D. Vanneste & M. Cox Sociale en Economische Geografie K.U.Leuven

4th Belgian Geography Days, Geography in a Changing World K.U.Leuven, October 22-23, 2010 Greening of the Economy D. Vanneste & M. CoxSociale en Economische GeografieK.U.Leuven dominique.vanneste@ees.kuleuven.be

Wereldbank: rapport‘Greening industry: new roles for communities, markets and governements’ (2000) controle van pollutie + andere aspecten van duurzaamheid Burch et al. omschrijven ‘greening’ als “a term used to describe the process of change in the ideologies and practices of (largely) western social systems as they move towards the incorporation of environmental concerns” (2001: 33) Wat?

Braun verwijst naar ‘greening of the industry’ als “responding to ever tightening environmental legislation and to the needs of more environmentally aware consumers, investors and employees.” (2002:227) of, korter, “successful industrial environmental management” (2002:229). Wat?

Makower stelt: “start-ups with baked-in environmental or socially responsible missions… [do] more than “greening-up” a conventional product or service…. These companies are innovating on not just what they sell but also on the entire value chain” (2008: 151) maar tegelijk ook ‘greening of business’ betekent dat “companies.. are seeking to profit from environmental responsibility” (2008:XV). Wat?

Slotsom • duurzaamheid en ‘greening’ zijn verbonden • duurzaamheid vormt het uiteindelijke doel • ’greening’ handelt over het milieudomein, terwijl duurzaamheid verder gaat (maar) • meer dan water-, lucht en grondvervuiling; meer dan industrie: ref. green seats, green jobs, greening of PR. • En daarom • ‘Those who think that sustainability is only a matter of pollution control [greening] are missing the bigger picture’ (Hart, 1997:67). Wat?

Green marketing Greenwashing Ook negatieve connotaties… En vreemde afgeleiden… • Pinkwashing = • “Strategische”bedrijfs-liefdadigheid? • Altruïsme of cynisme en pr-stunten?

Eco-efficiëntie • Verhouding economisch waarde (teller) op milieu-impact of afvalproductie (noemer) • Drivers: kostenbesparing & overheidsregulering • Environmental management systems (EMS) : cyclus • ⇨ISO certificaten & EMAS standaarden: statement • ‘Environmental service providers’ • Impact op MNOs • Impact op netwerken Sleutelelementen en -begrippen

Green TEP (techno-economisch paradigma) (2020-…) • Industriële ecologie (~nat. ecosystemen) → • Ecologische modernisatie (reorg. maatschappij) • Verruiming van de dimensies: • Ecologisch + Sociaal + Economisch ~3 Ps: Planet + People + Profit • Groene banen: ‘degelijk’ werk • Green New Deal • Welvaart zonder (econ.) groei Greening strategieën

Voorbeeld: Waalse energiebeleid Confirmation of 5 ‘poles’ +1 new pole dedicated to environmental technologyalliances ‘job & environment’ Approach = concentration of development efforts in a few sectors, called ‘ competitiveness poles’ Source: Capron (2005), Les pôles de compétitivité wallons Bron: J. Decrop, 4th Belgian Geography days, 22.10.2010

Geografische nabijheid → (lokale) netwerken → collectieve leerprocessen • + globale schaal: rol van MNOs • Export van expertise • Imago-gevoelig • Ruimtelijke planning? • Vlaanderen: brown fields (interview, P. Cabus, 2009) • Europa: Europees Ruimtelijk Ontwikkelingsperspectief (website EU, ESDP of EROP) Geografische dimensie?

ESDP, European Spatial Development Perspective.Towards Balanced and Sustainable Development of the Territory of the EU, 1999 Op 80p. geen ‘groening’ of ‘greening’ Geografische dimensie? (3) The aim of spatial development policies is to work towards a balanced and sustainable development of the territory of the European Union. In the Ministers' view, what is important is to ensure that the three fundamental goals of European policy are achieved equally in all the regions of the EU: I economic and social cohesion; I conservation and management of natural resources and the cultural heritage; I more balanced competitiveness of the European territory

EROP Advies van het Comité van de Regio's over het Europees ruimtelijk ontwikkelingsperspectief [Publicatieblad C93 van 06.04.1999] laatste wijziging 5.1.2004 …In het kader van de ontwikkeling van de natuurlijke hulpbronnen in de Europese Unie moeten ook geïntegreerde strategieën worden uitgestippeld voor een duurzaam beheer van de milieuelementen (lucht, water en bodem) en voor een gerichte bescherming van specifieke zones: *Vermindering van de CO2-uitstoot overeenkomstig de verbintenissen van het Kyoto-protocol is onontbeerlijk om het broeikaseffect tegen te gaan. Deze vermindering dient met name te worden bereikt door bevordering van woonpatronen die minder energie vergen, minder verkeer veroorzaken en een ruimer gebruik van hernieuwbare energiebronnen mogelijk maken. *Water is een vitale hulpbron. In Europa wordt de aanwezigheid ervan vaak vanzelfsprekend gevonden, maar als gevolg van de overexploitatie en de vervuiling zal het in de toekomst steeds moeilijker worden om de drinkwatervoorziening kwalitatief en kwantitatief op peil te houden. Het is dus absoluut noodzakelijk om een gecoördineerd waterbeleid (voor het oppervlakte-, grond- en zeewater) te voeren. De belangrijkste componenten van dat beleid zijn preventie, een beter bodemgebruik, rampenbeheer (overstromingen, droogte), bewustmaking en grensoverschrijdende samenwerking. *De totstandbrenging van het "Natura 2000"-netwerk van beschermde zones levert een nuttige bijdrage aan de duurzame ontwikkeling. Ook in andere kwetsbare gebieden (bergen, natte gebieden, eilanden) is sprake van een grote biologische verscheidenheid die ontwikkelingsperspectieven biedt, waarvoor dan wel een adequate geïntegreerde strategie nodig is. Geïntegreerd kustbeheer moet een antwoord bieden op de vele uitdagingen langs de ongeveer 90.000 km lange kustlijn. … Geen ‘groening’ of ‘greening’

