SENARYO 1: Bay Bekir Songür

1. SENARYO 1:Bay Bekir Songür

2. Beslenme sağlığı etkileyen önemli parametrelerden biridir ve yaşamın her evresinde önemlidir. • Beslenme yaşamın hangi evrelerinde daha da önem kazanmaktadır?

3. Yaşlılıkta özel bir beslenmenin gerekliliği yapılan bilimsel çalışmalarda gösterilmiştir. • Yeterli ve dengeli beslenmenin sağlanması; • sağlığın korunması, geliştirilmesi ve iyileştirilmesi, • kronik hastalıkların oluşumunun önlenmesi veya geciktirilmesi, • yaşam süresinin uzatılması ve yaşam kalitesinin arttırılması açısından önem taşımaktadır.

4. AMAÇ • Bu oturumun amacı; Dönem 3 öğrencilerinin yaşlı beslenmesinin özellikleri, yaşlı beslenmesindeki sorunlar ve yaşlıların beslenme durumunu değerlendirebilme konularında bilgi ve beceri kazanmalarıdır.

5. ÖĞRENİM HEDEFLERİ • Bu oturumun sonunda Dönem 3 öğrencileri: • Yaşlı beslenmesinin önemini ve özelliklerini açıklayabilmeli, • Yaşlı beslenmesindeki riskleri ve sorunları sayabilmeli, • Beslenme durumunu değerlendirmede öykü, fizik muayene ve laboratuarda dikkat edilmesi gerekenleri açıklayabilmeli, • Kişisel beslenme anketini bilmeli ve beslenme skorunu belirleyebilmeli, • Yaşlılıkta beslenme yetersizliğini tanıyabilmeli, • Yaşlı hastalar için günlük gıda özelliklerini açıklayabilmeli.

6. VİDEO • Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan “Yaşlılarda beslenme” konulu video

7. Bay Bekir Songür • 76 yaşında erkek hasta, aile sağlığı merkezine KOAH için kullandığı üç ilacı yazdırmak amacıyla gelmiş. • 20 yıldır tanısı var. • 3 ay önce nefes darlığı, öksürük, ateş nedeniyle hastaneye yatmış. Bu arada hastada beslenme yetersizliği saptanmış. • 3 hafta süreyle hastanede yatırılmış. Taburcu olalı 2 ay olmuş. • Hastaneye yatarken kilosu 61 imiş, taburcu olurken ise 65 kg imiş.

8. Eşi 6 ay önce ölmüş. • Hiç çocuğu olmamış, tek başına yaşıyor. • SSK’dan emekli olmuş. • Yakın akrabası ya da bakımına yardımcı olan kimse yok. • Yakın arkadaşlarını kaybetmiş ya da onların eşleri yaşadığı için artık görüşecek ortam bulamıyormuş. • Eşinin 6 ay önceki ölümünden sonra kendini terk edilmiş ve yalnız hissediyor.

9. Kendi kendine yemek yapmayı bilmiyor. • Günde yalnızca tek öğün ( genellikle ekmek arası peynir,domates) yiyor. • Son 6 ayda 7 kg vermiş. • Uzun yıllardır düzenli spor yapmıyor, zaten uzun süre yürüyünce nefes darlığı oluyor.

10. Muayene bulgusu: Baş-boyun saçlar tepeden androjenik tipte dökülmüş, ağızda dişler takma,boyunda guatr, LAP yok. • Akciğerlerde dinlemekle solunum sesleri azalmış,ronküsler mevcut.Wheezing var. Kalpte ek ses üfürüm yok. • Batında karaciğer-dalak palpabl değil kitle yok. Alt ve üst ekstremiteler doğal. • Genitoüriner sistem doğal. • Şu anda 62 kg ve 178 cm boyunda.TA: 130/80 mmHg,Nabız 88/dk Ateş: 36.8 C • Bel çevresi 70 cm, Kalça çevresi 90 cm

11. Soru 1: Bay Songür’ün beslenme durumundaki bozulmanın nedenleri neler olabilir?

12. Bay Songür • Yalnız yaşıyor » • Eşini kaybetmiş » • Yardımcı kişi ve kurum yok » • Sosyal olarak izole » • Ruhsal problemler (Depresyon) ? • Kronik hastalığı mevcut » • Kronik hastalığı için ilaç kullanıyor »

13. Yaşlılık döneminde beslenme durumu, • yaşlanma süreci boyunca vücutta meydana gelen değişikliklerden, • kronik hastalıklardan, • kullanılan ilaçlardan, • fiziksel, • psikolojik, • sosyal ve • ekonomik durumdan etkilenmektedir.

14. Soru 2: Beslenme durumunu değerlendirirken (öykü, fizik muayene ve laboratuar ) nelere dikkat edilmelidir?

15. BESLENME DURUMUNU DEĞERLENDİRMEDE ÖYKÜ, FİZİK MUAYENE VE LABORATUVAR

16. 1.ÖYKÜ • Kişisel bilgilerYaş, cinsiyet,etnik köken,dini tercihler, medeni durumu • Tıbbi Durum • Asıl şikayeti (özellikle diyete bağlı) • Kronik hastalık ve alerji • Majör hastalık veya cerrahi • Aile öyküsü (diyete bağlı sorunlar) • Beslenme ve yakınlarda isteksiz kilo kaybı • Diş sorunları • Bilişsel/duygu durum • İlaçlar • Egzersiz ve uyku düzeni

17. Psikososyal Durum • Mesleği, gelir durumu • Yardım programlarından yararlanma • Yaşam tarzı değişmeleri • Ulaşım • Alışveriş özellikleri • Eğitim durumu, okuma yazması • İstek ve uyum

