Tütün Ürünleri Sektöründe Yeni Düzenlemeler

1. Tütün Ürünleri Sektöründe Yeni Düzenlemeler Savaş Alpay

2. ‘Tütün Kontrolü’ • ‘Tütün Kontrolü’, toplum bireylerinin tütün mamulleri tüketimini ve tütün dumanına maruz kalmasını önleyerek veya azaltarak sağlık düzeylerini iyileştirmeyi amaçlayan arz, talep ve zararı-azaltma stratejileridir. • Tütün mamulleri kullanımından kaynaklanan hastalıklar, dünyada her yıl 4 milyondan fazla kişinin ölümüne neden olmaktadır. • Tedbir alınmaması durumunda, bu sayının 2030 yılında 10 milyona ulaşması ve bu ölümlerin %70’inin gelişmekte olan ülkelerde olması beklenmektedir. • Bu sayılarla tütün mamulleri kullanımı, önlenmesi mümkün olan ölümlerin bir numaralı sebebidir.

3. Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi • TKÇS (FCTC) genel olarak minimum kuralları belirlemekte ve tarafları daha sıkı tedbirler almaları hususunda teşvik etmektedir. • Her türlü tütün mamulü için; başlamayı önleyici, bırakmayı kolaylaştırıcı ve destekleyici ve tüketimi azaltıcı politikalar geliştirilmelidir. • Tütün Talebini Azaltıcı Önlemler • Tütün Arzı ile İlgili Önlemler

4. MEVZUAT • 4207 sayılı Kanun • 4733 sayılı Kanun • 4926 sayılı Kanun • 5261 sayılı Kanun • Yönetmelikler • Diğer Düzenlemeler

5. 4207 Sayılı Kanun • Pasif İçicilik • Reklam, tanıtım ve teşvik • Küçüklere satış • Çerçeve Sözleşme sonrası kapsam genişletilmeli ve uygulamada karşılaşılan sorunlar çözümlenmeli

6. 4733 Sayılı Kanun • Bu Kanunun amacı; Tütün, Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol İşletmeleri Genel Müdürlüğünün yeniden yapılandırılması ile Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumunun kurulmasına, bu Kurumun görev ve yetkilerinin düzenlenmesine ve tütün ve tütün mamullerinin Türkiye'de üretimine, iç ve dış alım ve satımına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. • Kurul, Kurumun karar organıdır. Kurul, biri Başkan ve biri Başkan vekili olmak üzere toplam yedi üyeden oluşur. Kurul Başkan ve üyeleri; Maliye Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Türkiye Ziraat Odaları Birliği ve Genel Müdürlüğün ilgilendirildiği Bakanlığın önereceği ikişer aday arasından Bakanlar Kurulunca atanır.

7. 4207 sayılı Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanunda yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla, tütün ve alkol tüketiminden kaynaklanan kamusal, toplumsal ya da tıbbi nitelikteki her türlü zararlı etkileri önleyecek düzenlemeleri yapmak, bunlarla ilgili kararları almak. • Sektörle ilgili araştırma-geliştirme faaliyetleri ile tütün ve alkol tüketiminden kaynaklanan kamusal, toplumsal ya da tıbbi nitelikteki her türlü zararlı etkileri önleyecek çalışmaları yönlendirerek organizasyonu sağlamak üzere gerekli gördüğü faaliyetlerin desteklenmesi. • Görev alanı ile ilgili konularda gerekli gördüğü her türlü bilgiyi, tütün, tütün mamulleri ve alkollü içkiler piyasasında mal veya hizmet üreten, pazarlayan, satan gerçek ve tüzel kişilerle, bunların her türlü birliklerinden istemek. • Kanunun uygulanmasıyla ilgili sektörel düzenlemeler yapmak.

