Pielegnowanie w chorobach nowotworowych jelita grubego.

1. Pielegnowanie w chorobach nowotworowych jelita grubego.  mgr Marzena Kowalska

2. Jesli nie znasz ojca swej choroby, to pamietaj ze jej matka jest zla dieta.

3. Jelito grube intestinum crassum Jelito grube ( intestinum crassum ) rozciaga sie od ujscia jelita cienkiego, gdzie znajduje sie zastawka kretniczo � katnicza Bauhina, az do odbytu.

4. Jelito grube dzieli sie na: 1.Jelito slepe lub katnice ( caecum), Okreznice ( colon) Okreznice wstepujaca (colon ascendes) Okreznice poprzeczna ( colon transversum) Okreznice zstepujaca (colon descendens) Okreznice esowata ( colon sigmoideum)� Odbytnice ( rectum)

6. Rak jelita grubego (carcinoma colonis) Rak jelita grubego najczesciej umiejscawia sie 50% w odbytnicy 25% w esicy 25% reszta jelita Nowotw�r najczesciej wystepuje u os�b starszych.

7. Objawy kliniczne Zaleza od umiejscowienia procesu nowotworowego, jego zaawansowania oraz rodzaju rozrostu. Jezeli guz umiejscowiony jest w wyzszym odcinku jelita grubego, a wiec wstepnicy i poprzecznicy, objawy sa niecharakterystyczne: uczucie pelnosci, biegunki na przemian z zaparciami. 

8. Objawy kliniczne Guz w nizszym odcinku jelita grubego powoduje zaparcia, stolce cienkie, uformowane jak ol�wki. Rak odbytu powoduje stale uczucie parcia na stolec; po defekacji chory ma uczucie niepelnego wypr�znienia i po chwili odczuwa potrzebe oddania stolca.

9. Do innych objaw�w naleza:  krwawienie utajone lub jawne stolce sluzowe wyczuwalny badaniem per rectum guz b�le w dole brzucha niezamierzone chudniecie wzdecia brzucha

10. Do innych objaw�w naleza:  brak laknienia niedroznosc zmiana rytmu wypr�znien naprzemienne biegunki i zaparcia powiekszenie watroby wyczuwalny przez powloki guz

11. EPIDEMIOLOGIA Polska nalezy do kraj�w o sredniej zachorowalnosci na nowotwory zlosliwe jelita grubego. Stanowia one okolo 8% wszystkich nowotwor�w u mezczyzn i 9% u kobiet. U mezczyzn jest nieco wieksza zachorowalnosci na raka odbytnicy niz okreznicy, u kobiet odwrotnie.

12. EPIDEMIOLOGIA W r�znych rejonach swiata obserwuje sie istotne r�znice w zachorowalnosci.  Do kraj�w o najwiekszym ryzyku zachorowania na raka jelita grubego naleza Stany Zjednoczone i kraje Europy Zachodniej, natomiast najmniejszym kraje azjatyckie i afrykanskie.

17. ETIOPATOGENEZA

18. Czynniki srodowiskowe Spos�b odzywiania - dieta bogata w krwiste mieso i tluszcze zwierzece, uboga w naturalne witaminy wapn i blonnik. Palenie papieros�w. Brak wysilku fizycznego. Powtarzajace sie zaparcia. Wiek powyzej 50 lat Usuniecie pecherzyka z�lciowego

19. Stany przed rakowe Pojedyncze polipy jelita grubego. Zesp�l Lyncha (dziedziczny rak jelita grubego niezwiazany z polipowatoscia) Inne zepoly polipowatosci � zesp�l Pentza- Jeghersa (zesp�l polipowatosci mlodzienczej). Choroby zapalne jelita grubego ? wrzodziejace zapalenie jelita grubego i choroba Lesniowskiego -Crohna.

20. Czynniki genetyczne Wiekszosc rak�w sporadycznych jelita grubego rozwija sie w wyniku nakladajacych sie mutacji gen�w supersorowych � APC , DCC, p 53. Prowadza one do rozrostu nablonka gruczolowego i powstania gruczolaka, a nastepnie do przemiany zlosliwej w wyniku inaktywacji onkogen�w � K-ras

21. PATOMORFOLOGIA

22. Makroskopowo wyr�znia sie cztery typy raka jelita grubego:� Typ polipowaty- rosnie egzofitycznie do swiatla przewodu pokarmowego. Tendencja do wystepowania ognisk martwicy jest niewielka. Naciek w scianie jelita rozwija sie powoli. Typ wrzodziejacy- penetruje stosunkowo szybko w glab sciany jelita w czesci centralnej i otoczony jest walkowatymi brzegami. Jego rozrost odbywa sie obwodowo. Rokuje gorzej niz typ polipowaty

23. Makroskopowo wyr�znia sie cztery typy raka jelita grubego: Typ pierscieniowaty- zweza swiatlo jelita i doprowadza do jego niedroznosci, Wystepuje najczesciej w okreznicy esowatej i lewej polowie okreznicy. Typ rozlany- nacieka rozlegle sciane jelita, a sama blona sluzowa pozostaje przez dlugi czas nie zmieniona

24. OCENA HISTOLOGICZNA Gruczolakorak jelita grubego ze wzgledu na zakres zr�znicowania kom�rek dzieli sie na cztery stopnie (G1-G4) - dobrze zr�znicowany - srednio zr�znicowany - zle zr�znicowany - niezr�znicowany

