Welkom op de cursus Basisveiligheid VCA Versie 4.5

1. Welkom op de cursusBasisveiligheid VCAVersie 4.5

2. Telefoon uit a.u.b..

3. Tijdens het examen is het tonen van een geldig legitimatiebewijs verplicht.

4. Introductie Basisveiligheid VCA Opleiding over veiligheid gezondheid welzijn voor werknemers

5. Introductie Hoofdstukindeling • Arbeidsomstandigheden en milieu • Arbo in de praktijk • Gevaarlijke stoffen • Etikettering en Signalering • Elektriciteit • Brand- en explosiegevaar • Werken in besloten ruimten • Werkplekeisen algemeen • Hijs- en hefwerktuigen • Werken op hoogte • Handgereedschap • Gereedschapsmachines • Persoonlijke beschermingsmiddelen

6. Arbeidsomstandigheden en milieu Hoofdstuk 1 Arbeidsomstandigheden en milieu 1.1 De Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) 1.2 Rechten en plichten 1.3 Toezicht en de Inspectie SZW 1.4 Arbo-ondersteuning 1.5 Milieu en Europese richtlijnen 1.6 Vragen

7. Arbeidsomstandigheden en milieu Belangrijkste elementen van de Arbowet: • Veiligheid en gezondheid; • Voortdurende verbetering; • Werkgever en werknemer verantwoordelijk; • Samenwerking en overleg; • Deskundige ondersteuning. Blz 6 / 7

8. Arbeidsomstandigheden en milieu Arbowet • Arbowet  doelvoorschriften • Arbobesluit  toelichting Hulpmiddel bij overheidstoezicht en – handhaving • Arbocatalogus  door werkgever en werknemers opgesteld • Branche brochure  informatie van Inspectie SZW voor bedrijven Blz 6 / 7

9. Arbeidsomstandigheden en milieu Arbeidstijdenwet Regels voor werk en rusttijden. Maximale werktijd per dag en week. Hoeveel uren werken en hoeveel uren rust. Rekening houden met werknemer zijn zorgtaken in gezin. Blz 6

10. redelijkerwijs Arbeidsomstandigheden en milieu Plichten van de werkgever: • Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E); • Optellen van plan van aanpak; • Voeren van beleid; • Onderzoeken, melden en registreren van ongevallen; • Geven van voorlichting; • Zorgen voor veilige middelen en werkmethoden. Blz 8

11. Arbeidsomstandigheden en milieu Verantwoordelijkheden werknemers: • Geen gevaar veroorzaken • Beveiligingen en persoonlijke beschermings middelen toepassen • Voorlichting en instructie volgen • Gereedschap (en machines) op de juiste manier gebruiken • Melden van gevaar • Meewerken aan ongevallen-onderzoek Blz 8 / 9

12. Arbeidsomstandigheden en milieu Rechten van de werknemers: recht op werkonderbreking als: • Ernstig gevaar dreigt voor mensen; • Direct dreigend; • Arbeidsinspectie kan niet tijdig ter plaatse zijn; • Direct melden aan leidinggevende. Ook melden aan de Inspectie SZW Blz 9

13. Arbeidsomstandigheden en milieu De Inspectie SZW Inspecteurs van SZW controleren op naleving van de Arbowet Inspecteurs van SZW zijn bevoegd om onderzoek te doen bij bedrijven Inspecteurs van SZW mogen werknemers vragen naar een geldige legitimatie Blz 10

14. Arbeidsomstandigheden en milieu De inspecteur SZW: • Geeft een waarschuwing • Stelt een “eis tot naleving” • Legt het werk stil • Geeft een boete (lik-op-stukbeleid) • Stelt een procesverbaal op Blz 10/ 11

15. Arbeidsomstandigheden en milieu Deskundige ondersteuning Om de werkgevers en werknemers te helpen bij de uitvoering van een goed Arbo-beleid zijn er de volgende mogelijkheden: • Interne deskundige (bijvoorbeeldpreventiemedewerkeren/of Arbodeskundige/veiligheidskundige; • Het bedrijf is aangesloten bij een interne of externegecertificeerde Arbo-dienst(vangnetregeling); • Het bedrijf heeft een contract afgesloten met een bedrijfsarts(maatwerkregeling). Blz 12

