ŚRODKI PRZYMUSU I STOSOWANIE TORTUR

1. ŚRODKI PRZYMUSU I STOSOWANIE TORTUR Dominika Czuchaj

2. Definicja Środki przymusu - czynności organów procesowych w prawie karnym określone w dziale VI kodeksu postępowania karnego, zmierzające do wymuszenia spełnienia obowiązków procesowych lub zapewnienia prawidłowego toku postępowania.

3. Definicja c.d. Stosowanie środków przymusu musi mieć podstawę prawną. Stosowanie przymusu bez lub z przekroczeniem uprawnień w stosunku do świadka, biegłego, tłumacza, oskarżyciela lub oskarżonego podlega odpowiedzialności karnej na podstawie art. 245 k.k.

4. Art. 245 k.k. „Kto używa przemocy lub groźby bezprawnej w celu wywarcia wpływu na świadka, biegłego, tłumacza, oskarżyciela albo oskarżonego lub w związku z tym narusza jego nietykalność cielesną, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.”

5. Środki przymusu procesowego • Obywatelskie ujęcie • Zatrzymanie procesowe • Środki zapobiegawcze • List gończy • List żelazny • Kary porządkowe, przymusowe doprowadzenie do organu procesowego lub obciążenie dodatkowymi kosztami postępowania • Zabezpieczenie majątkowe

6. Obywatelskie ujęcie (art. 243 k.p.k) Na podstawie art. 243 k.p.k. każdy może ująć sprawcę przestępstwa na gorącym uczynku lub w pościgu bezpośrednio po dokonaniu przestępstwa, jeśli zachodzi obawa ukrycia się sprawcy lub nie można ustalić jego tożsamości. Po ujęciu osoby należy ją niezwłocznie przekazać w ręce Policji.

7. Zatrzymanie procesowe (art. 244 -248 k.p.k.) Dotyczy: osoby podejrzanej Organ wykonujący: Policja

8. Art. 244 § 1 k.p.k – zatrzymanie fakultatywne „Policja ma prawo zatrzymać osobę podejrzaną, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo, a zachodzi obawa ucieczki lub ukrycia się tej osoby albo zatarcia śladów przestępstwa bądź też nie można ustalić jej tożsamości albo istnieją przesłanki do przeprowadzenia przeciwko tej osobie postępowania w trybie przyspieszonym.”

9. Art. 244 § 1a k.p.k. – zatrzymanie fakultatywne „Policja ma prawo zatrzymać osobę podejrzaną, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej, a zachodzi obawa, że ponownie popełni przestępstwo z użyciem przemocy wobec tej osoby, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa grozi.”

10. Art. 244 § 1b k.p.k – zatrzymanie obligatoryjne „Policja zatrzymuje osobę podejrzaną, jeśli przestępstwo, o którym mowa w § 1a, zostało popełnione przy użyciu broni palnej, noża lub innego niebezpiecznego przedmiotu, a zachodzi obawa, że ponownie popełni ona przestępstwo z użyciem przemocy wobec osoby wspólnie zamieszkującej, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa grozi.”

11. Art. 247 § 1 k.p.k. – zarządzenie prokuratora w celu zatrzymania i przymusowego doprowadzenia „Prokurator może zarządzić zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie osoby podejrzanej, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że nie stawi się ona na wezwanie w celu przeprowadzenia czynności procesowej, w inny bezprawny sposób będzie utrudniała przeprowadzenie tej czynności albo jeżeli zachodzi potrzeba niezwłocznego zastosowania środka zapobiegawczego.”