25. Klasyfikacja histologiczna wedlug WHO wyr�znia siedem postaci raka Rak gruczolowy (adenocarcinoma). Rak gruczolowo-sluzowy (adenocarcinoma mucinosum). Rak sluzowo-kom�rkowy (adenocarcinoma mucocellulare) Rak plaskonablonkowy (carcinoma planoepithaliale)

26. Klasyfikacja histologiczna wedlug WHO wyr�znia siedem postaci raka 5. Rak gruczolowo-plaskonablonkowy (carcinoma adenosquamosum) 6. Rak niezr�znicowany (carcinoma nondifferentiatum). 7. Niesklasyfikowany

27. Rozsiew procesu nowotworowego moze nastepowac piecioma drogami Przez ciaglosc Przez sedymentacje w jamie otrzewnej Przez uklad chlonny Droga naczyniowa Przez inplantacje w czasie operacji

28. Klasyfikacja TMN T tumor M metastases N nodulus

29. Klasyfikacja kliniczno-patomorfologiczna TMN

30. Klasyfikacja Dukesa Stopien I A naciek obejmuje tylko blone sluzowa i�podsluzowa. Stopien II B naciek obejmuje cala sciane, jednak bez zajecia wezl�w chlonnych. Stopien III C1 opr�cz zajecia calej sciany w�wezlach chlonnych spotyka sie kom�rki rakowe. Stopien IV C2 zaawansowania to obecnosc przerzut�w do innych narzad�w.

31. Klasyfikacja Astlera-Collera

32. Rak okreznicy Rak okreznicy, jak wiekszosc nowotwor�w przewodu pokarmowego, nie daje przez dlugi czas charakterystycznych objaw�w klinicznych. Jednym z pierwszych objaw�w jest zmiana rytmu, ilosci i jakosci oddawanego stolca ( np. zaparcia na zmiane z biegunkami) oraz pojawienie sie krwi w stolcu.

33. Rak okreznicy P�zniejsze objawy to niedokrwistosc, utrata masy ciala i stopniowo nasilajace sie objawy niepelnej niedroznosci. Jako badanie skriningowe powszechna akceptacje zyskal test na krew utajona w stolcu Haemocult.

34. Objawy kliniczne raka prawej polowy okreznicy - niecharakterystyczny, trudny do okreslenia tepy b�l w okolicy podbrzusza po stronie prawej w okolicy pepka i nadbrzusza; objawy sugerujace zapalanie wyrostka robaczkowego u os�b starszych - stolec ciemny, brunatny lub zmieszany z krwia - niedokrwistosc - guz wyczuwalny w pod- lub sr�dbrzuszu po prawej stronie

35. Objawy kliniczne raka lewej polowy okreznicy - wzdecia i (lub) b�le o charakterze kolki - swieza jasnoczerwona krew pokrywajaca stolec - zmiana tzw. rytmu wypr�znienia, zaparcia wymagajace uzycia srodk�w przeczyszczajacych, stolce zwezone (tzw. olowkowate) - niedroznosc podostra lub ostra (narastajace wzdecia, b�l, nudnosci, wymioty)

36. Rak odbytnicy Rak odbytnicy (carcinoma recti) stanowi ponad 50% nowotwor�w jelita grubego i ok. 4% wszystkich rodzaj�w raka u czlowieka. Rozwija sie najczesciej u os�b po 50 roku zycia, nieco czesciej u mezczyzn niz u kobiet (M/K=6/5) Histologicznie jest identyczny z rakiem okreznicy.

37. Rak odbytnicy Umiejscowienie anatomiczne nowotworu utrudnia usuniecia go od strony jamy brzusznej. Kanal miednicy mniejszej ogranicza zakres resekcji sasiadujacych tkanek, a w szczeg�lnosci ukladu chlonnego. W celu uzyskania odpowiedniego marginesu zdrowych tkanek ze strony dystalnej czesto konieczne jest usuniecie zwieraczy odbytu i wytworzenie stomii w powlokach jamy brzusznej

38. Rak odbytnicy Mozna go latwo zdiagnozowac przez odbyt Dostep przez odbyt umozliwia zastosowanie w wybranych przypadkach r�znych technik chirurgicznych w celu zachowania zwieraczy Zaawansowany rak odbytnicy moze naciekac narzady sasiednie, takie jak: gruczol krokowy, pecherz, macice i pochwe.

39. Rak odbytnicy Kierunek przerzut�w droga chlonna zalezy od umiejscowienia guza. Rak umiejscowiony w g�rnej czesci odbytnicy daje przerzuty do wezl�w chlonnych krezki odbytnicy i dalej wzdluz tetnicy odbytniczej g�rnej i krezkowej dolnej do wezl�w chlonnych okoloaortalnych. Przerzuty z guz�w nisko umiejscowionych kieruja sie na boki ku wezlom chlonnym pachwinowym i biodrowym.

40. Objawy� Krwawienie podczas oddawania stolca jest najwczesniejszym objawem.  Kolejny objaw do zaburzenie oddawania stolca. Rak umiejscowiony w odcinku esico-odbytniczym rosnie okreznie i doprowadza do znacznego zwezenia swiatla jelita. Daje objawy wynikajace ze zwezenia, takie jak: wzdecia, gwaltowne odchodzenie gaz�w, zwezony stolec, kolki jelitowe.

41. Objawy Rak umiejscowiony w kanale odbytu rozwija sie w sasiedztwie zwieraczy, charakteryzuje sie b�lami podczas oddawania stolca, uczuciem niepelnego wypr�znienia i permanentnego parcia na stolec (pseudobiegunki). Czesto chory wydala czerwony sluz ( czerwona galaretka). B�l brzucha lub krocza jest objawem p�znym.

