نظام جامع توانمندسازی مردم برای خود مراقبتی

1. نظام جامع توانمندسازی مردم برای خود مراقبتی دکتر شهرام رفیعی فر سرپرست دفتر آموزش و ارتقای سلامت

2. سلامت وسعت توانمندی فرد برای تغییر خود یا محیط سلامت یعنی وسعت توانمندي فرد یا گروهی از افراد براي درك خواسته‌ها وآرمان‌ها، برآورده ساختن نيازها و تغيير شرايط محيط يا كنار آمدن با آن اين تعريف از غناي زيادي برخودار است و ايده‌هاي زير را دربردارد: - رشد و تكامل فردي (درك آرمان‌ها و خواسته‌ها) - تأمين نيازهاي پايه فردي (برآورده ساختن نيازها) - توان سازگاري با تغييرات محيطي(تغيير محيط يا كنار آمدن با آن) - وسيله اي براي نيل به يك هدف و نه يك هدف - منبعي براي زندگي روزانه و نه هدف از زندگي - نه فقط نبود بيماري (يك ديدگاه مثبت) - يك ديدگاه كل نگر (منابع اجتماعي و فردي علاوه بر قابليت‌هاي جسماني)

3. منشور ارتقای سلامت اوتاوا( 1986) ارتقاي سلامت فرایند قادرسازي افراد براي كنترل بيشتر و بهبود سلامتي شان است اولویت های اقدام ارتقای سلامت: - ايجاد سياست عمومي سلامت - خلق محيط‌هاي حمایتی - تقويت اقدام جامعه - توانمندسازی مردم - بازنگري در خدمات بهداشتی

4. خودمراقبتی پديدة جديدی نيست 1- اقبال كنوني به خودمراقبتی، بهدهه 1960 و 1970 برمي‌گردد. 2- دراین دهه،محدوديت‌هاي سيستم سلامت تخصصي آشکارشد و نقش پزشكي مدرندر ارتقايسلامت مردم مورد ترديد قرار گرفت، نشان داده شد كه ميزان مرگ و مير در انگليس مدت‌ها قبل‌ از حضور مراقبت هاي پزشكي مدرن در قرن بيستم كاهش يافتهبود و آثارمنفی مراقبت های پزشكي مدرن نيز مورد ارزيابي قرار گرفتند. 3- بعد ازآن در اروپاي غربي و آمريكاي شمالي،تلاش براي اعمال کنترل بيشتر بر سلامت شخصي وخودمراقبتی،اهميت زيادي یافت. درامريكا علاقة مجددي بهخود مراقبتی پيدا شدكه ريشه در نگرش ارزشی بهخودكارآمدي،فردگرايي، دموكراسي و ضدیت با نخبه سالاری داشت. جنبش زنان بوستون از اولين مثال‌هايتقويت خودمراقبتي و كتاب ما و بدن ما (1971) نيز از اولين ابزارهاي خودمراقبتي بود.

5. نهضت ادامه دارد 1- در دهه1970، رویکرد خودمراقبتی وسعت بيشتري يافت كه ناشي از جنبش های خودياري و رفاه بود. 2- ویک کری وفرایز، برمبناي كار لابراتوآرلينكلنبوستون وبرنامه آموسیست ارتشامريكا كه با استفاده ازالگوريتم هايي پيراپزشكان رابراي تشخيص و درمان بيماري‌هاي حاد به كار مي‌گرفت، كتاب مراقب سلامت خود باشيد را نوشتند و فرگوسن مجله خودمراقبتي را منتشر كرد. 3- متون آن زمان بر اين موضوع تأكيد مي‌كردند كه «مردم به عنوان مصرف كنندگان خدمات بهداشتی بايد اعتماد به نفس شان را افزایش دهند» و«موانع گوناگوني در راه رسيدن به سلامتي از طريق درمان‌هاي پزشكي وجود دارد».

6. علل اقبال عمومی به خودمراقبتی(دین و پادولا-1990) 1- تغيير الگوي بيماري‌ها از حاد به مزمن 2- تغييرديدگاه ها از درمان قطعي به مراقبت 3- افزايش نارضايتي حاصل از توسعه تكنولوژي ها و تخصصی شدن مراقبت‌هاي پزشكي 4- رشد دانش افراد غيرمتخصص 5- تمايل مردم به كنترل شخصي در مسايل بهداشتي و همکاري با متخصصان خودمراقبتی 6-ضرورت كنترل هزينه‌ها

7. خودمراقبتی؛ مهم ترین شکل مراقبت های بهداشتی اولیه • خودمراقبتي مهم ترين شكل مراقبت اوليه بهداشتی در كشورهاي توسعه يافته که ساختار سلامت بهتري دارند و سطح سواد در آن‌ها بالاتر است و نيز دركشورهاي درحال توسعه است كه تعداد بیشتری از مردم فقير هستند و دسترسي كمتري به مراقبت ‌هاي بهداشتي تخصصي وجود دارد. • براي مثال یک فرد ديابتي در طول يك سال، به طور متوسط حدود 3 ساعت با يك متخصص بهداشتي تماس دارد و 8757 ساعت باقيمانده سال را با استفاده از توصيه هايي كه متخصصان در طول آن 3 ساعت ارايه داده انديا با استفاده از مهارتي كه از طريق برنامه‌هاي سازمان يافته آموزش خودمراقبتي کسب نموده، از خود مراقبت مي‌كند.

