Czego boi się i dlaczego buntuje się nastolatek?

1. Człowiek - najlepsza inwestycja!Projekt „ODKRYJ SWÓJ POTENCJAŁ” realizowany jest przez Gminę Rymanów/ Zespół Szkół Publicznych/ Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Wyspiańskiego w Rymanowie Spotkanie współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2. Czego boi się i dlaczego buntuje się nastolatek?

3. Co cechuje nastolatka? • Potrzeba niezależności • Pragnienie zawojowania świata • Chęć zaimponowania rówieśnikom • Zarozumiałość, przekonanie o własnej nieomylności • Czarno-białe widzenie świata, sceptycyzm • Potrzeba samotności, alienacja • Upór, silna wola • Przewrażliwienie na swoim punkcie, egocentryzm, egoizm • Dbałość o ubiór, chęć podobania się, koncentracja na swoim wyglądzie • Kompleksy, niepewność, nieśmiałość • Młodzieńcza fantazja, „bujanie w obłokach” • Zmienność nastrojów, ambiwalencja uczuć, chwiejność emocji • Wpadanie w złość, agresywność, drażliwość, płaczliwość

4. Adolescencja – 10 - 20 rok życia Okres intensywnych przemian w sferze: • fizjologicznej- na skutek której zmianie ulega obraz własnej osoby, a także to, w jaki sposób odbierany jest on przez otoczenie, co z kolei wywiera istotny wpływ na jego samoocenę oraz zachowanie • emocjonalnej - szczególnie w zakresie zwiększonego pobudzenia oraz labilności emocjonalnej • poznawczej- co owocuje rozwojem myślenia logicznego i abstrakcyjnego, wzrostem zainteresowań oraz krytycyzmu w stosunku do siebie i świata • relacji z ludźmi - rodzice dalej posiadają status autorytetu w najważniejszych kwestiach, a więź emocjonalna z nimi odgrywa duże znaczenie, ale kontakty z nimi nacechowane są licznymi konfliktami i nieporozumieniami. Wzrasta także rola rówieśników, z którymi wchodzi coraz poważniejsze relacje. Najważniejszymiz nich są przyjaźnie oraz związki uczuciowe czy seksualne.

5. W I połowie tego okresu zmiany są bardziej intensywne, później ulegają ustabilizowaniu się i utrwaleniu • Kontakty z dorosłymi stają się bardziej pozytywne, harmonijne i cechuje je większe zrozumienie • Rozwijają się uczucia estetyczne, moralne, patriotyczne • Rozwija się relatywizm • Potrzeby seksualne nasilają się, krystalizują i stają się bardziej świadome • Przeżywana jest pierwsza miłość (romantyczna) • Zwiększa się autonomia oraz kształtuje się światopogląd oraz własny system wartości • Aktywność nastawiona jest bardziej na życie osobiste, szczególnie na wybór ścieżki zawodowej

6. Kryzys tożsamości - 16 lat • Etap w rozwoju tożsamości, w którym na drodze młodego człowieka staje wiele alternatyw, a on musi między nimi wybrać. • Sposób w jaki rozwiąże on dylematy i trudności tego okresu w bardzo dużym stopniu wpłynie na to, w jaki sposób dokona się jego dalszy rozwój psychiczny oraz czy wchodząc w okres dorosłości będzie on osobą autonomiczną i silną wewnętrznie, czy też nie.

7. Dorastanie jest szczególnym czasem, w którym młody człowiek podlega nieustannym zmianom, poszukuje własnej tożsamości oraz celów życiowych. • Dąży do ustabilizowania własnej wartości, poszukuje akceptacji w świecie, w którym z każdej strony czuje się oceniany, atakowany czy odrzucany. • Dlatego niezwykle ważne jest, aby posiadał miejsce, w którym spotka się z pełną akceptacją i zrozumieniem.

