Οι τεχνολογικές καταστροφές οφείλοντα ι

1. Τεχνολογικό Ρ Ο Μ Α Ζ Ω Ατύχημα Γ Ω Ν Ι Ω Μεγάλης Α Θ Α Ι Ν ΩΕκτασης Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Ο Μ Α Ι

3. Οι τεχνολογικές καταστροφές οφείλονται Σε τεχνολογικούς κινδύνους οι οποίοι δεν αντιμετωπίζονται, καταρχήν, με τον πρέποντα τρόπο. Σε τεχνολογικά συμβάντα (ατυχήματα), τα οποία προκαλούνται από ανθρώπινα λάθη, αστοχίες εξοπλισμού, οργανωτικές ή διοικητικές δυσλειτουργίες κ.λ.π., και ξεφεύγουν από τον έλεγχο. Αποτέλεσμα είτε άλλων φυσικών καταστροφών (σεισμών, κεραυνών, ισχυρών βροχοπτώσεων κ.λπ) είτε σκόπιμων,ανθρώπινων ενεργειών. • .

4. Oι τεχνολογικές καταστροφές • θεωρείται ότι έχουν πολύ μικρή πιθανότητα εκδήλωσης, αλλά έχουν, εν δυνάμει, πολύ σοβαρές επιπτώσεις. • ανάλογα με την ένταση και έκτασή τους, μπορεί να προκαλέσουν : • απώλειεςανθρώπινων ζωών ή τραυματισμούς [τόσο στους εργαζόμενους στο χώρο του ατυχήματος, όσο και στον ευρισκόμενο «κοντά» στο σημείο του ατυχήματος πληθυσμό] • καταστροφή περιουσιών • διατάραξη της κοινωνικής και οικονομικής ζωής • υποβάθμιση του περιβάλλοντος.

6. Η συνήθης ταξινόμηση των τεχνολογικών ατυχημάτων είναι η εξής: Χημικά Ατυχήματα, σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις:Λαμβάνουν χώρα σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις (παραγωγής, επεξεργασίας ή αποθήκευσης).

7. Ατυχήματα μεταφοράς επικινδύνων εμπορευμάτων:Συμβαίνουν κατά τη διάρκεια μεταφοράς επικίνδυνων υλικών, με διάφορα μέσα μεταφοράς (οδικά, σιδηροδρομικά,θαλάσσια, αεροπορικά). Ατυχήματα μεταφοράς (οδικά, σιδηροδρομικά, θαλάσσια, αεροπορικά): Είναι τα συμβατικά ατυχήματα μεταφοράς, τα οποία συνήθως προκαλούναπώλειες, σε ανθρώπινες ζωές και τραυματισμούς, αλλά δεν έχουνεπιπτώσεις στο περιβάλλον.

8. Καταρρεύσεις Φραγμάτων:Συμβαίνουν σπάνια και έχουν μεγάλες επιπτώσεις, τόσο σε απώλεια ανθρώπινων ζωών, όσο και στο περιβάλλον. Πυρηνικά Ατυχήματα: Συνδέονται, συνήθως, με έκλυση ραδιενεργών στοιχείων, στο περιβάλλον, και έχουν μακροχρόνιες επιπτώσεις, τόσο στην ανθρώπινη υγεία, όσο και στο περιβάλλον.

9. Η έκρηξη στο πυρηνικό εργοστάσιο της Fukushima

11. Σεισμός 7.9 R και φωτιά καταστρέφουν το Σαν Φραντσίσκο, 18 Απρ. 1906

12. Ως Μεγάλο Ατύχημα • (Τεχνολογικό Ατύχημα Μεγάλης Έκτασης, ΤΑΜΕ ή • Βιομηχανικό Ατύχημα Μεγάλης Έκτασης, ΒΑΜΕ) ορίζεται: • Hμεγάλη διαρροή, πυρκαγιά ή έκρηξη • προκύπτει από ανεξέλεγκτες καταστάσεις • (κατά τη λειτουργία οποιασδήποτε εγκατάστασης) • προκαλεί μεγάλους κινδύνους • (άμεσους ή απώτερους) • για την ανθρώπινη υγεία ή και το περιβάλλον • και σχετίζεται με μία ή περισσότερες επικίνδυνεςουσίες.