8. خودمراقبتی، چقدر و کجا؟ • تخمين زده مي‌شود كه 65 تا 85 درصد همه مراقبت‌هاي بهداشتي به وسيله خود شخص وخانواده‌اش، بدون دخالت متخصصان اعمال مي‌شود كه در آن از روش‌هاي سنتي و غيرطبي يا معالجه بیماری با اضداد آن استفاده مي‌شود. • خودمراقبتي دربرگيرنده فعاليت‌هايي مشتمل بر ارتقاي سلامت،پيشگيري از بيماري،درمان بيماري و مصدوميت‌ها و درمان و توان‌بخشي بيماري‌هاي مزمن است. • مطالعه تعداد زيادي ازدفاتر تقويم روزانه سلامتي طراحی شده براي ثبت رفتارهاي خود مراقبتی افراد توسط خود آنها، نشان داد که بخش كوچكي از بيماري ها به وسيله متخصصان مراقبت و درمان مي‌شود و بخش عمده مراقبت ها توسط بیمار و نیز اعضای خانواده اش صورت مي‌گيرد.

9. خودمراقبتی از دارو تا درمان • در برخي از مطالعات، استفاده از داروهاي بدون نسخه پزشک شايع ترين روش خودمراقبتی بوده است.در دهه 1980درانگليس،به دنبال تبدیل بعضي از داروها ازقابل ارايه تنها با نسخه پزشک به فروش آزاد، مصرف داروهاي قابل فروش بدون نسخه افزايش يافت. در سال1994، 33درصد از كل صورت حساب‌ دارویی پرداخت شده توسط شبکه ملي سلامت انگلیس به این داروها اختصاص یافت. اين اتفاق در ساير كشورهاي اروپايي،آمريکا، استراليا و نيوزيلند نيز رخ داد. • مطالعات مقطعي جمعيتي نيز يافته‌هاي مشابهي داشت به طوري كه مشخص شد همیشه تنها بخش كوچكي از افراد دارای علايم جسماني به دنبال مراقبت‌هاي تخصصی می رفتند و بيشترين علايم بيماري به وسيله خودمراقبتي يا مراقبت از خانواده و فاميل يا دوستان درمان شده‌اند.

10. درمان تخصصی، نوک کوه یخ درمان • مطالعه ای در اوايل دهه 60 نشان داد كه در انگليس،درصد زيادي ازبيماري‌هاي شايع ومزمن به وسيله پزشكان درمان نشده‌اند.درواقع،درماني که به وسيله پزشك اعمال مي‌شد، تنها نوک کوه يخي بیماری ها بود. • يافته‌هاي مشابهي از مطالعات بين‌المللي روي استفاده از خدمات بهداشتی در 3 كشور امريكا،انگليس و يوگسلاوي گزارش شده است. • مطالعه جديدي درمكزيك نشان داد كه خودمراقبتي،شایع ترين پاسخ رفتاري به بيماري است، مهم ترین عوامل خودمراقبتي شامل شرايط اجتماعي،اقتصادي و محل سكونت است که به ویژه در ميان جمعيت فقيرتر و مناطق روستايي اهميت بيشتري مي‌يابد. • خودمراقبتي جزء لاينفک تمام سطوح مراقبت بهداشتي اوليه و تخصصي است که اندکي تسهيل در روند اجراي آن مي‌تواند وضعيت بهداشتي، اقتصادي و اجتماعي كل جمعيت را بهبود بخشد.

11. خودمراقبتي: بيدارکردن توانايي بالقوه افراد براي مراقبت • خودمراقبتی عملي است كه در آن شخص از دانش، مهارت و توان خود به عنوان يك منبع استفاده کرده و به طور مستقل از ديگران، از سلامت خود مراقبت مي‌كند. • منظور از استقلال، تصميم گيري براي خويش با اتكاي به خود مي‌باشد که شامل مشورت و کسب کمک تخصصي يا غيرتخصصي از ديگران چهمتخصص و چه غیرمتخصص نيز مي‌باشد.

12. مدل ارتقاي سلامت فرد-محور رامدروهمکاران(1990) • هنگام مواجهه با يك مشكل بهداشتي يا براي حفظ و ارتقاي سلامت،5 منبع اصلي در دسترس اشخاص است: 1- خود شخص 2- ساير افراد عادي 3- اطلاعات موجود در محيط 4- محيط 5- متخصصان

13. خودمراقبتي مراقبت خانوادگی و سازمان‌هاي داوطلب مراقبت سازماني و تخصصي هرم خودمراقبتی محیط

14. بیشترین تمایل عصر صنعت پزشکی ثالثیه هزینه مراقبت تخصصی ثانویه اولیه خودمراقبتی کمترین تمایل عصر اطلاعات برای سلامت بیشترین تمایل فرد خانواد/ دوستان هزینه شبکه های خودیاری متخصص:تسهیلگر متخصص:شریک متخصص:معتبر کمترین تمایل نقشة تغییرات مراقبت از سلامت فرگوسن (1995)