42. Rak odbytu Ze wzgledu na umiejscowienie dzielmy na nowotwory brzegu odbytu i kanalu odbytu. W por�wnaniu z rakiem okreznicy i odbytnicy rak odbytu wystepuje niezwykle rzadko. Rak kanalu odbytu szerzy sie ku g�rze do dolnej czesci odbytnicy i nalezy go odr�zniac od gruczolakorak�w wywodzacych sie z tej okolicy. Przerzuty wystepuja w wezlach chlonnych pachwinowych.

43. Rak odbytu Rak brzegu odbytu rozwija sie w miejscu polaczenia sk�ry z dolna czescia blony sluzowej kanalu odbytu, pokrytej nablonkiem wielowarstwowym plaskim. Wystepuje 4 razy czesciej u mezczyzn, zwykle w postaci owrzodzenia badz tworu kalafiorowato- brodawkowego. Jest to zwykle wolno rosnacy, rogowaciejacy rak plaskonablonkowy dobrze zr�znicowany.

44. DIAGNOSTYKA CHOR�B JELIT, ODBYTU I ODBYTNICY PODMIOTOWE wywiad dotyczacy: lokalizacji b�lu obecnosci krwawienia wycieku z odbytu wypr�znien (charakter i tryb) nietrzymania stolc�w rodzinnego wystepowania raka przebytych chor�b zapalnych jelit wystepowania polip�w jelita grubego

45. DIAGNOSTYKA CHOR�B JELIT, ODBYTU I ODBYTNICY PRZEDMIOTOWE dokladne zbadanie chorego ogladanie badanie palpacyjne per rectum USG brzucha ocenia watrobe - ogniska przerzutowe skierowanie do poradni kolonoproktologicznej

46. DIAGNOSTYKA CHOR�B JELIT, ODBYTU I ODBYTNICY RADIOLOGICZNE wlew cieniujacy z barytem lub gastrografina (pozwala na ocene patologii w obrebie jelita grubego) badanie pasazu jelitowego tomografia komputerowa (dgn uklad limfatyczny) rezonans magnetyczny

47. DIAGNOSTYKA CHOR�B JELIT, ODBYTU I ODBYTNICY ENDOSKOPOWE anoskopia (wziernikowania odbytnicy) rektosigmoidoskopia (wziernikowanie odbytnicy i okreznicy esowatej) kolonoskopia (wykonywane w diagnostyce calego jelita grubego az po zastawke Bauhina)

48. DIAGNOSTYKA CHOR�B JELIT, ODBYTU I ODBYTNICY LABORATORYJNE CEA antygen carcinoembrionalny i antygen alfa-fetoproteiny (markery nowotworowe) � oznacza sie zar�wno przed rozpoczeciem leczenia jak i po nim. Stezenie CEA powyzej 20 ng/ml oznacza przerzuty do watroby badz brak skutecznosci chemioterapii

49. DIAGNOSTYKA CHOR�B JELIT, ODBYTU I ODBYTNICY badanie kalu na krew utajona (test dostepny w aptece) oznaczenie enzym�w watrobowych, poziomu cholesterolu, wapnia, zelaza (dla oznaczenia stopnia niedokrwistosci z niedoboru zelaza w wyniku przewleklego krwawienia)

50. DIAGNOSTYKA CHOR�B JELIT, ODBYTU I ODBYTNICY CZYNNOSCIOWE czas pasazu jelitowego � test sluzacy do okreslenia przyczyn zaparc manometria (polega na pomiarze cisnienia w kanale odbytniczym (prawidlowe cisnienie wynosi 30 � 80 mm Hg)

51. Leczenie Chirurgiczne Adjuwantowe - wspomagajace, jest to substancja zwracajaca uwage organizmu na... Chemioterapia Teleradioterapia Objawowe (p/b�lowe) Psychoterapia Leczniczo i paliatywnie

52. ODBYT BRZUSZNY �STOMIA Rodzaje stomii kolostomia, ileostomia

53. KOLOSTOMIA Operacyjne wyprowadzenie swiatla jelita grubego na powierzchnie brzucha, umozliwiajace wydalanie tresci jelitowej, gdy jest to niemozliwe droga naturalna.

54. KOLOSTOMIA Stomia jednolufowa Im wieksza czesc jelita grubego zostala zachowana, tym bardziej uformowany jest stolec.

55. KOLOSTOMIA Stomia odbarczajaca, petlowa, dwulufowa Jest to rodzaj rozwiazania tymczasowego

56. KOLOSTOMIA Ze wzgledu na lokalizacje anatomiczna wyr�znia sie kolostomie na katnicy coecostomia poprzecznicy transversostomia esicy sigmostomia Tresc wydzielana przez sigmostomie i transversostomie przypomina normalny stolec, zas wydzielina coecostomii jest plynna.

57. KOLOSTOMIA Kolostomia wylaniana jest najczesciej po stronie lewej w d�l od pepka (wyjatkiem jest coecostomia). Prawidlowa stomia powinna byc nieco wypukla (od 0,5 do 1,5 cm powyzej sk�ry).

58. KOLOSTOMIA Coecostomia wykonywana jest jako zabieg ratujacy zycie u chorych z niedroznoscia jelita grubego w ciezkim stanie og�lnym. Coecostomia polega na wprowadzeniu do katnicy drenu Petzera i wyprowadzeniu go przez powloki.

