Keuze leerstofordening : inductief of deductief?

1. Keuze leerstofordening : inductief of deductief? Hoe leerlingen begrippen laten verwerven?

2. Wat is een begrip? • een aanduiding • voor een verzameling van voorwerpen, gebeurtenissen of situaties • die gemeenschappelijke wezenskenmerken bezitten

3. Hoe leerlingen nieuwe begrippen laten verwerven? • Gestructureerd • Inductief <-> deductief • Zelfontdekkend door leerlingen <-> geven van uitleg

4. Begripsverwerving - gestructureerd • Rode draad • Hoofd- en bijzaken • Logische volgorde • Relaties / Overgangen • Doelgerichtheid

5. Begripsverwerving - inductief • Valkuilen en voorwaarden • Begripsomschrijving: inductieve lesopbouw • Motivering voor inductieve lesopbouw

6. Leerstofordening: inductief • Ordenen van leerstof in een les • Leerstof= aantal concrete gevallen waaruit abstracte of algemene kennis wordt afgeleid Voorbeeld --------> regel Verschijnselen --------> wet Voorstelling --------> begrip |___________| |_____| concreet abstract

7. Motivering voor inductieve lesopbouw? • Aansluiten bij de 3 fasen in het denken • Situeren in het ervaringsleren (leercirkel Kolb) • Aansluiten bij het “constructief” leren

8. Aansluiten bij de 3 fasen in het denken A: aanschouwelijke, concreet-zintuiglijk waarneembare S: schematische, het ontdoen van toevallige niet relevante aspecten A: abstracte: begrippen, symbolen, definities... <------> verbalisme

9. Ervaringsleren (Kolb) Ervaren Verwerken Reflecteren Conceptualiseren

10. Aansluiten bij het “constructief” leren • het leren als een actief gebeuren • waarin de lerende voortdurend betekenis toekent aan nieuwe informatie • vanuit reeds verworven kennis en ervaringen <------> leren als passief opnemenvan kant en klare kennis

11. Voorwaarden voor een inductieve lesopbouw • Inductie = vorm van leerstofordening en geen werkvorm • Voorstructureren in de motivatiefase • Aansluiten op voorkennis en ervaringen van leerlingen (via vraagstelling) • Individuele ervaringskennis ---> collectieve ervaringskennis • Zoeken naar overeenkomst / het verschil in een aantal concrete antwoorden (abstraheren)

12. Valkuilen i.v.m. een inductieve lesopbouw • Stellen van vragen = niet noodzakelijk inductieve lesopbouw! • Onmiddellijk concepten laten vallen en vragen om ze uit te leggen • Vragen teveel gericht op vinden van de specifieke concepten • Te vlug doorstoten naar conceptualiseren • Muizenvalinductie • Blijven bij een individuele ervaring • Eindeloos uitwisselen van ervaringskennis

13. Valkuilen i.v.m. een inductieve lesopbouw • Leerlingen weten niet waar leerkracht naar toe wil • Onduidelijkheid m.b.t. omschrijving van concepten en inboeking • Antwoorden niet kunnen plaatsen in voorgestructureerde rubrieken • Indruk laten ontstaan dat alleen de transparanten met de gestructureerde abstracte leerstof “echte” leerstof is en de rest (concrete leerstof) bijzaak

14. Voorwaarden voor een inductieve lesopbouw • Flexibel kunnen loskomen van specifieke concepten • Duidelijk zijn m.b.t. omschrijving van concept en inboeking • Integreren van concrete en abstracte leerstof (niet gewoon naast elkaar laten bestaan) • Leerkracht moet vooraf nadenken over de structurering van de leerinhoud • Intensiteit van de sturing afhankelijk van de specificiteit van de doelgroep

15. Begripsverwerving – zelfontdekkend versus het geven van uitleg • Zelfontdekkend voor concrete begrippen • Geven van uitleg voor abstracte begrippen