Voorbeeld Toerisme Carbon Credits Environmental Projects Environment PolicyCarlson Hotels Worldwide and its brands work within an environmental policy that addresses a common way forward and best practices for supporting sustainability efforts. This policy applies to all key stakeholders including employees, hotel owner/operators, supplier partners, the communities we live in and serve and, most importantly, our guests. Committed to raising awareness regarding environmental responsibility and educating key stakeholders, Carlson Hotels Worldwide encourages them to consider sustainability in decision-making and provides opportunities to participate in environmental programs. http://www.radisson.com/section/aboutus.responsibility/aboutus.sidemenus/environment Radisson Blu at Dlp

Voorbeeld Toerisme The Practical Guide to "Greening" Your HotelCarlson Hotels Worldwide created a guide to help hotels minimize their environmental impact and transition to "green" friendly properties. The Practical Guide To "Greening" Your Hotel is available to the Family of Carlson Hotel Brands, and offers best practices for everything from recycling and energy use to air quality and green meetings policies. Carlson Hotels Worldwide's environmental programs are focused on reducing, reusing and recycling solid waste; conserving energy, water and indoor air-quality; and health and safety related issues. http://www.radisson.com/section/aboutus.responsibility/aboutus.sidemenus/environment

Overcrowding & Congestionchargingpolicies mountains Ancient art lake Museums Contemporary art beaches Ancient art Heritage + cultural events (Arena) Spa beaches (after: Antonio Paolo Russo, 2009)

Competitie voor ruimte op de weg/ publieke ruimte Voorrang aan (groei van) toerisme-gerelateerde activiteiten en infrastructuur → lokale gemeenschap: soms slechte of beperkte toegankelijkheid tot transport Werkernemers van de toeristische industrie: niet-conventionele werkuren en/of afgelegen werkplek→ problemen met normaal (openbaar) vervoer Logistieke problemen: toerisme = grote range van modi (land, lucht, water); soms exclusief, soms deels, soms occasioneel door toeristen gebruikt → extern kost voor de lokale gemeenschap (Hall,D., 2008:201) Transportproblemen: lang niet opgelost

Toerisme vormt een (inTernationale) waardenketen (valuechain) inspanningen Grootste probleem (Hall, M., 2005)

“Freedom to travel is considered a basichuman right” (Hall, D., 2008: 197) 2010 Bijna totale scheiding tussen de verantwoordelijkheden voor transport en toerismebeleid UNWTONews, issue 1/2010 (http://www.unwto.org/media/mag/en/mag.php?op=2)

Europese toeristen voor de Seychellen: > 97% van hun energie footprint komt van het luchtvervoer 2/3 van luchttransport voor toerisme en vrijetijd 43% van de internationale aankomsten: per vliegtuig Lange afstandsvluchten:  >5%per jaar Pax km:  1995-2050: 450 à 820% Groei van luchtransport sinds 1960 = 2.5 x gemid. econ. groei LCC: opereren aan 40 tot 50% van de eenheidskost van een gemiddelde mainline netwerk carrier  ontwikkeling van grotere efficiëntie en substituten voor fuel <  fuelgebruik door vliegtuigen CO2 emissies door luchtvaart:  60% laatste decennium Verantwoordelijkheid van luchtvaart voor UK’s klimaats-verandering:  2004-2050: 11% naar 33 % Enkele cijfers (Knowles, Shaw & Docherty, 2008)

Prijs van tickets: green seats? http://www.greenseat.nl/CalculateCo2.aspx?calc=flight&lang=NL Toenemende fuel efficiëntie; geluidarme vliegtuigen?  aantal passagiers en dus vlieg/vluchtfrequenties? Low-cost carriers inperken? Lengte van het verblijf ? Congestion charge voor het luchtruim?Airline climate taxes? Andere modi: van transport een doel op zich maken? Oplossingen? Overbenadrukt of juist zelden aan de orde binnen de toeristische sector en bijgevolg “mixed signals [that ] encourage tourists to ignore the environmental consequences of their travel behaviour” (Hall, D., 2008: 206)

D. Vanneste & M. Cox Sociale en Economische Geografie K.U.Leuven