Czesław Stawikowski Gdynia, 2 sierpnia 2011 roku

1. Tworzenie programów nauczania w szkole zawodowej w obliczu wprowadzanych zmian w kształceniu zawodowym Czesław Stawikowski Gdynia, 2 sierpnia 2011 roku „Międzyregionalna sieć współpracy na rzecz rynku pracy i edukacji” - spotkanie Spotkanie współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2. Jakie są obecnie programy nauczania w szkołach zawodowych? W jaki sposób powstają programy kształcenia zawodzie w szkołach zawodowych? Jakie warunki musi spełniać program kształcenia w zawodzie? Jaki jest związek pomiędzy podstawą programową i programem nauczania? Jakie najważniejsze zmiany czekają nas w szkolnictwie zawodowym? Jaki zapewnić skuteczną realizację programu nauczania? Co wspólnego może mieć program nauczania z programem rozwoju szkoły?

3. Krótka historia najnowsza zmian przepisów dotyczących programów nauczania (od 2004 roku) 2004 – nowy zapis w ustawie o systemie oświaty - nowe rozporządzenie w sprawie programów nauczania 2007 – zmiana ustawy w części dotyczącej dopuszczania programów nauczania do użytku szkolnego Burzliwy rok 2009… Styczeń - nowe rozporządzenie w sprawie programów nauczania Kwiecień – zmiana ustawy o systemie oświaty w części dotyczącej programów nauczania Czerwiec - nowe rozporządzenie w sprawie programów nauczania Wrzesień – klasy pierwsze rozpoczynają kształcenie w zawodach bez obowiązujących centralnie programów nauczania

4. Podstawy programowe kształcenia w zawodach w ustawie o systemie oświaty 1996 – definicja podstawy programowej (ogólnie) - należy przez to rozumieć obowiązkowe, na danym etapie kształcenia, zestawy treści nauczania oraz umiejętności, które są uwzględniane w programach nauczania i umożliwiają ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych 2000 – zmiana definicji podstawy programowej w ustawie - należy przez to rozumieć obowiązkowe, na danym etapie kształcenia, zestawy treści celów i treści nauczania oraz umiejętności, a także zadania wychowawcze szkoły, które są uwzględniane odpowiednio w progra-mach wychowania przedszkolnego i programach nauczania oraz umoż-liwiają ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych, 2009 – wyodrębniona podstawa programowa kształcenia w zawodzie - należy przez to rozumieć obowiązkowe, na danym etapie kształcenia, zestawy celów i treści nauczania, w tym umiejętności, a także zadania wychowawcze szkoły, które są uwzględniane w programach nauczania oraz umożliwiają ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych;

5. Podstawy programowe kształcenia w zawodach • Problematyczna legalność części podstaw programowych w zawodach w latach 2001- 2011 (część podstaw nie była ustalona w drodze rozporządzenia), projekty podstaw programowych traktowane jako podstawy programowe. • Przed rokiem 2005 inna konstrukcja podstaw programowych kształcenia w zawodzie niż od 2005 roku. • Lata 2010 i 2011 – liczne rozporządzenia MEN ustalające podstawy programowe, dla zawodów, dla których podstawy programowe nie były wprowadzane w drodze rozporządzenia. • Prace nad nowymi podstawami programowymi dla zreformo- • wanych od roku szkolnego 2012 szkołami zawodowymi • Lipiec 2011 – sejm uchwala zmianę ustawy o systemie oświaty (trwa proces legislacyjny) zmieniająca strukturę kształcenia zawodowego – konieczność wprowadzenia nowych podstaw programowych do 1 września 2012 roku • Projekt nowych podstaw programowych w zawodach.

6. Brak stabilności przepisów dotyczących podstaw programowych i programów nauczania powoduje: * Słabą znajomość programów nauczania i podstaw programowych przez nauczycieli i pracodawców * Niechęć do pracy nad własnymi programami lub ich modernizacją * Niechęć pracodawców do pracy nad programami szkolnymi. * Koncentrację prac programowych nad spełnianiem warunków formalnych określanych przez zmieniające się przepisy

7. Ustawa z dnia 28 lipca 2011 roku o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw (trwa proces legislacyjny) * Konsekwencja wcześniejszych zmian w systemie oświaty. * Zmiana ustawy była konieczna tak aby wprowadzić zmiany przed 1 września 2011 r. * Zakres zmian nie był ściśle zdeterminowany przez wcześniejsze zapisy ustawowe.