13. ΑΙΤΙΑ ΠΡΟΚΛΗΣΗ Τ.Α.Μ.Ε. ή B.A.Μ.Ε. • Ρωγμές σε δοχεία αποθήκευσης ή αντιδραστήρες που μπορεί προκαλέσουν τη διάρρηξη τους • Δυσλειτουργία ή ολοκληρωτική αστοχία του μηχανολογικού εξοπλισμού που ρυθμίζει και ελέγχει τη λειτουργία της βιομηχανικής εγκατάστασης (π.χ ανακουφιστικές βαλβίδες, ρυθμιστικές βάνες, ενδεικτικά πίεσης, θερμοκρασίας ή στάθμης) • Ανθρώπινα λάθη

14. ΑΙΤΙΑ ΠΡΟΚΛΗΣΗ Τ.Α.Μ.Ε. ή B.A.Μ.Ε. • Κακή συντήρηση και ελλιπής επιθεώρηση του εξοπλισμού • Παραλείψεις στο σχεδιασμό της μονάδας • Αστάθμητοι εξωγενείς παράγοντες (επικίνδυνα μετεωρολογικά φαινόμενα, τρομοκρατικές και εγκληματικές ενέργειες κλπ)

15. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Τ.Α.Μ.Ε. ή Β.Α.Μ.Ε. • Μεγάλος αριθμός θανάτων (άμεσων ή καθυστερημένων) και τραυματισμών (εγκαύματα, αναπνευστικά προβλήματα, δηλητηριάσεις κ.α.) • Ύπαρξη πιθανότητας επέκτασης των επιπτώσεων και εκτός των ορίων μιας εγκατάστασης • Ύπαρξη πιθανότητας αλυσιδωτών ατυχημάτων σε γειτονικές εγκαταστάσεις {πολλαπλασιαστικό φαινόμενο (domino effect)} • Ανάγκη σε πολλές περιπτώσεις για εκκένωση περιοχών και απομάκρυνση πολιτών σε μεγάλη απόσταση από το σημείο του συμβάντος

16. •Απαίτηση για συντονισμένη συνεργασία μεταξύ όλων των εμπλεκομένων ομάδων παρέμβασης (Π.Υ., τοπικές Αρχές Πολιτικής Προστασίας, Ε.Κ.Α.Β., Τροχαία, Αστυνομία κλπ) • Πρόκληση καταστροφικών επιπτώσεων για το περιβάλλον (ρύπανση της ατμόσφαιρας και των υδάτων) • Καταστροφικές συνέπειες από τις διαδικασίες της καύσης και της υπερπίεσης. • Πρόκληση μεγάλων οικονομικών επιπτώσεων λόγω της καταστροφής των εγκαταστάσεων, των κτιρίων, του εξοπλισμού και της απώλειας της παραγωγής • Πρόκληση μεγάλων κοινωνικών επιπτώσεων λόγω της διατάραξης του κανονικού ρυθμού ζωής της τοπικής κοινωνίας.

19. BIOMHXANIKA ATYXHMATA ΣΤΑΘΜΟΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ

20. Feyzin (Γαλλία, 1966) Διυλιστήρια της πόληςFeyzin. Λανθασμένη ενέργεια χειριστή κατά το άνοιγμα και το κλείσιμο των βαλβίδων για λήψη δείγματος προπανίου από μια δεξαμενή τον τραυματισμό του, λόγω εκτόνωσης προπανίου μεγάλης πίεσης. Η διαρροή συνεχίστηκε. Το νέφος των ατμών προπανίου που δημιουργήθηκε επεκτάθηκε σε μια αρκετά μεγάλη απόσταση από το σημείο εκροής. Η δεξαμενή περιβλήθηκε με φλόγες και ακολούθησε έκρηξη. Τρεις ακόμα σφαιρικές δεξαμενές ανατράπηκαν. Επίσης, πήραν φωτιά μερικές δεξαμενές πετρελαίου. Σημειώθηκε ανάφλεξη σε αυτοκίνητο σε γειτονικό δρόμο Λανθασμένες ενέργειες : • δεν σήμανε συναγερμός αμέσως μετά την εκροή • ηκαθυστερημένη αντίδραση της πυροσβεστικής • δεν διακόπηκε η κυκλοφορία στο μικρό γειτονικό δρόμο • η ανεπάρκεια στο σύστημα ύδρευσης κ.α. Οι συνέπειες : ήταν σοβαρές, καθώς σκοτώθηκαν 18 άνθρωποι, 81 τραυματίστηκαν, ενώ προκλήθηκαν υλικές ζημιές.

22. Flixborough(Ηνωμένο Βασίλειο, 1974) Στη χημική εγκατάσταση της Nypro Ltd, η διασπορά και ανάφλεξη τοξικού μεθυλο-ισοκυανιούχου αερίου, οδήγησε σε ισχυρότατη έκρηξη. Αιτία του ατυχήματος θεωρήθηκε: Η παράκαμψη της εφαρμογής των απαιτούμενων κανόνων ασφαλείας κατά την παραγωγική διαδικασία στο όνομα της επίτευξης υψηλότερων ρυθμών παραγωγής Αποτέλεσμα: ο θάνατος 28 ατόμων, ο τραυματισμός 104 ατόμων και η καταστροφή της εγκατάστασης. Περίπου 3.000 άτομα απομακρύνθηκαν από γειτονικά σπίτια.

