Normen, waarden en zingeving in gezin

1. Normen, waarden en zingeving in gezin Dimitri Mortelmans

2. Sociologen en waarden • VALUE= A desirable, transsituational goal, varying in importance, that serves as guiding principle in people’s lives (Schwarz). • Individualisation= transforming human ‘identity’ from a ‘given’ into a ‘task’ (Bauman) • Detraditionalisering • Keuzevrijheid • Nadruk op zelfontplooiing (Vandecasteele)

3. Gezinssociologen en waarden • Tweede Demografische Transitie • Veranderend demografisch gedrag gestuurd door veranderend waardenpatroon (Lesthaeghe, et.al.) • Gezinsverdunning (< personen / hh) • ‘Beanpole’ families (>generaties levend) • VS-debat “The End of the Family” ?

4. STRUCTUUR van de lezing • De betekenis van het huwelijk (STRUCTUUR) • Voorbijgestreefd of niet ? • Genderrollen in het gezin (INHOUD) • Het einde van het kostwinnersmodel ? • Intergenerationele solidariteit (RELATIES) • Zorgen we nog voor ouders en kleinkinderen ?

5. 1. Veranderingen in waarden ten aanzien van de structuur van het gezin Huwen of niet ?

6. 1. Veranderingen in de gezinsstructuur • Evolutie in gezinsstructuren WE KENNEN DE EVOLUTIE SINDS 1970: • Geleidelijke daling van huwelijken • Toenemend aantal samenwoners • Kinderen steeds vaker buiten huwelijkse context geboren • Juridisch gelijktrekken van samenwoners MAAR: Ook een wegdeemsterende steun voor het instituut “huwelijk” ?

7. 1. Veranderingen in de gezinsstructuur • Het gezin is (tamelijk / zeer) belangrijk • Stabiel gebleven tss 1981 en 2009: 96 % • Het huwelijk is een voorbijgestreefde instelling • 1981: 16 % • 1990: 20 % • 1999: 29 % • 2009: 35 %

8. 1. Veranderingen in de gezinsstructuur “Huwelijk is voorbijgestreefde instelling” = JA (35 %)

9. 1. Veranderingen in de gezinsstructuur “Ongehuwd samenwonen = OK” (64 %)

10. 1. Veranderingen in de gezinsstructuur • Vaststellingen • Geen einde aan het huwelijk als instelling • Grote tolerantie ten aanzien van afwijkende gezinsvormen • “Trouw” is het essentiële kenmerk van een relatie (seriële monogamie)

11. 2. Veranderingen in waarden ten aanzien van de plaats van mannen en vrouwen in het gezin HET EINDE VAN HET KOSTWINNERSMODEL ?

12. 2. Veranderingen in de gezinsinhoud • Evolutie van geslachtsrollen WE KENNEN DE EVOLUTIE SINDS 1970: • Liberaliseringsbeweging van de vrouw • Massale toegang tot hoger onderwijs • Herintrede op de arbeidsmarkt • Financiële autonomie • Juridische gelijkheid MAAR: Ook huishoudelijke gelijkheid ?

13. 2. Veranderingen in de gezinsinhoud • VRAGEN in de EVS • Een werkende moeder kan met haar kinderen een even warme en hechte relatie hebben als een moeder die niet buitenshuis werkt • Een kind dat nog niet naar school gaat zal eronder lijden wanneer zijn of haar moeder buitenshuis werkt • Een job hebben is prima maar wat de meeste vrouwen eigenlijk willen is een huis en kinderen • Huisvrouw zijn geeft net zoveel voldoening als het hebben van een betaalde job

14. 2. Veranderingen in de gezinsinhoud • VRAGEN in de EVS • Het hebben van een job is voor een vrouw de beste manier om onafhankelijk te zijn • Zowel man als vrouw moet elk een deel van het huishoudelijke inkomen inbrengen • Over het algemeen zijn de vaders net zo geschikt om voor hun kinderen te zorgen als moeders • Mannen zouden net zoveel verantwoordelijkheid moeten opnemen voor het huishouden en de kinderen als vrouwen

15. 2. Veranderingen in de gezinsinhoud • Gender-rollen - % (HELEMAAL) MEE EENS

16. 2. Veranderingen in de gezinsinhoud • Vaststellingen • Geen verschil tussen regio’s • Sterkere nadruk op gender-gelijkheid bij vrouwen • Er is een verschuiving over de periode heen (alle cohorten zijn meer gender-gelijk-denkend)maar jongere cohorten uiten dit sterker dan oudere

17. 3. Veranderingen in waarden ten aanzien van de steun tussen generaties HET EINDE VAN DE INTERGENERATIONELE STEUN ?

18. 3. Veranderingen in familierelaties • Evolutie in familiestructuren WE KENNEN DE EVOLUTIE SINDS 1970: • Toenemend aantal alleenstaanden • Toenemend aantal gescheidenen • Hogere levensverwachting • Veranderende oude dag (activeaging) MAAR: Nog steeds steun tussen de generaties ?

19. 3. Veranderingen in familierelaties • Normatieve solidariteit: OPWAARTS VRAAG 1: Met welke van de twee volgende beweringen bent u eerder geneigd het eens te zijn? • 1 - Het doet er niet toe hoe iemands ouders zijn, men moet hen altijd respecteren en van hen houden. • 2 - Men is niet verplicht om zijn ouders te respecteren en van hen te houden als die ouders dat door hun gedrag en hun houding niet verdienen.

20. 3. Veranderingen in familierelaties • Normatieve solidariteit: OPWAARTS VRAAG 2: Welke van de volgende stellingen beschrijft het best uw mening over de verantwoordelijkheid van volwassen kinderen tegenover hun ouders wanneer hun ouders voor lange tijd zorg nodig hebben? • 1 – Volwassen kinderen hebben de plicht om langdurige zorg te verlenen aan hun ouders, zelfs als dat ten koste gaat van hun eigen welzijn • 2 – Volwassen kinderen hebben hun eigen leven en men moet hen niet vragen hun eigen welzijn op te offeren in het belang van hun ouders • 3 – Geen van beide

21. 3. Veranderingen in familierelaties • Normatieve solidariteit: NEERWAARTS Welke van de volgende beweringen beschrijft het beste uw zienswijze omtrent de verplichtingen van ouders t.o.v. hun kinderen? 1 – Het is de plicht van ouders om hun best te doen voor hun kinderen, zelfs al gaat dat ten koste van hun eigen welzijn 2 – Ouders moeten hun eigen leven leiden. Men moet hen niet vragen hun eigen welzijn op te offeren ten behoeve van hun kinderen 3 – Geen van beide

22. 3. Veranderingen in familierelaties

23. 3. Veranderingen in familierelaties

24. 4. Enkele conclusies als aanzet tot het debat WAARDEN OVER GEZINNEN

25. Conclusies • Causaliteit is niet (meer) te achterhalen.Waarden en gedrag zijn samen geëvolueerd. • De verscheidenheid in leefvormen correspondeert met een verscheidenheid aan visies op het gezin. • Gezin is nog steeds cruciaal maar de notie van het begrip “gezin” omvat nu alle samenleefvormen.

26. Conclusies • Het kostwinnersmodel is over zijn hoogtepunt en mannen worden niet geacht zich van het huishouden terug te trekken. • Familiale banden zijn minder verplichtend geworden.

27. Conclusies • MAAR • Huishoudelijke arbeid is verre van egalitair verdeeld in de praktijk. • Mantelzorg is zeer sterk aanwezig is ons land. “Intimate but distant relations”

28. Normen, waarden en zingeving in gezin Dimitri Mortelmans