Download
1 / 50
550 likes | 1.08k Vues
نظام مراقبت کشوری بیماریهای منتقله از غذا. مقدمه. بیماری های منتقله از غذا Foodborne یکی از چالشهای مهم بهداشتی در سطح جهان است در امریکا سالانه 76 میلیون مورد بیماری منتقله از غذا ثبت می شود که 325000 نفر بستری و 5200 نفر فوت می کنند.
E N D
نظام مراقبت کشوری بیماریهای منتقله از غذا
مقدمه بیماری های منتقله از غذاFoodborne یکی از چالشهای مهم بهداشتی در سطح جهان است در امریکا سالانه 76 میلیون مورد بیماری منتقله از غذا ثبت می شود که 325000 نفر بستری و 5200 نفر فوت می کنند. هزینه صرف شده برای کنترل آن بیش از 17 میلیارد دلار تخمین زده میشود
مقدمه • برقرای نظام مراقبت بیماریهای منتقله از غذا و استخراج اطلاعات مربوط به این بیماریها از جمله بروز و شیوع انواع بیماریهای منتقله از غذا نشان میدهد که در کدام قسمت از زنجیره غذایی جامعه نقص وجود دارد چرا که در تمام مراحل کاشت، داشت و برداشت محصولات غذایی، ذخیره، فراوری و توزیع آن امکان آلودگی به عوامل بیماری زا وجود دارد. • نظام مراقبت بیماری های منتقله از غذا به عنوان پایش نظام سلامت غذا عمل کرده و نقاط قوت و ضعف آن را نمایان خواهد کرد.
بدلایل زیر این بیماری ها در جهان رو به گسترش است پدیده جهانی شدن توسعه گردشگری رشد فزاینده صادرات و واردات مواد غذائی
بروز بیماریهای نوپدید و بازپدید مانند جنون گاوی، سارس، انفلوآنزا، CCHF افزایش مصرف غذا در خارج از خانه(Fast food) بروز جنگ و ناآرامی های سیاسی
اهمیت موضوع به درخواست مدیر کلWHO در ژنو قرار است در سال 2007 با مشارکت دپارتمان های Food Safety، Zoonoses ، Foodborne Diseases و مشارکت صاحب نظران جهانی کمیته ای تحت عنوان: (Foodborne Disease Burden Epidemiology Reference Group (FERG) تشکیل شود.
نظام مراقبت عفونتهای منتقله از غذا اشکالات نظام سلامت غذا یا Food safety را از مزرعه تا سفره نشان می دهد این نظام، پایش و کنترلی بر نظارت های بهداشت محیطی و ادارات نظارت بر مواد غذائی وزارت بهداشت است. نتایج این نظام مراقبت، ابزار کار و اساس تصمیم سازی در حوزه تهیه و تامین و توزیع غذا در کشور خواهد بود.
هدف کلی كاهش ابتلا و مرگ و میر ناشی از بیماریهای منتقله ازغذابه منظور کاهش هزینه های مربوطه و ارتقاء شاخص های سلامتی در کشور اهداف اختصاصی 1- کاهش مرگ و میر ناشی از بیماریهای منتقله از غذا 2- کاهش ابتلاء به بیماریهای منتقله از غذا 3- کاهش هزینه های کنترل بیماریهای منتقله از غذا 4- افزایش توانایی و ظرفیت آزمایشگاههای تشخیصی در شبکه های بهداشتی و درمانی 5- افزایش هماهنگی و مشارکت، بین بخش های خصوصی و دولتی تشخیص آزمایشگاهی بیماری های منتقله از غذا 6- بهبود کشف، ثبت و گزارش دهی طغیان بیماریهای منتقله از غذا در کشور
اهداف اختصاصی • 7- ارتقا آموزشهای عمومی در مورد راه های پیشگیری از بیماری های منتقله از غذا • 8- افزایش هماهنگی های درون بخشی و برون بخشی در جهت کنترل طغیان بیماریهای منتقله از غذا
تعاریف • 1- بیماری منتقله از غذا: • بیماری است که از طریق خوردن و آشامیدن غذا و آشامیدنی های آلوده ایجاد میشود. • 2- طغیان بیماری منتقله از غذا(foodborn outbreak): • اگر دو نفر یا بیشتر از یک غذا یا آشامیدنی مشترک استفاده کرده و علائم گوارشی مشترکی داشته باشند طغیان بیماری منتقله از غذا اتفاق افتاده است .