24. Seveso (Βόρεια Ιταλία, 1976) : Βιομηχανία παραγωγής φαρμάκων της Chemical Company • η αστοχία μιας βαλβίδας ασφαλείας διαφυγή στην ατμόσφαιρα μιας ποσότητας περίπου 2 kgδιοξίνης (TCDD) (τοξικής και καρκινογόνου ουσίας). • Η πόλη καλύφθηκε από ένα λευκό νέφος, το οποίο στη συνέχεια επικάθισε στο χώμα λόγω ισχυρής βροχής εισχωρώντας στη τροφική αλυσίδα. • Συνέπειες: μακροχρόνιες επιπτώσεις στον πληθυσμό, αν και όχι άμεσους θανάτους. • 220.000 άνθρωποι αναγκάστηκαν να συμμετάσχουν σε μακροχρόνια προγράμματα παρακολούθησης της υγείας τους. • Η σοβαρότητα του ατυχήματος, έγινε γνωστή κατά στάδια, λόγω των καθυστερήσεων στην ενημέρωσηαπό την πλευρά της εταιρίας Η έλλειψη ενημέρωσης καθυστερήσεις στην αντιμετώπιση

26. Bhopal (Ινδία, 1984) • Σε βιομηχανία παραγωγής παρασιτοκτόνων της εταιρίας Union Carbide παρουσιάστηκε διαρροή στην ατμόσφαιρα 45 τόνων ισχυρά τοξικών μεθυλο-ισοκυανιούχων αερίων . • Αιτία: εισαγωγή νερού στη δεξαμενή του ισοκυανιούχου μεθυλίου. • Ανυπαρξία οργανωμένου σχεδίου έκτακτης ανάγκης, οι κάτοικοι δεν ενημερώθηκαν για τις ενδεδειγμένες ενέργειες αντιμετώπισης. Aκόμη και πριν τη διαφυγή του αερίου, υπήρχε χρόνος προειδοποίησης του πληθυσμού (π.χ εκκένωση ), που δεν έγινε. • Συνέπειες: Το1991 εκτίμηση ότι οι νεκροί υπερέβαιναν τους 3.800 και ότι περίπου 11.000 αντιμετώπισαν σοβαρά προβλήματα υγείας . Παρ’ όλα αυτά ο ακριβής αριθμός των νεκρών και αυτών που αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας, εκτιμάται ότι είναι πολύ μεγαλύτερος. • Το ατύχημα στο Bhopal, στάθηκε η αφορμή για την συνειδητοποίηση της σημασίας της ενημέρωσης του κοινού, του καθορισμού των χρήσεων γης πέριξ των εγκαταστάσεων Seveso και της επιλογής των επιτρεπόμενων χώρων εγκατάστασης βιομηχανικών μονάδων.

28. Βασιλεία (Ελβετία, 1986) Σε εγκατάσταση αποθήκευσης της εταιρίας Sandoz πήραν φωτιά 1000 τόνοι χημικών προϊόντων. • Το νερό για την κατάσβεση της πυρκαγιάς οδήγησε 10 έως 30 τόνους χημικών στον ποταμό Ρήνο • καταστροφικές επιπτώσεις στη υδρόβια ζωή και • απειλώντας την υδροδότηση των γειτονικών περιοχών • Το συμβάν, χαρακτηρίστηκε ως μεγάλο περιβαλλοντικό ατύχημα καιοδήγησε στην ανάγκη: συνεκτίμησης των περιβαλλοντικών κινδύνων που συνδέονται με τις εγκαταστάσεις που διαχειρίζονται επικίνδυνες ουσίες και καθιέρωσης σχετικών μέτρων αντιμετώπισης ώστε να προστατευθεί τόσο η ανθρώπινη ζωή, όσο και το φυτικό περιβάλλον.

30. Baia Mare (Ρουμανία, 2000) Στο εργοστάσιο εξόρυξης χρυσού της εταιρίας «Baia Mare» Ρήξη ενός φράγματος δεξαμενής απορριμμάτων διαρροή κυανιούχων ενώσεων στον ποταμό Tisza πρόκληση εκτεταμμένης ρύπανσης, η οποία επεκτάθηκε και στον ποταμό Δούναβη, απειλώντας επέκταση και σε γειτονικές χώρες, όπως η Ουγγαρία. To ατύχημα υπήρξε αφορμή για την ευαισθητοποίηση γύρω από τους κινδύνους που περικλείουν οι εξορυκτικές δραστηριότητες.

