتغال و ضمانت شغلی. • - سازگاری میان مدیریت و نیروی کار در روشهای بهبود بهره وری. • - توزیع عادلانه ثمرات حاصله از بهبود بهره وری در میان اقشار جامعه.

48. فصل دوم: ضرورت مديريت فراگير بهره وری سازمانهای ملی بهره وری در برخی از کشورهای آسیایی (2) • هندوستان:هند از جمله کشورهای در حال توسعه است که به سبب جمعیت زیاد مردم آن در فقر و تنگدستی می بردند. در فوریه سال 1958 کشور هند شورای ملی بهره وری (NPC) را با توجه به اهداف زیر تأسیس کرد: • - برانگیختن و ایجاد آگاهی بهره وری در کشور. • - ایجاد پایگاه اطلاعاتی مربوط به شاخصهی بهره وری در سطح کلان. • - ارائه خدمات تخصصی در زمینه تکنولوژی و بهبود کارایی عملیاتی در سازمانها. • - اطلاع رسانی در باره بهره وری.

49. فصل دوم: ضرورت مديريت فراگير بهره وری سازمانهای ملی بهره وری در برخی از کشورهای آسیایی (3) • سنگاپور:سنگاپور از جمله کشورهای آسیایی است که در چندسال اخیر توانسته به سرعت رشد کند و در زمره کشورهای بالای جهان از نظر درآمد سرانه قرار گیرد. این کشور در سال 1967 مر کز ملی بهره وری (NPC) را با اهداف زیر تأسیس کرد: • - آگاهسازی کارگران در زمینه ارتقاء بهره وری. • - برقراری روابط مناسب میان کارکنان و مدیران در اجرای برنامه های بهره وری. • - مشاوره و کمک به شرکتها در بهبود بهره وری.

50. فصل دوم: ضرورت مديريت فراگير بهره وری بهره وری در ایران (1) • ايران از زمان تأسیس سازمان بهره وری آسیایی تا قبل از وقوع انقلاب اسلامی ایران در بهمن 1357 عضو بوده است . عضویت ايران در سال 1979 به حالت تعلیق درآمد اما از سال 1363 با تصویب مجلس شورای اسلامی به عضویت آن سازمان درآمد. سپس سازمان ملی بهره وری ایران در سال 1364 وابسته به وزارت صنایع سنگین تشکیل شد. سازمان ملی بهره وری ایران بعداً به وزارت صنایع و در سال 1377 به سازمان امور اداری و استخدامی ملحق شد. سازمان ملی بهره وری ایران بیشتر به دنبال کار فرهنگی در اشاعه و ترویج بهره وری در سطوح مختلف جامعه بوده است.