Przeciwdziałanie przemocy wobec kobiet w znowelizowanych przepisach i praktyce orzeczniczej

1. Przeciwdziałanie przemocy wobec kobiet w znowelizowanych przepisach i praktyce orzeczniczej Warmińsko-Mazurska Konferencja „Solidarni przeciw przemocy wobec kobiet – Biała Wstążka” Olsztyn, dnia 2 grudnia 2011 roku

2. 1. Orzecznictwo W 2010 roku w Sądach Rejonowych w Polsce skazano ogółem: 412.930 (410.269 - 2009)osób. Z tego wymierzono: 85.376 -kar grzywny (samoistnych) 20,6% 48.732 -kar ograniczenia wolności11,8 % 278.769 -kar pozbawienia wolności67,5 %

3. Stosunek procentowy rodzajów kar orzekanych w Sądach Rejonowych w Polsce

4. Skazani w sądach I instancji – za wszystkie przestępstwaw latach 1999 - 2010

5. Skazani w sądach I instancji – za przestępstwo z art. 207 § 1 kkw latach 1999 – 2010

6. Orzecznictwo w zakresie art. 207 § 1 kk 1. W 2010 roku w Sądach Rejonowych w Polsce osądzono z art. 207 § 1 kk ogółem: 16.239 (17.413)osób. Z tego: • 13.569 -skazano; • 432 - uniewinniono; • 1.304-warunkowo umorzono postępowanie; • 927 - umorzono postępowanie;

7. Stosunek procentowy rodzajów orzeczeń Sądów Rejonowych w zakresie art. 207 § 1 kk

8. 2. W 2010 roku w Sądach Rejonowych w Polsce skazano z art. 207 § 1 kk ogółem: 13.569 (14.506-2009)osób. Z tego wymierzono: 193 -kary grzywny (samoistnych); 712 - kar ograniczenia wolności; 12.664 -kar pozbawienia wolności; - 1.603 - bezwzględnych; - 11.061- z warunkowym zawieszeniem wykonania.

9. Stosunek procentowy rodzajów kar orzekanych w Sądach Rejonowych w Polsce z art. 207 § 1 kk

10. Stosunek procentowy wymiaru kary pozbawienia wolności orzekanej w Sądach Rejonowych w Polsce w 2010 roku z art. 207 § 1 kk

11. Z 11.061 skazanych z art. 207 § 1 kk na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania pod dozór kuratora oddano 7424 osoby (67%, 62% - 25.000-30.000 sprawców ). Wśród osób pokrzywdzonych przestępstwem z art. 207 § 1 kk było 3.003 małoletnich oraz 11.828 kobiet. Z art. 335 § 1 kpk skazano 3.883, a z art. 387 § 1 kpk – 2.655, co łącznie stanowi 6.538 (48%, 42%, wszystkie przestępstwa – 56,31%!).

12. Orzecznictwo w zakresie art. 197 § 1 kk 1. W 2010 roku w Sądach Rejonowych w Polsce osądzono z art. 197 § 1 kk ogółem: 600 (662 – 2009 rok)osoby. Z tego: 506 -skazano (600); 35 - uniewinniono (52); 0-warunkowo umorzono postępowanie; 12 - umorzono postępowanie (9);

13. Skazani w sądach I instancji – za przestępstwo z art. 197 §1 kkw latach 1999 - 2009

14. 2. W 2010 roku w Sądach Rejonowych w Polsce skazano z art. 197 §1 kk ogółem: 506 (600 – 2009 r.) osób Z tego wymierzono: 1 -kary grzywny (samoistnych); 0 - kar ograniczenia wolności; 505-kar pozbawienia wolności, w tym: 335 - bezwzględnych; 170 - z warunkowym zawieszeniem wykonania.