32. Enschede (Ολλανδία, 2000) Σε εγκατάσταση της εταιρίας κατασκευής και αποθήκευσης πυροτεχνημάτων, Fireworks S.E Ισχυρή έκρηξη πυροτεχνημάτων οδήγησε στο θάνατο 20 ανθρώπων και στο τραυματισμό περισσότερων από 300. Το ατύχημα: Έθεσε ζητήματα επαναξιολόγησης του θεσμικού πλαισίου, για τον προγραμματισμό των χρήσεων της γης, από τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις.

34. Τουλούζη (Γαλλία, 2001) Έκρηξη στο εργοστάσιο λιπασμάτων της εταιρίας AZF θάνατο30 ατόμων και την πρόκληση εκτεταμένων ζημιών. Το ατύχημα συνέβαλε: • στην συνειδητοποίηση της ανάγκης να θεσμοθετηθούν αυστηρότεροι όροι δόμησης γύρω από βιομηχανικές εγκαταστάσεις • και να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικότερα ο κίνδυνος από ήδη υφιστάμενες περιπτώσεις συνύπαρξης βιομηχανιών και αστικών πολεοδομικών συγκροτημάτων.

36. 82/501/EC SEVESO I 1978 1966 1974 1976 1984 1986 FEYZIN BHOPAL BASEL FLIX- BOROUGH SEVESO THREE MILE ISLAND 2003/105/EC 87/216/EC 92/82/EC SEVESO II 88/610/EC 2000 2001 1987 BAIA MARE TOULOUSE NANTES ENSCHEDE

37. SEVESO III Τον Αύγουστο του 2012 τέθηκε σε ισχύ η Οδηγία SEVESO III. Τα Κράτη Μέλη πρέπει να εναρμονιστούν με την Οδηγία μέχρι την 1η Ιουνίου 2015.

38. ΜΕΓΑΛΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΩΡΟ

39. Λιμάνι της Σούδας Χανίων, (Κρήτη, 1-10-1979) Έκρηξη φορτίου δυναμίτιδας στο πλοίο «Πανορμίτης». Αποτέλεσμα: 7 νεκροί - 140 τραυματίες ( Οι κακές γλώσσες λένε ότι επρόκειτο για παράνομο φορτίο δυναμίτιδας, γιατί η περιοχή είχε γεμίσει με κονσέρβες γάλακτος, οι οποίες μάλλον κάλυπταν το παράνομο φορτίο).

41. Jet Oil (Θεσσαλονίκη, 1986) 1 Στην εγκατάσταση αποθήκευσης υγρών καυσίμων της εταιρείας Jet Oil θερμικές εργασίες κοπής σωλήνων κοντά σε δεξαμενή αποθήκευσης μαζούτ πρόκληση φωτιάς στη δεξαμενή και μετάδοση αυτής σε έξι ακόμη παρακείμενες δεξαμενές διασπορά μεγάλων ποσοτήτων καυσαερίων στην ατμόσφαιρα. Οι επικίνδυνες ουσίες από την καύση ουσιών επικάθησαν στο έδαφος, με αποτέλεσμα την καταστροφή μεγάλων ποσοτήτων γεωργικών προϊόντων και τη πρόκληση σοβαρών κοινωνικών και οικονομικών συνεπειών. Μετά τη λήξη του συμβάντος, η συνολική ποσότητα των πετρελαιοειδών που κάηκαν ήταν : • 14957 κυβικά μέτρα αργό πετρέλαιο • 30665 κυβικά μέτρα μαζούτ • 420 κυβικά μέτρα πετρέλαιο ντίζελ • 20 κυβικά μέτρα νάφθα Δεν υπήρξαν ανθρώπινες απώλειες και μόνο είκοσι πέντε (25) άτομα χρειάστηκαν ιατρική περίθαλψη σε νοσοκομείο 2

