TRAVMALI HASTAYA YAKLASIM

1. TRAVMALI HASTAYA YAKLASIM Dr. Selçuk AYDIN

2. ISTATISTIK 1-44 yas arasi birincil neden travma Trafik kazalari, yüksekten düsmeler, silah yaralanmalari Yilda 5000 ölü, 115.000 yarali Ölümlerin yarisi ilk dakikalar içinde %30’u “altin saat” te Pirumum non nocerePirumum non nocere

3. ISTATISTIK GVT hastalarin %60’i ayaktan tedavi %1 ex duhul %39 yatarak tedavi Yatanlarin %34 Ortopedi %23 Nörosirurji %14 Gögüs Cerrahisi %10 Genel Cerrahi %9 PRC Cumhuriyet Ün. Tip Fak SerisiCumhuriyet Ün. Tip Fak Serisi

7. BIRINCIL BAKI A (Airway) : Havayolu ve boynun güvenliginin saglanmasi B (Breathing) : Solunum ve ventilasyon C (Circulation): Dolasim ve kanama kontrolü D (Disability) : Kisa nörolojik degerlendirme E (Exposure) : Hastanin tamamen soyulmasi

8. ENTÜBASYON ENDIKASYONLARI Pozisyon veya airwaye ragmen havayolu açikligini koru- yamayan hasta Yutma refleksi olmayan, sekresyonlarini kontrol edeme -yen, aspirasyon riski olan hasta Havayolu tikanikligi gelisme riski olan, örn. inhalasyon yaralanmalari, fasiyel kiriklar veya status epileptikus gelismesi GKS < 8 (travma hastasi için GKS < 10) Yüz maskesi ile oksijen tedavisine ragmen yeterli oksijenizasyonun saglanamamasi. (sat02<%90)

9. OKSIJENIZASYON Entübasyonla solunum güvenceye alinir fakat tek basina yeterli degil. Oksijenizasyonu kontrol et. Nasil? Aspire et. Nasil? Solunumu destekle. Nasil? Sebebini kontrol et. Ne olabilir?

10. HEMATORAKS %52 kesici-delici alet yaralanmasi %48 künt travmalar Toraks tüpü hastalarin %60-90’inda yeterlidir Masif olarak 1000 ml drenaj veya 4 saatten fazla 100 ml/saat drenaj olmasi torakotomi endikasyonu Yedikule serisi, Ulusal Travma DergisiYedikule serisi, Ulusal Travma Dergisi

11. HEMATORAKS Dinlemekle o tarafda solunum sesi alinmazDinlemekle o tarafda solunum sesi alinmaz

13. PNÖMOTORAKS

15. BATIN TRAVMASI Künt travmada teshis zordur Ilk FM normal olanlarin 1/3’inde laparotomi Künt travmalarda dalak, KC, üriner sistem ve mezenter sik yaralanir Sag alt kot kiriklarinda KC, sol alt kot kiriklarinda dalak yaralanmasina dikkat

16. BELIRTI VE BULGULAR Agri Rebound Palpasyonla hassasiyet Muskuler defans Abdominal distansiyon Hipovolemik sok Sikayet olmayabilir, bulgu olmayabilir

17. TRAVMA RUTINLERI PA Akciger grafisi Yan servikal grafi Pelvis grafisi EKG Hemogram Acil kan biyokimyasi Kan gurubu

18. LABORATUVAR Sik tekrarlanan kan sayiminda düsük Htc Lökositoz>20.000 Yüksek amilaz Yüksek transaminazlar Hematüri

19. GÖRÜNTÜLEME Akciger grafisi Batin grafisi USG Abdominal BT

20. LAPAROTOMI ENDIKASYONLARI Inatçi hassasiyet ve muskuler defans Tekrarlayan muayenelerde açiklanamayan patolojik bulgular Hipovolemik sok Pozitif radyoloji ve lab. bulgulari Mide, rektum ve mesanede kan Barsak seslerinin kaybolmasi

22. HIPOVOLEMIK SOK Kan basincinda düsme (%15’e kadar kayip tolere edilebilir) SKB<90 mmHg Tasikardi (>100/dk) ve filiform nabiz Mental durumda bozulma Periferler soguk, soluk, siyanotik Oligoanüri EKG degisiklikleri, kalp yetmezligi Takipne, susama, hipotermi

23. SOK TEDAVISI Pozisyon Sivi replasmani Solunum desteklenmesi Kalbin güçlendirilmesi

24. SIVI REPLASMANI SF veya RL seçilmeli Saatte 1000-2000 cc hizinda inf. Yaslilarda dikkat Verilecek total doz santral venöz basinçla takip edilmelidir Bulunabilirse tam kan, plazma, volüm genisleticiler. Varsa kendi kan gurubu, yoksa 0 (-) Çocuklarda 10 cc/kg tam kan, eriskinde 20 cc/kg, aralarda Furosemid Kan cross’u 15 dk. sürerKan cross’u 15 dk. sürer