تعاریف • 3- عفونت ناشی از غذا(foodborn infections): • عفونتهایی هستند که ناشی از خوردن غذا یا آشامیدنی آلوده به باکتری، ویروس یا انگل ایجاد شده و از دو طریق تکثیر و تهاجم به مخاط روده و بافتهای دیگر و تکثیر در روده و ازاد کردن توکسین ایجاد بیماری می کنند. • 4- مسمومیت غذایی(foodborne intoxication) : • مسمومیت غذایی از خوردن غذا یا آشامیدنی که قبلا با یک سمی الوده شده ایجاد می شود منبع این سم می تواند سموم باکتریایی، مواد شیمیایی سمی و سموم طبیعی موجود در بدن حیوانات، گیاهان و قارچ ها باشد
طغیان های آب و غذا • راهنمای کشوری نظام مراقبت بیماریهای منتقله از غذا از سال 1385 جهت اجرا توسط معاونت سلامت ابلاغ گردیده است. • دراین برنامه در مرحله اول پنج بیماری باکتریال سالمونلوزها – شیگلاها – اشرشیاکولی ( 0157: H7 ) – مسمومیت های استافیلوکوکی و بوتولیسم هدف گذاری شده است.
بیماریهای منتقله از غذای تحت مراقبت در ایران 1- سالمونلوز 2- شیگلوز 3- E.coli o157:H7 4- استافیلوکوکوزیس 5- بوتولیسم
طغیان های آب و غذا • تعریف طغیان منتقله از غذا: اگر دو نفر یا بیشتر از یک غذا یا آشامیدنی مشترک استفاده کرده و علایم بالینی مشترکی داشته باشند طغیان بیماری منتقله از غذا اتفاق افتاده است. پس از کشف و گزارش طغیان تیم بررسی طغیان که حداقل متشکل از دو نفر ( کارشناس مبارزه با بیماریها و کارشناس بهداشت محیط ) می باشد تشکیل و طی مراحل ده گانه طغیان واقع شده بررسی می شود.
طغیان های آب و غذا • همزمان با بررسی اپیدمیولوژیک، بررسی های محیطی و تشخیص آزمایشگاهی صورت می گیرد. • تشخیص عوامل باکتریال و توکسین استاف درنمونه های غذا در آزمایشگاههای کنترل غذا و داروی معاونت محترم غذا و داروی وزارت متبوع انجام میشود. • تشخیص عوامل باکتریال در 10 تا 20% مبتلایان در نمونه های انسانی درمحل ودر آزمایشگاههای مراکز بهداشت شهرستان انجام می شود.
