سيستم‌هاي اطلاعات مديريت

1. دانشکده حسابداری و مدیریت دانشگاه علامه طباطبایی سيستم‌هاي اطلاعات مديريت فصل چهارم : عملکرد و ساختار سیستم های اطلاعات فصل پنجم : سیستم های خبره عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی دکتر وجه الله قربانی زاده

3. فصل چهارم عملکرد و ساختار سیستم های اطلاعات

4. TPS سیستم پردازش مراوده ای( داد و ستد- عملیات- تراکنش) سیستمی است که عملیات روزمره سازمان را پشتیبانی می کند و در رده عملیاتی کاربرد دارد. مثل: • سیستم خرید • سیستم فروش • سیستم انبار • سیستم اعتبارات • سیستم اموال • سیستم حقوق و دستمزد

5. TPS وظایف سیستم پردازش مراوده ای • ورود داده ها • پردازش داده ها • نگهداری بانک داده ها( ذخیره سازی) • تهیه اسناد و گزارش ها • پاسخ به پرسش های احتمالی

6. TPS ورودی، پردازش و خروجی سیستم پردازش مراوده ای الف) ورودی ها: • داده های اولیه: ثبت عملیات روزانه مثل عملیات حسابداری یا فروش کالا • درخواست اطلاعات از سیستم • وارد کردن یک دستورالعمل: «ذخیره کردن فایل»، «چاپ رکورد» • پیام به کاربر دیگر در شبکه: مبادله اطلاعات • انجام تغییرات: اصلاح یک سند

7. TPS ورودی، پردازش و خروجی سیستم پردازش مراوده ای ب) پردازش: • مرتب سازی: فهرست کردن بر اساس یک ویژگی • دستیابی: پیدا کردن فایل یا نام مورد نظر( فراخوانی رکورد یک دانشجو از پایگاه مورد نظر) • تلخیص: ارائه جمع یک سری اقلام • انتخاب: انتخاب بر اساس یک ویژگی( مثلاً انتخاب دانشجویانی که بیش از 100 واحد گذرانده اند) • کار با داده ها: انجام عملیات محاسباتی و منطقی • حذف داده های زاید

8. TPS ورودی، پردازش و خروجی سیستم پردازش مراوده ای ج) خروجی: • نمایش اطلاعات روی صفحه نمایش • چاپ گزارش، اسناد و پیام روی کاغذ

9. TPS مثال: سیستم پردازش مراوده ای دفتر فروش بلیط الف) ورودی ها: لیست صندلی های خالی و قیمت آنها ب) پردازش: پیدا کردن جاهای خالی متناسب با درخواست و پر کردن آنها و تغییر موجودی صندلی های خالی ج) خروجی: • چاپ بلیط • تهیه صورت حساب کلی اتوبوس، قطار و ...

10. TPS نکته: • هر TPS اطلاعات خاص خود را نگهداری و پردازش می کند و گزارش های خاص خود را تولید می کند. • مثلاً گزارش حقوق و دستمزد خاص کاربر حقوق و دستمزد است نه انباردار

11. ساختار TPS عمليات وارد سيستم مي‌شود دادهاي TPS برنامه‌هاي TPS دادهاي TPS اعلام رويداد به سيستم وقایع پاسخ پاسخ گزارش ها

12. MIS عملکرد سیستم اطلاعات مدیریت • تولید گزارش های خلاصه، ساختارمند، منظم و تکراری • تسهیل کار مدیران در زمینه: • برنامه ریزی • تصمیم گیری • کنترل فعالیت ها

13. ساختار MIS داده‌هاي MIS درخواست گزارش برنامه MIS كاربر گزارشها داده‌هايTPS انتخاب داده‌هاي TPS

14. گزارش‌هاي MIS پايگاه داده‌ها MIS سيستم پردازش مراوده‌اي TPS مالي فعاليت ها (عمليات) گزارش برنامه ای توسعه گزارش خاص گزارش درخواستی بازاريابي گزارش تفصیلی منابع انساني

15. گزارش‌هاي MIS • گزارش‌هاي برنامه‌اي اين گزارش‌ها به طور متناوب و در فاصله‌هاي زماني مشخص (روزانه، هفتگي، ماهانه) تهيه مي‌شوند. مثال: • گزارش عملكرد هفتگي نمايندگي‌هاي فروش • گزارش روزانه موجودي انبار • گزارش هفتگي هزينه‌هاي توليد (به تفكيك نيروي انساني، مواد و ضايعات)

16. گزارش‌هاي MIS گزارش‌هاي MIS • 2. گزارش‌هاي خاص (ويژه) • اين گزارش‌ها در مواقع خاص و شرايط غيرعادي تهيه مي‌شوند. • مثال: • گزارش كالاهاي انبار كه موجودي آنها زير 50 عدد(خط سفارش) مي‌باشد. • گزارش پروژه‌هاي داراي اعتبار مالي بيش از 1000000000ريال