15. تعریف دورتی اورم از خودمراقبتی • خود مراقبتي اقدامات و فعاليت‌هاي آگاهانه،آموخته شده و هدفداري است كه فرد به منظور حفظ حيات و تأمين ، حفظ و ارتقاي سلامت خود و خانواده اش انجام مي دهد. 1- خودمراقبتي قسمتي از زندگي روزانه مردم و شامل مراقبتي است كه به فرزندان، خانواده، دوستان، همسايگان و اجتماعات محلي نیز گسترش مي‌يابد. 2- خودمراقبتي شامل اعمالي است که مردم انجام مي‌دهند تا تندرست بمانند، سلامت ذهني و جسمي خود را حفظ كنند، نيازهاي اجتماعي و رواني خود را برآورده سازند، از بيماري ها يا حوادث پيشگيري كنند، ‌ناخوشي‌ها و وضعيت‌هاي مزمن را بهبود بخشند و نيز از سلامت شان بعد از بيماري حاد و يا ترخيص از بيمارستان حفاظت کنند.

16. حیطه های خودمراقبتی • ارتقاي سلامت • اصلاح شيوه زندگي • پيشگيري از بيماري • پایش سلامت • حفظ سلامت • درمان بيماري • توان بخشي

17. خودمراقبتی مکمل خدمات تخصصی • خودمراقبتي بیشتر روی جنبه هايي كه تحت كنترل فرد هستند، تمركز دارد و جايگزين مراقبت تخصصي و سازماني نيست بلكه مكمل آن و يكي از عوامل تعيين كننده ميزان و چگونگي استفاده از آن است. • طبق نظر هولشتاین، دین و هایکی؛ خودمراقبتي بيشتر به معناي تعامل با سيستم مراقبت بهداشتی است تا استقلال از سيستم مراقبت تخصصي. • خودمراقبتي بستگي به فرهنگ و موقعيت افراد دارد، ظرفيت اقدام وانتخاب آنها را دربرمي‌گيرد و دانش، مهارت‌هاي زندگي، ارزش‌ها، انگيزه، جايگاه كنترل و احساس خودكارآمدي‌ فرد بر آن موثر است. • بزرگ ترین دستاورد تقويت رویکرد خودمراقبتي اين است كه مردم تصميمات درستي درباره استفاده یا عدم استفاده از مراقبت‌هاي بهداشتي گرفته و رفتارهاي خود مراقبتی را به طور مناسب انتخاب و اجرا كنند.

18. مردم و سیستم کارآمد با خودمراقبتی • خودمراقبتی به وضوح بر كارآيي و مهارت‌ های فردی مردم می افزاید و نبايد به عنوان بخشی از مداخلات بهداشتی كه هيچ كس تمايلی به اجرای آن ندارد يا دولت نمي تواند متخصصان كافي براي اجرای آن تربيت كند، مطرح شود. • خودمراقبتی، راهي است كه به وسيله آن افراد تلاش مي‌كنند از بيماري و معلولیت پيشگيري كنند و يكي از مفاهيم اصلي برای تاکید بر رفتار سالم مثبت است. • به اعتقاد پرایولت و مالو: هدف از خودمراقبتي، گسترش سيستم مراقبت بهداشتی كاراتری است كه مبتني بر بهره برداري كامل از تمام اجزا و توانايي‌های فردی و تعاملات بین فردی مردم باشد.

19. درصدخودمراقبتی %0 100% مراقبت مشاركتي خود مراقبتي مراقبت تخصصي مراقبت‌هاي تخصصي سطح دوم و سوم مراقبت‌هاي تخصصيسطح اول و پايه طیف مراقبت

20. خودمراقبتی، مراقبت مشارکتی، مراقبت تخصصی • هر مثال خاص از مراقبت بهداشتی، در طيفي كه دامنه اش از خودمراقبتي100% مثل مسواك زدن منظم روزانه تا مراقبت حرفه اي 100% مثل جراحي اعصاب مي‌باشد، قرار مي گيرد. • بيشتر مراقبت‌ها، مراقبت مشاركتي هستند که مي‌توانند جزء كوچك يا بزرگي از خودمراقبتي را شامل شوند. • درمراقبت مشاركتي افراد يا خانواده‌ها با مراقبان سلامت اعم از پرسنل بهداشتي، پزشكان، پرستاران، كاركنان اجتماعي و داروسازان شريك هستند.

21. حمايت از خود مراقبتي يعني چه؟ • حمايت ازخود مراقبتي يعني فراهم نمودن شرايط و زيرساخت هايي که منجر به توانمند سازي افراد و جامعه براي خودمراقبتي شود. • حمايت از خود مراقبتي به معناي بزرگ نمودن جزء خود مراقبتي طیف مراقبت از سلامت و حمايت از برنامه هايي با رويكرد خودمراقبتي است. • حمایت از خود مراقبتي با ارايه مجموعه ای از خدمات بر ظرفيت، اعتمادبه نفس و كارايي افراد براي خودمراقبتي تأثير می گذارد.