8. Problemy współczesnych nastolatków: • Jestem brzydki i ohydny. Jestem pryszczaty, wstyd mi za siebie. • Nikomu się nie podobam. Nikt mnie nie kocha. • Nie mam dziewczyny/chłopaka, a wszyscy dookoła mają. • Nie wiem, co bym chciał robić w życiu. • Boję się, że jestem gejem/lesbijką. • Rodzice mnie w ogóle nie rozumieją. • Rodzice mnie nie kochają. • Nie mam przyjaciół. • Nie chce mi się żyć. • Czuje, że jestem nic niewart. • Najchętniej zniknąłbym/zniknęłabym z tego świata. • Czuję, że jestem gorszy/gorsza niż moi koledzy/koleżanki. • Nikt mnie nie rozumie. • Boję się chodzić do szkoły. • Znowu jestem poniżany/poniżana. Wszyscy się ze mnie śmieją. • Moje życie to dramat.

9. Styl wychowawczy: • Wyraża się w określonym, dosyć stałym stosunku wychowawcy do wychowanka (rodzica do dziecka), w metodach postępowania i sposobie egzekwowania nałożonych nań obowiązków.

10. Autokratyczny – „Ojciec trzymał mnie silną ręką i wyrosłem na ludzi.” • Opiera się na autorytecie przemocy i siły. • Cechują go: napięcie, oschłość, brak wzajemnego zainteresowania i zrozumienia. • Rodzice apodyktycznie przydzielają zadania i ściśle kontrolują ich wykonanie, dzieci natomiast muszą podporządkować się nakazom i poleceniom. Wymaga się od nich bezwzględnego posłuszeństwa. • Konsekwentnie stosowane są kary i nagrody.

11. Liberalny – „Jakoś to będzie.” • Brak długotrwałej aktywności i inicjatywy rodziców. W sposób świadomy i celowy pozostawia się dziecku całkowitą swobodę, zamiast określonych obowiązków i norm zachowania. • Rodzice zapewniają mu warunki do zabawy i nauki oraz zaspokajają jego potrzeby. • Interweniują dopiero w sytuacji drastycznego naruszenia norm społecznych, po czym znów powracają do bierności. • Niestosuje się tutaj kar.

12. Niekonsekwentny – „Raz tak, raz tak” • Cechuje go zmienność, niejednolitość i przypadkowość zabiegów wychowawczych w zależności od samopoczucia rodziców, sytuacji itp. • Może polegać to na tym, że jeden rodzic rozpieszcza, a drugi terroryzuje albo oboje nie mogą się zdecydować na podejmowanie konkretnych, stałych działań. • Rodzice raz są dla dziecka bardziej wyrozumiali, raz mniej. • Postępowanie takie uczy interesowności, zaburza poczucie bezpieczeństwa, powoduje niepewność, agresję, osamotnienie, bezradność.

13. Demokratyczny – „Ustalmy zasady i ich przestrzegajmy.” • Cechuje go: wzajemne zaufanie, sympatia, życzliwość, dążenie do porozumienia • Dziecko traktuje się jako partnera, osobę współtworzącą życie rodzinne i współdecydującą o nim. • Zna ono zakres swoich obowiązków i zadań, ale nie są mu one kategorycznie narzucone. • Wszyscy członkowie rodziny mają zarówno prawa, jak i obowiązki. • Stosuje się w nim przede wszystkim nagrody, a kary, jeżeli są użyte, to właściwie. • Stawia się raczej na siłę perswazji, argumentację słowną, dyskusję, odwołanie do ambicji, zachętę. • Styl ten pozwala dziecku na rozwijanie własnej inicjatywy, kształci w nim postawy prospołeczne.

14. Co można zrobić? • Poświęcać dziecku czas i wspólne spędzać wolne chwile • Okazywać życzliwość w stosunku do dziecka, akceptować jego osobę ale nie aprobować niewłaściwych zachowań • Stwarzać nastolatkowi poczucie bezpieczeństwa, tak aby mógł uczyć się on niezależności, samodzielności i odpowiedzialności, • Wspierać go w budowaniu wiary we własne siły i poczucia, że poradzi sobie w życiu • Godzić się z tym, że może on mieć inne pomysły na życie niż jego rodzice • Szanować odrębność nastolatka i nie przekraczać jego granic • Stawiać mu jasne granice • Dostarczać pozytywnych przykładów • Kontakt z pedagogiem, psychologiem lub psychiatrą

15. Rozmowa z nastolatkiem • Zamiast komunikatów typu „ty” • Komunikaty typu „ja” • co ja czuję… (mogę poinformować o swoich uczuciach, myślach, oczekiwaniach), • kiedy ty…( obiektywny opis wydarzeń lub faktów), • co to dla mnie znaczy , co powoduje… • „Jest mi przykro, że nie masz dla mnie czasu. Mam wrażenie, że wszystko inne jest dla Ciebie ważniejsze.”