12. Środki zapobiegawcze (art. 249-277 k.p.k.) • Tymczasowe aresztowanie • Poręczenie majątkowe • Dozór policji • Zawieszenie w czynnościach służbowych, wykonywania zawodu, nakazu powstrzymywania się od określonej działalności lub od prowadzenia określonego rodzaju pojazdów • Zakaz opuszczania kraju z ewentualnym zatrzymaniem paszportu

13. List gończy (art. 279 - 280k.p.k.) Art. 279 § 1 k.p.k. Jeżeli oskarżony, w stosunku do którego wydano postanowienie o tymczasowym aresztowaniu, ukrywa się, sąd lub prokurator może wydać postanowienie o poszukiwaniu go listem gończym.§ 2. Jeżeli postanowienie o tymczasowym aresztowaniu nie było wydane, można postanowienie takie wydać bez względu na to, czy nastąpiło przesłuchanie podejrzanego.

14. List żelazny (Art. 281 – 284 k.p.k.) Art. 281 k.p.k. Jeżeli oskarżony przebywający za granicą złoży oświadczenie, że stawi się do sądu lub do prokuratora w oznaczonym terminie pod warunkiem odpowiadania z wolnej stopy, właściwy miejscowo sąd okręgowy może wydać oskarżonemu list żelazny. Art. 282 § 1 k.p.k. List żelazny zapewnia oskarżonemu pozostawanie na wolności aż do prawomocnego ukończenia postępowania, jeżeli oskarżony:1) będzie się stawiał w oznaczonym terminie na wezwanie sądu, a w postępowaniu przygotowawczym także na wezwanie prokuratora,2) nie będzie się wydalał bez pozwolenia sądu z obranego miejsca pobytu w kraju,3) nie będzie nakłaniał do fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób starał się utrudniać postępowanie karne.§ 2. W razie nie usprawiedliwionego niestawienia się oskarżonego na wezwanie lub naruszenia innych warunków wymienionych w § 1, właściwy miejscowo sąd okręgowy orzeka o odwołaniu listu żelaznego.

15. Możliwość zastosowania przymusu także w ramach: • Przeszukania • Pobierania materiału porównawczego, oględzin oraz badań podejrzanego, oskarżonego lub osoby podejrzanej • Oględzin i badań pokrzywdzonego • Pobierania materiału porównawczego w ramach „trałowania” • Wymuszenia zachowania porządku w czasie rozprawy

16. Formy przymusu dozwolone przez ustawę o Policji: • Środki przymusu bezpośredniego (art. 16 u.o.p.): • fizyczne, techniczne i chemiczne środki służące do obezwładniania bądź konwojowania osób oraz zatrzymywania pojazdów • pałki służbowe • wodne środki obezwładniające • Psy i konie służbowe • Pociski niepenetracyjne • Broń palna (art. 17 u.o.p.) • Środki przymusu przy kontroli osobistej i bagażu (art.. 15 ust. 1 pkt 5 u.o.p.)

17. Tortury - definicja Art. 1 Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania z 1984 r.: Tortury to każde działanie, które jakiejkolwiek osobie umyślnie zadaje się ostry ból lub cierpienie, fizyczne bądź psychiczne, w celu: • uzyskania od niej lub od osoby trzeciej informacji lub wyznania, • ukarania jej za czyn popełniony przez nią lub osobę trzecią albo o którego dokonanie jest ona podejrzana, • zastraszenia lub wywarcia nacisku na nią lub trzecią osobę, • albo w jakimkolwiek innym celu wynikającym z wszelkiej formy dyskryminacji, gdy taki ból lub cierpienie powodowane są przez funkcjonariusza państwowego lub inną osobę, występującą w charakterze urzędowym lub z ich polecenia albo za wyraźną lub milczącą zgodą.

18. Zakaz stosowania tortur: • Art. 40 Konstytucji RP„nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu” • Art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka „nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu” • Art. 5 Kodeksu postępowania funkcjonariuszy porządku prawnego

19. 5 najgorszych narzędzi tortur wszechczasów

20. 5. Żelazna dziewica

21. 4. Krzesło przesłuchań

22. 3. Nabicie na pal

23. 2. Piła

24. 1. Waterboarding – tortura wodna

25. Dziękuję za uwagę.