8. Ustawa z dnia 28 lipca 2011 roku o zmianie ustawy • o systemie oświaty i innych ustaw • Najważniejsze zmiany w szkolnictwie zawodowym • Likwidacja typów szkół: • - liceów profilowanych, • - uzupełniających liceów ogólnokształcących, • - techników uzupełniających, • 2. Likwidacja rodzajów szkół: • - techników dla dorosłych, • - zasadniczych szkół zawodowych dla dorosłych • 3. Ujednolicenie czasu trwania nauki w zasadniczych szkołach zawodowych do 3 lat (likwidacja kształcenia w czasie 2 lat.) • 4. Absolwent zasadniczej szkoły zawodowej może kontynuować naukę w drugiej klasie liceum ogólnokształcącego dla dorosłych • i na kursach zawodowych.

9. Ustawa z dnia 28 lipca 2011 roku o zmianie ustawy o systemie oświaty i innych ustaw Najważniejsze zmiany w szkolnictwie zawodowym 4. Wprowadzenie kwalifikacji w zawodzie składających się na zawód. 5. Kwalifikacje w zawodzie można zdobywać na kursach zawodowych i w szkole, można zdawać egzaminy potwierdzające poszczególne kwalifikacje w zawodzie. 6. Zestaw kwalifikacji w zawodzie pozwala na zdobywanie nowych zawodów poprzez zdobycie dodatkowych kwalifikacji w zawodzie. 7. Zapewnienie warunków prowadzenia kwalifikacyjnych kursów zawodowych jest zadaniem własnym powiatu. 8. Na kursach zawodowych można realizować obowiązek nauki.

10. Ustawa z dnia 28 lipca 2011 roku o zmianie ustawy o systemie oświaty i innych ustaw Najważniejsze zmiany w szkolnictwie zawodowym 9. Konieczność zasięgania opinii wojewódzkiej rady zatrudnienia przy uruchamianiu kształcenia w nowym zawodzie. 10. Możliwość tworzenia zespołów szkół prowadzących kształcenie zawodowe i szkół dla dorosłych (centrum kształcenia zawodowego i ustawicznego) . Zobligowanie tych centrów do współpracy z pracodawcami i organizacjami pracodawców. 11. Możliwość kształcenia na odległość w szkołach i na kursach zawodowych. 12. Zwiększenie uprawnień szkół niepublicznych i osób prowadzących działalność oświatową na zasadzie działalności gospodarczej (możliwość prowadzenia kursów zawodowych).

11. Ustawa z dnia 28 lipca 2011 roku o zmianie ustawy o systemie oświaty i innych ustaw Najważniejsze zmiany w szkolnictwie zawodowym 13. Wprowadzenie zasad finansowania kursów zawodowych w szkołach publicznych i ich dotowania w szkołach niepublicznych. 14. Zmiany zasad dofinansowania pracodawców kształcących młodocianych. 15. Zmiany zasad prowadzenia praktycznej nauki zawodu dorosłych.

12. Ustawa z dnia 28 lipca 2011 roku o zmianie ustawy o systemie oświaty i innych ustaw • Konsekwencje • Nowe podstawy programowe od 1 września 2012 roku i nowe programy !. • Nowa klasyfikacja zawodów. • Likwidacja lub przekształcenia szkół przez organy prowadzące. • Konieczność wydania nowych rozporządzeń przez MEN (m. in. dotyczącego organizacji kursów zawodowych, statutów szkół, • oceniania, klasyfikowania i promowania, placówek. • ksztalcenia ustawicznego, kształcenia na odległość. • …..