22. فهرست خدمات حمایت از خودمراقبتی • استفاده از شبكه‌هاي افراد همسان داراي تجربه و خاطره زندگي سالم و مراقبت از بیماری های حاد يا مزمن • توسعه سرمايه اجتماعي و ظرفيت جامعه • درگير نمودن مردم در طراحي و استقرار برنامه‌هاي محلي خودمراقبتي • آموزش براي تغيير نگرش و رفتارهاي مجريان و مردم در زمينه خودمراقبتي • آموزش پزشكان و سايرپرسنل بخش سلامت در مورد زمان و چگونگي استفاده از رويكردهاي حمايت ازخودمراقبتي • اتوسعه مشاركت بين متخصصان و مردم • تهيه اطلاعات و ابزار مناسب و قابل دسترسي • اجراي برنامه‌هاي خودمراقبتي براي گروه‌هاي مختلف • توليد ابزارهاي خودتشخيصي،‌ وسايل خودپايشي وتجهيزات خودمراقبتي • آموزش مهارت‌هاي زندگي و افزايش سواد بهداشتي دانش آموزان • آموزش مهارت‌هاي خودمراقبتي • توليد مولتي مدياهاي چند زبانه و اطلاعاتي خودمراقبتي • اجراي بسيج های آموزشی و مهارت آموزي در زمینه شيوه زندگي سالم براي تغيير رفتار،‌ ارتقاي سلامت و پيشگيري از بيماري

23. مزاياي حمايت از خود مراقبتي • بهبود سلامت وكيفيت زندگي • افزايش رضايت بيماران • منطقي شدن استفاده از خدمات (نياز كمتر به مشاوره ارايه دهندگان خدمات در مراكز بهداشتي،كاهش ويزيت بيماران سرپايي و كاهش استفاده از منابع بيمارستاني) • کاهش هزينه‌هاي سلامت

24. آثار درازمدت برنامه خودمراقبتي در بيماران • مديريت بهتر علايم بيماري (مثل كاهش درد، اضطراب، افسردگي و خستگي) • افزايش احساس عافيت و تندرستي • افزايش اميد به زندگي • بهبود كيفيت زندگي ضمن حفظ استقلال فردی

25. تاثیرخودمراقبتي بر سیستم ارايه خدمات بهداشتی • کاهش ويزيت پزشكان عمومي تا 40% • کاهش ويزيت‌هاي سرپايي تا 17% • کاهش ويزيت‌هاي بعدي بيماري‌ها تا50% • کاهش بستری شدن در بيمارستان تا 50% • کاهش طول دوره اقامت بيمار در بيمارستان تا 50% • کاهش یا تعدیل مصرف داروها • کاهش روزهاي غيبت از كار تا50% طبق شواهد به دست آمده از انگلستان

26. مزایای از توانمندسازی افراد و جوامع • ترویج شیوه زندگی سالم و ارتقای سلامت: توانمندسازي افرادغيرمتخصص، روشی مشاركتي براي انتشار اطلاعات خودمراقبتي است كه منجر به ترویج رفتارهاي سالم و ارتقاي سلامت می شود. بخش عظيمي از جمعیت كشورهاي در حال توسعه هنوز به اطلاعات پايه ارتقايسلامت دسترسي ندارند. اطلاعات خودمراقبتی بايد از سنين پايين در دسترس كليه افراد جامعه قرار بگيرد. • تسهيل برنامه‌ريزي،مديريت وتحقيقات سلامت:استفاده هم زمان از دفترچه های خودمراقبتي و پروندة بهداشتي در برنامه‌های خودمراقبتی، درتركيب با ساير منابع سنتي مي‌تواند سيستم اطلاعات بهداشتيرا بهبود بخشیده و برنامه‌ريزي بهداشتي و مديريت آن را تسهيل كند. به اين ترتيب، در دراز مدت امکان اجرای مطالعات اپيدميولوژيك حاصل از شواهد پروند‌ه‌هاي سلامت،مطالعات كنترل موردي و کوهورت گذشته نگر تسهيل خواهد شد.

27. تجارب بین المللی حمايت از خودمراقبتي1 • از سال1970برنامه های خودمراقبتي در امريكاي شمالي و اروپاي غربي توسعه یافت، انفجاري از ارايه مطالب سلامت مرتبط با خودمراقبتي رخ داد و هم زمان با رشد فناوري اطلاعات، انقلابي در دسترسي مصرف‌كنندگان به اطلاعات سلامت ايجاد شد. • در امريكا، نسل جديدی از برنامه‌هاي نرم‌افزاري براي كنترل و مراقبت از بسياري از بيماري‌هاي مزمن مانند ایدز،سوءمصرف مواد،ديابت،افسردگي طراحی شد و گروه‌هاي خودياري الکترونيکي تاسیس گردید. • درامریکا به طور روزافزونی دسترسي افراد غيرمتخصص به فناوری مراقبت‌هاي پزشكي و داروها افزايش يافته است. • درامريكا ارزش تخمينی صنعت لوازم پزشكي خودمراقبتی10ميليارد دلاردر سال است.