18. Beslenme Durumu • Duygusal algılamada değişiklik • İştah • Mevcut yemek düzeni • Son 24 saatteki beslenme • Besin tercihleri ve tolerans • Majör besin grup alımı • Mevcut ve önceki diyet değişiklikleri (süre,uyum,sonuçlar) • Besin ve vitamin desteği alımı (amaç,içerik,sıklık)

19. İlk adım beslenme risk taraması

20. 0-2 : İYİ • Beslenme durumu iyi, 6 ay sonra yeniden değerlendirin. • 3-5: ORTA DERECEDE BESLENME YETERSİZLİĞİ VAR • Beslenme alışkanlıkları ve yaşam tarzını değiştirmesine ilişkin bilgiler verin ve 3 ay sonra yeniden değerlendirin • 6 ve üzeri:YÜKSEK RİSK TAŞIYAN GRUP • İleri tetkik ve tedavi

21. Bay Songür’ün ilk adım beslenme risk taramasını yapalım…

22. 0-2 : İYİ • Beslenme durumu iyi, 6 ay sonra yeniden değerlendirin. • 3-5: ORTA DERECEDE BESLENME YETERSİZLİĞİ VAR • Beslenme alışkanlıkları ve yaşam tarzını değiştirmesine ilişkin bilgiler verin ve 3 ay sonra yeniden değerlendirin • 6 ve üzeri:YÜKSEK RİSK TAŞIYAN GRUP • İleri tetkik ve tedavi

23. 2.FİZİK MUAYENE • Genel görünüm • Boy, kilo,vital bulguların ölçülmesi • Antropometrik parametreler • Besin yetersizliği ve toksisitenin fiziksel semptomları ve bulguları • Görme ve işitme durumu • Ağız boşluğunun muayenesi • KLİNİK BULGULAR NELER OLABİLİR? • Ağız, diş, damak problemi • Çiğneme sorunu • Yutma güçlüğü • Angular stomatit • Glossit • Cilt değişiklikleri (kuruluk,gevşeklik,nonspesifik lezyonlar,ödem)

24. Antropometrik değerlendirmeler Beden kitle indeksi • En pratik yöntemdir. Ağırlık ve boy ölçümü yapıldıktan sonra aşağıda verilen formülle hesaplanır ve sonuç değerlendirilir. Ağırlık (kg) • Beden Kitle indeksi = ----------------- Boy ² (metre)

25. Beden Kitle İndeksi Sınıflaması • 18.5 altı Zayıf • 18.5-24.9 NORMAL • 25.0-29.9 Kilolu • 30.0-39.9 Şişman • 40.0 ve üzeri Aşırı şişman

26. Bel çevresi ölçümü • Bel çevresi ölçümü vücuttaki yağ dağılımını belirleyen yöntemlerden birisidir. • Bel çevresi ölçümünün yüksek olması sağlık risklerinin bir göstergesidir. • Bel çevresi erkeklerde 94 santimetre, kadınlarda 80 santimetrenin üzerinde olması abdominal yağlanmanın belirleyicisidir ve sağlık risklerini artırır.

27. Bel / Kalça çevresi oranı • Vücuttaki yağ dağılımını saptamaya yarayan diğer bir yöntem bel/kalça çevresi oranının hesaplanmasıdır. Bel çevresi (cm) • Bel /kalça çevresi oranı =--------------- Kalça çevresi (cm) • Bel çevresinin kalça çevresine oranı, kadınlarda 0.8’i, erkeklerde 1.0’ı geçmemelidir.

28. Deri kıvrım kalınlıkları ve çevre ölçümleri Özellikle tartılamayan hastalarda yağ depolarının ve yağsız kas kütlesinin kabaca ölçülmesini sağlar. • Triceps cilt kalınlığı ölçümü • Üst kol çevresi ölçümü

29. Soru 3: Bay Songür’ün antropometrik değerlendirmelerini yapınız.

30. VKİ= 62/ 1.78X1.78= 19,5 ------------- <22 • Bel çevresi:70 ------------------------ < 98 • Bel/Kalça çevresi: 70/90= 0,7-------- <1.0

31. 3.LABORATUAR • Serum albümini (özellikle yatan hastalarda) • Serum kolesterolü (periyodik takip, yüksekse diyeti düzenle) • Kan şekeri (özellikle tokluk) • Hemoglobin, hematokrit, tam kan sayımı • Vitamin B12 (özellikle vejetaryenlerde ve gastrointestinal patolojilerde) • Beslenme ile ilgili elektrolitler (K, Mg, Na)

32. Yaşlılarda Kötü Beslenmenin Majör Göstergeleri • 1.Belirgin ağırlık değişimi • A. Son 6 ayda %10 değişim • B. Son 6 ayda 4,5 kg ve üzeri istemsiz ağırlık kaybı ve kazanımı • 2.Antropometrik veri • A. Vücut kitle indeksi <22 veya > 27 • B. Üst orta kol çevresi <%10. persentil • C. Triseps deri kıvrım kalınlığı <10 persentil veya > 95.persentil • 3.Laboratuvar verileri • A. Serum prealbumin <15 mg/dL • B.Serum transferrin <200 mg/dL • C. Serum albumin <3,5 mg/dL • D. Serum kolesterol <160 mg/dL

33. ÖZET-1 • Yaşlı beslenmesindeki riskler ve sorunlar nelerdir?

34. ÖZET-2 • Yaşlıların beslenme durumunu değerlendirmede öykü, fizik muayene ve laboratuarda dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?