13. Art. 22a ustawy o systemie oświaty • w wersji sprzed 22.04.2009 • Nauczyciel wybiera … program nauczania oraz podręcznik spośród programów i podręczników dopuszczonych do użytku szkolnego. • 2. Nauczyciel ma prawo opracowania własnego programu wychowania • przedszkolnego lub programu nauczania. • 2a. Wybrany program wychowania przedszkolnego, program nauczania … nauczyciel przedstawia radzie pedagogicznej. • 2b. Rada pedagogiczna… ustala, w drodze uchwały… szkolny zestaw programów nauczania... • w wersji obecnie obowiązującej • 1. Nauczyciel ma prawo wyboru podręcznika spośród podręczników • dopuszczonych do użytku szkolnego. • 2. Nauczyciel przedstawia dyrektorowi szkoły program nauczania. Dyrektor szkoły, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej, dopuszcza do użytku w danej szkolezaproponowany przez nauczyciela… program nauczania. • 2b. Dopuszczone do użytku w danej szkole programy nauczania stanowią… szkolny zestaw programów nauczania. ..

14. Ustawa o systemie oświaty (obecny stan prawny) 2b. Dopuszczone do użytku w danej szkole… programy nauczania stanowią… szkolny zestaw programów nauczania. Dyrektor szkoły jest odpowiedzialny za uwzględnienie w … szkolnym zestawie programów nauczania całości … podstawy programowej kształcenia ogólnego ustalonej dla danego etapu edukacyjnego , a w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie w zawodach…– także całości podstawy programowej kształcenia w zawodzie…

18. Jakie są obecnie programy nauczania w szkołach? • Programy dopuszcza dyrektor szkoły. • * Stare programy dopuszczone do użytku szkolnego przed 2009 rokiem • część programów była pisana do nieaktualnych podstaw programowych, • część programów nauczania nie jest zgodna z podstawami programowymi, • * Stare programy dopuszczone do użytku szkolnego przed 2009 rokiem zmodyfikowowane przez nauczycieli także po konsultacjach z pracodawcami (na ogół nieznacznie, ) • * Programy przykładowe przygotowane przez KOWEZiU (programy modułowe) • * Programy własne przygotowane przez nauczycieli (w tym po konsultacji z pracodawcami, niekiedy w ramach innowacji lub eksperymentu) (bardzo rzadko).

19. Aktualna definicja programu nauczania dla zawodu lub dla profilu kształcenia ogólnozawodowego § 5. 1. Program nauczania dla zawodu oraz program nauczania dla profilu może być dopuszczony do użytku w danej szkole, jeżeli:   1)   stanowi zbiór usystematyzowanych, celowych układów umiejętności i treści nauczania, ujętych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie albo w podstawie programowej kształcenia w profilu kształcenia ogólnozawodowego, określonych odpowiednio w przepisach w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach oraz w przepisach w sprawie podstawy programowej kształcenia w profilach kształcenia ogólnozawodowego, wraz ze wskazówkami dotyczącymi realizacji procesu kształcenia i oceniania osiągnięć edukacyjnych ucznia;

20. § 5. 1. Program nauczania dla zawodu oraz program nauczania dla profilu może być dopuszczony do użytku w danej szkole, jeżeli: …..   2)   zawiera: a)  programy nauczania poszczególnych przedmiotów zawodowych, bloków tematycznych, modułów lub innych układów treści, obejmujące: –  szczegółowe cele kształcenia określające wiadomości i umiejętności, które powinny być opanowane przez ucznia, –  treści kształcenia w formie haseł programowych, powiązane ze szczegółowymi celami kształcenia, –  wskazówki metodyczne dotyczące realizacji programu, –  propozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania osiągnięć ucznia, b)  propozycje planu lub planów nauczania dla zawodu albo profilu kształcenia ogólnozawodowego opracowane na podstawie ramowych planów nauczania, określonych w przepisach w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych;   3)   jest poprawny pod względem merytorycznym i dydaktycznym. 2. Program nauczania dla zawodu może uwzględniać umiejętności i treści specjalizacji w zawodzie, jeżeli podstawa programowa kształcenia w zawodzie przewiduje możliwość wprowadzenia specjalizacji.

21. Z Rozporządzenia MEN z dnia 8 czerwca 2009 r. • Par.2. • …. • 2. Program nauczania dla zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia • ogólnego, program nauczania dla zawodu oraz program nauczania • dla profilu kształcenia ogólnozawodowego, dopuszcza do użytku • w danej szkole dyrektor szkoły, na wniosek nauczyciela lub nauczycieli. • 3. Nauczyciel może zaproponować…, program nauczania ogólnego, program • nauczania dla zawodu albo program nauczania dla profilu opracowany • samodzielnie lub we współpracy z innymi nauczycielami. Nauczyciel może • również zaproponować program opracowany przez innego autora (autorów) • lub program opracowany przez innego autora (autorów) wraz z dokonanymi • zmianami.