28. تجارب بین المللی حمايت از خودمراقبتي2 • در آلمان تعداد گروه‌های خودیار در سال 1995 به 60000 رسيده است. • در امریکا گروه‌هاي خوديار(گروه‌هاي داوطلبی كه به وسيله مبتلايان به يك بيماريخاص براي كمك متقابل به يكديگر تشكيل مي‌شوند)رشد فزاينده‌اي داشته است. بعد از الكلي‌هاي گمنام،اين گروه‌ها براي بيماري‌هاي روانی، ديابت، فشار خون، انواع سرطان‌ها و دمانس نيز تشكيل شد. • اولين خانه تبادل اطلاعات خودمراقبتي درسال 1964در امريكا تأسيس شد. این خانه ها، اماكني هستند كه براي حمايت از تشکيل و استمرار گروه‌هاي خوديار و به منظور تسهیل روابط مردم و متخصصان در اين گروه‌ها تاسیس شده اند و اطلاعات،آموزش و سرويس‌هاي مشاوره اي را تأمين مي‌نمايند. • سمپوزيوم بین المللی خودمراقبتي دربخش اروپايي سازمان جهاني بهداشت در كپنهاگ درسال 1975برای اولین بار برگزار و درآن مشارکت افراد غيرمتخصص در مراقبت از سلامت از نظر نقش،عملكرد و حيطه‌هاي تحقيق بررسي شد. • درسال 1983،گزارشي از دفتر اروپايي سازمان جهاني بهداشت منتشر شد که به بررسي جنبه‌هاي مختلفي از خودمراقبتي در كشورهاي مختلف مي‌پرداخت.

29. تجارب بین المللی حمايت از خودمراقبتي3 • دركانادا، خودمراقبتی به عنوان يكي از 3 مكانيسم اصلي ارتقاي سلامت براي همه مطرح است.سند سلامت براي همه،راهي براي ارتقاي سلامت کانادابا الهام از سازمان جهاني بهداشت،ارتقاي سلامت را به صورت فرآيندقادرسازي مردم براي افزايش كنترل آنها بر سلامتي و بهبود آن تعريف مي‌نمايد. • در کانادا، 3 چالش اصلي در بخش سلامت شناخته شده است: كاهش شكاف عدالت،بهبود برنامه هاي پيشگيرانه و توانمندسازی مردم براي سازگاري بابيماري‌ هاي مزمن و ساير مشكلات سلامتي. • درکانادا، علاوه برخودمراقبتی،كمك متقابل و خلق محيط‌هاي سالم 3 راهبرد اصلی براي مواجهه با اين 3 چالش‌ است.

30. حمايت از خودمراقبتي دركجا مي‌تواند مفيد باشد؟ خودمراقبتي جزيي غیرقابل تفکیک از تمام حيطه‌هاي مراقبت مي‌باشد 1- خودمراقبتي برای ارتقاي سلامت و پيشگيري از بيماري 2- خودمراقبتي در بیمارهاي مزمن 3- خودمراقبتي در بيماري هاي كوچك 4- خودمراقبتي در مراجعات به پزشكان عمومي 5- خودمراقبتي در هنگام ترخيص از بيمارستان 6- خودمراقبتی در داروخانه ها 7- خودمراقبتي در بيماري هاي حاد در منزل 8- حمايت از خود مراقبتي در قالب حمايت اجتماعي

31. خود مراقبتيبيماري‌هاي كوچک خودمراقبتي مراقبت تخصصي خودمراقبتي براي حفظ سلامت،بهبود شيوه زندگي و پيشگيري از بيماري - خود تشخيصي - ارتباط مؤثر - شهروندي فعال - سواد بهداشتي - پيشگيري از بيماري - حفظ سلامت - حل مساله • خودمراقبتي وضعیت های مزمن • خودپايشي • خوددرماني • مصرف دارو مراقبت تخصصي وضعيت‌هاي مزمن آموزش بيمار / آموزش سلامت در محيط كار/آموزش مهارت های خودمراقبتي/اطلاعات سلامت/ خدمات اجتماعي/ترویج خودمراقبتي و خودتشخيصي/ابزارهاي خودپايشي/گروه‌هاي خوديار و حمايتي/توسعه خانه‌های حامی سلامت مراقبت تخصصي بیماري‌هاي حاد نمودار خودمراقبتي و حمايت از آن خودمراقبتي بیماری های حاد حمايت از خود مراقبتی

32. حمایت از خودمراقبتي در بیمارهاي مزمن1 • امروزه شيوع بيماري هاي غيرواگير در جهان به طور فزاينده اي رو به افزايش است. • بنا برگزارش سازمان جهاني بهداشت در سال 2002، بيماري هاي غيرواگير عامل 60درصد از كل مرگ ها و 47 درصد از بار بيماري ها بوده كه تا سال 2020 به ترتيب به 73 و 60درصد خواهد رسيد. • 80 درصد مرگ از اين بيماري ها نيز غالباّ در كشورهاي بادرآمد كم و پايين اتفاق مي افتد.