43. Ελληνικά Διυλιστήρια Ασπροπύργου (ΕΛ.Δ.Α, 1989) Κατά τη διάρκεια φόρτωσης με βενζίνη ενός δεξαμενόπλοιου στην προβλήτα φορτοεκφόρτωσης υγρών καυσίμων διακόπηκε η τροφοδοσία . Προκλήθηκε έκρηξη από σπινθήρες ηλεκτροσυγκόλλησης πυρκαγιά στο δεξαμενόπλοιο και στο χώρο της προβλήτας. (έκτασης 500 τμ2). Άμεση αντιμετώπιση και έλεγχος πυρκαγιάς με άμεσες επεμβάσεις της ίδιας της εταιρείας και της Π.Υ. Η Τροχαία διέκοψε την κυκλοφορία στην παρακείμενη Εθνική Οδό Αθ. – Κορ. για να διευκολύνει το έργο των ομάδων επέμβασης και αντιμετώπισης του ατυχήματος. • Το δεξαμενόπλοιο μεταφέρθηκε στον κόλπο της Ελευσίνας σε απόσταση 1500 μέτρων από την ακτογραμμή. • Οι διαδοχικές εκρήξεις που επακολούθησαν πάνω στο πλοίο οδήγησαν στη βύθιση του σαράντα οχτώ (48) ώρες μετά την πρώτη έκρηξη. • Οι επιπτώσεις του ατυχήματος σε σχέση με τον ανθρώπινο παράγοντα υπήρξαν σχετικά μικρές και ελεγχόμενες (8 τραυματισμοί - 4 αφορούσαν εργαζόμενους στο πλοίο και οι υπόλοιποι μέλη των ομάδων επέμβασης που επιχείρησαν για την αντιμετώπιση του συμβάντος-.

45. Λιπάσματα Δραπετσώνας (1992) Το ατύχημα προκλήθηκε εξαιτίας της υπερθέρμανσης σιδηρών βαρελιών. διαρροή οργανοφωσφορικής ένωσης dimethoate και parathion methyl. Κατά τη λειτουργία ενός υδατόλουτρου, ο χειριστής παρέλειψε να κλείσει τη βάνα παροχής ατμού , μέσω του οποίου θερμαινόταν το νερό με συνέπεια να υπερθερμανθεί το υδατόλουτρο και να εκραγούν τρία (3) βαρέλια dimethoate. • Μετά την έκρηξη αυτή προκλήθηκε πυρκαγιά, ενώ στη συνέχεια εξερράγησαν άλλα τρία (3) βαρέλια με τη συγκεκριμένη ουσία. • Με την άμεση επέμβαση των δυνάμεων πυρόσβεσης της εγκατάστασης, η φωτιά τέθηκε υπό έλεγχο μέσα σε δέκα (10) λεπτά.

47. Διυλιστήριο ΠΕΤΡΟΛΑ (Ελευσίνα, 1992) Θραύση σωλήνα κατά τη διάρκεια ξεκινήματος της μονάδας απόσταξης και η διασπορά ελαφρών κλασμάτων υδρογονανθράκων στη γύρω περιοχή σε ανάφλεξη και έκρηξη. Συνέπειες: ο θάνατος 14 εργαζομένων και τον τραυματισμό άλλων 20. • Κατά την αξιολόγηση του ατυχήματος τέθηκαν ζητήματα πλημμελούς συντήρησης του σωλήνα που διερράγη καθώς και λανθασμένης αντίδρασης του προσωπικού κατά την προσπάθεια αναζήτησης καταφυγίου.

49. Έκρηξη βυτιοφόρου, Καμένα Βούρλα,(30 Απριλίου 1999) Τροχαία σταματά βυτιοφόρο, που μετέφερε προπάνιο, υπό πίεση, για παράβαση των περιοριστικών μέτρων κυκλοφορίας. Κατά τη διάρκεια του ελέγχου, πραγματοποιήθηκε πρόσκρουση με διερχόμενο όχημα που τυλίχθηκε στις φλόγες. Κατέφτασε το πρώτο όχημα της Πυροσβεστικής, για κατάσβεση της φωτιάς. Ωστόσο, είχε περάσει το κρίσιμο διάστημα, κι είχαν δημιουργηθεί ήδη οι συνθήκες, που οδηγούσαν σε ισχυρή έκρηξη (φαινόμενο BLEVE). Το αποτέλεσμα:τρεις πυροσβέστες, και το όχημα τους, να τιναχθούν, σε απόσταση 150 μέτρων. Ο οδηγός του βυτιοφόρου, σκοτώθηκε από χτύπημα λαμαρίνας στο κεφάλισε απόσταση 200 μέτρων Το βυτίο με το προπάνιο τινάχθηκε σε ύψος 50 μέτρων, και, αφού γκρέμισε μια στέγη, διέσχισε μια απόσταση 700 μέτρων και προσγειώθηκε στο προαύλιο καφετέριας, που ευτυχώς έτυχε να είναι κλειστή, εκείνη τη στιγμή. Δεκατέσσερις (14) ακόμη άνθρωποι τραυματίστηκαν, από το ωστικό κύμα, αλλά και από κομμάτια αυτοκινήτων.