22. Z Rozporządzenia MEN z dnia 8 czerwca 2009 r. • Par.5. • …… • 3. Przed dopuszczeniem programu nauczania dla zawodu albo programu • nauczania dla profilu do użytku w danej szkole, dyrektor szkoły może • zasięgnąć opinii: • zespołu nauczycieli przedmiotów zawodowych właściwych dla danego • zawodu lub profilu kształcenia ogólnozawodowego lub • 2) konsultanta lub doradcy metodycznego, lub • 3) specjalistów z zakresu danego zawodu lub profilu kształcenia • ogólnozawodowego, w szczególności pracodawców, przedstawicieli • stowarzyszeń zawodowych i pracowników naukowych. • 4. Opinia, o której mowa w ust.3, zawiera w szczególności ocenę zgodności • programu nauczania dla zawodu albo programu nauczania dla profilu • z podstawą programową kształcenia w zawodzie albo podstawą programową • kształcenia w profilu kształcenia ogólnozawodowego.

23. Skąd się biorą podstawy programowe? Ustawa o systemie oświaty Art. 22 ….. 2. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi ponadto, w drodze rozporządzenia: …. 2) podstawy programowe: a) wychowania przedszkolnego, b) kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, c) kształcenia w poszczególnych profilach kształcenia ogólnozawodowego, d) kształcenia w poszczególnych zawodach, uwzględniając w szczególności zestawy celów i treści nauczania, umiejętności uczniów, a także zadania wychowawcze szkoły, odpowiednio do poszczególnych etapów kształcenia i typów szkół oraz zawodów i profili kształcenia ogólnozawodowego;

24. Aktualna definicja podstawy programowej kształcenia w zawodzie lub w profilu kształcenia ogólnozawodowego Art.3. Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa bez bliższego określenia o: 13a) podstawie programowej kształcenia w profilach kształcenia ogólnozawodowego lub podstawie programowej kształcenia w zawodzie - należy przez to rozumieć obowiązkowe, na danym etapie kształcenia, zestawy celów i treści nauczania, w tym umiejętności, a także zadania wychowawcze szkoły, które są uwzględniane w programach nauczania oraz umożliwiają ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych;

25. Definicja podstawy programowej kształcenia w zawodzie w ustawie z dnia 28 lipca 2011 roku (stan na dzień 2 sierpnia 2011 roku) Art.3. Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa bez bliższego określenia o: 13a) podstawie programowej kształcenia w zawodach – należy przez to rozumieć obowiązkowe, zestawy celów kształcenia: treści nauczania opisanych w formie oczekiwanych efektów kształcenia: wiedzy, umiejętności zawodowych oraz kompetencji personalnych i społecznych niezbędnych dla zawodów lub kwalifikacji wyodrębnionych w zawodach uwzględniane w programach nauczania i umożliwiające ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych oraz warunki realizacji kształcenia w zawodach, w tym zalecane wyposażenie w pomoce dydaktyczne i sprzęt oraz minimalna liczba godzin kształcenia zawodowego.

26. Struktura podstawy programowej do 2005 roku I. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE A. Opis kwalifikacji absolwenta („W wyniku kształcenia absolwent powinien umieć:... ”) B. Specyficzne wymagania dla zawodu 1. Wymagania psychofizyczne dla zawodu 2. Podstawowy cel kształcenia w zawodzie 3. Pracownie i ich wyposażenie (warunki techniczne) 4. Bloki przedmiotowe 5. Inne warunki (np. współpraca z przedsiębiorstwami, warunki kadrowe, powiązanie kształcenia zawodowego z kształceniem ogólnym) II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PRZEDMIOTOWE (podział procentowy według typów szkół w których można kształcić w zawodzie, w tym od 5 do 20% na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy ) III. PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH 1.Cele kształcenia 2.Treści kształcenia (według działów programowych) 3. Zalecenia dotyczące oceniania

