SEREBRAL KORTEKS

1. SEREBRAL KORTEKS Prof Dr Süheyla ÜNAL Paryetal Oksipital Loblar Temporal

2. Birincil somatik duyusal korteks (S1) santral sulkus boyunca uzanır Bedenin yüzeyinden gelen duyusal uyaranlar burada haritalanır Paryetal lob

3. Paryetal lob • Birincil somatosensoriyel korteks, postsantral girus, 1, 2, 3. alanlar • İkincil somatosensoriyel korteks, insula, 43. alanın arka parçası • Birincil tat korteksi, 43. alanın ön parçası • Paryetal bağlantı korteksi, 5, 7, 39, 40. alanlar

4. Birincil SomatosensoriyelKorteks/ Postsantral girus Dokunma ve pozisyon bilgisini yorumlar

5. Somatik duyusal korteks • Bedendeki reseptörlerden duyuları beyne ulaştırır • Dokunma duyumuza aracılık eder

6. Beyin haritası • Beden derisinin çeşitli bölgeleri uyarıldığında somatik duyusal korteksin farklı alanları aktive olur Somatotopic Map: http://predator.pnb.uconn.edu/beta/virtualtemp/nervous/Somatotopic%20Map.htm

7. Somatosensoriyel Bağlantı korteksi Bedenin posisyonu ve uzaydaki yönelimine ilişkin duyuların yorumu ve bütünleştirilmesini sağlar Görsel-motor koordinasyona yardımcı olur

8. Birincil tad korteksi Tad duyusunun yorumunu sağlar

9. Paryetal lob • Somatosensoriyel bilgiler için unimodal bağlantı alanları içerir • Görsel bilgiler için unimodal bağlantı alanları içerir • Somatosensoriyel ve görme duyularının bütünleştirilmesini sağlayan multimodal bağlantı alanları içerir • Çalışma belleği için frontal korteksteki multimodal bağlantı alanlarına çıktı verir • Motor planlama için motor bağlantı alanlarına çıktı verir

10. Paryetal lob işlevleri • Görsel dikkatin lokalizasyonu • Dokunma duyusunun lokalizasyonu • Mekansal farkındalık ve mekansal algı • Amaca yönelik istemli hareketler • Nesnelerin manüplasyonu • Farklı duyuların, tek bir kavramı oluşturacak şekilde bütünleştirmek • Hesaplama • Okuma

11. Sol paryetal Dil için duyusal ve bütünleştirici süreçler Okuma Matematik, hesaplama Sağ paryetal Algı, bilişsel ve motor davranış için uzaysal bilginin kullanımı Paryetal lob lateralizasyonu

12. Paryetal lob lezyonları • Aynı anda birden fazla nesneye dikkati yöneltememe • Nesneleri isimlendirememe (Anomi) • Yazarken sözcükleri yerleştirememe (Agrafi). • Okuma sorunları (Aleksi). • Nesnelerin resmini çizmede güçlük • Sağ-sol ayırımı yapmakta güçlük • Matematik yapmada güçlük (Diskalkuli). • Bedenin bazı parçalarının ve çevreleyen uzayın farkında olmama • Kendine bakımda güçlük (Apraksi) • Görsel dikkatiodaklayamama • El-göz koordinasyonunda güçlük

13. Sol Sağ • Anomi • Aleksi • Agrafi • Akalkuli • Gramer bozukluğu • Sağ/sol ayırımı yapamama • İdeomotor apraksi • Karşı tarafın duyusal ihmali • Yapısal apraksi- görsel motor/ uzaysal bozukluk nedeniyle parçaları bir araya getirememe, çizememe • Giyinme apraksisi • Harita okumada ve çizmede güçlük • Nesnelerin aşina olunmayan yüzlerini tanımada güçlük

14. Paryetal Lob Lezyonlarının nöropsikolojik gösterimleri • Temporoparietal Bağlantı (22, 39,40) • Sol : Wernicke afazisi • Sağ: müzik tanımada, aşina sesleri tanımada güçlük • Bilateral:işitsel agnozi • Alt Paryetal Lobül (39,40) • Sol: ileti apraksisi, taktil agnozi • Sağ: ihmal, taktil agnozi, anosognozi,lakaydilik • Görsel-algısal güçlükler Tranel, 1992