8. Tütün ve tütün mamullerinin iç ve dış ticareti, • Sigara fabrikalarının kurulmasının izin ve şartları, • Üretilecek tütün mamullerinin teknik özelliklerinin belirlenmesi, • Üretim şartını karşılamayan firma mamullerinin fiyatlandırılması, dağıtılması,satışıve kontrolü ile bayilikler verilmesi, • Yazılı sözleşme yapılarak üretilen tütünler dışında kalan üretici tütünlerinin açık artırma yöntemi ile alınıp satılması, Kurum tarafından çıkarılacak yönetmeliklerle düzenlenir.

9. Türkiye’de tütün mamulleri üretmek isteyenlerin; yıllık üretim kapasitesi tek vardiyada, sigara için iki milyar adet, diğer tütün mamulleri için ise onbeş tondan az olmayan, tütün hazırlama bölümleri dahil tam ve yeni teknoloji ile tesisler kurmaları şarttır. • Bu şartları yerine getirenler, ürettikleri tütün mamullerini serbestçe satabilir, fiyatlandırabilir ve dağıtabilirler. Türkiye’de tütün mamullerini üretmek ve satmak isteyenler, Kurumdan üretim, satış ve/veya uygunluk belgesi almak zorundadırlar.

10. Cezai hükümler • Kuruluş ve faaliyet iznini almadan tütün ve tütün mamulleri ile alkollü içkiler üretmek üzere fabrika, tesis veya imalathane kuran ve işletenlere; işyerleri veya ikametgâhlarında söz konusu maddeleri üretenlere,bir yıldan üç yıla kadar hapis ve ikiyüzyirmibeş milyon liradan az olmamak üzere üretilmiş tütün ve tütün mamulleri ile alkollü içkiler piyasa değerinin on katı tutarında ağır para cezası verilir. • Satış belgesi almadan satış yapanlar, ellerindeki mamulâta el konulmakla birlikte ruhsat harcının on katı tutarında ağır para cezası ile cezalandırılır. • Belirtilen suçları işleyenlere yardım edenler hakkında asıl faillere verilecek cezaların yarısı hükmolunur. Bu fiillere katılan memur ve görevliler de asıl failler gibi ceza görürler.

11. Türkiye’de, marka bazında sigara için yıllık en az iki milyar adet, diğer tütün mamulleri için yıllık en az onbeş ton üretenler, aynı markadan olmak üzere serbestçe ithalat yapabilirler, fiyatlandırabilirler ve satabilirler. Bu fıkrada belirtilen üretim miktarlarına ilişkin şartları yerine getirmeyenlerce yapılacak sigara ve diğer tütün mamullerinin ithalatı, ithal edilen tütün mamullerinin fiyatının belirlenmesi ve yurt içinde pazarlamasına ilişkin usul ve esaslar Kurumun önerisi üzerine Bakanlar Kurulu tarafından belirlenir. Bu maddede belirtilen şartlarla ilgili işlemlerin tespit ve takibi Kurum tarafından yürütülür.

12. Yönetmelikler • Tütün Mamulleri İle İlgili Fabrikaların Kurulmasına, Bu Mamullerin Üretimine, İç ve Dış Ticareti ve Denetlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik • Tütün Mamulleri, Alkol ve Alkollü İçkilerin Toptan ve Perakende Satışı İle Satış Belgelerine İlişkin Yönetmelik • Tütün Mamullerinin Zararlarından Korumaya Yönelik Üretim Şekline, Etiketlenmesine ve Denetlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik

13. Tütün Mamulleri İle İlgili Fabrikaların Kurulmasına, Bu Mamullerin Üretimine, İç ve Dış Ticareti ve Denetlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik kapsamında; • Üretim izni alan firmalara, ürettikleri tütün mamullerini serbestçe satabilme, fiyatlandırma ve dağıtabilmeleri amacıyla, ürettikleri herbir çeşit mamulatın ilgili teknik düzenlemelerine veya standardına uygunluğu belirlendikten sonra Kurum tarafından mamulat çeşitleri bazında Satış İzin Belgesi verilir. • Türkiye’de üretilen veya ithal edilen tütün mamulleri paketlerinin üzerine açıkça görülebilir ve rahatça okunabilir şekilde “Yasal uyarı: Sağlığa zararlıdır” ibaresi konulur. Bu ibareyi taşımayan tütün mamulleri piyasaya arz edilemez. • Tütün mamullerinin isim, marka veya alametler kullanılarak her ne suretle olursa olsun reklam ve tanıtımının yapılması veya bunların kullanılmasını teşvik ve özendirici kampanyalar düzenlenmesi yasak olup, onsekiz yaşından küçüklere tütün mamulleri satışı yapılamaz.