59. KOLOSTOMIA Powiklania kolostomii Wczesne: niedokrwienie, krwawienie, obrzek, wpadniecie i wyjatkowo ewentracja przez otw�r stomijny (wytrzewienie) P�zne: zwezenie, wypadanie, przepuklina okolostomijna, zmiany sk�rne wok�l stomii

60. KOLOSTOMIA Kolektomia to czesciowe lub calkowite (totalne) chirurgiczne usuniecie jjelita grubego. Proktokolektomia to usuniecie jelita grubego razem z odbytnica.

61. KOLOSTOMIA Stomia ostateczna to stomia wyloniona po chirurgicznym usunieciu aparatu zwieraczowego odbytu, kiedy nie ma juz mozliwosci przywr�cenia ciaglosci przewodu pokarmowego.

62. KOLOSTOMIA Stomia czasowa Istnieje teoretyczna mozliwosc odtworzenia ciaglosci, gdyz aparat zwieraczowy pozostaje nienaruszony. Ocenia sie, ze mniej niz 50% czasowych stomii ulega likwidacji.

63. ILEOSTOMIA Jest to operacyjne wyprowadzenie swiatla jelita cienkiego na powierzchnie brzucha, umozliwiajace wydalanie plynnej tresci jelitowej. Zazwyczaj umieszczana jest po prawej stronie brzucha, nieco ponizej pepka.

64. ILEOSTOMIA Widoczne podraznienia sk�ry spowodowane sa zawartoscia zracych enzym�w w tresci wydostajacej siez przetoki.

65. ILEOSTOMIA Najczesciej wykonuje sie w nastepstwie usuniecia calego jelita grubego razem z odbytem. Wylonienie ileostomii moze byc tez nastepstwem usuniecia fragmentu jelita cienkiego, np. z powodu jego nowotworu.

66. ILEOSTOMIA Ileostomia zazwyczaj wykonywana jest na stale, choc czasami, jezeli pozostawione sa zwieracze odbytu, mozliwe jest odtworzenie naturalnej drogi wydalania poprzez uformowanie z koncowej czesci jelita cienkiego wewnetrznego zbiornika (poucha) i polaczenie go z odbytem.

67. Pouch Wewnetrzny zbiornik jelitowy J, S lub W (w�zaleznosci od ksztaltu zbiornika). Wewnetrzny zbiornik konstruuje sie z�fragmentu jelita cienkiego i�przylacza do odbytu. Takie rozwiazanie nie wymaga stomii, a�stolec jest wydalany naturalna droga przez odbyt. Mozna je zastosowac tylko u�os�b, u�kt�rych oszczedzono odbyt, poniewaz zbiornik taki moze funkcjonowac tylko z�udzialem miesni zwieracza odbytu.

68. Pouch Operacje wykonuje sie w�kilku etapach (jednym z etap�w sa cwiczenia Kegla) pouchitis

69. Pouch Cwiczenia Kegla maja na celu wzmocnienie miesni zwieracza odbytu, a�wiec miesni, kt�re pozwalaja kontrolowac wypr�znianie sie. Cwiczenia rozpoczyna sie przed operacja, a�nastepnie wznawia sie je 3 tygodnie po operacji. Wykonuje sie je o�dowolnej porze i�w�dowolnej pozycji, na stojaco, na siedzaco lub�na lezaco, w�czasie na przyklad pracy, jazdy samochodem, ogladania telewizji.

70. Pouch Cwiczenia polegaja na napinaniu i�rozluznianiu miesni zwieracza odbytu tak jakbys pr�bowal powstrzymac wypr�znienie; trzymac napiete przez 10 sek. Powtarzac to�dziesiec razy - co�stanowi jeden zestaw. Takich zestaw�w nalezy wykonac szesc do dziesieciu dziennie. Przed operacja zamkniecia stomii wykonuje sie pomiar sily miesni zwieracza odbytu.

71. Pielegnacja w szpitalu

72. POSTEPOWANIE PRZEDOPERACYJNE ���

73. POSTEPOWANIE PRZEDOPERACYJNE Dokladne przygotowanie higieniczne (kapiel, umycie wlos�w, umycie pepka). Podanie pacjentowi doustnie antybiotyku, wieczorem w dniu poprzedzajacym operacjei dozylnie tuz przed operacja. Poinformowanie pacjenta, aby pozostal na czczo (12 h przed operacja nie spozywac posilk�w, a plyn�w nie spozywac 6 h przed operacja).

74. POSTEPOWANIE PRZEDOPERACYJNE Przygotowanie pola operacyjnego, w operacjach odbytu nalezy okolice odbytu ogolic w promieniu 20cm. Poinformowanie pacjenta, aby wyjal protezy zebowe, szkla kontaktowe, sciagnal bizuterie, kr�tko obcial paznokcie i zmyl lakier do paznokci. Zalozyc zglebnik zoladkowy, cewnik Foleya, venflon.

75. POSTEPOWANIE PRZEDOPERACYJNE Zmniejszenie niepokoju, zapewnienie bezpieczenstwa po przez stala obecnosc przy pacjencie, wsparcie psychiczne. Sprawdzenie i skompletowanie calej dokumentacji lekarskiej i pielegniarskiej. Zalozenie przez pacjenta czystej bielizny operacyjnej. Wykonanie premedykacji - zasady. Przewiezienie na blok operacyjny. �

76. Pielegnacja stomii� Pielegnacja stomii rozpoczyna sie w pierwszej dobie po operacji wg zasad: a sk�re brzucha nalezy myc ciepla woda i delikatnym mydlem (pH 5,5), nie nalezy uzywac do zmywania spirytusu, eteru ani benzyny � powoduja podraznienia i wysuszaja sk�re,

77. Pielegnacja stomii anie nalezy obawiac sie dotykania stomii i splukiwania blony sluzowej jelita woda, aosuszac sk�re wok�l stomii gaza lub delikatnym recznikiem, aprzy odklejaniu sprzetu stomijnego wykonywac wszystkie czynnosci delikatnie, nie uszkadzajac sk�ry.