17. گزارش‌هاي MIS گزارش‌هاي MIS • 3. گزارش‌هاي درخواستي • اين گزارش‌ها به درخواست مدير و متناسب با نيازمندي‌هاي مطرح در آن تهيه مي‌شوند. • مثال: • گزارش موجودي انبار يك كالاي خاص • گزارش ساعات كار يك كارمند خاص • گزارش فروش يك محصول در طول سال

18. گزارش‌هاي MIS • 4. گزارش‌هاي تفصيلي • اين گزارش‌ به منظور كنترل اطلاعات و صحت ساير گزارش‌ها تهيه مي‌شوند. • مثال: • هنگامي كه مدير گزارش يك مبلغ كلان را تحت عنوان وام كاركنان دريافت مي‌كند، براي كسب اطمينان از درستي مبلغ مورد نظر، فهرست اسامي كاركنان و مبلغ وام هريك از آنها را (به تفصيل) درخواست مي‌كند.

19. DSS سیستم پشتیبان تصمیم تصمیم گیری = انتخاب یک راه حل از میان راه حل های مختلف تصمیم گیری = جوهره تمامی فعالیت های مدیریت انواع تصمیمات از نظر سایمون: • برنامه ریزی شده( ساخت یافته): تکراری است، مسأله جدید نیست و قبلاً هم وجود داشته است. • برنامه ریزی نشده( ساخت نیافته): مسأله نوظهور است و روش شناخته شده ای برای تعیین نوع مسأله وجود ندارد.

20. DSS سیستم پشتیبان تصمیم • DSS یک سیستم پشتیبان مدیر در حل مسایل نیمه ساخت یافته است. اهدافDSS • کمک به تصمیم گیری مدیر در حل مسایل نیمه ساخت یافته • پشتیبانی به جای جایگزینی قضاوت های مدیریتی (DSS به جای مدیر عمل نمی کند بلکه از آن پشتیبانی می نماید. ) • تکمیل اثربخشی تصمیم گیری به جای کارآیی آن

21. نقش سيستم‌هاي اطلاعات در حل مسأله حل مدير + رايانه(DSS) حل مدير حل رايانه ساخت يافته نيمه ساخت يافته ساخت نيافته 0 100 درجه ساخت يافتگي مسأله

22. DSS مراحل تصمیم گیری از نظر سایمون: • آگاهی( هوش): جستجوی محیط برای تعیین شرایطی که مستلزم تصمیم خاصی است( شناسایی مسأله) • طراحی: ایجاد، توسعه و تجزیه و تحلیل راه حل های ممکن • انتخاب: ارزیابی و انتخاب از بین راه حل های ممکن • بازنگری: ارزیابی راه حل های گذشته

23. DSS سه روش دریافت اطلاعات از DSS : • گزارش: قدیمی ترین و معمولی ترین روش دریافت اطلاعات است که به طور خودکار و متناوب(دوره ای) تهیه می شود. • جستجو: به صورت پرسش و پاسخ انجام می شود. مدیر پرسشی را مطرح می کند و پاسخ را از DSS دریافت می نماید. • شبیه سازی: برای نمایش رفتار یک پدیده واقعی از مدل های ریاضی استفاده می شود. (What – If ) • هدف شبیه سازی: • درک بیشتر سیستم • پیش بینی رفتار آتی • اعمال تغییرات خاص روی پدیده

24. مدلي از DSS و پشتيباني آن از فرايند تصميم‌گيري پيشروي از سطح سيستم به سطح سيستم فرعيِ منابع محيطي (داده‌هاي ثانويه) منابع داخلي (داده‌هاي اوليه) آگاهي اطلاعات تجزيه و تحليل اجزاي سيستم به ترتيب خاص گزارشها پايگاه داده تعيين گزينه‌ها طرح جستجوي پايگاه داده ارزيابي گزينه‌ها پردازشگر اطلاعات انتخاب بهترين گزينه‌ها شبيه‌سازي انتخاب پايگاه نرم‌افزار (مدل) اجراي راه حل و پيگيري بازبيني DSS فرآيند تصميم

25. مدل كين از يك DSS تعاملي پرسنل مشاور-اپراتور ترمينال سيستم به طوري كه به وسيله مدير ديده مي‌شود. كتابخانه رويه‌ها (ا زپيش تعيين شده) ترمينال نرم افزار انعطاف‌‌پذير (براي توسعه رويه‌هاي جديد) رایانه واسطه مدير پايگاه‌هاي داده مشاور برنامه‌نويس