بیماریابی • اساس بیماریابی، کلیه بیماران مشکوکی هستند که از غذا یا آشامیدنی مشترک استفاده کرده و علائم گوارشی مشترک دارند. • گزارش تلفنی به مرکز بهداشت شهرستان در صورت افزایش موارد بیماری با علائم گوارشی (اسهال، استفراغ، دل درد و...) توسط مرکز درمانی دولتی و خصوصی • تشکیل تیم بررسی طغیان( کارشناس بیماریها-بهداشت محیط) • اجرای مراحل دهگانه بررسی یک طغیان
تشخیص آزمایشگاهی • تهیه نمونه از 20-10% مبتلایان ( بوتولیسم تمام موارد) • تشخیص توکسین استاف و بوتولینوم در نمونه های غذائی و انسانی فقط در تهران • تشخیص پاتوژن های باکتریال سالمونلا ، شیگلا و E.coli در نمونه های انسانی در آزمایشگاههای مراکز بهداشت شهرستان و استان و مراکز خصوصی
ارسال کلیه نمونه های غذائی و انسانی بوتولیسم فقط به انستیتو پاستور در تهران • ارسال 10-5% نمونه های انسانی سالمونلا، شیگلا، E.coli واستاف هر طغیان به تهران (20 دانشگاه به دانشکده بهداشت دانشگاه تهران و 20 دانشگاه به آزمایشگاه مرکز تحقیقات گوارش شهید بهشتی) • ارسال کلیه نمونه های غذائی سالمونلا، شیگلا، E.coli و استاف به آزمایشگاهها
سه سطح جمع اوری و ارسال داده ها • سطح مرکز بهداشت شهرستان • سطح مرکز بهداشت استان • مرکز مدیریت بیماریها
دلایل بررسی اپیدمیولوژیک یک طغیان • تعیین علت، عوامل زمینه ساز و منبع عفونت • بکارگیری مداخلات و اقدامات اصلاحی برای پیشگیری از ابتلا سایر افراد به عفونت • ارزیابی استراتژی ها و توصیه های موجود برای پیشگیری از طغیان های مشابه • کسب اطلاعات بیشتر در مورد پاتوژن های عامل بیماری های منتقله از غذا
مراحل دهگانه بررسی یک طغیان بیماری منتقله از غذا
1- تایید وقوع یک طغیان • آیا طغیان اتفاق افتاده است؟ • جمع آوری گزارشات اولیه درباره وقوع طغیان از نظام جاری مراقبت • تعریف طغیان: دو نفریا بیشتر از افرادی که علائم و نشانه های بیماری مشترک دارند و از یک غذا یا آشامیدنی مشترک استفاده کرده اند.
2-گزارش به موقع و هماهنگی با مسئولین • چه کسانی باید در جریان وقوع طغیان قرار گیرند؟
3- تهیه نمونه های انسانی و غذائی برای تشخیص آزمایشگاهی • کدام ارگانیسم عامل بیماری است؟ • تهیه نمونه از 10-5% مبتلایان ( مهمترین نمونه انسانی برای تشخیص نمونه مدفدع است) • تهیه چند نمونه از غذاهای مشکوک به آلودگی( بهترین نمونه باقی مانده غذایی است که بیمار استفاده کرده است) 3
4-بکارگیری اقدامات کنترل و پیشگیری • چه اقداماتی جهت جلوگیری از گسترش طغیان و مبتلا شدن سایر افراد باید انجام داد؟ ( جمع آوری و نگهداری غذای مشکوک به آلودگی و تعطیلی موقت، اقدامات بهداشت محیطی و آموزشی) • نباید منتظر جواب آزمایشگاه بود.
5- ساماندهی اطلاعات مربوط به طغیان • لیست خطی بیماران Line Listing • تعریف مورد Case Definition • منحنی اپیدمی Epidemic Curves • نقشه طغیان Spot Maps
تعریف مورد تعریف مورد بیماری ، یک توصیف استاندارد طغیان است که برای اهداف بررسی طغیان ، به منظور متمایز کردن مورد (بیمار) از غیر مورد (غیر بیمار)مورد استفاده قرار میگیرد اهداف اولیه در ارائه تعریف مورد باید به گونه ای باشد که دو شاخص حساسیت( احتمال این که فرد جزئی از طغیان است) و ویژگی( احتمال این که فرد جزئی از یک طغیان نیست ) در آن حداکثر باشد و این تعادل در شناسایی موارد از غیر موارد بیماری باید مورد توجه قرار گیرد
منحنی اپیدمی • رسم منحنی : محورxها زمان یا روزهای وقوع طغیان و در محور yها تعداد بیماران قرار داده میشود • منحنی همه گیری نموداری است که دوره های زمانی شروع علایم بیماری را در بین بیماران یک طغیان نشان میدهد و این که آیا طغیان مداوم هست یا نه، کمک خواهد کرد • با رسم منحنی اطلاعاتی راجع به دوره کمون، میزان گسترش اپیدمی، منبع آلودگی، راه های انتقال، تعداد مواجهه ها و کانون عفونت بدست می آید.