16. Aktywne słuchanie: • Zwrócenie całego ciała w stronę rozmówcy, • Utrzymywanie kontaktu wzrokowego z rozmówcą, • Potwierdzanie otrzymania wiadomości poprzez kiwanie głową, zwroty „tak”, „uhm” lub „rozumiem”, • Odzwierciedlanie • Parafraza • Klaryfikacja • Stosowanie podsumowań na zakończenie kolejnych etapów rozmowy • Powstrzymanie się od wyrażania własnych sądów i opinii oraz oceny rozmówcy podczas słuchania • Udzielanie informacji zwrotnej (Myślę, że.. Oczekuję… Zależy mi..)

17. Jak się Pan (Pani) czuje, kiedy słyszy: • „Nie ma co się tak przejmować.” • „No cóż, takie jest życie.” • „Powiem Ci, co powinieneś zrobić. Otóż…” • „Ja na Twoim miejscu…” • „A przecież Cię ostrzegałem (łam).” • „Co się stało? Opowiedz o tym.”

18. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły? • Utrzymuj kontakt wzrokowy, pokazuj dziecku, że jesteś zainteresowany tym, co chce Ci powiedzieć. • Nie zakładaj, że wiesz, co powie dziecko. • Zadawaj pytania wyjaśniające, ale nie zasypuj pytaniami. • Wstrzymaj się od podejmowania natychmiastowego działania. • Akceptuj i nie wyśmiewaj tego, co powie dziecko.

19. Dlaczego nastolatek się buntuje? • Zjawisko rozwojowe • Sposób na poznawanie siebie, poszukiwanie własnej tożsamości • Sprawdzanie granic (jak daleko może się posunąć) • Żeby poczuć się kimś ważnym i docenionym • Zwrócenie uwagi (rodziców, nauczycieli, rówieśników) • Czasem chęć walki z hipokryzją dorosłych • Bunt (agresja) ale też jako manifestowanie swoich racji

20. W jakich sytuacjach nastolatek może zacząć swój bunt? Np. gdy: • Doświadcza frustracji (gdy traci nad czymś kontrolę) • Upada jego wiara w siebie (coś mu się nie udaje) • Nie czuje się kochany (rodzice przez dłuższy czas nie zwracają na niego uwagi) • Nie czuje się bezpiecznie (ktoś w domu jest poważnie chory, rodzina się rozpada) • Jest zmęczony, znudzony, głodny, źle się czuje • Nie ma informacji o wyznaczonych granicach, zasadach (za takie same zachowania czasem jest karany, czasem nie)

21. A także, gdy: • Nie potrafi poradzić sobie z wyrażeniem emocji • Nie ma zaspokojonej potrzeby bycia ważnymlub najważniejszym (pojawia się w jego życiu rodzeństwo lub nowy partner rodzica) • Dostaje od rodziców sprzeczne komunikaty (chaos powoduje uczucie niepokoju) • Ma zbyt wiele możliwości wyboru (nie potrafi sobie z nimi samodzielnie poradzić) • Ma zbyt mało możliwości wyboru (czuje, że nie ma prawa do decydowania o sobie)

22. Bunt młodzieńczy to komunikat – „Halo! Jestem tu! Wyrosłem między wami, ale jestem odrębną, samodzielnie myśląca jednostką. Nie mówcie mi co mam robić, nie mówcie mi, co jest dla mnie lepsze. Pozwólcie mi uczyć się na moich błędach”.  • „Drodzy Rodzice, pamiętajcie, że młody człowiek powraca najczęściej do wartości, którymi przesiąknął w domu rodzinnym, bez względu na to, jak mocno manifestował swoją niezależność w okresie dojrzewania.”

23. Dziękujemy za uwagę!

24. Człowiek - najlepsza inwestycja!Projekt „ODKRYJ SWÓJ POTENCJAŁ” realizowany jest przez Gminę Rymanów/ Zespół Szkół Publicznych/ Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Wyspiańskiego w Rymanowie Spotkanie współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego