Arbeidsontwikkeling aan de onderkant van de arbeidsmarkt

1. Arbeidsontwikkelingaan de onderkant van de arbeidsmarkt De kerntaak van de SW f.j.n.nijhuis@gmail.com 23 juni 2009

2. Reïntegratie in arbeid, van mensen met een beperking • Het groeiend belang van participatie • Beleidsontwikkeling • Arbeidsontwikkeling als doel van de SW • Vormen van arbeidsontwikkeling • Voorwaarden voor arbeidsontwikkeling

3. Van zorgmaatschappij naar een participatie-maatschappij • Non-discriminatie; gelijke behandeling • Internationale verdragen • Internationale ontwikkelingen • Ontwikkelingen in de sociale zekerheid: WIA/WGA, Wajong, WWB, SW

4. Het maatschappelijk belang van participatie • Van zorg naar activering • Afname solidariteit/collectiviteit • Individualisering • Vergroting economische zelfstandigheid

5. Vergroten van de arbeidsparticipatie: Waarom? • Creëren van een economische zelfstandigheid • Vergroting psychologisch en fysiek welbevinden • Individualisering, verminderde solidariteit • Demografische factoren • Flexibiliteit • Employability

6. Waar gaat het mis? • Invaliderende werking van de sociale zekerheid • Sociale barrières (bijv. vooroordelen) • Individuele problemen (bijv. competenties) • Wettelijke beperkingen • Arbeidsmarkt (bijv. werkgevers en aard van de functies) • Inadequate uitvoering (geen onderbouwde methodieken)

7. Beleidsontwikkelingen • Veelheid aan adviezen • Algemeen (commissie Bakker) • Wajong (SER advies) • Sociale werkvoorziening (Commissie de Vries) • Sterke nadruk op participatie

8. De functie van de SW SW heeft zes hoofdtaken: • Springplank naar de reguliere werkgever • Toerusten naar arbeid (leer-werkbedrijf) • Ondersteuning op de werkplek • Ondersteuning bij terugval • Ondersteuning van werkgevers • Vangnet voor diegenen die niet regulier geplaatst kunnen worden

9. Om deze taken goed te ontwikkelen moeten medewerkers van de SW ontwikkeld worden: arbeidsontwikkeling

10. Om deze ontwikkeling mogelijk te maken, moet worden gekeken naar: • Het doel van de arbeidsontwikkeling • Elementen van arbeidsontwikkeling • Het proces van arbeidsontwikkeling • De infrastructuur • Blijvende arbeidsontwikkeling • De ontwikkeling van functies

11. Arbeidsontwikkeling als middel om de functies van de SW te realiseren • SW heeft een belangrijke rol bij het vergroten van de arbeidsmogelijkheden van mensen met functionele beperkingen, die niet zonder meer regulier plaatsbaar zijn • Vergroten van arbeidsmogelijkheden is arbeidsontwikkeling • Vergroten van arbeidsmogelijkheden vraagt om nieuwe leerwegen in samenhang met mogelijkheden in de arbeid: geen van beide zijn statisch, beide kunnen zich ontwikkelen • Vergroten van arbeidsmogelijkheden vraagt om personeel dat in staat moet zijn om de arbeidsontwikkeling goed vorm te geven

12. Ontwikkeling vraagt om een richting • Ontwikkeling moet uitgaan van potentiële mogelijkheden op de arbeidsmarkt: - functies die vrij komen, - toekomstige vacatures, - nieuw te creëren banen • Ontwikkeling betekent het benutten van de mogelijkheden van het individu • Ontwikkeling eist maatschappelijk erkende en geaccepteerde doelen • Ontwikkeling moet gebaseerd worden op wetenschappelijk onderbouwde kennis

13. Aspecten van arbeidsontwikkeling • Bepaling van de mogelijkheden • Beroepsvaardigheden • Arbeidsvaardigheden • Sociale competenties • Learning by doing: Werkplek leren • Persoonlijk groeiplan • Gerichte feedback

14. Het proces van arbeidsontwikkeling:globaal • Gebaseerd op de uitgangssituatie leidend naar concrete werkzaamheden • Persoonlijk ontwikkelingsplan • Concrete doelen: kleine stapjes gericht op vergroten van self efficacy, empowerment en op concrete taken • Zoeken naar voor de medewerker de beste leerstrategie

15. Het proces van arbeidsontwikkeling: gedetailleerd • Goede analyse van de uitgangspositie op taakniveau • Inschatting van te bereiken participatiedoelen • Vertaling naar concrete korte termijn doelen (elementaire taken, arbeidsvaardigheden) • Gerichte aanpak en begeleiding gericht op de korte termijn doelen • Behalen van succes ervaringen, gericht op het vergroten van het zelfvertrouwen • Herhaling van het stellen van doelen, trainen en weer nieuwe doelen stellen

16. De infrastructuur:organisatorisch • Arbeidsontwikkeling vraagt ook een goede infrastructuur • Arbeidsontwikkeling vraagt om een eenduidige methodiek • Noodzaak van een systematische beoordeling van groeimogelijkheden van een werknemer • Praktijkbegeleider moet de vaardigheden hebben om concrete ontwikkelingsdoelen te formuleren • Praktijkbegeleider moet de vaardigheden hebben om de juiste leerstrategie te kiezen • Noodzakelijke samenwerking met opleidingscentra in de regio

17. De infrastructuur:middelen • Methodiek omvat onder meer: • Beoordelingsstructuur van de groeimogelijkheden • Maatlatten om groei vast te stellen • Vertalen van doelen in kleine concrete doelen • Cyclisch proces van doelen stellen, training, evaluatie, nieuwe doelen stellen, training, etc • Trainingsmethodiek • Koppeling met opleidingen (EVC’s, AKA) • Koppeling met de regionale arbeidsmarkt

18. Blijvende aandacht: Noodzaak van terugval optie, vanwege: • Veranderingen in de organisatie • Reorganisatie • Faillissement • Flexibiliteit • Functieverschuiving • Veranderingen in inzetbaarheid • Veranderingen in de gezondheidsproblematiek • Tekort schietende vaardigheden

19. Blijvende aandacht: • Opnieuw bepalen van de ondersteuningsbehoefte • Vaststellen van de participatie mogelijkheden • Opnieuw trainen voor nieuwe of andere werkzaamheden: • Arbeidsmatige vaardigheden • Arbeidsgerelateerde vaardigheden • Sociale vaardigheden • Schoolse vaardigheden

20. Arbeidsontwikkeling is ook ontwikkelen van arbeid • Job Carving • Scheppen van nieuwe structurele functies aan de onderkant van het functiegebouw: • Analyse van bestaande functies in arbeidstaken • Opsplitsen van functies • Loslaten van het idee dat alle functies groeimogelijkheden, autonomie, flexibiliteit moeten kennen • Inclusieve organisaties

21. Conclusies • Arbeidsontwikkeling is noodzakelijk om de SW doelstellingen te bereiken • Arbeidsontwikkeling eist een interne ontwikkeling van de SW, gericht op het ontwikkelen van methodieken om • de mogelijkheden te bepalen • leerstrategieën te ontwikkelen • systematisch te blijven werken aan de mogelijkheden van medewerkers • Arbeidsontwikkeling vraagt evenzeer om een maatschappelijke inbedding gericht op de ontwikkeling van arbeid: • Relatie met werkgevers • Relatie met opleidingsinstituten • Relaties met andere professionals binnen het participatiedomein • Arbeidsontwikkeling vraagt om een wetenschappelijke interactie tussen theorie en praktijk