16. Arbeidsomstandigheden en milieu Deskundige ondersteuning De preventiemedewerker: • Stelt o.a. de RI&E op en het plan van aanpak; • De RI&E moet wel getoetst worden door een gecertificeerde Arbodeskundige en deze adviseert over het plan van aanpak. Blz 12

17. Risico-inventarisatie en Evaluatie (RI&E) • Verplicht voor alle bedrijven met (ingeleend) personeel • Inventarisatie van gevaren bij het werk en de kans op negatieve effecten • Evaluatie: plan van aanpak • gevaren en risico’s voor mensen voorkomen of • zo klein mogelijk houden RI&E en plan van aanpak: regelmatig bijstellen Blz 12

18. Arbeidsomstandigheden en milieu Deskundige ondersteuning Medewerking van de interne of externe Arbodienst of van een bedrijfsarts is verplicht voor: • Het begeleiden van zieke werknemers; • Het uitvoeren van het (vrijwillige)Periodieke MedischOnderzoek (PMO); • Aanstellingskeuringen waar deze noodzakelijk zijn voor defunctie. In ieder geval moeten bedrijven over interne Arbo-deskundigheid beschikken. Blz 12 / 13

19. Arbeidsomstandigheden en milieu WET MILIEUBEHEER Doelen: • Bescherming/verbetering van milieu • Doelmatige verwijdering van afvalstoffen Dus: • Productieprocessen aanpassen; • Uitstoot beperken; • Afval verminderen en scheiden. Blz 14

20. Arbeidsomstandigheden en milieu MILIEUWETGEVING • Wet Milieubeheer, doel: bescherming en verbetering van milieu • Wet Milieubeheer Wet Verontreiniging Oppervlaktewateren:Vergunning met voorschriften en Uitvoeringsbesluiten met regels • Wet Milieugevaarlijke Stoffen (nu EG-verordening REACH), doel: mens en milieu te beschermen tegen gevaarlijke stoffenBevat regels over Meldingsplicht, Werkzaamheden, Etikettering en Verpakking • REACH=Registratie Evaluatie Autorisatie Chemische stoffen Blz 14

21. CE-markering CE = Conformité Européene CE = Europese richtlijn voor gebruikveiligheid van producten • Verplicht voor o.a. arbeidsmiddelen, werkkleding, persoonlijke beschermingsmiddelen etc. • Verplicht in alle EU-landen Blz 14

22. Arbo in de Praktijk Hoofdstuk 2 Arbo in de praktijk 2.1 Risico’s 2.2 Ongevalbeheersing 2.3 Preventie 2.4 Het melden van ongevallen 2.5 Taak Risico Analyse en Laatste Minuut Risico Analyse 2.6 Veilig gedrag 2.7 Procedures en instructies, signalering 2.8 Noodsituaties en Bedrijfsnoodplan 2.9 Vragen

23. Arbo in de Praktijk BRONNEN VAN RISICO’S • Het soort werk • Kennis en ervaring • De werkplek zelf • Het welzijn • De mentaliteit Blz 18

24. Arbo in de Praktijk VEILIGHEID: IS HET BEWUST NEMEN VANAANVAARDBARE RISICO’S Blz 18

25. Arbo in de Praktijk Een ongeval is ongewenst met schade en/of letsel tot gevolg Een bijna-ongeval is ongewenst maar heeft geen schade en/of letsel tot gevolg Wat een geluk! Blz 20

26. Arbo in de Praktijk Ongevallen gebeuren niet zo maar Er gaat een reeks aan gebeurtenissen vooraf: Ongevallen voorkomen door: • Voorkomen van onveiligehandelingen • Voorkomen van onveiligesituaties Maatregelen: bv. taak- of werkomschrijving, toezicht instructie en voorlichting Blz 20