78. POSTEPOWANIE POOPERACYJNE: Monitorowanie podstawowych funkcji zyciowych (cisnienie, tetno, cieplota ciala, oddechy, ocena barwy sk�ry i blon sluzowych, kontrola swiadomosci pacjenta). Prowadzenie karty pooperacyjnej. Podawanie pacjentowi zleconych lek�w przeciwb�lowych i plyn�w infuzyjnych. Obserwacja rany, dren�w i stomii - worek na stomii przezroczysty.

79. POSTEPOWANIE POOPERACYJNE: Jesli sa zaparcia, codziennie rano doustnie, 1 lyzke Psyllium z woda lub sokiem, dziala lagodzaco na zaparcia pooperacyjne oraz w naturalny spos�b lagodnie rozluznia kanal stomii. Stosowanie nasiad�wki co najmniej 4x dziennie, pozwala to utrzymac czystosc rany i zmniejsza dolegliwosci b�lowe. Temperatura wody powinna byc zblizona do temperatury ciala. Nasiad�wka nie powinna trwac dluzej niz 15min.

80. POSTEPOWANIE POOPERACYJNE: Stosowanie dzialan zapobiegajacych zaburzeniom ukladu oddechowego - fizjoterapeuci Przygotowanie do samoopieki od pierwszej doby. Dbanie o og�lny komfort chorego, poprzez umozliwienie kontaktu z rodzina, lekarzem, zapewnienie spokojnej atmosfery. Wspieranie psychiczne pacjenta, okazywanie zrozumienia i pomocy w rozwiazywaniu problem�w. Zachecac pacjenta do ogladania swojej stomii

81. POSTEPOWANIE POOPERACYJNE: Stosowanie zywienia pozajelitowego. Poinformowanie pacjenta o stosowaniu odpowiedniej diety ubogo resztkowej. Pielegnacja dren�w. Obserwacja ilosci i zabarwienia wydzieliny splywajacej przez dreny do zbiorniczk�w. Ocena zywotnosci stomii.

82. POSTEPOWANIE POOPERACYJNE: Kontrola stanu nawodnienia sk�ry. Obserwacja powrotu perystaltyki jelit po operacji (osluchiwanie stetoskopem, odchodzenie gaz�w, oddanie stolca). Wsp�ludzial we wczesnym uruchamianiu pacjenta po operacji zwracajac uwage na stan pacjenta.

83. POSTEPOWANIE POOPERACYJNE: Wsp�ludzial w zastosowaniu diety plynnej po powrocie perystaltyki jelit, odpowiednio od niewielkich ilosci do coraz wiekszych. Obserwacja pacjenta w kierunku stopnia tolerancji przewodu pokarmowego na wprowadzenie odzywiania droga fizjologiczna. Stosowanie profilaktyki przeciwzakrzepowej. Podawanie heparyny drobnoczasteczkowej zgodnie z obowiazujacymi zasadami i karta zlecen lekarskich.

84. Problemy pielegnacyjne w domu

85. Sprzet stomijny Na podst. Rozporzadzenie Ministra Zdrowia z dnia 10.05.2003 r., Dz. U. nr 85 z dnia16.05.2003 r., od 1 stycznia 2004 r. obowiazuja jednolite limity miesieczne na sprzet stomijny w calej Polsce. - kolostomia - 300 zl - ileostomia - 400 zl - urostomia - 480 zl

86. Sprzet stomijny Wniosek na sprzet stomijny, wystawia lekarz specjalista lub lekarz POZ Wniosek wydawany jest na miesiac lub trzy miesiace. Musi byc on potwierdzony przez wlasciwa kom�rke organizacyjna NFZ. Na podstawie potwierdzonego wniosku chory moze odebrac osobiscie sprzet stomijny w wybranym przez siebie sklepie specjalistycznym.

87. Sprzet stomijny Zamiennie w ramach refundacji, mozna wybrac sobie srodki do pielegnacji nastepujacych firm: CONVATEC DANSAC COLOPLAST BRAUN

88. IRYGACJA STOMII W�1974 Hollister wyprodukowal pierwszy zestaw irygacyjny Irygacja to zabieg oczyszczajacy jelito grube ze stolca za pomoca wlewu, wykonywany codziennie co najmniej przez dwa tygodnie, nastepnie co dwa dni. Wytwarza odruch oddawania stolca o tej samej porze dnia, zapobiegajac niekontrolowanym wypr�znieniom. Irygacje mozna rozpoczac okolo 4 miesiace po operacji.

89. IRYGACJA STOMII Irygacja trwa okolo 30 � 40 minut Zabieg ten, zwlaszcza poczatkowo musi byc wykonywany pod scislym nadzorem pielegniarki stomijnej. Bywa, ze�osoby, kt�re wykonuja irygacje nie musza nosic work�w stomijnych, a�stomie zabezpieczaja niewielkimi nakladkami - minikapy. Na noc zaleca sie nakladanie work�w.