15. Oksipital lob • Görsel uyaranların işlenmesi, bütünleştirilmesi ve yorumu http://www.bioon.com/book/biology/whole/image/1/1-8.tif.jpg

16. Oksipital lob • Birincil görme korteksi, Kalkarin fissürün üst ve alt kenarı, 17. alan • Görsel bağlantı korteksi, 18, 19. alanlar (renk, hareket, yönle ilgili görsel yorum)

17. Görme yolları • Ön yol; nesne tanıma, bilinçlilik (İnferior temporal bölgeye) • Arka yol; hareketin görsel kontrolü (Posterior Paryetal bölgeye)

18. Ön yol • LOC(lateral occipital complex)- Cansız nesnelerin algılanması • EBA-Beden parçalarının algılanması • PPA(parahippocampal “place” area ) Yer ve sahnelerin algılanması • FFA (fusiform facearea)Yüz algısı

19. Görme alanları V3: dinamik form V5:Hareket V4 Kontrast, köşe, açı Renk V2 Kalın şerit İnce şerit Şeritler arası Renk Yön, kenar, oryantasyon, kontrast BLOB Renk, kenar, oryantasyon, kontrast V1 Magno: 1, 2 Parvo: 3-6.tabaka LGN Magno Parvo Retina

20. Birincil görme korteksi Görmeden sorumlu beyin bölgesi

21. Görsel bağlantı alanı Birincil görme korteksinden gelen bilgileri yorumlamak

22. Oksipital lob patolojileri • Görme defektleri (Görme alanı defektleri V1) • Nesneleri çevreye yerleştirmede güçlük • Renk tanıma güçlüğü (Renk körlüğü-V4) • Görsel varsanıların oluşumu • Görsel yanılsama- nesneleri net görememe • Sözcük körlüğü • Çizgi nesneleri tanıma güçlüğü • Nesnenin hareketini tanımada güçlük (V5) • Okuma ve yazmada güçlük • Yüz tanıma güçlüğü (FFA)

23. Oksipital Lob Lezyonlarının nöropsikolojik gösterimleri • Dorsal (17,18,19,39,7) • Görsel-algısal sorunlar • Görsel tanımama • Sol taraf ihmali • Hareket algısı sorunu • Aynı anda birden fazla nesneyi algılayamama • Nesneye ulaşma güçlüğü • Ventral (17,18,19) • Bilateral lezyonları • Ağır agnozi, kortikal körlük • Prosopagnozi • Aşina yüzleri ve nesneleri tanıyamama Tranel, 1992

24. Oksipitotemporal bağlantılar • Oksipital dallar: V2 ve V4 alanları ile • Anterior temporal dallar: Lateral temporal korteks, parahipokampal girus ve amigdala ile ilişkili

25. Temporal lob

26. Temporal lob işlevleri • Birincil işitme korteksi- işitme • İkincil işitme ve görme korteksi -görsel ve işitsel nesne tanıma • Limbik korteks, amigdala, hipokampus- duygu ve bellek http://www.bioon.com/book/biology/whole/image/1/1-8.tif.jpg

27. Temporal lob • Görsel bilgi için unimodal bağlantı alanları içerir • İşitsel bilgi için unimodal bağlantı alanları içerir • Görsel ve işitsel bilginin bağlantılandırılması için multimodal bağlantı alanları içerir • Frontal korteksin multimodal bağlantı alanlarına çıktı verir

28. Temporal lob • Birincil işitme korteksi, STS, 41, 42. alanlar • İşitsel bağlantı korteksi, Wernicke’nin 22.alanı • Limbik korteks, 20,21, 27,28,29,30, 34,36,38. alanlar

29. Birincil işitme korteksi (A1) • İşitme • Sesin perdesini ve stereo lokalizasyonunu tanıyabilmek

30. Birincil koku korteksi • Koku duyusunu yorumlamak

31. Wernike Alanı • Dilin kavranılması, sol temporal lob

32. İşitme yolları • Seslerinden nesneleri tanımak (Temporal lob) • Sese doğru hareketi yönlendirmek (Posterior Parietal bölge)