27. Struktura podstawy programowej po 2005 roku • I. OPIS ZAWODU • W wyniku kształcenia absolwent powinien umieć:... • Kształtowanie postaw przedsiębiorczych… • 2. Absolwent szkoły … powinien być przygotowany do wykonywania • następujących zadań zawodowych: • II. BLOKI PROGRAMOWE • Wyliczenie bloków • BLOK: • 1.Cele kształcenia • 2.Treści kształcenia • III. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PRZEDMIOTOWE • (podział procentowy według typów szkół w których można kształcić w zawodzie, w tym od 5 do 20% na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy ) • IV. ZALECANE WARUNKI REALIZACJI TREŚCI KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE • Pomieszczenia dydaktyczne (pracownie i ew. warsztaty) i ich wyposażenie

28. Struktura podstawy programowej (projekt 15.07. 2011 rok) I. CELE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE Przygotowanie absolwenta do wykonywania zadań zawodowych: II EFEKTY KSZTAŁCENIA II.A Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów 1) Bezpieczne wykonywanie pracy. 2) Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej 3) Posługiwanie się językiem obcym zawodowym. II.B Efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru II C. Efekty kształcenia właściwe dla zawodu (np. technik elektronik) opisane w wyodrębnionych kwalifikacjach: np.. WYKONYWANIE INSTALACJI URZĄDZEŃ ELEKTRONICZNYCH EKSPLOATACJA URZĄDZEŃ ELEKTRONICZNYCH III. WARUNKI REALIZACJI KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE 1. Pomieszczenia dydaktyczne (pracownie i ich wyposażenie) Miejsca w których można odbywać kształcenie praktyczne Wskazówki do realizacji praktyki zawodowej (w tym liczba minimalna godzin) 2. Minimalna liczba godzin kształcenia zawodowego. IV. MOŻLIWOŚCI UZYSKANIA DODATKOWYCH KWALFIKACJI W ZAWODACH W RAMACH OBSZARU ZAWODÓW OKREŚLONEGO W KLASYFIKACJI ZAWODÓW SZKOLNICTWA ZAWODOWEGO Możliwość uzyskania innego dyplomu po potwierdzeniu uzyskania kwalifikacji i ew. uzyskania wykształcenia średniego.

29. Do celów kształcenia zawody pogrupowano, pod względem wspól-nych lub zbliżonych kwalifikacji zawodowych wymaganych do realizacji zadań zawodowych, w 8 obszarach kształcenia : ADMINISTRACYJNO-USŁUGOWY BUDOWLANY ELEKTRYCZNO-ELKTRONICZNY MECHANICZNY I GÓRNICZO-HUTNICZY ROLNICZO-LEŚNY Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA TURYSTYCZNO-GASTRONOMICZNY MEDYCZNO-SPOŁECZNY ARTYSTYCZNY

34. Czy program nauczania dla zawodu tworzyć od zera? Czy modernizować program stosowany obecnie w szkole? Jak modernizować lub tworzyć program nauczania dla zawodu?

35. Problemy związane z tworzeniem nowych programów nauczania dla zawodów * Inna struktura podstawy programowej * Nieznajomość struktury podstawy przez pracodawców. * Mniej zapisów niż w poprzedniej podstawie programowej * Większa liczba godzin kształcenia praktycznego * Brak osób doświadczonych w tworzeniu programów nauczania w zawodzie ( w tym pracodawców) ……………………

36. Aktualne podstawy programowe a dotychczasowe programy nauczania Propozycja: • Zespół nauczycieli kształcących w danym zawodzie powinien dokonać analizy nowych podstaw programowych i sprawdzić, które treści są realizowane przez przyjęty w szkole program nauczania i dokonać korekty programów. Być może programy nauczania należy poszerzyć o dodatkowe treści wynikające z nowych podstaw programowych. Takiego poszerzenia można dokonać albo poprzez włączenie nowych treści do realizowanych w szkole przedmiotów, modułów czy bloków programowych albo przez dodanie modułu, który będzie poświęcony tylko różnicom programowym.

37. II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE **   Pozostałe 20% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy.

38. Program można modernizować „dopisując” cele i treści w podstawie programowej (w ramach 20%) i zamieniać w programie te jednostki, których skreślenie nie pozbawia programu zgodności z podstawą programową. dopisując jednostki w programie nauczania z jednoczesnym ewentualnym zamienianiem jednostek których skreślenie nie pozbawia programu zgodności z podstawą programową zmieniając liczbę godzin w przedmiocie, nazwę przedmiotu jeżeli nie skreślamy jednostek programu, które pozbawiłyby programu zgodności z podstawą programową.

39. Program można budować od zera pamiętając, że jednostki programu muszą wyczerpywać podstawę programową w co najmniej 80% godzin– w ramach 20 % możemy dodawać inne jednostki programu. Zarówno modernizacje jak i tworzenie od nowa programu warto (należy!) realizować we współpracy z pracodawcami.

40. Program przedmiotowy a program modułowy * Poziom trudności tworzenia programu * Udział kształcenia na stanowisku pracy * Przygotowanie nauczycieli * Koszty wdrażanie programu

43. Czy zmiana przepisów pomoże uzyskać dobre programy nauczania? Czy jeden nauczyciel powinien mieć prawo przedstawić program dla zawodu? Czy należy korzystać ze zmarginalizowania aktorów funkcjonujących na rynku pracy? Wydaje się, że nie powinniśmy ulegać zbytnio pokusie uwierzenia w to, że w procesie pisania programów wystarczy nauczyciel.

44. W jaki sposób powstaje program kształcenia zawodowego w szkole prowadzącej kształ- cenie zawodowe w Finlandii? Jaki jest wpływ pracodawców na kształt programu zawodowego w szkołach w Finlandii?

45. System programów nauczania w kształceniu • zawodowym w Finlandii składa się z: • * narodowych podstaw programowych • * programów nauczania przygotowywanych na • poziomie organów prowadzących • indywidualnych planów nauki przygotowywanych • w szkołach • Fińska Narodowa Rada Edukacji (FinnishNational • Board of Education) zatwierdza właściwe dla • zawodu (kwalifikacji) podstawy programowe • i wymagania każdej, opartej na kompetencjach • kwalifikacji.

46. Fińska Narodowa Rada Edukacji decyduje w podstawach programowych o celach i podstawowych treściach w nauczaniu każdej z kwalifikacji. Podstawy programowe określają kryteria oceniania efektów kształcenia. Każda narodowa podstawa programowa zawiera wyszczególnienie umiejętności zawodowych . Podstawy programowe nie zawierają szczegółowych treści i metod nauczania.

47. Organy prowadzące sporządzają programy nauczania na bazie narodowych podstaw programowych. Szkoły same organizują realizację programu nauczania i mogą brać pod uwagę lokalne, zmieniające się potrzeby rynku pracy Organ prowadzący konstruuje program nauczania razem z lokalnymi instytucjami w tym pracodawcami. Uczniowie wyposażani są w indywidualny plan nauki tzn. indywidualny plan: czego się będą uczyć? jak? w jakiej kolejności?

48. Organ prowadzący konstruuje program nauczania razem z lokalnymi instytucjami w tym pracodawcami. Konsorcjum Keuda posiada radę w skład której wchodzą m. in. przedstawiciele pracodawców. Są to pracodawcy z każdej branży posiadający na lokalnym rynku pracy największe znaczenie. Pracodawcy mają wpływ na przyjmowane programy nauczania przez radę konsorcjum. Osoby konstruujące programy nauczania konsultują programy z pracodawcami.

49. Ważne kwestie Program nauczania a proces kształcenia Egzaminy zewnętrzne sterują programem nauczania Czy egzaminy zewnętrzne zapewnią sprawdzanie wszystkich umiejętności potrzebnych na rynku pracy? Motywacja może być skutkiem dobrze zorganizowanego procesu kształcenia (Csikszentmihalyi, William) Czy programy nauczania mają koncentrować się na efektach? Czy da się sprawdzić na wyjściu ze szkoły wszystkie efekty?

50. Jak zapewnić stworzenie programu kształcenia w zawodzie dobrze powiązanego z wymogami rynku pracy? Jak zapewnić udział w tworzeniu programów pracodawców i instytucji rynku pracy? Jak zapewnić skuteczną realizację programu, w tym w części związanej kształceniem praktycznym na stanowisku pracy?