90. IRYGACJA STOMII Jest to�dobry spos�b na kontrolowanie wypr�znien w�odstepach 24 lub�48 godz. a nawet 72 godz. Zestaw do irygacji sklada sie z�plastikowego zbiornika na wode z�dluga rurka i�druga kr�tsza rurka z�regulatorem przeplywu wody oraz�stozka. Niekt�rzy producenci oferuja zamkniete pojemniki, kt�re maja tylko otw�r sluzacy do wlewania biezacej wody.

91. IRYGACJA STOMII Inni oferuja pojemniki otwarte od g�ry, mozna je po kazdym uzyciu wysuszyc i�latwiej je czyscic (mieszanka biezacej wody i�zwyklego octu lub�domowego wybielacza). Nalezy w�ten spos�b czyscic pojemnik i�rurke ze stozkiem co najmniej raz w�miesiacu. Zbiornik firmy Coloplast jest otwarty od g�ry i�ma wbudowany termometr, kt�ry pokazuje temperature zar�wno w��C jak i��F. Zbiorniki te zawsze maja podzialke co 0,5 l.

92. IRYGACJA STOMII Rekaw do irygacji - jest to�dlugi matowy lub�przezroczysty worek plastikowy, otwarty od g�ry i�od dolu. Wystepuja jednoczesciowe i�dwuczesciowe. Klamerki, kt�re znajduja sie w�zestawie oraz� srodek nawilzajacy.

93. IRYGACJA STOMII Haczyk w�ubikacji do zawieszenia zbiornika z woda. Zbiornik z�woda powinien byc tak powieszony na haczyku, aby jego dolna czesc znajdowala sie na wysokosci ramienia, kiedy pacjent stoi. Niekt�re instrukcje m�wia, zeby byl na wysokosci ramienia w�pozycji siedzacej. Na rurce zawsze znajduje sie regulator przeplywu wody, na wypadek, gdyby woda plynela zbyt szybko.

94. IRYGACJA STOMII Kiedy bedzie po irygacji, potrzeba kilku chusteczek lub�ligniny, aby sie wytrzec i�maly woreczek plastikowy na zuzyty rekaw. W�pierwszym tygodniu irygacji potrzeba czasu okolo 1 godziny i spokoju aby nauczyc sie zabiegu. Najlepiej rozpoczac w weekend.

95. IRYGACJA STOMII Przed irygacja poleca sie zjesc sniadanie, wypic kawe , herbate - jelito zareaguje na pokarm lepsza perystaltyka. Uzywamy biezacej wody o�temperaturze ciala lub�nawet nieco chlodniejszej. To�pomoze troche podraznic jelito. Nigdy nie nalezy stosowac wody zbyt cieplej. Srodek nawilzajacy naklada sie na stozek.

96. IRYGACJA STOMII Rurke zbiornika nalezy odpowietrzyc. Irygacje rozpoczynamy od 0,5 litra wody stopniowo zwiekszajac do 1 litra (1,5 litra). Jezeli pojawi sie parcie na stolec wysuwa sie stozek, stolec wyplywa przez rekaw wprost do sedesu. Mozna powt�rzyc irygacje (300 ml.) w celu uzyskania plynnego stolca. Toaleta ciala i mycie sprzetu.

97. IRYGACJA STOMII Nie wykonywac irygacji, kiedy aktywna jest choroba (wzjg, ch.Crohna lub�zapalenie uchylka). Nie wykonuje sie irygacji, gdy wystapi biegunka Wypadanie stomii, �przepuklina okolostomijna moga utrudnic irygacje. Osoby przechodzace chemio- lub�radioterapie nie iryguja sie przez okolo 6 tyg. Zazwyczaj w�tym czasie system pokarmowy jest rozregulowany.

98. Worki stomijne Plytki nalezace do sprzetu dwuczesciowego moga pozostawac na sk�rze do tygodnia, a�worki jednoczesciowe do trzech dni. Przy kolostomii mozna uniknac noszenia work�w, jesli wykonuje sie irygacje W�wczas zamiast duzych work�w wystarczaja niewielkie nakladki stoma caps - srednica 10 cm, okragly, filtr weglowy, 1 lub 2 czesciowy.

99. Worki stomijne Coloplast ma w�ofercie zatyczki Conseal - nowoscia jest piankowa zatyczka, kt�ra wklada sie do stomii, okragla plytke przykleja sie do brzucha. Zaleta tej zatyczki jest to ze�calkowicie redukuje odglosy i utrzymuje stolec. Braun Biotrol oferuje�Iryfix: prostokatna zatyczke o�wym. 8 x 6 cm. filtr weglowy - umieszcza sie w�stomii.

100. Worki stomijne Braun Biotrol oferuje takze Petite, nieco mniejsze niz Iryfix, twardsze, wykonane z�dw�ch warstw, bardziej odstaja od ciala, sa w stanie utrzymac stolec. W ileostomii stale noszenie work�w jest konieczne, poniewaz wydalanie stolca jest zupelnie niekontrolowane. Worek trzeba opr�zniac kilka razy dziennie (przecietnie 4-6).

101. Dieta Osoby ze stomia nie musza utrzymywac specjalnej diety. Zaleca sie aby po operacji wprowadzac nowe pokarmy stopniowo, obserwowac jak organizm na nie reaguje i�ewentualnie zrezygnowac czasowo z�potraw gorzej tolerowanych. Obowiazuja znane reguly zdrowego zywienia: nalezy jesc regularnie, urozmaicony pokarm, jesc powoli i�dobrze zuc.