33. Tonotopik harita • Müzik- Sağ temporal lob • Konuşma- Sol temporal lob

34. Temporal lob işlevleri • Duyusal ve bellek işlevleri • Görsel nesne tanıma, sınıflandırma • Dikkat ve bellek • STS’de görsel ve işitsel bütünleştirme • Uzaysal yerleşim • Dil (Sol TL)

35. Temporal lob işlevleri • Duygusal tepkiler • Amigdala duyusal uyarana duygusal içeriğini kazandırır • Yaşam için kritik bilgilerin öğrenilmesi • Davranışı belirleyen duygular • Korku duygusu (anterior ve medial TL)

36. Infero-temporal korteks (IT) • Ön yolda yer alır • Nesne tanıma ile ilişkilidir • Görme alanlarından gelen uyaranın yüksek düzeyde temsilini sağlar

37. FFA Fusiform Face Area • Yüz tanıma (Haxby et al. 2000 Trends Cog Sci)

38. Superior temporal sulkusBiyolojik hareket • Hareketi analiz etmek • Sosyal biliş • ToM (diğer insanların niyetlerini analiz etmek) • Görsel ve işitsel uyaranları bütünleştirmek • STS’nin hasarında biyolojik davranış ve sosyal farkındalıkta sorunlar oluşur

39. Duyu yolları • İşitme yolları: Birincil işitme korteksi->ikincil işitme korteksi -> yüksek işitsel alanlar -> medial-temporal alanlar • Görme yolları:Birincil işitme korteksi->ikincil işitme korteksi -> yüksek işitsel alanlar -> Oksipital korteks • Arka işitme yolları • Odyomotor rehberlik

40. Polimodal yollar • Superior temporal sulkus (STS) multimodal girdileri bütünleştirir • Bu multimodal bağlantılar farklı hiyerarşik düzeylerde gerçekleşir

41. Medial temporal projeksiyonlar Limbik sisteme (e.g.amigdala ve hipokampus) işitsel ve görsel projeksiyonlar

42. Frontallob projeksiyonları • Temporal bağlantı alanlarından frontal kortekse paralel işitsel-görsel projeksiyonlar

43. Temporal lob hasarı • Prosopagnosia-Yüz tanımada sorun • Wernicke afazisi (Konuşulanı anlamakta güçlük) • Gördüğü ve işittiği şeylere dikkati yöneltmekte güçlük • Nesneleri tanımada ve isimlendirmede güçlük • Kısa bellek kaybı • Uzun süreli bellekte parazit • Nesneleri sınıflandırmada güçlük • Israrlı konuşma (Sağ lob hasarı)

44. Temporal lob hasarı • İşitsel algı bozuklukları • Görsel algı bozuklukları • Müzik algısında bozukluk • Geometrik figürleri öğrenmede güçlük • Kişilik özelliklerinde değişme • Saldırgan davranış • Cinsel ilgi azalması ya da artışı

45. Temporal Lob hasarları • Lateral (20,21,38,37) • Arka: Görsel tanıma bozuklukları • Ön:nesneleri, yüz ifadelerini isimlendirememe,geriye dönük bellek bozukluğu • Mesial (27,28 ve limbic structures) • İleriye dönük sözel ve sözel olmayan bellek bozukluğu Tranel, 1992

46. KAYNAKÇA • Higher-Order Cerebral Functionhttp://web.odu.edu/webroot/instr/sci/kcarson.nsf/files/Chapter19.ppt/$FILE/Chapter19.ppt • The Human Brainhttp://outreach.mcb.harvard.edu/teachers/Summer05/EthanBlanchette/Human_brain.ppt • The Functioning Brain II: Functional Neuroanatomywww.phhp.ufl.edu/courses/psy4930/ Presentation_%203b_Neuroanatomy.ppt – • Gaborski RS. Biologically Inspired Intelligent Systems • Marco Catani,1 Derek K. Jones,2 Rosario Donato3 and Dominic H. Ffytche. Occipito-temporal connections in the human brain.Brain (2003), 126, 2093±2107 • Motor & Sensory Cortex: http://predator.pnb.uconn.edu/beta/virtualtemp/nervous/Motor_and_Sensory_Cortexes.htm • http://www.bioon.com/book/biology/whole/image/1/1-8.tif.jpg