15. Stosunek procentowy rodzajów kar orzekanych w Sądach Rejonowych w Polsce z art. 197 § 1 kk

16. 2. Zmiany ustawowe – nowe środki izolacji sprawcy od pokrzywdzonego • w postępowaniu cywilnym, niezależnie od postępowania karnego (np. przed wszczęciem postępowania); • w postępowaniu karnym, na etapie postępowania przygotowawczego; • po zakończeniu postępowania karnego – środki karne lub probacyjne, orzekane w orzeczeniu kończącym, na czas określony.

17. a) Środki izolacji sprawcy od pokrzywdzonego w postępowaniu cywilnym • Zobowiązanie do opuszczenia mieszkaniaorzekane na wniosek przez sąd cywilny (niezależnie od postępowania karnego); • uprawnienie do złożenia wniosku przysługuje osobie dotkniętej przemocą, wspólnie zamieszkującej ze sprawcą – członkiem rodziny (wpis – 40 zł), • przesłanką jest czynienie szczególnie uciążliwym wspólnego zamieszkiwania poprzez zachowanie polegające na stosowaniu przemocy, • termin do rozpoznania sprawy – 1 miesiąc, • wykonalność orzeczenia – z chwilą ogłoszenia, • nowe uregulowania prawne (1046 kpc) – skuteczna egzekucja bez konieczności zapewnienia pomieszczenia tymczasowego • zmiana orzeczenia możliwa w razie zmiany okoliczności (zmiana lub uchylenie).

18. od dnia 1 sierpnia 2010 roku do dnia 31 grudnia 2010 roku wpłynęły co najmniej 353wnioski, z czego w co najmniej 138 przypadkach żądanie uwzględniono; żądanie oddalono jedynie w 41 przypadkach. Reszta spraw pozostawała w toku. • brak jest wiarygodnych informacji za I półrocze 2011 roku

19. b) Środki izolacji sprawcy od pokrzywdzonego w postępowaniu karnym - przygotowawczym • Nakaz opuszczenia lokalu mieszkalnego (275a kpk)przez podejrzanego wspólnie zamieszkującego z pokrzywdzonym; • przesłanka – uzasadniona obawa, że oskarżony ponownie popełni przestępstwo z użyciem przemocy, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził; • środek ten stosuje się na okres nie dłuższy niż 3 miesięcy z możliwością przedłużenia przez sąd na dalsze okresy, nie dłuższe niż 3 miesiące (może być ich więcej niż jeden); • oskarżonemu, na jego wniosek można wskazać miejsce pobytu w placówkach zapewniających miejsca noclegowe.

20. Liczba zastosowanych środków zapobiegawczych w postaci nakazu opuszczenia lokalu mieszkalnego w II półroczu 2010 oraz I półroczu 2011

21. c) Środki karne orzekane wobec sprawcy przemocy w rodzinie w postępowaniu sądowym • Zakaz zbliżania się do określonych osób(pokrzywdzonego) –sąd powinien wskazać odległość od osób chronionych; (26 orzeczeń w 2010 roku, brak info. za 2011) • Nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym; (20 orzeczeń w 2010 roku, brak info. za 2011) • przesłanka – skazanie za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy, w tym wobec osoby najbliższej; • środki karne mogą być połączone z obowiązkiem zgłaszania się do Policji lub innego organu w określonych odstępach czasu; • zakaz zbliżania orzeka się w latach od roku do lat 15; • nakaz opuszczenia lokalu orzeka się w latach od roku do lat 10; (oba można także na zawsze przy ponownym skazaniu za to samo);

22. Środki probacyjneorzekane wobec sprawcy przemocy w rodzinie • Zakaz zbliżania się do określonych osób(pokrzywdzonego)(nowy środek probacyjny); • Nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym; • przesłanka – orzeczenie w postaci warunkowego zawieszenia wykonania kary (zwykle kary pozbawienia wolności), ewentualnie warunkowego umorzenia postępowania; • środki probacyjne (orzekane także łącznie) stosuje sąd w wyroku kończącym sprawę karną; • środki probacyjne orzeka się w okresie próby w latach od 2 do 5 lat (sąd wskazuje odległość od osób chronionych oraz sposób kontaktu).