102. Dieta Przy ileostomii nalezy pic okolo 2 litry, poniewaz slabsze jest wchlanianie w jelicie cienkim, jelito dopiero musi sie �nauczyc� wchlaniac wode. Picie zbyt malej ilosci wody powoduje szybkie odwodnienie, oslabienie, zle samopoczucie, uczucie ciaglego zmeczenia i latwej meczliwosci. Powoduje zar�wno zaparcia, jak i biegunki. Najlepiej pic niegazowana wode mineralna, soki, ziolowe herbatki, kawe i zwykla herbate. Alkohol nie jest zabroniony, ale niewskazany.

103. Dieta Zamiast 2-3 duzych posilk�w dziennie spozywac 4-6 mniejszych posilk�w. W przypadku usuniecia fragmentu jelita cienkiego, pacjenci moga miec r�wniez problemy z wchlanianiem pokarm�w (skr�cone jelito ma mniejsze mozliwosci trawienne). Im wieksza czesc jelita zostala usunieta, tym wieksze powoduje to zaburzenia (zesp�l kr�tkiego jelita).

104. Dieta Gdy pozostawiony kawalek jelita cienkiego nie jest w stanie przyswajac pokarm�w w ilosci wystarczajacej do zycia, konieczne jest zywienie pozajelitowe -dozylne.

105. Dieta Jesli problemem sa nadmierne wydzielanie gaz�w i�nieprzyjemnych zapach�w, mozna unikac produkt�w: brokuly, brukselka, fasola, groch, grzyby, kalafior, kapusta, kukurydza, napoje gazowane, og�rki, piwo, szpinak. Produkty, kt�re moga powodowac nieprzyjemne zapachy: brokuly, brukselka, cebula, czosnek, jajka, kalafior, kapusta, ryby, szparagi, niekt�re przyprawy.

106. Biegunka Pod pojeciem "biegunka" rozumiemy stan, gdy stolec wyraznie zmienil konsystencje na rzadsza niz dotychczas i jest go znacznie wiecej. Tresc wydobywajaca sie z ileostomii zawsze jest p�lplynna. Pierwsze tygodnie po operacji jest nawet bardzo rzadka, z czasem jelito cienkie "uczy sie" wchlaniac wode i stolec jest gestszy.

107. Biegunka Przy ostrej biegunce, gdy stolec jest rzadki prawie tak jak woda, nalezy skontaktowac sie z lekarzem, gdyz grozi to odwodnieniem. Biegunki moga byc spowodowane zatruciem pokarmowym, bledem zywieniowym (ciezkostrawne potrawy), piciem zbyt malej ilosci wody.

108. Biegunka W przypadku biegunki nalezy zwiekszyc ilosc wypijanych plyn�w. Dieta powinna w�wczas zawierac pokarmy, kt�re zageszczaja stolec, np.�ryz, banany, ser, kluski, grzanki. Unikac potraw rozluzniajacych stolec: piwo i�inne alkohole, ostre przyprawy, swieze owoce (z wyjatkiem banan�w) i�warzywa, zielony groszek, szpinak, suszone sliwki.

109. Zaparcia Zaparcie u ileostomika najczesciej jest spowodowane bledem zywieniowym lub niestrawnoscia. Ileostomia przestaje wydalac stolec, nastepuje wzdecie brzucha i odczuwa sie silny b�l kolkowy, naplywajacy falami. Zaparcie moze trwac od kilkunastu godzin do kilku dni, zazwyczaj mija samoistnie.

110. Zaparcia Blokade moga powodowac niekt�re produkty spozywcze, jednak w duzym stopniu zalezy to od indywidualnych mozliwosci jelita. W czasie trwania zaparcia nalezy ograniczyc jedzenie, pic duzo wody, soki ze wszystkich owoc�w mozna pic bez ograniczen. Bardzo pomocne moze byc masowanie lub delikatne uciskanie brzucha, a takze cwiczenia - "brzuszki" lub przysiady.

111. Zaparcia Wykonac irygacje. Wprowadzic do jadlospisu surowe jablka, popcorn, pomarancze, mandarynki, grejpfruty, grzyby, orzechy, wi�rki kokosowe, mak, szczypiorek. Przy dluzej trwajacych zaparciach konieczne jest udanie sie do lekarza, gdyz moze to spowodowac nawet skret jelit.

112. Ubranie Koniecznosc noszenia work�w nie ma wiekszego wplywu na spos�b ubierania sie. Trudno co prawda polecac obcisle dzinsy, ale�poza tym nie ma przeszk�d, zeby nosic co kto lubi. Worki sa niewielkie i�niewidoczne pod ubraniem. W�przypadku doboru stroju kapielowego warto pamietac, ze�str�j wzorzysty lepiej niz jednokolorowy zamaskuje nier�wnosci.

113. Kapiele Mozna brac prysznic i�kapac sie wannie zar�wno z�workiem jak i�bez. Woda nie powoduje odklejania sie work�w. Nie moze tez dostac sie do jelita przez stomie, gdy kapiemy sie bez worka.

114. Podr�zowanie Dobra zasada jest zabierac w�podr�z wiecej sprzetu niz sadzimy, ze�bedzie nam potrzebne. W�przypadku podr�zy samolotem, sprzet nalezy miec zawsze przy sobie, w�bagazu podrecznym. Nie zostawiac sprzetu w�nagrzanym samochodzie, bo klej moze sie rozpuscic.

115. Seks Stomia nie musi i�nie powinna wplywac na zycie seksualne. Przede wszystkim, nie nalezy sie obawiac, ze�mozna stomie uszkodzic w�czasie stosunku. Jedynym problemem moze byc przelamanie opor�w przed przyznaniem sie do stomii.