27. Arbo in de Praktijk Veiligheid is een taak voor iedereen! 20% onveilige situaties! 80% onveilige handelingen! Blz 21

28. Arbo in de Praktijk Als er toch een (bijna-)ongeval plaatsvindt .. Intern nummer Melden en Registreren Blz 24

29. Arbo in de Praktijk TRA en LMRA Taak Risico Analyse • Analyse van de gevaren • Bij uitvoering van risicovolle taken • Veiligheid en de gezondheid van werknemers. Doel: • Risico’s te analyseren en te evalueren • Afspreken van juiste beheersmaatregelen Toepassing bij: • Uitvoering van risicovolle taken / werkzaamheden • Uitvoering van werk in een risicovolle omgeving Blz 26

30. Arbo in de Praktijk TRA en LMRA Laatste minuut risico analyse Een LMRA of Start Werk Analyse: • Uitvoeren voor je echt aan het werk gaat • Korte risico controle en “zelf check” • Eerst denken dan pas doen Blz 26

31. Arbo in de Praktijk Veiligheidsgedrag Veilig gedrag is: Je zodanig gedragen dat je jezelf en anderen niet in gevaar brengt Dat bereik je door: • Je aan de veiligheidsvoorschriften houden; • Aanwijzingen en instructies opvolgen; • Onveilige handelingen stoppen; • Onveilige situaties opheffen; • Onveilig gedrag: persoon aanspreken of melden aan leidinggevende; • Orde en netheid betrachten. Blz 27

32. Arbo in de Praktijk Veiligheidsgedrag Gevaar van alcohol en drugsgebruik: • Verminderde waakzaamheid; • Verminderd of problematisch functioneren; • Verminderd inschattingsvermogen van situaties; • Drempelverlagend voor grensoverschrijdend gedrag; • Overschatting van de eigen mogelijkheden; • Verhoogde werkdruk op collega’s en verstoring van de werkorganisatie. Blz 27

33. Arbo in de Praktijk Procedures en instructies Algemene veiligheidsregels hebben betrekking op: • Aan en afmelden; • Verkeersregels op het terrein; • Hoe te handelen bij calamiteiten; • Scheiden van afval; • Melden van ongevallen, brand en incidenten. Deze zijn bedoeld voor: • De gehele organisatie; • Eigen personeel; • Uitzendkrachten; • Andere personen op de locatie; • Personeel van aannemers en onderaannemers. Blz 28

34. Arbo in de Praktijk Procedures en instructies Specifieke veiligheidsregels hebben betrekking op: • Betreden van besloten ruimten; • Werken op hoogte; • Warm/heet werk; • Werken in explosiegevaarlijke omgeving; • Gebruik van de vereiste persoonlijke beschermingsmiddelen; • Graafwerkzaamheden; • Gebruik van specifieke gereedschappen, apparatuur en werktuigen. Zij hebben betrekking op: Blz 28

35. Arbo in de Praktijk Bedrijfshulpverleningsplan Doel: • Voorbereid zijn op noodsituaties; • Noodsituaties bestrijden; • Slachtoffers voorkomen en beperken; • Slachtoffers helpen. Het BHV plan moet bij iedereen bekend zijn, dus ook bij bezoekers. Blz 29

36. Arbo in de Praktijk Bedrijfshulpverleningsplan In de instructies staat onder meer het volgende: • Onmiddellijk werk onderbreken, externe communicatie stoppen; • Ins tructies van de opdrachtgever opvolgen; • Zich naar de evacuatieplaats begeven, conform evacuatieplan of instructies BHV-er; • Evacueren dwars op de windrichting; • Bij aankomst op de evacuatieplaats aanwezigheid melden. Gebruik geen liften! Blz 29

37. Arbo in de Praktijk Wat te doen in geval van nood: • Eerst melden / alarmeren • Handelen en maatregelen nemen • Situatie veiligstellen en erger voorkomen • Beëindiging incident / noodsituatie door hoofd bedrijfsnoodorganisatie Blz 29

38. Gevaarlijke stoffen Hoofdstuk 3 Gevaarlijke stoffen 3.1 Risico’s door opname van gevaarlijke stoffen 3.2 Gevaarlijke stoffen en vergiftiging 3.3 Soorten gevaarlijke stoffen 3.4 Industriële gascilinders en opslag in vaten en tanks 3.5 Biologische stoffen 3.6 Grenswaarden 3.7 Maatregelen tegen gevaarlijke stoffen 3.8 Vragen

