Zorg voor Personeel

1. Zorg voor Personeel Rob Hollander, afdelingshoofd PPC-A Tijl Huygen, psychiater PPC-A

2. Inleiding • Schets FOBA – PPC • Focus vandaag op crisisinterventie • Schets FOBA-populatie • Schets medewerkers: twee bloedgroepen • Parallelle processen

3. FOBA – een wereld apart • Landelijke psychiatrische crisisinterventie voor gehele GW • Top van pyramide • Mega ‘grande psychiatrie’ • Crisis in PI: interactie gedragsstoornis (vanuit psychiatrische stoornis) van gedetineerde en onmachtige omgeving • Patiëntencategorieën • Crisis = werkelijk nieuwe kans

4. Vervolg FOBA • Crisisinterventie: altijd fijnzinnig, maar lijkt soms veterinaire psychiatrie • Meeste crises zijn in 2 weken bezworen • Stabilisatie: fine tuningvan begeleiding • Doorplaatsing naar ketenpartner ‘die ermee verder kan’ (soms: ‘moet’! APZ’en willen vaak niet) • Carrière-perspectief essentieel • FOBA: expertise-centrum • Zeer recent: verdubbeling capaciteit  penitentiair psychiatrisch centrum

5. Behandelen of opsluiten? • In principe complementair! • Populatie met lage compliance, hoog gevaar en vaak matige tot slechte prognose • Sterke holding environment en containment noodzakelijk, over langere tijd! • In GGZ vaak niet meer voorhanden

6. Behandelen of opsluiten? • Op werkvloer: dagelijks dilemma! • Ernstig incident met schade aan personeel of gevaar voor derden • Rol As I? Rol As II? • Aangifte? LAA? Binnenhouden? • Centrifugale vs centripetale dynamiek (uitsluiten vs insluiten) • FOBA: twee bloedgroepen (beheers  zorg)

7. FOBA-populatie • Man, 27 jaar, affectief en pedagogisch verwaarloosd, psychotische stoornis plus cluster-B-persoonlijkheidstrekken • Dubbele carrière: vanaf 14e jaar druggebruikend en toenemend delinquent, bekend in jeugdzorg, vanaf 18e jaar in psychiatrie bekend • Zowel delinquentie als psychiatrisch beeld verharden; na drie opnames APS op as-II • Zorgwekkende zorgmijder; opnames eindigen in weglopen of weg-sturen • ‘Slechte hechter’; wereldbeeld: ‘onbetrouwbaar’; dialogische positie: ‘nee-zegger’

8. Overige kenmerken • Doorgaans slechte compliance • Moeite met hechting • Forse gedragsproblemen: dreigen, intimideren, dealen, stelen, aanranden, maar ook meer sneaky discrimineren, denigreren, uittesten • Gewend/besloten te zwijgen over wezenlijke zaken c.q. nooit geleerd daarover te spreken

9. Vervolg kenmerken • Allochtonen vaak ontworteld en/of (ernstig) getraumatiseerd [vroege marker] • Niet alleen uit familie/gezin, maar ook uit peer-groep gevallen [vroege marker] • Idealen/existentieel perspectief verloren • Druggebruik heeft (mede) functie als laatste autonomie: gevoel van controle over zelf en omgeving

10. Vervolg kenmerken • Lastig gedrag is ook protest tegen ziekte/lot • (Nieuwe) identiteit van opponerende, tegen alles ‘nee’ zeggende patiënt • Hoge krenkbaarheid • Zelfwaardering in feite laag • ‘Destructiveentitlement’ (Nagy): het zich toegeëigende recht op destructief gedrag

11. De medewerkers: werkvloerthema’s • Werkvloer: frontsoldaten • Risicovol bedrijf: in FOBA eenmaal per tien dagen beschadigd personeelslid • Zeer gemotiveerd (Achilleshiel!) • Tegenoverdracht aan de orde van de dag (koffie i.p.v. thee, etc.) • Imposante verdringing mogelijk • Primair proces: specifiek karakter, Chinese druppel, uitholling • Noodzakelijke competenties

12. Vervolg werkvloerthema’s • Innerlijk conflict: ‘zorgen’ staat haaks op temmen/strijden/grenzen stellen • Macropathologie van patiënten jaagt micro-pathologieën personeel aan • Narcistisch probleem: onverdraaglijk dat patiënt ‘niks met jou wil’ • Personeel wordt verleid tot persoonlijke narcistische strijd - verwoestend voor behandelrelatie • Echt gesprek of begrijpen van diepere betekenis oppositioneel gedrag komt niet tot stand

13. Vervolg werkvloerthema’s • Heftige splitting binnen team t.a.v. beleid (hoe permissief/restrictief/repressief) • Negatieve tegenoverdracht (angst, ergernis, walging, haat) verdrongen of verzwegen • Reductionisme in denken, voelen en handelen (balans slaat door van begrijpen naar ingrijpen) • Burn out, verbittering, teleurstelling, cynisme en leegloop liggen op de loer • In GGZ: neiging tot liever niet opnemen c.q. zo kort mogelijk c.q. uitstoting

14. Vervolg werkvloerthema’s • Veiligheid: kun je rekenen op jezelf? • Veiligheid: kun je rekenen op je pieper? • Veiligheid: kun je rekenen op je collega’s? • Veiligheid: kun je rekenen op je baas? • Veiligheid: kun je rekenen op de staf? • Veiligheid: kun je rekenen op de directie? • Veiligheid: kun je rekenen op ‘daarboven’?

15. Parallelle processen • Verplaatsing van dynamiek/energie/emotie naar andere systemische lagen met regressie • Voorbeeld: BPS (instabiliteit)  ‘good/bad’-feeling  splitting op teamniveau • Psychopaat: angstinductie  verdringing of verzwijging  anderesplitting op teamniveau • Verplaatsing vaak sterk vermomd!

16. Parallelle processen • Dieper parallel proces: verwaarlozing en zelfverwaarlozing • Lange termijn gevolgen: uitgeblust raken, burn out, frequent kort verzuim, cynisme, vertrek • Achilleshiel van de hulpverlener en van zorgorganisaties • Gevaarlijke blinde vlek, ook van leidinggevende

17. Parallelle processen • Cultuur van zeer frequent (formeel en informeel) overleg is essentieel (ook: humor!) • Investeren in personeel: bij/nascholing, constructieve functioneringsgesprekken, modeling, duale aansturing • Ook: adequaat personeelsbeleid bij ‘minus-varianten’ • FOBA: intervisie/supervisie op alle niveaus

18. Do’s & Don’ts • In opleiding meer aandacht aan gespreks- en bejegeningsvaardigheden besteden • Gericht aannamebeleid personeel • Deskundigheidsbevordering m.b.t. ‘As-II-gedrag’ • Fysieke en mentale weerbaarheid

19. Vervolg Do’s & Don’ts • Thema’s als trauma’s, zingeving en existentieel perspectief leren adresseren • Leren ‘het niet persoonlijk te maken’ • Oog krijgen voor/bespreken van eigen zwakke plekken (intervisie/supervisie) • Overweeg ongewone interventies (b.v.peer-groep bij behandeling betrekken) • Externe consultatie vragen bij dead locks

20. Vervolg Do’s & Don’ts • Duale aansturing (door alle lagen heen) • Grens normale, gezonde teamdynamiek af van parallelprocessen met regressie • Waakzaam op (zelf)verwaarlozingsprocessen bij medewerkers • Calamiteitenopvangteam • Verontachtzaam effect Chinese druppel niet!