VEKTORLAR IN TOPLANMASI VƏ ÇIXILMASI...

VEKTORLARIN TOPLANMASI VƏ ÇIXILMASI... HƏNDƏSƏ-8

Fəzada cisimlərin hərəkəti bizə nəyixatırladır ?

Bəzi fiziki kəmiyyətlər , yerdəyişmə , sürət ,təcil, qüvvə, impulus və . s təkcə ədədi qiymətləri ilə deyil , həmdə istiqamətləri ilə xarakterizə olnurlar .Belə kəmiyyətlərə vektorial kəmiyyətlər deyilir • Başlanğıc və son nöqtələri Göstərilmiş parçaya vektor deyilir.

Eyni istiqamətli və əks istiqamətli vektorlar hansı vektorlardır‽

1- ci şəkildə BD vəA C vektorları eyni istiqamətlidir , 2-ci şəkildə isə AB ilə CD vektorları eyni istiqamətli vektorlardı.AB ilə EF , CD ilə EF vektorları isə əks istiqamətli vektorlardı və belə yazılır.BD AC, AB CD, AB EF, CD EF

Sıfır vektordan f'ərqli iki vektor eyni istiqamətli , yaxud əks istiqamətli vektor olarsa , onlara kollinear vektor deyilir.

Fərz edək ki , a və b vektorları verilir.AB=a, BC=b vektorlarını ayıraq . AC vektoru a ilə b vektorlarının cəmi adlanır və a+b kimi işarə edilir.Vektorların toplanmasının bu qaydası üçbucaq qaydası adlanır.

A nöqtəsindən AB=a, B nöqtəsindən BC=b , C nöqtəsindən CD=c vektorlarını ayıraq üçbucaq qaydasına görə (a+b)+c=(AB+BC)+CD=AC+CD=ADBu qayda vektorların toplanmasının paraleloqram qaydası adlanır.

İxtiyari a və b vektorları üçün a – b = a +(-b) bərabərliyi doğrudur.Üçbucaq qaydasında vektorların fərqi çıxılanın son nöqtəsindən azalanın son nöqtəsinə doğru yönəlir. a a-b b

. QRUPLARLA İŞ...

İsbat edin ki, kollinear olmayan a və b vektorları üçün : |a+b|<|a|+|b | I- QRUP a b

. I-QRUPUN CAVABI • İsbat edək ki, a+b < |a|+|b| • Vektorların toplanmasının • Üçbucaq qaydasına görə • OB=OA+AB=a+b • OA, OB və AB parçaları • üçbucağın tərəfləri olduğin- • dan, üçbucaq bərabərsizliyinə • görə • |OB|<|OA|+|AB| • |a+b|<|a|+|b| olar...

M,N və P müstəvinin ixtiyari nöqtəsiolduqda MN-MP fərqini tapın. II-QRUP n m p

. II-QRUPUN CAVABI • M, Nvə P müstəvinin ixtiyari nöqtəsi olduqda: • MN – MP – ni tapaq. • MN –MP =PN • olar. m n p

MNPQ paraleloqramı verilib : MN+PQ vektorunu tapın. III- QRUP P N M Q

. III-QRUPUN CAVABI • Fərz edək ki, məsələdə verilmiş paraleloqram əkildə təsvir edilmişdir. • PQ=MN olduğundan • MN+PQ=MN+NM= • =MM=0 • Olduğunu alırıq.

Fərz edək ki, A,B və C müstəvinin ixtiyari üç nöqtəsidir.İsbat edin ki, AB+CA+BC=0 IV-QRUP

IV-QRUPUN CAVABI • İsbat edək ki, • AB+CA+BC=0 • Burada CA+AB=CB • olar. CB və BC vektorları • Əks vektorlar olduğundan • CB + BC=0 olacaq. B A C

. TEST... • 1 . ABC üçbucağında AB=9sm, BC=12sm və < B=90° • Olarsa |BA - BC|- ni tapın. • A) 10sm B) 15sm C) 8sm D) 6sm • 2.Üfüqi tirdə iki bərabər uzunluqlu sapdan çəkisi 15 N olan yük asılmıdır. Sapların gərilmə qüvvəsini tapın • A)15√3 N B)10√3 N C)3√3 N D)5 √3N • 3.Cisimə bir – biri ilə 120°-li bucaq əmələ • gətirən iki bərabər Fʹ= F˝ =3N qüvvələri təsir • edir. Əvəzləyici qüvvənin modulunu tapın . • A)3√2 N B)1,5N C)3N D)6N • 4.ABCD dördbucaqlısı rombdur. Hansı bərabərlik doğrudur‽ A)AB = -CD C)AC=BD • B)AB = BC D)BC=DA Fʹ F˝

Qalaktikalarda mövcud olan ulduzların və digər cisimlərin sistemdən uzaqlaşmaması təəcüb doğuran faktlardan biridir . Buna bir çox səbəbləri • Misal göstərmək olar ki, bu səbəblərdən biridə quvvə xətləridir...

RESURSLAR... • WWW.ARIZONA.COM • WWW.GOOGLE.AZ • WWW.MASH.COM

VEKTORLAR IN TOPLANMASI VƏ ÇIXILMASI...