39. Gevaarlijke stoffen Opname van gevaarlijke stoffen via: • Spijsverteringsorganen (mond) • Ademhalingsorganen (longen) • Huid Blz 32

40. Gevaarlijke stoffen Voorkomen van opname in het lichaam: • Draag beschermende kleding en schoeisel; • Zorg voor goede ventilatie en/of adembescherming; • Eet, drink en rook niet op de werkplek; • Trek vuile werkkleding uit bij pauzes en einde werkdag; • Was altijd eerst je handen en gezicht als je gaat eten,drinken en roken; • Verzorg wondjes zoals het hoort. Blz 32

41. Vergiftiging ACUUT CHRONISCH Gevaarlijke stoffen Blz 34

42. Gevaarlijke stoffen Risico’s van gevaarlijke stoffen: • Reukgrens ligt hoger dan de grenswaarde; • Sommige gevaarlijke stoffen ruiken aangenaam; • Sommige gevaarlijke stoffen schakelen de reukzenuw al bij lage concentraties uit waardoor je denkt dat je veilig bent (H2S); • Maskering van gevaarlijke stoffen door andere (niet) gevaarlijke stoffen; • Geur is persoonsafhankelijk. Blz 34

43. Gevaarlijke stoffen Vormen waarin gevaarlijke stoffen kunnen voorkomen: • Gas; • Damp; • Vloeistof; • Vaste stof; • Nevel; • Stof. Blz 36

44. Gevaarlijke stoffen Eigenschappen: • Explosief • Oxiderend • Zeer licht ontvlambaar, licht ontvlambaar, ontvlambaar • (Zeer) giftig. • Schadelijk of irriterend • Bijtend of corrosief • Kankerverwekkend • Milieugevaarlijk • Sensibiliserend Blz 36

45. Gevaarlijke stoffen Soorten: • (Organische) oplosmiddelen • Cyclische verbindingen • Zuren en logen • Zware metalen • Koolmonoxide • Asbest • Cement • Huishoudmiddelen Blz 37

46. Gevaarlijke stoffen Huishoudmiddelen Gebruik van gevaarlijke stoffen in het huishouden. Risico’s zijn dezelfde als in het bedrijf. Dus: • Dezelfde beschermende maatregelen nemen als in het bedrijf! • Houdt kinderen uit de buurt • Zorg dat kinderen er niet bij kunnen komen door gevaarlijke stoffen achter slot en grendel op te slaan. • Brandgevaarlijke stoffen koel opslaan. Blz 37

47. Gevaarlijke stoffen Industriële gascilinders • Kleurcodering op schouder van cilinder. • Correct opslaan. • Batterijen gasflessen niet opstellen op arbeidsplaats. • Voldoende ventilatie van opslagruimte. • Nooit opslaan in of bij kelders,putten en sleuven. • Zuurstofflessen gescheiden houden van flessen met brandbare gassen. • Aangepaste blusmiddelen. • Water als koelmiddel bij opslagruimte. Blz 38

48. Gevaarlijke stoffen Preventieve maatregelen • Controleer opslagvaten en tanks regelmatig op lekkage. • Controleer bedrijfsinstallaties zoals leidingen, filters, afsluiters en verdeelstukken op lekkages. • Zorg voor voldoende lekbakken. • Ruim gelekte producten zo snel mogelijk op. Blz 38

49. Gevaarlijke stoffen Biologische stoffen Biologische stoffen komen bijvoorbeeld voor in de: • Afvalverwerkingindustrie; • Gezondheidszorg; • Landbouw; • Voedingsindustrie; • Waterzuiveringsinstallaties. Blz 39

50. Gevaarlijke stoffen Biologische stoffen Risico’s bij blootstelling: • Infecties; • Vergiftigingen; • Allergie; • Schimmels. Wanneer? • Bij contact met dieren; • Werken in riolen; • Werken in vervuilde grond • Werken in bepaalde afdelingen van ziekenhuizen en verpleegcentra. Blz 39