14. Cezai Hükümler • Kuruluş ve faaliyet izni alan firmaların, piyasaya bandrolsüz mamulat arzetmeleri, kaçakçılık yapmaları ve Kurum mevzuatına aykırı fiilleri işlediklerinin tespiti halinde ilgili mevzuatı çerçevesinde kanuni işlemler yapılmakla beraber, Kurum tarafından yazılı olarak uyarılırlar. • Sözkonusu fiilleri ikinci defa işleyenlerin satış izinleri 3 ay süreyle askıya alınır. • Bu fiillerin üçüncü defa işlenmesi halinde ise satış izinleri iptal edilir.

15. Tütün Mamulleri, Alkol ve Alkollü İçkilerin Toptan ve Perakende Satışı İle Satış Belgelerine İlişkin Yönetmelik • Bu Yönetmeliğin amacı, yurtiçinde üretilen ve ithal edilen tütün mamulleri ile alkol ve alkollü içkilerin toptan ve perakende satışları ve satış belgelerine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. • Bu Yönetmelik tütün mamulleri, alkol ve alkollü içkilerin toptan ve perakende satışı ile alkollü içkilerin açık satışına ait satış belgelerinin verilmesi, sürelerinin uzatılması, yenilenmesi, iptali ve satıcıların uymaları gereken esaslar ile satış yerlerinin haiz olmaları gereken hükümleri kapsar. • Satış Belgesi Bedelleri: Toptan Satıcılar İl merkezlerinde ve Büyükşehir belediyesine dahil ilçelerde 1.100.000.000.TL, birden fazla yerde dağıtım yapanlar için 1.650.000.000.TL, İlçe merkezlerinde 440.000.000.TL, birden fazla yerde dağıtım yapanlar için 660.000.000.TL, Perakende Satıcılar İl merkezlerinde ve Büyükşehir belediyesine dahil ilçelerde 110.000.000 TL, İlçe merkezlerinde 66.000.000 TL, Diğer Mahallerde 22.000.000 TL.

16. Denetim ve Yaptırım • Tütün mamulleri, alkol ve alkollü içki satıcıları mülki amirlerce, mahalli belediye ve sağlık kurumları ile Kurum tarafından, lüzum görülen hallerde denetlenebilir. • Satıcılar yapılacak inceleme ve denetlemeye mani olamazlar. • Bu Yönetmelik hükümlerine uymadıkları belirlenen ve Kurum tarafından yapılacak yazılı uyarıya rağmen belirtilen hususları yerine getirmeyen satıcıların satış belgeleri bir aydan üç aya kadar askıya alınır, aykırılığın tekerrürü halinde satış belgeleri iptal edilir. Kurum gerek gördüğü hallerde yazılı uyarı ve askı süresine uymaksızın satış belgesini derhal iptal edebilir. • Perakende satıcıların, yetkili olmadığı halde açık olarak içki satışı veya sunumu yapmaları satış belgelerinin iptal nedenidir. • Toptan ve perakende satıcılar ile açık içki satıcılarının kaçak veya sahte ürün bulundurmaları veya satmaları satış belgelerinin iptal nedenidir.

17. Tütün Mamullerinin Zararlarından Korumaya Yönelik Üretim Şekline, Etiketlenmesine ve Denetlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik • Bu Yönetmeliğin amacı; tütün mamullerinin çeşitli şekillerde tüketiminden kaynaklanan kamusal, toplumsal ya da tıbbi nitelikteki her türlü zararlı etkilerini önlemeye yönelik usul ve esaslar ile, tütün mamullerinde bulunan azami zifir, nikotin ve karbon monoksit bırakımları ve bu mamullerin birim paketlerinde bulunacak sağlığa ilişkin uyarı, diğer bilgiler ile bu mamullerin girdi ve tanımlarını belirlemektir.