116. Seks W�rzeczywistosci, tak jak i�w�innych sprawach w�kontaktach miedzyludzkich, wszystko zalezy od umiejetnosci rozmawiania i�zdolnosci wzajemnego zrozumienia sie. Faktem jest, ze�mozna miec udane zycie seksualne ze stomia, tak jak mozna miec nieudane zycie seksualne bez stomii.

117. 10 wskaz�wek, kt�re pomoga zapanowac nad workami 1. Trzeba wypr�bowac r�zne rodzaje work�w i r�znych producent�w, zanim pacjent zdecyduje sie na jeden typ. Jesli worki jednoczesciowe zawodza, nalezy spr�bowac dwuczesciowych i na odwr�t. 2. Jesli plytka kwadratowa przyklejona jest tak, ze krawedz jest r�wnolegla do ziemi, spr�bowac zmienic orientacje plytki na sk�rze tak, zeby to przekatna plytki byla r�wnolegla do ziemi.

118. 10 wskaz�wek, kt�re pomoga zapanowac nad workami 3.�Dokladnie nalezy przyciac otw�r w plytce, zeby przylegal do stomii. Nie moze byc zbyt maly, bo wtedy plytka nie przylega dokladnie i tresc jelitowa moze pod nia podciekac. Jesli bedzie za duzy, to wydzielina bedzie draznila sk�re wok�l stomii. Generalnie otw�r w plytce powinien miec taka sama srednice jak stomia. 4. Jesli na sk�rze sa nier�wnosci lub faldy, mozna spr�bowac wyr�wnac je pasta uszczelniajaca.

119. 10 wskaz�wek, kt�re pomoga zapanowac nad workami 5. W przypadku podraznien sk�ry dobrze dziala pasta uszczelniajaco-gojaca. 6. Przed naklejeniem worka sk�re wok�l stomii dobrze jest przemyc czysta woda, najlepiej bez zadnych srodk�w. Nie nalezy tez uzywac zadnych krem�w. Jesli na sk�rze zostaly pozostalosci starej plytki, mozna je usunac przy pomocy plyn�w lub chusteczek specjalnie przeznaczonych do przemywania sk�ry.

120. 10 wskaz�wek, kt�re pomoga zapanowac nad workami 7. Przed naklejeniem plytki sk�ra musi byc idealnie wysuszona. Mozna sobie pom�c suszarka do wlos�w, byle nie przesadzic z temperatura i sie nie poparzyc. 8. Po naklejeniu plytki i nalozeniu worka, nalezy plytke docisnac reka i przytrzymac tak przez okolo minute. Ma to na celu rozgrzanie plytki i lepsze przyczepienie jej do sk�ry. Przed naklejeniem na sk�re plytke mozna wlozyc na chwile pod pache, zeby sie troche rozgrzala.

121. 10 wskaz�wek, kt�re pomoga zapanowac nad workami 9. W przypadku stomii plaskich warto wypr�bowac plytek wkleslych, tzw. convex. Sa znacznie drozsze, ale powinny sie trzymac dluzej na sk�rze i moga byc bardziej niezawodne. 10. Jesli problemy nie znikaja, najlepiej spotkac sie z pielegniarka stomijna. Mozna spr�bowac kontaktowac sie z infoliniami producent�w sprzetu, gdzie dyzuruja pielegniarki stomijne.

122. Sprzet dodatkowy gaziki ulatwiajace czyszczenie sk�ry z tresci jelitowej i resztek sprzetu stomijnego pasty, kremy, pudry, gaziki gojace podraznienia pasty uszczelniajace, kleje tzw. "druga sk�ra" gaziki zwiekszajace przyczepnosc work�w stomijnych

123. Powiklania ileostomii Dermatologiczne Tresc wydostajaca sie z ileostomii, zawiera duze ilosci kwas�w z�lciowych i soku trzustkowego, kt�re niszcza (trawia) sk�re w okolicy przetoki. Dlatego ileostomicy, duzo czesciej niz pacjenci posiadajacy inne stomie, moga miec problemy z nadzerkami sk�ry wok�l stomii oraz nieszczelnoscia sprzetu stomijnego.

124. Powiklania ileostomii Podraznienia sk�ry wok�l stomii moga byc spowodowane tez miejscowymi reakcjami alergicznymi na skladniki plytki worka stomijnego lub srodk�w pomocniczych (past, pudr�w itp.). Uczulenia na sprzet stomijny zdarzaja sie jednak coraz rzadziej, nowoczesny sprzet wykonywany jest z substancji hypoalergicznych.

125. Powiklania ileostomii Chirurgiczne Niedokrwienie stomii Martwica stomii (zwykle spowodowana jej niedokrwieniem) Wypadanie stomii (zwiazane najczesciej z niewlasciwym jej przymocowaniem do powlok brzusznych)

126. Powiklania ileostomii Wpadanie (wciagniecie) stomii - moze byc spowodowane niedostatecznym "uwolnieniem" jelita w trakcie operacji, a w efekcie nadmiernym jego napieciem (wciagniecie nastepuje w tym przypadku juz w okresie pooperacyjnym). W p�zniejszym okresie wpadanie stomii moze byc skutkiem znacznego wzrostu masy ciala, blokada stomii, przepuklina. Powiklanie to bardzo utrudnia zaopatrzenie przetoki w sprzet stomijny, a czasami zmusza do interwencji chirurgicznej.

127. Powiklania ileostomii Zakazenie okolostomijne Przetoka okolostomijna Przepuklina okolostomijna (wystepuje znacznie rzadziej niz przy kolostomii)

128. KONIEC