26. EIS تعریف EIS: سیستمی است که برای پشتیبانی از بالاترین سطح مدیران سازمان طراحی می شود. فعالیت های زیر از طریق EIS پشتیبانی می شوند: • تصمیمات سطح عالی سازمان • برنامه ریزی راهبردی و بلندمدت • نظارت بر رویدادها و منابع داخلی و خارجی • مدیریت بحران • روابط کار در سازمان

27. EIS ویژگی های سیستم اطلاعات مدیران ارشد(EIS) • تأمین نیازهای اطلاعاتی مدیران ارشد اجرایی • داشتن اطلاعات کلی و جامع( در صورت لزوم جزئی) • ارائه گزارش های خلاصه به شکل جدول و نمودار • استفاده از منابع مختلف داده ها • به موقع بودن اطلاعات • استفاده از داده های خارجی( رقبا، شرایط اقتصادی و ..) • داشتن نگاه به آینده

28. EIS داده های مورد استفاده درEIS • داده های نرم: شامل اخبار متنی و اطلاعات بدون تحلیل. • انتخاب نوع اخبار و اطلاعات یکی از چالش های EIS است. • اخبار و اطلاعات از سایت های خبری و اینترنت به دست می آید. • داده های سخت: شامل وقایع( رویدادها) و اعداد و ارقام. • این داده ها از TPSو MIS فراخوانی می شود. داده های نرم و سخت جهت بهره برداری مدیران ارشد به صورت گزارش های مختصر در می آید.

29. ساختار يك EIS كاربردي مدل‌هايDSS داده‌هايMIS داده‌هايDSS برنامه EIS درخواستها مديران ارشد داده‌هايTPS نمودار مدل‌هايEIS گزارش‌ها جدول

30. فصل پنجم سیستم های خبره

31. هوش مصنوعی • دانش و فن آوری خلق ماشین ها و برنامه های رایانه ای هوشمند است؛ • به کارگیری رایانه است به نحوی که همانند یک موجود هوشمند عمل کند؛ • موضوع هوش مصنوعی: • شناخت موجودیت های هوشمند • ساخت موجودیت های هوشمند

32. هوش مصنوعی • هوش مصنوعی تا کنون دستاوردهای مهم و چشم گیری داشته است. • هوش مصنوعی در شاخه های زیر کاربرد پیدا کرده است: • رباتیک Robotics • تشخیص طرح Pattern Recognition • بینایی Vision • مکالمه Speech • پردازش زبان طبیعی Natural Language Processing • شبکه های عصبی Neural Network • سیستم های خبره Expert Systems

33. هوش مصنوعی ربات ها زبان طبیعی سیستم های خبره کاربردهای هوش مصنوعی سیستم های بینایی تشخیص طرح شبکه های عصبی

34. سیستم های خبره • سیستم خبره: • یک برنامه هوشمند رایانه‌ای است که با استفاده از پایگاه دانش و روش‌های استنتاجی مسایل دشواری را که عموماً تخصص انسانی قابل ملاحظه‌ای را می‌طلبد، حل می‌کند. • سیستم خبره: • همانند یک فرد خبره به حل مسایل می‌پردازد. • می‌توان از آن به عنوان یک خبره در مشاوره و تصمیم‌گیری استفاده کرد.

35. سیستم های خبره ساختار سیستم خبره Human Expert User Knowledge Acquisition User Inference Explanation Knowledge Base Inference Engine

36. سیستم های خبره • عناصر تشکیل دهنده یک سیستم خبره: • پایگاه دانش Knowledge Base • موتور استنتاجی Inference Engine • ارتباط با کاربر User Interface

37. سیستم های خبره عناصر تشکیل‌دهنده یک سیستم خبره: 1. پایگاه دانش: • مجموعه‌ای از دانش، اطلاعات و خبرگی فرد خبره است که باید از او اخذ شده و به زبان دیگری بازنمایی گردد که استنتاجات روی آن انجام می‌شود. • دو روش بازنمایی: • مبتنی بر قاعده • شیئ گرا

38. سیستم های خبره عناصر تشکیل‌دهنده یک سیستم خبره: 2. موتور استنتاجی: • فرایندی است که طی آن، • براساس قواعدی خاص که در سیستم تعبیه شده است، اطلاعات موجود در پایگاه دانش پردازش می‌شود، • و نهایتاً پاسخی برای سؤال مورد نظر ارائه می‌شود.

39. سیستم های خبره عناصر تشکیل‌دهنده یک سیستم خبره: 3. ارتباط با کاربر: • بخشی از سیستم است که در آن، • سیستم سؤالاتی را مطرح می‌کند، • کاربر باید پاسخ مناسب را وارد نماید، • سیستم با توجه به پاسخ‌های داده شده(Facts)، کار استنتاج را انجام داده و جواب مسأله را بیان می‌کند.

