Spelling

1. Spelling college 4 oprea@hr.nl

2. Programma • Uitleg hoofdstuk 9 completeren • Uitleg hoofdstuk 11 samenvatten

3. Uitleg 9.1.2: tussenklank e of en • Wat is de belangrijkste algemene regel? • Het eerste deel van de samenstelling krijgt –en, als de mv vorm alleen gevormd kan worden met –en. • Welke uitzonderingen zijn er? • als een woord een mv. heeft, alleen een –e • als een woord een mv. heeft eindigend op –s, schrijf je een –e • als er van een woord maar één is, een –e (maneschijn) • als het eerste deel een versterking aangeeft, een –e (beresterk) • versteende samenstellingen (je ziet niet duidelijk twee delen) • als het eerste deel een bijv. nw. is, alleen een –e (hogeschool) • als het eerste deel geen mw. vorm heeft, alleen een –e (rijstepap)

4. Uitleg 9.2.1: Aan elkaar • Wat is de belangrijkste algemene regel? • Samenstellingen schrijven we in één woord, woordgroepen schrijven we los. • Samenstellingen met minimum, maximum, linker, rechter, privé • Samenstellingen met drie of meer delen • Uitheemse samenstellingen • Samengestelde bijvoeglijke naamwoorden • Samengestelde werkwoorden • Samengestelde voorzetsels en voegwoorden • Welke uitzonderingen zijn er? • In samengestelde telwoorden een spatie na duizend

5. Uitleg 9.2.2: met koppelteken (zie ook 11.2) • Wat is de belangrijkste algemene regel? • Een koppelteken verbindt én scheidt. • Een koppelteken mag altijd gebruikt worden om slecht leesbare woorden leesbaarder te maken. • Na een eerste deel dat een afkorting of teken is • Voor het tweede deel dat begint met een hoofdletter • Bij botsende klinkers • Eng verbonden bepalingen • Samenkoppelingen • Als het eerste deel een woordgroep is

6. Uitleg 9.2.3: los • Wat is de belangrijkste algemene regel? • Samenstelling worden slechts uitzonderlijk los geschreven • Spatie na duizend in getallen • Breukgetallen • Als het eerste deel van de woordgroep een cijfer, letter of ander teken is. • Engelse woorden • Uitdrukkingen • Welke uitzonderingen zijn er? • Zie de tips blz. 245-247

7. De apostrof (11.1) • meervoud of bezitsvorm na vrije klinker • auto’s, accu’s, Ivo’s tas, Henny’s broer • bezitsvorm eindigend op sisklank • Max’ boeken, Dennis’ fiets • bij achtervoegsels op afkortingen • sms’je, een a’tje, iop’s • voor /tje/ na medeklinker-y en u uitgesproken als oe • baby’tje, tiramisu’tje • bij verdwenen des, voor de s: ‘s • ‘s avonds, ‘s-Gravenhage

8. Het koppelteken (11.2) • tussen botsende klinkers in samenstellingen en afleidingen • na-apen, zee-egel • micro-organisme, re-integratie • voor hoofdletter in samenstellingen en afleidingen • Noord-Brabant, anti-Duits • in samenstellingen en afleiding met als grondwoord een afkorting • sms-bericht, psv-achtig

9. Het koppelteken in samenstellingen (11.2) • voor of achter eng-verbonden bepalingen • oud-leraar, vice-voorzitter • tussen delen van samenkoppelingen • staakt-het-vuren, mens-zijn, • eerste deel is een combinatie • van drie of meer woorden: ons-kent-onsmentaliteit • van twee gelijkwaardige woorden: woon-werkverkeer • van uitheemse woorden: belle-epoqueperiode • plaatsnamen als ‘s-Gravenzande, ‘s-Hertogenbosch • uitzonderingen • uitheemse combinatie: high-tea • de-woord, ja-zeggen, wij-gevoel, jij-zegger • (omafiets, babyopvang)

10. Deelteken of trema • bij twee opeenvolgende klinkertekens die een klinker of tweeklank kunnen vormen • poëtisch, geïnd, coöperatie, geërgerd • Dus niet bij combinaties van klinkers die in het Nederlands geen aparte spraakklank kunnen vormen • uitzonderingen: aë, aï, oï • Israël, naïef, egoïst

11. Deelteken of trema: uitzondering • niet als i of e als j wordt uitgesproken • stoeien, taaie, vermeien • niet op u van tweeklank ui en i van tweeklank ij • geuit, geijzeld • niet in Latijnse uitgangen • museum • niet in Franse uitgangen • elektricien, lesbienne • niet in combinaties met iee • dieet, financieel • niet in uitheemse woorden in oorspronkelijke spelling • paella, maestoso

12. Huiswerk • Zwakke punten oefenen • Hoofdstuk 3, 4 en 5 doornemen • Vragen over deze hoofdstukken noteren