Common sourse Curves منحنی طغیان منبع مشترک با صعود سریع تعداد و نزول تدریجی آن در یک دوره کمون
Propagated Curves منحنی طغیان منتشر یا شخص به شخص که یک دوره کمون در کنار دیگری قرار دارد
Continual Source Curves منحنی طغیان با منبع مداوم با صعود تدریجی تعداد موارد و بعد کفه ای شدن منحنی
6- ساختن یک فرضیه • با ساماندهی اطلاعات مربوط به طغیان و جمع بندی اطلاعات بالینی ، مصاحبه ها، بررسی های اولیه و یافته های آزمایشگاهی یک پیش فرض مطرح میشود • علل- راه انتشار- منبع و عوامل مؤثرخارجی و داخلی طغیان
7- طراح و اجرای یک مطالعه اپیدمیولوژیک برای آزمون فرضیه • الف- مطالعات کوهورت Cohort Study • در این مطالعه خطر ابتلا به بیماری در دو گروه مطالعه (گروه مواجهه داشته و گروه غیر مواجهه داشته) مقایسه میشود • این مطالعه زمانی مناسب است که جمعیت در معرض خطر مشخص باشند وهمه آن ها بدون توجه به این که بیمار شده اند یا نه در دسترس باشند • ( یک گروه معین از افراد به بیماری مبتلا شده اند و در معرض یک مواجهه مشترک بوده و بیماری ممکن است اتفاق بیافتد و یا نیافتد) • « تعداد120نفر در یک مهمانی جشن تولد شرکت کرده و از یک غذای خاص استفاده کرده اند و در روزهای بعد چند نفر اسهال و استفراغ گرفته اند»
=Attack rate in exposed group = Relative Risk =Attack rate in unexposed group Cohort studies
7- طراح و اجرای یک مطالعه اپیدمیولوژیک برای آزمون فرضیه ب- مطالعات مورد- شاهدی Case Control study این نوع مطالعه فراوانی مواجهه با عامل بیماری را در گروه افراد بیمار(مورد)، با گروه افراد سالم(کنترل یا شاهد) مقایسه می کند این مطالعه زمانی مناسب است که مواردی از بیماری شناسایی شده باشند، اما کل افراد در معرض خطر یا در معرض مواجهه احتمالی در دسترس نباشند ( اطلاعات بیماری در دست است اما افراد مبتلا در گروه معینی قرارندارند و از چگونگی مواجهه اطلاع درستی نداریم) «تعداد هشت نفر بعد از غذا خوردن در رستورانی مبتلا به سالمونلا تیفی موریوم شده اند»
=Odds in Cases = Odds Ratio = Odds in controls Case-Control Studies
Case-Control Studies Odds in cases groups = 3 Odds in Controls group = 0.6 Odds Ratio = 5
Attack rate ( number of cases /population at risk) *100 In a given period of time Case –fatality rate (CFR) ( number of deaths / number of cases ) *100 in a given period of time.
8- تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده • نرم افزارهای EPI6، SPSS ، STATA • محاسبه میزان حمله، میزان حمله مربوط به هر غذا ، میزان خطر نسبی و نسبت شانس ها
9- تفسیر یافته ها ونتیجه گیری • از اطلاعات جمع آوری شده چه نتایجی حاصل شده است؟ • در جریان طغیان چه اتفاقی افتاد؟ چه اقدام فوری باید به کارگرفته شود؟
10- ارائه گزارش یافته های حاصل از بررسی طغیان • درس های آموخته شده از طغیان از لحاظ بهداشت عمومی • گزارش باید شامل مقدمه- تاریخچه- مواد و روش ها- نتایج- بحث و توصیه های لازم باشد