40. سیستم های خبره • توان سیستم‌های خبره: جج • پرداختن به مسائل کمی، • پرداختن به مسائل کیفی – که عموماً برنامه های معمول رایانه‌ای از آن عاجزند. • این توان موجب افزایش کاربری آن به عنوان ابزار تصمیم‌گیری در زمینه‌های مختلف شده است: • مدیریت • تولید • اقتصاد • و ....

41. طراحی سیستم های خبره • مراحل طراحی: 1. استخراج دانش خبرگی، • 1-1. ترسیم نمودار بلوکی Block Diagram • 2-1. ترسیم نمودار موکلر Mockler Chart • 3-1. تنظیم جداول تصمیم گیری • 2. تنظیم قواعد پایگاه دانش و وارد کردن آن به پوسته(shell)

42. طراحی سیستم های خبره مطالعه موردی (برون سپاری تعمیرگاه ها) 1. استخراج دانش خبرگی مدیریت تعمیرگاه های خودرو، • 1-1. ترسیم نمودار بلوکی • مصاحبه با هفت تن از مدیران ارشد و خبره • شناسایی متغیرهای اصلی تصمیم • تدوین چارچوب اطلاعات در قالب نمودار بلوکی

43. طراحی سیستم های خبرهمطالعه موردی (برون سپاری تعمیرگاه ها)

44. طراحی سیستم های خبرهمطالعه موردی (برون سپاری تعمیرگاه ها) 1. استخراج دانش خبرگی مدیریت تعمیرگاه های خودرو • 1-1. ترسیم نمودار بلوکی • وضعیت تعمیرگاه؛ چهار عامل روی آن تأثیرگذار است: • انگیزه و دانش فنی نیروی انسانی • وجود قطعات مورد نیاز برای تعمیر در تعمیرگاه • وجود تجهیزات و ماشین آلات مورد نیاز برای ارائه خدمات تعمیراتی در تعمیرگاه • میزان بهره وری تعمیرگاه

45. طراحی سیستم های خبرهمطالعه موردی (برون سپاری تعمیرگاه ها) 1. استخراج دانش خبرگی مدیریت تعمیرگاه های خودرو • 1-1. ترسیم نمودار بلوکی • قوانین و مقررات؛ • آیا قوانین و مقررات سازمان مورد مطالعه، اجازه موارد زیر را می دهد: • اجاره تعمیرگاه توسط بخش خصوصی(پیمانکاری) • فروش تعمیرگاه (خصوصی سازی)

46. طراحی سیستم های خبرهمطالعه موردی (برون سپاری تعمیرگاه ها) 1. استخراج دانش خبرگی مدیریت تعمیرگاه های خودرو • 1-1. ترسیم نمودار بلوکی • مطمئن بودن طرف قرارداد؛ سه عامل روی آن تأثیرگذار است: • مورد اعتماد بودن فرد یا سازمان طرف قرارداد ( رعایت نکات ایمنی و امنیتی و عمل به پیمان) • پیش بینی سود و زیان • پشتیبانی کامل اقلام تعمیری مورد قرارداد

47. طراحی سیستم های خبرهمطالعه موردی (برون سپاری تعمیرگاه ها) 1. استخراج دانش خبرگی مدیریت تعمیرگاه های خودرو • 1-1. ترسیم نمودار بلوکی • امکان تبدیل سرمایه؛ • آیا تمام یا بخشی از سرمایه مربوط به تعمیرگاه را می توان به فروش رسانده و به سرمایه و دارایی دیگری تبدیل کرد؟

48. طراحی سیستم های خبرهمطالعه موردی (برون سپاری تعمیرگاه ها) 1. استخراج دانش خبرگی مدیریت تعمیرگاه های خودرو • 1-1. ترسیم نمودار بلوکی • حالت های تصمیم (چگونگی اداره تعمیرگاه): • اداره تعمیرگاه توسط سازمان دولتی و ادامه وضع موجود • خصوصی سازی تعمیرگاه و فروش آن به بخش خصوصی • اجاره دادن تعمیرگاه به بخش خصوصی و اداره تعمیرگاه به صورت پیمانکاری

49. طراحی سیستم های خبرهمطالعه موردی (برون سپاری تعمیرگاه ها) 1. استخراج دانش خبرگی مدیریت تعمیرگاه های خودرو • 2-1. ترسیم نمودار موکلر • توضیح: • نمودار بلوکی روش مفیدی برای توضیح و توصیف ارتباطات بین عوامل و هدف است؛ • اما برای ساخت سیستم خبره کافی نیست، چون در بر گیرنده جزئیات نمی باشد. • مراحل ترسیم نمودار موکلر: • تغییر شکل نمودار بلوکی • وارد کردن جزئیات مسأله • تکمیل نمودار موکلر

50. طراحی سیستم های خبره(مطالعه موردی برون سپاری تعمیرگاه ها) نمودار موکلر