33. حمایت از خودمراقبتي در بیمارهاي مزمن2 • با حمايت مناسب از خودمراقبتی، مبتلایان به بیماری های مزمن مي‌توانند توانمند شوند و ياد بگيرند كه شرکای فعالي در بهبود علايم موجود، جلوگیری از عود، كندي تخريب و پيشگيري از توسعه سایر مشكلات و عوارض شوند. اين امر به آنها كمك می كند كه در عين سازش با شرایط خودشان، از كيفيت زندگي بهتري برخوردار شوند. • اكثر مبتلایان به بیماری های مزمن، در قاعده تحتاني مثلث مراقبت قرار مي‌گيرند بنابراین حتي درصد اندكي افزايش توان خودمراقبتي یک بیماری مزمن، مي‌تواند اثر بزرگي بر كاهش تقاضاي خدمات تخصصي سلامت داشته باشد. • آموزش مبتلایان در مورد داروها، نوعي حمايت از خودمراقبتي براي مبتلایان به بیماری های مزمن است كه می تواند شامل اطلاعاتي براي بهبود درك آنها از مزايا و عملكرد داروها، عوارض جانبي داروها و یا نحوه مراقبت از اين عوارض مي‌باشد.

34. مبتلایان به بيماري های پيچيده و متعدد درصد بالاي مراقبت‌هاي تخصصي مراقبت‌هاي مشاركتي بیماران پرخطر 80-70 % مبتلايان بهبیماری هاي مزمن درصد بالاي خودمراقبتي مثلث نياز مبتلایان به بيماري‌هاي مزمن به خودمراقبتي و مراقبت تخصصي مراقبت تخصصي خودمراقبتي

35. حمایت ازخودمراقبتي در مراکزسرپایی • خودمراقبتي در بيماري هاي كوچك: بيماري‌ها و مصدوميت‌هاي كوچك، حجم بالايي از مراجعات به سرويس‌هاي بهداشتی را دربرمي گيرد. 15% از اين مراقبت‌ها توسط خود افراد قابل انجام است. دراین حالت ارايه اطلاعات مكتوب باكيفيت خوب طي ويزيت ها، از ويزيت مجدد سرپايي يا بستري شدن فرد در بيمارستان پيشگيري مي‌كند. • خودمراقبتي در مراجعات پزشكان عمومی: براساس آمار حاصل از شبكه سلامت انگلستان، نزديك به دوسوم مشاوره‌هاي پزشكان عمومي كه منجر به تجويز دارو مي‌شود، مي‌تواند با داروهاي بدون نیاز به تجویز پزشک ارايه شده توسط داروسازها يا حتي بدون دارو، درمان شود. توصيه‌هاي خودمراقبتي پزشکان عمومی، مردم را توانمند مي‌كند كه به طور مناسبي خود را درمان كنند و ازدريافت غيرضروري دارو اجتناب كنند. • خودمراقبتي در داروخانه‌ها: نقش داروسازها به عنوان منبع توصيه‌هاي خود مراقبتي در حال رشد است. برنامه‌هاي مؤثر زيادي در زمينه بيماري‌هاي كوچك و شايع با رهبري داروسازها قابل اجراست.

36. حمایت از خودمراقبتی از بیمارستان تا جامعه • خودمراقبتي هنگام ترخيص از بيمارستان: خودمراقبتي جزیی قطعي از مراقبت های بعد از ترخيص بيماران از بيمارستان است. اطلاعات خودمراقبتي، قسمتي از برنامه مراقبتي است كه باید هنگام ترك بيمارستان به بيماران داده ‌شود تا خروج از بیمارستان، خوشایند شود و از بستري شدن مجدد بيمار جلوگيري مي‌شود. مراقبان بهداشتی مي‌توانند از هر فرصتی برای ارایه خدمات آموزشی در زمینه خودمراقبتي براي پيشگيري از عود علایم بیماری و بازتوانی بعد از دوره بستری شدن در بيمارستان استفاده کنند. • خودمراقبتي بيماري هاي حاد در منزل: حمايت از خودمراقبتي بیماری های حاد در منزل مي‌تواند از عواقب این بيماري‌ها مثل مصدوميت ناشي از سقوط بیمار پيشگيري كند. مثال ديگر، احتمال پيشگيري از سكته مغزي با انجام خودمراقبتي مناسب از طریق پايش دقيق علايم بعد از تجربه یک حمله ايسكميك مغزی گذرا است. • حمايت از خودمراقبتي در قالب حمايت اجتماعي: بيماري هاي كوچك براي مردمي كه به دنبال خدمات پزشكان عمومي و پرستاران هستند، اغلب با مسايل عاطفي و اجتماعي نيز همراه است.خانه‌هاي مراقبت و ويزيت كنندگان خانگي، مددکاران اجتماعي وگروه های خودیاری مي‌توانند نقش مؤثری در ارايه توصيه‌هاي خودمراقبتي داشته باشند.