25. ILAÇLAR Dopamin Dobutamin Adrenalin Dijitaller

26. DOPAMIN 3 cc/h renal dozdur. Bunun üzerinde renal arterde VK yapar3 cc/h renal dozdur. Bunun üzerinde renal arterde VK yapar

27. DOBUTAMIN Piyasa adi Dobutrex. 250 mg ampul Dozu 5-15 - µg/kg/dk 100 cc SF+250 mg Dobutamin hazirlanir 70 kg bir hasta için 8 cc/h i.v. inf.

28. ADRENALIN

29. ADRENALIN Piyasada 0.25-0.5-1 mg/1 cc formlar var Kardiyak arrest, anaflaktik sok, bronkospazm, akut allerjik reaksiyonlarda kullanilir. Lokal anesteziklere eklenebilir. Subkutan, intravenöz, intrakardiyak ve intratrakeal uygulanir. Intramuskuler uygulanmasi önerilmez 0.5-1 mg i.v. veya 1-2 mg i.t. veya 1-4 mcg/dk i.v. inf. Çocuklarda 0.01 mg/kg i.v. 100 cc SF+4 mg Adrenalin, 6 cc/h i.v. inf.

30. ORTOPEDIK YARALANMALAR Agri (spontan, direk veya indirekt) Hematom Ekimoz Fonksiyon bozuklugu ve deformite Krepitasyon Anormal postür

31. kollum femoris kirigi veya trokanterik kirik

32. PELVIS KIRIGI Üriner yapilar ve vasküler yapilarin yaralanmasi açisindan önemlidir Perineal bölge iyi muayene edilmelidir Üretroraji varsa sonda kontrendikedir Yag embolisi riski vardir

33. PELVIS KIRIGI

34. KIRIKTA RADYOLOJI Kirigi düsünülen kemigin proksimal ve distal eklemlerinin de ayni film dahilinde görülmesi gerekir Çocuklarda ve gerekirse eriskinlerde de karsilastirma amaciyla radyolojik inceleme simetrik yapilmalidir. Her kemigin standart olarak en az (2 yönlü) ön-arka ve yan gerekirse oblik ve özel pozisyonda çekilmis radyografileri istenmelidir. Göze çarpan bir kirik yoksa fizik muayenede direkt ve indirekt agrinin oldugu bölge çok kapsamli olarak tetkik edilmelidir. Herseye ragmen kirik saptanamayan ancak klinik olarak kirik olabilecegi düsünülen vakalarda atelle tespit ve 10 gün sonra tekrar radyolojik inceleme önerilir.

35. TEDAVI Yumusak doku travmasinda analjezik, antiimflamatuar, myorelaksan tedavi Kirikta stabilizasyon Komplikasyonlarin önlenmesi Kompartman Sendromu önlenmesi

36. KAYIT Travma olgulari adli olgulardir. Travma hastasina yaklasim protokolüne uygun olarak yapilan her islemin kaydi, dakika dakika zaman belirtilerek ve eksiksiz olarak tutulmalidir. Muayene ve girisimler disinda tetkiklerin istenme ve yapilma zamani, konsültasyonlarin çagirilma ve yanitlanmasi, mutlaka kayit edilmelidir. Kayit eksiklikleri nedeniyle gerek tibbi gerekse adli sorunlarla siklikla karsilasilmaktadir. Unutulmamalidir ki; YAZILMAMISSA YAPILMAMISTIR

37. TCK 1 Nisan 2007’de uygulamaya geçen yeni TCK Görevi ihmal yoluyla kisilerin magduriyetine veya kamunun zararina ya da haksiz kazanca sebep olma 6 ay-2 yil Kamu görevlisinin ticareti (Yaptigi görevin sagladigi nüfuzu kullanarak mal veya hizmet satisi) 6 aya kadar

38. TCK Bilirkisinin gerçege aykiri görüs bildirmesi 1-3 yil Rizaya dayali olsa bile, tibbi zorunluluk bulunmaksizin, gebelik süresi 10 haftadan fazla bir kadinin çocugunu düsürtme 2-4 yil Saglik meslegi mensuplarinin suçu bildirmemesi: (Görevini yaptigi sirada bir suçun islendigi yönünde bir belirti ile karsilasan memurun bunu yetkili makamlara bildirmemesi ya da bildirimde gecikmesi) 1 yila kadar

39. TCK Taksirle yaralama, aci verme, saglik ve algilama yetenegini bozma 3 ay-1 yil Taksirle öldürme 3-6 yil