18. 1 Ocak 2007’ den itibaren, her bir adet sigara için azami 12 mg. zifir, 1 mg. nikotin ve 10 mg. karbon monoksit bırakımı olmalı. • Zifir, nikotin ve karbon monoksit bırakımları, sigara paketinin bir yan uzun yüzüne, yüzeyin en az %10’ unu kaplayacak şekilde yazılmalı. • 1 Ocak 2006’ dan itibaren Yasal Uyarılar: Genel Uyarı geniş dış yüzeyin en az %30’unu, Ek Uyarı diğer geniş dış yüzeyin en az %40’ını kaplamalı.

19. Üreticilerin, marka ve çeşit bazında tütün mamulleri üretiminde kullanılan tüm girdileri ve bunların miktarını gösterir bir listeyi yıllık olarak Kuruma vermek zorunda olmaları. • Listede, aynı zamanda bu maddelerin yanmış ya da yanmamışşekillerinin sağlığa etkilerini ve bağımlılık yapıcı özelliklerini gösteren ve üreticinin elinde mevcut olan toksikolojik veriler bulunmalı.

20. 1 Ocak 2006 tarihinden itibaren, tütün mamullerinin ambalajları üzerinde belirli bir tütün mamulünün, diğerlerine göre daha az zararlı olduğunu ima eden metin, isim, ticari marka, mecaz veya diğer işaretlerin kullanılamaması. • Tütün mamullerinin tanımlama ve izlenebilirliğini sağlamak amacıyla, tütün mamulü birim paketi üzerine, üretim yeri ve zamanını belirleyecek parti numarası veya benzeri işaretlemelerin yapılma zorunluluğu.

21. Genel Uyarılar: 1. Sigara/Tütün içmek öldürür (Sigara/Tütün içmek öldürebilir) 2. Sigara/Tütün içmek size ve çevrenizdekilere ciddi zararlar verir. • Ek Sağlık Uyarıları: • Sigara içenler genç yaşta ölür. • Sigara içmek damarları tıkar, kalp krizine ve felçlere neden olur. • Sigara içmek ölümcül akciğer kanserine neden olur. • Hamile iken sigara içmek bebeğe zarar verir. • Çocukları koruyun: Dumanınızı onlara solutmayın. • Sağlık kuruluşları sigarayı bırakmada size yardımcı olabilir. • Sigara içmek yüksek derecede bağımlılık yapar, başlamayın. • Sigarayı bırakmak ölümcül kalp ve akciğer hastalıkları riskini azaltır. • Sigara içmek ağrılı ve yavaş bir ölüme neden olabilir.

22. Diğer Düzenlemeler • İnternet, Televizyon, Faks ve Telefon Gibi Elektronik Ticaret Araçları Kullanılarak Yapılan Tütün Mamulleri ve Alkollü İçki Satışlarına Dair Tebliğ • Tütün Mamullerinin Nihai Satış Noktalarında Sergilenmesine ve Satış Yerlerine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ • Nargilelik Tütün Mamulünün Etiketlenmesinde ve Tüketim Yerlerinin İşletilmesinde Uyulması Gerekli Hususlar Hakkında Tebliğ