37. اجتماعي برسند. داروخانه -توصيه‌هاي خود مراقبتي براي بيماري‌هاي كوچك-نشريه‌هاي اطلاعاتي خط تلفن خودمراقبتي -توصيه‌هاي خود مراقبتي براي بيماري‌هاي كوچك- توصيه‌هاي شيوه زندگي مراكز مراجعه بيماران سر پايي - مشاوره تلفني و پيگيري در گروه‌های خودیار مراكز جراحي سرپايي مراقبت و حمايت غير تخصصي بعد از ترخیص/اصلاح شيوه زندگي مطب پزشكي عمومي - ارجاع به مراکزحمایت خودمراقبتي - تشويق وآموزش بیماران وقايع سلامتي مراکزبستري اختیاری‌ برنامه‌هاي مراقبت و حمايت غيرتخصصي هنگام ترخيص/توصيه‌هاي شيوه زندگي درمانگاه ها -در بيماران دچار بيماري‌ها و مصدوميت‌هاي كوچك توصيه به خودمراقبتي- ارتقاي خود مراقبتي مراکز اورژانس طرح هاي مراقبتي وحمايت غيرتخصصي هنگام ترخيص آسايشگاه ها آموزش مهارت‌هاي خودمراقبتي براي گروه‌ مقيم مراقبت در منزل ---آموزش مهارت‌هاي خود مراقبتي براي مردم دچار وضعيت مزمن خانه شيوه زندگي سالم،ورزش،تغذيه/ تعويض حباب‌هاي روشنايي/پيشگيري از سقوط/استفاده از اينترنت/ استفاده از روش های خودمراقبتی/ خودتشخيصي/ خودپايشي/روش های تطابق/ مكان هاي مراقبتي ويژه/گروه هاي حمايتي غيرتخصصي مراقبت‌هاي پرستاري -آموزش مهارت‌هاي خود مراقبتي براي افراد دچار وضعيت‌هاي مزمن مثال حمايت از خود مراقبتي

38. شواهداثربخشي خودمراقبتی دربيماري‌هايمزمن1 1- بيشترين مراقبت مورد نياز مبتلایان به بيماري‌هاي مزمن،خودمراقبتي است و این برنامه‌هاتأثيرخود را بررفتارهاي بهداشتی، وضعيت سلامت و بهره مندي از مراقبت‌هاي بهداشتي نشان داده است. 2-در یک برنامه خودمراقبتی 6 هفته اي براي آرتريت، هم زمان با افزايش فعاليت جسماني شركت كنندگان،دردشان كاهش يافت و مبتلایان چهار سالبعد نیز دردكمتري گزارش كردندوكاهشی 43 درصديدرمراجعات سرپاييآنها اتفاق افتاد.مبتلایانبه بيماري هاي قلبي ريوي و سكتة مغزي نیز كاهش خستگي و علایم بیماری را گزارش کردند. 3- مزاياي مداخلات ارتقاي سلامت از طریق آموزش های خودمراقبتی درديابت، آسم و ساير بيماري‌هاي مزمن به طور معني داري به اثبات رسيده است.مداخلات انجام گرفته براي خودمراقبتی آرتريت در سالمندان و برنامه جامع مديريت شيوه زندگي زنان سالمند مبتلا به بيماري قلبي،با نتایج مثبتی رو به رو بوده است.

39. شواهد اثربخشي خودمراقبتی دربيماري‌هاي مزمن2 • گیبسون وهمكاران بعد از بازبيني بيست مطالعه، به اين نتيجه رسيدند كه خودمراقبتي در مبتلایان به آسم، از بستري شدن آنها در بيمارستان، مراجعه به بخش اورژانس، مراجعه اورژانسی به پزشكان و روزهاي غيبت از مدرسه يا محل كار را می کاهد. • سادور و همكاران دريافتند كه شركت كنندگان در یک برنامه خودمراقبتی ديابتی، استفاده كمتري از خدمات بيمارستانی (به صورت سرپايي يا بستري) داشتند. • رزیستر و همكاران مطرح كردند كه بنا بر تأيید پزشكان، به ازاي هر يك دلاري كه برای برنامه خودمراقبتی آسم جوانان كم درآمد هزینه می شود،3 تا 4 دلار در درمان آنها صرفه جويي مي‌شود. • لوریج وهمكاران صرفه جويي درهزينه‌هاي بيمارستاني به دنبال اجراي برنامه خودمراقبتی بيماري مزمن را نزديك به 750 دلار به ازاي هر شركت كننده تخمين زدند كه بيش از 10 برابر هزينه اجراي برنامه مذكور به ازاي هر نفر مي‌باشد.

40. شواهد اثربخشي خودمراقبتی دربيماري‌هاي مزمن3 • ثابت شده است كه خودمراقبتي در بهبود شرايط بيماران مزمن دچاراستئوآرتريت زانو، درد مزمن، سردرد و درد كمر مؤثر است. • مرور كلي تعداد زيادي مطالعات، مقرون به صرفه بودن خودمراقبتی براي کنترل اضطراب و افسردگي، سایر اختلالات روانی و نيز بيماري‌هاي مزمن را نشان مي‌دهد. • متاآناليز مطالعات نشان داده است كه مداخلات خودمراقبتي دربهبود عملکرد سرويس‌هاي بهداشتي و كاهش استفاده از آنها در بيماران بالغ آسمي مؤثر بوده‌اند. • تأمين اطلاعات مناسب درمورد خودمراقبتي براي بيماران، باعث كاهش استفاده از سرويس‌هاي بهداشتي درحد 7 تا 17 درصد شده است. • اثربخشي گروه‌هاي خودياري نيز نشان داده شده است. در مقايسه با گروه‌ كنترل، بهبود بيشتري در وضعيت سلامت اعضای این گروه ها ايجاد مي‌شود.

