Obsesif Kompulsif Bozukluk

1. Obsesif Kompulsif Bozukluk Doç. Dr. Vesile ŞENTÜRK Ankara Ü.T.F. Psikiyatri A.D. 12 Şubat 2010

2. Tanım • Etyoloji • Epidemiyoloji /patofizyoloji • Gidiş ve sonlanım • Ayırıcı tanı • Tedavi

3. Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) • Saplantı zorlantı bozukluğu • Takıntı

4. Obsesyon inatçı, yineleyici düşünce / imge /dürtü istem dışı bilinçli çaba ile kovulamaz irade dışıdır ego dystonic; kişinin mantığına görüşlerine ahlak anlayışına inançlarına aykırıdırkabul edilemez bireyi tedirgin eder

5. Kompulsiyon • Obsesyonları-saplantılı düşünceleri kovmak için • İrade dışı • Yinelenen Hareketler Saplantının oluşturduğu rahatsızlığı giderir Denetlenemez ve kendisi rahatsız eder Bazen davranış bazen de zihinsel eylem

6. Obsesyonlar anksiyete oluşturur • Kompulsiyonlar oluşan anksiyeteyi yatıştırmak önlemek amacıyla obsesyona yanıt olarak yapılan katı bir biçimde uygulanan kurallar/yineleyici hareketler • Ancak kompulsiyonlar da sıkıntıya neden olur

7. Ortalama 1 saatten daha uzun zaman alır Günlük işlerini, mesleki işlevselliğini, olağan toplumsal etkinliklerini ya da ilişkilerini önemli ölçüde bozar • Genellikle süreğen / bazen epizodik • İçgörünün az olması

8. Yaşam boyu %2-3 • Birçok toplumda oranlar benzer • Kadın /erkek eşit • Ortalama 18-25 yaşında başlar • Gebelik ve doğum sonrası OKB riski artar

9. Tanınmıyor tedavi edilmiyor • Ortalama 7-17 yıl sonra tanı konuyor • Duygudurum, madde kötüye kullanımı ve dürtü kontrol bozukluğu eş hastalığı yüksek • DSÖ, OKB’yi tıbbi hastalıklar içinde en çok yeti yitimine neden olan hastalıklardan biri olarak tanımlıyor

10. obsesyonlar • Bulaşma/hastalık %50 • Kuşku (doubt) obsesyonları %42 • Somatik %33 • Simetri, düzen, sayılarla ilgili %32 • Agresyon %31 • Cinsel dürtü %24 • Din • Toplama • Çoklu obsesyonlar %72 Rasmussen and Eisen 1990, 560 hastada

11. kompulsiyonlar • Kontrol %61 • Yıkama %50 • Sayma %36 • Sorma %34 • Simetri %28 • Toplama %18 • Çoklu kompulsiyonlar %58

12. Gidiş • 250 hastanın izlendiği çalışma • %85 kronik gidiş • %10 ilerleyici • %2 remisyonla episodik • İyi gidiş:Hafif veya tipik belirtiler • İyi premorbid uyum • Kötü gidiş: erken başlangıç, ciddi kişilik bozukluğu

13. Ayırıcı tanı • Şizofreni • Özgül fobiler • Anoreksiya nervoza • Hipokondriazis • Travma sonrası stres bozukluğu • Tourette’s sendromu • Trikotillomani • Genellikle depresyon tabloya eklenince tedavi arayışı olur

14. olgu • 24 yaşında A.T, çocuklukta başlayan eşyalara belli sayıda dokunma ve duaları tekrar okuma • İşe başladığında kapı, çeşme, araba, elektrik kontrol etme, kontaminasyon düşüncesi ile aşırı yıkanma • Zaman kaybettiren ritueller nedeni ile işe geç kalma, iş yükünün çok gelmesi, işleri doğru yapıp yapmadığını kontrol etme, istifa eder

15. DSM-IV / ICD-10Tanı ölçütleri • Obsesyonların veya kompulsiyonların varlığı Obsesyon yineleyici sürekli düşünce, dürtü, imge Gerçek yaşam olaylarına duyulan endişeden farklıdır Kişi bu düşüncelerine önem vermemeye ya da eylemle etkisizleştirmeye çalışır Kişi obsesyonları kendi zihninin ürünü olarak görür