23. Nargilelik Tütün Mamulünün Etiketlenmesinde ve Tüketim Yerlerinin İşletilmesinde Uyulması Gerekli Hususlar Hakkında Tebliğ • 18 yaşından küçüklere nargilelik tütün mamulleri sunulamaz. • Nargilenin yan yüzeyinde kullanıcının görebileceği ve üç satıra yerleşecek şekilde 20 punto boyutunda beyaz zemin üzerine tamamı siyah büyük harflerle "nargile, tütün içimindeki sağlığa zararlı ölümcül etkileri ortadan kaldırmaz" uyarısının bulunması zorunludur. • Nargilelik tütün mamulü, içerisinde su bulunan geleneksel nargilelerde tüketilir. Dumanı direkt, nargile dışında başka araçlarla veya suyun dışındaki başka bir madde içerisinden geçirilerek tüketime sunulamaz. • Nargilelik tütün mamulünün tüketime sunulduğu yerlerde veya halkın göreceği alanlarda (tabela, camekan, duvar vs.) bu mamullere ilişkin reklam ve tanıtım ve/veya nargile tüketimini özendirici, teşvik edici yazılı ve görsel sunumlar yapılamaz veya bu nitelikte etkinlik ve kampanyalar düzenlenemez.

24. İnternet, Televizyon, Faks ve Telefon Gibi Elektronik Ticaret Araçları Kullanılarak Yapılan Tütün Mamulleri ve Alkollü İçki Satışlarına Dair Tebliğ • Her türlü tütün mamulü ve alkollü içkinin perakende satışının, Kurumdan satış belgesi almış olanlar tarafından, satış belgelerinde yazılı işyerlerinde doğrudan tüketicilere yapılması gerekmektedir. • İşyerlerinden veya sanal bir işyerinden internet, televizyon, faks ve telefon gibi elektronik ticaret araçları kullanılarak her türlü tütün mamulü ve alkollü içki satışı ile satılan ürünün kapıda teslim edilmesi şeklindeki uygulamalar ilgili mevzuat uyarınca mümkün bulunmamaktadır.

25. Tütün Mamullerinin Nihai Satış Noktalarında Sergilenmesine ve Satış Yerlerine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ • Nihai satış noktalarında, tütün mamullerinin isim, marka veya alametler kullanılarak her ne suretle olursa olsun reklam ve tanıtımının yapılması veya bunların kullanılmasını teşvik ve özendirici kampanyalar düzenlenmesi yasaktır. • Satış yerlerinin dış yüzeyi, içerisi ve vitrinlerinde ürün markalarını çağrıştıracak şekilde sözcükler, şekiller, resim, renk ve harfler ile diğer her türlü işaretler bulundurulamaz.

26. Raf ünitelerinde (Stand) her türlü tütün mamulü, hiçbir ürüne ve firmaya üstünlük sağlamayacak şekilde adil olarak teşhir edilir. • Raf üstü posterlerde tütün mamullerinin paket, karton olarak veya başka bir vasıta kullanmak suretiyle görüntülerine yer verilemez, firma ismi ve markaları yazılamaz. • Satış raf ünitelerinde, belirli bir ürünü veya belirli bir firmayı çağrıştıracak figür ve renk kombinasyonları kullanılamaz. • Ürünlerin perakende satış fiyatları, satış yerlerinde; görülebilir, rakam ve harfleri okunabilir yeterli büyüklükte listelerde gösterilir.

27. Tütün Mamulleriyle İlgili Olarak Basın Yayın Organlarında Fiyat Duyurusu Mahiyetinde İlan Yayımlanamayacağına İlişkin Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurulu Kararı • Tütün mamullerinin fiyat duyurusu adı altındaki ilanlarının her türlü yazılı, görsel ve elektronik ortamdaki basın yayın organlarında yayımlanmasının 4207 sayılı Kanunun tanıtım ve reklam yasağına aykırılık oluşturduğu ve bu duruma aykırı hareket edenlere ilgili mevzuat uyarınca işlem yapılmasına dair karar.

28. 1995 - 2004 YILLARI ARASI TÜRKİYE TÜTÜN ÜRETİMİ * Sözleşmeli tütün üretim bildirimi verileri.

29. YAPRAK TÜTÜN İHRACATI (*) Ocak- Kasım itibariyle gerçekleşen.

30. YAPRAK TÜTÜN İTHALATI (*) 2004 yılı ilk 3 çeyrek itibariyle gerçekleşen.

31. TÜRKİYE SİGARA İSTATİSTİKLERİ

32. Firma Bazında Sigara Satışları