Polska – Dokument dotyczący polityki transportowej: W stronę zrównoważonego transportu lądowego

1. Polska – Dokument dotyczący polityki transportowej: W stronę zrównoważonego transportu lądowego Konferencja: Polityka przestrzenna a transportowa - Ewaluacja inwestycji infrastrukturalnych, 17 grudnia 2012 Radosław Czapski – Bank Światowy

2. Diagnoza

3. Sektor drogowy ma pozycję dominującą w zakresie ruchu pasażerskiego Źródło danych: MI, GUS, 2009 3

4. Wzrost rynkuw przewozachtowarowych przejmowany jest przez transport drogowy Źródło danych: MI, GUS, 2009 4

5. Struktura przewozów towarowych Polska i EU-27 Przewozy towarowe, Polska Żegluga śródlądowa0.13% Rurociągi naftowe0.13% Przewozy towarowe, EU-27 Koleje26.38% Żegluga morska37.25% Rurociągi3.05% Transport lotniczy0.07% Drogi73.35% Żegluga śródlądowa3.34% Koleje10.70% Drogi45.59% 5

6. Struktura przewozów pasażerskichPolska i EU-27 Przewozy pasażerskie, Polska Autobusy9.41% Koleje6.72% Tramwaje i metro1.53% Przewozy pasażerskie, EU-27 Samochody osobowe71.40% Żegluga morska0.62% Samochody osobowe82.34% Transport lotniczy8.70% Tramwaje i metro1.30% Koleje konew. &szybkie 7.42% Pojazdy motorowe dwukołowe 2.35 % Autobusy8.21% 6

7. Obecny trend jest niekorzystny i trudny do zaakceptowania • Dalsze przejmowanie całego wzrostu ruchu przez transportdrogowy doprowadzi do: • istotnegowzrostu ruchu na drogach, • potrzeby prowadzenia dużych inwestycji w celu rozbudowy sieci dróg, • znacznie wyższych nakładów na utrzymanie i remony dróg, • poważnych skutków dla zagospodarowania przestrzennego, • dodatkowych problemów w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego, • zanieczyszczenia środowiska 7

8. Nakłady na infrastrukturę transportową (środki publiczne + opłaty użytkowników) DROGI KOLEJE mln PLN Utrzymanie Utrzymanie Inwestycje Inwestycje 8

9. Opłaty ponoszone przez użytkowników dróg są znacznie niższe KOLEJE DROGI Opłaty za dostęp +PLK (poziom z 2007) Budżet państwa Budżet państwa Środki UE Środki UE Fundusz Drogowy

10. Opłaty płacone przez użytkowników kolei są znacząco wyższe niż użytkowników dróg Użytkownicy kolei płacą 7-8 razy więcej za infrastrukturę niż użytkownicy dróg w przliczeniu na jednostkę przewozową Państwo płaci 2-3 razy więcej za transport jedn. przewozowej koleją w porównaniu do dróg (koszty zewnętrzne nie są uwzględnione - zanieczyszczenia, kongestia, wypadki, etc.) 10

11. Systemy składające się na infrastrukturę kolejową są w większości przestarzałe Urządzenia telekomunikacyjne Zasilanie i trakcja Przekaźnikowe/elektroniczne systemy sterowania ruchem kolejowym Sygnalizacja 11-20 lat 21-30 lat 31-40 lat >40 lat <10 lat 11

12. Inwestycje drogowe kreują znaczące przyszłe potrzeby w zakresie utrzymania i rehabilitacji Wydatki w sektorze drogowym Źródło danych: MI, GDDKiA, 2009 Ostatnio wydatki na utrzymanie infrastruktury niebezpiecznie maleją 12

13. Znacznie wzrósł poziom zaciągniętych pożyczek na drogi bez równoczesnego wzrostu przychodów Przychody operacyjne obejmują: opłatę drogową w cenie paliw, opłaty koncesyjnei inne opłaty użytkowników dróg 13

14. Bezpieczeństwo ruchu w transporcie lądowym Liczba ofiar wypadków KOLEJOWYCH na miliard pasażerokilometrów Liczba ofiar wypadków DROGOWYCH na miliard pasażerokilometrów Liczba rannych i zabitych w wypadkach samochodowych w Polsce jest wśród najwyższych w Europie 14

15. Polska pozostaje w tyle za innymi państwami UE w zakresie poprawy bezpieczeństwa drogowego Liczba ofiar śmiertelnych wypadków drogowych na milion mieszkańców Źródło danych : ETSC (2009) 15

16. Inne Żegluga 1,5% Lotnictwo 2,4% cywilne Koleje 3,3% 1,2% Drogi 91,6% Udział transportu w emisji gazów cieplarnianych gorszy niż w wielu krajach UE Udział rynkowy emisji CO2 z transportu (2006) Emisje gazów cieplarnianych według podsektorów (2009) Źródło danych: DG TREN 16

17. Obecna polityka transportowa w transporcie ladowym - podsumowanie diagnozy • Podjęto ważne reformy w celu osiągnięcia konwergencji z politykami i wskaźnikami ekonomicznymi UE • Pomimo poprawy, jakość infrastruktury transportowej jest nadal uważana za główny czynnik ograniczający rozwój • Sieć dróg (głównie samorządowych) nadal wymaga ogromnych inwestycji, pomimo podniesienia nakładów inwestycyjnych • Sektor kolejowy nie jest w stanie konkurować z drogowym, a stan infrastruktury ulega pogorszeniu • Na tle innych krajów UE, Polska nadal ma bardzo słabe wyniki w zakresie bezpieczeństwa dróg • Poprawa stanu emisji gazów cieplarnianych przez inne sektory jest zagrożona przez emisje związane z transportem

18. Podsumowanie i wnioski 18

19. Propozycje działań (polityka tansportowa) • Zmiana proporcji i priorytetów programu inwestycyjnego • Przeznaczenie większej ilości funduszy na kolej oraz wspieranie programów rehabilitacyjnych (remontowych) • Koncentracja na wąskich gardłach w infrastrukturze oraz na zintegrowanym i zrównoważonym programie wykraczającym poza przedsięwzięcia uzgodnione już z UE. • Koordynacja inwestycji (drogi/koleje, krajowe/samorządowe) • Wzrost przychodów sektora w celu poprawienia stabilności i trwałości jego rozwoju • Drogi: podwyższenie opłat użytkowników • Koleje: reforma struktury opłat i zwiększenie wsparcia publicznego • Przegląd systemu finansowania dróg oraz kontynuacja reform sektora kolejowego (finansowanie, instytucje i sprawność operacyjna) • Poprawa finansowania oraz koordynacja działań dotyczących bezpieczeństwa drogowego – np. specjalny program długo lub średnio terminowyze stabilnym finansowaniem, także naprawy istniejące infrastruktury (potencjalne żródła: wpływy z fotoradarów, udział % w KFD czy ubezpieczyciele) 19

20. Podsumowanie - pytania do dyskusji • Czy przedstawiona ocena obecnej sytuacji jest zgodna z Państwa oglądem? • Czy zarysowane dylematy i wyzwania stojące przed polityką wobec transportu lądowego w Polsce są zgodne z Państwa oceną? • Czy sugerowane zmiany w polityce transportowej są realne (i wdrażalne)? • Jak szybko możliwe są ewentualne zmiany w polityce transportowej w Polsce? 20

21. Dziękuję za uwagę! • Radosław Czapski • Bank Światowy • ul. E. Plater 53 • rczapski@worldbank.org • +48 22 520 8000 21