16. Kişinin obsesyona bir yanıt olarak ya da belli kurallara göre yapmak zorunda hissettiği yineleyici davranışlar (el yıkama) veya zihinsel eylemler (dua etme) • Sıkıntıyı azaltmaya yöneliktir ancak gerçekçi değildir ya da aşırıdır

17. Kişi obsesyon ve kompulsiyonların aşırı ya da anlamsız olduğunu kabul eder • Belirgin sıkıntıya yol açar, günde 1 saatten daha uzun zaman alır, işlevselliği bozar • Başka bir eksen I bozukluğu varsa OK belirtileri bununla sınırlı değildir • Maddeye bağlı değildir • İçgörüsü az olan

18. ICD 10 • En az iki hafta • O/K kendi düşünceleridir • Yineleyici rahatsız edicidir • Kişi O/K na direnmeye çalışır, en az birine dayanılamaz • O/K eylemi gerçekleştirmek kendi başına haz verici değildir

19. DSM V • Anksiyete bozukluğu mu? • Farklı belirti boyutları / farklı psikobiyoloji • Bulaş/temizlik • Tam olma/simetri • Sıralama • Yasak düşünceler/ilişkili kompulsiyonlar • İstifleme; ayrı tanı grubu?

20. Tanı araçları • Yale Brown • Maudsley

21. Etyoloji • Genetik • Psikodinamik • Davranışsal • Nörobiyolojik

22. Genetik • Silik nörolojik bulgular • Orbitofrontal-striatal devre • Nörotansmitterler/klomipramin; serotonin • Alışkanlık striatumla ilişkilendirilmekte • Caudat nukleusta glikoz metabolizması artışı • Prefrontal hiperaktivite

23. Öğrenme teorisi • Düşünce baskılaması • İnhibisyon ve kolaylaştırma • Odaklanmış bilgi işleme • Örtük ve açık değerlendirme

24. Anal döneme fiksasyon • Kızgınlık, kirlilik, büyüsel düşünce, ambivalan • İzolasyon, reaksiyon formasyon, yer değiştirme, yapma bozma

25. Obsesik Kompulsif Spektrum Bozukluları • Heterojen bir grup • Motor • Tikler • Tourette • Trikotillomani • PANDAS • Bilişsel/ Beden algı bozukluğu • İstifleme

26. Diğer alt gruplar • Tikler ile birlikte OKB • Erken başlangıçlı OKB • Düşük içgörülü OKB • Streptekok enfeksiyonu kanıtı ile OKB

27. Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu • OKB ile OKKB farklı • Mükemmeliyetçi • Düzenli • İnatçı • İçsel katı kurallar • İşleri başkasına bırakamama • Obsesyon / kompulsiyon yok

28. Eş hastalıklar • Depresyon • Diğer anksiyete bozuklukları

29. Tedavi • Klomipramin 75-300 • Serotonin geri alım inhibitörleri • Fluvoksamin 50-300 • Paroksetin 2-80 • Sertralin 50-200 • Sitalopram 20-80 • Essitalopram 10-20 • Fluoksetin 20-80

30. Yanıt yavaş • 12 haftalık süre beklenmeli • 3 ler kuralı • Ne kadar süre ilaç kullanılmalı açık değil • Yanıttan sonra en az 1-2 yıl • Güçlendirme tedavilerinde dopamin reseptör blokerleri

31. Psikoterapi • BDT • Maruz bırakma ve yanıt önleme • Obsesyon tetiklenecek biçimde düşünce, imge durum ya da uyarana maruz bırakılır ve kompulsif ritüelleri kullanmadan ya da kaçınmadan anksiyetesinin azalacağının öğrenilmesine yardım eder

32. Bilişsel Terapi (BT) • Belirtilerin ardında yatan işlevsel olmayan inanışları değiştirmek. Örn; sorumluluk algısının abartılı olması • BT nin ERPye bir şey ekleyip eklemediği tartışmalı

33. Sık görülen bir hastalık olduğu • Araştırılmış bir konu olduğu • Psikoterapi ve farmakoterapiye yanıt verdiği bilgileri hastanın rahatlamasına yardımcıdır • Kendine yardım terapileri de faydalıdır

34. Kombine tedaviler (ilaç+psikoterapi) daha olumlu görünüyor ancak kanıtlanmış değil

35. Yeni tedaviler • 5HT 1B/D • Glutamat antagonisti riluzol • TMS • Derin beyin uyarımı • NMDA agonisti D-sikloserin + BDT