23. Liczba zastosowanych środków probacyjnych w postaci zakazu zbliżania się do pokrzywdzonego w II półroczu 2010 oraz I półroczu 2011

24. Liczba zastosowanych środków probacyjnych w postaci nakazu opuszczenia lokalu mieszkalnego w 2010 oraz I półroczu 2011 roku

25. 3. Pozostałe prawne formy ochrony osób pokrzywdzonych przestępstwem • Wprowadzenie specjalnej, szybkiej procedury dotyczącej osadzenia sprawcy przemocy w wyniku naruszenia warunków probacyjnych: • wniosek kuratora sądowego o zarządzenie wykonania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności albo o odwołanie warunkowego zwolnienia; • zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie skazanego na termin posiedzenia; • nowa podstawa do obligatoryjnego zarządzenia albo odwołania w postaci stwierdzenia ponownego używania przemocy wobec osoby najbliższej zamieszkującej wspólnie ze sprawcą; • postanowienie wydane przez sąd podlega wykonaniu z chwilą jego wydania.

26. Informacja o zdarzeniu 112 997 801 12 00 02 Policja Kurator zawodowy wniosek Nakaz zatrzymania i doprowadzenia Sąd Zakład karny Posiedzenie natychmiastowa wykonalność

27. Porozumienie – MS, KGP, PARPA, dot. telefonu interwencyjno-informacyjnego wobec osób skazanych uprzednio za czyn przemocy w rodzinie Procedury - współpracy służby kuratorskiej oraz funkcjonariuszy Policji w stosunku do skazanych w związku z popełnieniem czynów karalnych polegających na stosowaniu przemocy lub groźby bezprawnej 801 12 00 02 Policja Kurator sądowy

29. Z danych statystycznych za rok 2010 uzyskanych z sądów powszechnych wynika, że kuratorzy zawodowi na podstawie art. 12d ustawy złożyli 372 wnioski, z czego 200 zostało uwzględnionych (53%), 120 nieuwzględnionych, a w 6 przypadkach wydano inne rozstrzygnięcie (I-półrocze 2011 roku – 598 złożonych, 233 uwzględnione). • Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało dla kuratorów sądowych wzory wniosków w tego typu sprawach.

31. Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało także dla kuratorów sądowych wzór informatora dla pokrzywdzonego przestępstwem przemocy w rodzinie. • Wzory w/w wniosków, jak i informatora zostały wysłane do wszystkich sądów i kuratorów sądowych z poleceniem ich stosowania.

33. Porozumienie – MS oraz MPiPS o współpracy na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 1) opracowywanie i wdrażanie projektów służących ochronie i pomocy osobom dotkniętym przemocą w rodzinie (np. karta praw osoby dotkniętej przemocą w rodzinie); 2) wzmocnienie współpracy między służbami realizującymi zadania w obszarze właściwości Stron, w celu szybkiej i właściwej wymiany informacji, służącej skutecznej ochronie i pomocy osobom dotkniętym przemocą w rodzinie (np. kuratorzy sądowi i pracownicy socjalni);

35. Ministerstwo Sprawiedliwości w porozumieniu z MPiPS, KGP i PG przygotowało Bazę danych osób nadzorujących lub koordynujących pracę służb realizujących zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie. • Baza ta została rozesłana do wszystkich urzędów oraz reprezentujących je osób znajdujących się w tejże. Została także umieszczona na stronach internetowych urzędów centralnych.

39. Koniec Dziękuję za uwagę. Michał Lewoc – sędzia Koordynator Zespołu ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Departament Praw Człowieka Ministerstwo Sprawiedliwości Al.. Ujazdowskie 11 00-950 Warszawa telefon: (022) 23-90-675 e-mail: MLewoc@ms.gov.pl