41. نتایج مطالعه پراید در برنامه خودمراقبتی سالمندان دچار بيماري قلبي • كاهش علايم بيماري و استفاده ازخدمات بهداشتي در يك دوره پيگيري 1 ساله گزارش شد. • در زنان روزهاي بستري در منزل براي كليه تشخيص های قلبي و غيرقلبي 46%، هزینه های بستري 49%، روزهاي بستري در بيمارستان 41% و هزینه های بستری به دلیل بیماری های قلبی44% كمتر از زنان گروه كنترل بود. • صرفه جويي در هزينه‌هاي بستري افراد شركت كننده نیز 3200 دلار به ازاي هر شركت كننده بود که رقم ميانگين تخمينی براي كاهش واقعي هزينه ها 1800دلار به ازاي هر شركت كننده بود. • با درنظرگرفتن تمامي هزينه ها،نسبت هزينه صرف شده به نتيجه برنامه 1به 5بود. یافته‌هايحاضربايافته‌هاي منتج از مداخلات آموزش خودمراقبتی در آرتريت و‌آسم نیز سازگار است. • برنامه پراید مي‌تواند نتايج مثبت و مهم مالي براي سازمان‌هاي بيمه گر يا ارايه دهنده خدمات داشته باشد و ميزان بهبودي ناشي از اين برنامه، اين نظر را تقويت مي‌كند كه حمايت مالي از چنين كوشش هايي لازم است.

42. شواهد اثربخشي خودمراقبتي در مشکلات شایع پزشکی در برنامه هیلث وایز(96تا99 –امریکا) • دفترچه خودمراقبتي بين تمام خانوارهاي ناحيه توزيع و خطوط راهنماي تلفني و وبسايت خودمراقبتي راه اندازی شد. • دفترچه شامل اطلاعات خودمراقبتيدر مورد 180 مشكل پزشكي شايع وزمان مناسب براي مراجعه به متخصصان بود. • کارگاه هايي در مدارس، محل‌هاي کار و کليساها براي آگاه ساختن مردم يا مشتريان در مورد مفاهيم خودمراقبتي برگزار شد. • كارگاه هايي براي پزشكان،پرستاران و ساير ارایه دهندگان خدمات براي ارايه اطلاعات لازم براي كار با مشتريان آگاه تشكيل شد. • مطالعه اثربخشي پروژه حاكي از افزايش استفاده از منابع خودمراقبتي و در نتیجه، كاهش استفاده از خدمات بهداشتي بود.

43. شواهد اثربخشي خودمراقبتي در مشکلات شایع پزشکی • درپروژه خودمراقبتی ابتکارات بهداشتیشرکا(كاروليناي جنوبي و جورجياي آمريكا) به154000خانواده،دفترچه هیلث وایز داده شد.ارزشيابي پروژه نشان دادكه استفاده از این دفترچه منجر به كاهش ويزيت‌هاي بيمارستانی با صرفه‌جويي هزينه‌اي معادل 5/34 ميليون دلار در مدت 30 ماه اجراي اين پروژه شد.به ازاي هر دلارسرمايه‌گذاري شده دراین پروژه، 10دلار در هزينه‌هاي خدمات بهداشتي صرفه‌جويي گرديد. • در يك شركت،با استفاده ازدفترچه راهنماي خودمراقبتي، یک برنامه خود مراقبتی اجرا گرديد. آناليز داده‌ها در آغاز و يك سال بعد، حاكي از آن بود كه 65/39دلاربه ازاي هر كارمند صرفه‌جويي شد ( 24% كاهش در كلهزينه‌ها). تأمين اطلاعات خودمراقبتي براي شاغلان در محل‌هاي كار،راه مؤثري براي كاهش هزينه‌هاي بهداشتی كار است.

44. شواهد اثربخشي خودمراقبتي در پيشگيري و بهبود شيوه زندگی • دركانادا برنامه‌هاي ارتقاي سلامت در دهة 1970 آغاز گرديدو بين سال‌هاي دهه 70 و 90ميلادي، افزايش اميد به زندگي در بدو تولد و كاهش مرگ و مير نوزادان اتفاق افتاد. • 10ميليون کانادايي، بهبود زندگی خویش درجنبه‌هايي مانند مصرف الكل، عادات تغذيه اي و فعاليت جسماني را گزارش نمودند که 67% آنان اين تغييرات را به افزايش آگاهي شان از خطرات تهديد‌كننده سلامت نسبت دادند. • اعتبار رفتارهاي اظهار شده توسط خود شخص، بعدها به وسيله كاهش چشمگيري که در مرگ و مير ناشي از بيماري‌هاي قلبي عروقي درکانادا رخ داد،تأييد شد. • برنامه‌هاي خودمراقبتي دركاهش بار بيماري، مرگ و مير و بهبود كيفيت زندگي مؤثراند.