S ZC KTE ANLAM

1. S�ZC�KTE ANLAM

2. A. GER�EK ANLAM S�zc�g�n temel anlami ile yan anlamlarina ger�ek anlam denir. TEMEL ANLAM: S�zc�g�n belirttigi ilk ve yaygin anlamina temel anlam denir. YAN ANLAM: S�zc�g�n temel anlamiyla ilgili olarak zamanla kazandigi yeni anlamlarina yan anlam denir.

3. �RNEK Bogaz s�zc�g�n� ele alacak olursak: Bogazima bir sey ka�ti. Bogaz s�zc�g�, bu c�mlede yaygin anlami olan �boynun �n b�l�m� ve bu b�l�m� olusturan organlar� anlaminda kullanilmistir. (temel anlam)

4. Bu testinin bogazi �ok ince! Yol derin bir bogazdan ge�iyor. Bogaz s�zc�g�, bu iki �rnekte temel anlami disinda ancak temel anlamla iliskili �agza yakin dar b�l�m� ve �iki dag arsinda dar ge�it� anlamlarinda kullanilmistir. (yan anlam)

5. B. MECAZ ANLAM Bir s�zc�g�n ger�ek anlami disinda kullanildiginda kazandigi anlama mecaz anlam denir. Bu adam bogazina �ok d�sk�n. Evde bes bogaz var. 1. c�mle: yeme, i�me 2. c�mle: yiyecegi i�ecegi saglanan kimse

6. C. TERIM ANLAM Bilim, sanat ya da herhangi bir meslekle ilgili kavramlari anlatan s�zc�klere denir. �RNEK: Bug�n T�rk�e dersinde ekleri isledik. (terim) D�nya g�zel bir gezegendir. (terim) Bir m�zisyenin nota bilmesi sart. (terim)

7. DIKKAT! Bir s�zc�g�n terim olup olmadigini anlamak i�in c�mledeki anlamina bakmak gerekir. �RNEK: Seni g�r�nce d�nyalar benim oldu. (terim anlamli degil)

8. D. AD AKTARMASI Bir s�zc�g�n benzetme amaci olmadan, dogrudan baska bir s�zc�g�n yerine kullanilmasidir. �RNEK: Gol sonrasinda trib�nler ayaga kalkti. Artik hep Mehmet Akif okuyacagim. Cebini �aldirdim a�madi.

9. E. DOLAYLAMA Tek s�zc�kle anlatilabilecek bir kavramin veya varligin, birden fazla s�zc�kle anlatilmasina denir. �RNEK: B�y�k kurtarici d�smani bozguna ugratti. Cumhurbaskani yavru vatana gitti. Beyaz perde de bu hafta ne g�sterimde. Mesin yuvarlak aglarla bulustu.

10. F. YANSIMALAR Dogadaki canlilarin �ikardigi seslerin taklidiyle ortaya �ikan s�zc�klerdir. �RNEK: Eti mangala koyunca ciz diye ses �ikti. K�pek d�n gece durmadan havladi. Burada sular siril siril akar. Kapi mi tikirdadi?

11. DIKKAT! Yansimalar varliklarin kendi sesleridir. O seslerin isimleri yansimalarin kendileriyle karistirilmamalidir.

12. �RNEK: Bah�ede kuslar �tmeye basladi. At yilani g�r�nce kisnemeye basladi. Esek durmadan aniriyordu. Yukaridaki �� �rnekte belirtilen kelimeler yansima s�zc�k degildir. Bunlar seslerin taklidi degil ismidir.

13. G. GENEL VE �ZEL ANLAM Duygu, d�s�nce, varlik ve kavramlari genis kapsamli olarak anlatan s�zc�klere genel anlamli s�zc�kler denir. �RNEK: Gelin beraberce asagida verilen kelimelerin karsiladigi kavramlari genelden �zele siralayalim. Akdeniz, Hatay, Anadolu, �ukurova

14. G. SOMUT- SOYUT ANLAM G�rme, duyma, koklama, dokunma, isitme duyularimizla algiladigimiz kavramlar somut algilayamadiklarimiz ise soyut kavramlardir. �RNEK: Bir sonraki slaytta verecegimiz kelimeleri bu sekilde siniflandiralim mi?

15. �i�ek, akil, �fke, ates, kitap, sevin�, ses, r�ya

16. H. IKILEMELER C�mle i�inde anlami kuvvetlendirmek, anlatim g�c�n� artirmak i�in anlamca birbirine yakin, es, zit s�zc�klerin birlikte kullanilmasidir. �RNEK: �esitli sekillerde yapilir: Ayni kelimelerin tekrariyla yapilir. (�rnek!) Yakin anlamli (�rnek verininiz) Zit anlamli (�rnek) Iki anlamsiz (�rnek) Biri anlamsiz biri anlamli (�rnek) Yansima seklinde (�rnek)

17. I. ARGO Ayni meslege ya da topluluga mensup kisilerin kullandiklari kendilerine has s�zc�k ve deyimler. ARGO ANLAMI GER�EK ANLAMI Enselenmek �������� Zula �������� Nallari dikmek �������� Mangir �������� Ayvayi yemek ��������.

18. S�ZC�KLER ARASI ANLAM ILISKILERI ES ANLAMLI (ANLAMDAS) S�ZC�KLER Anlamlari birbiriyle ayni ya da yakin, yazilislari ise farkli olan s�zc�klerdir. �RNEK: Bu yil iyi �r�n aldik. Bu sene iyi �r�n aldik.

19. Asagidaki c�mlelerde renklendirilmis kelimelerin es anlamlisini c�mle i�inde �rneklendirerek ifade ediniz.

20. DIKKAT! Es anlamli s�zc�kler aranirken c�mledeki anlama dikkat edilmelidir. �RNEK: * Hayatimda beyaz bir sayfa a�tim. (temiz) * Bu savas y�rek isterdi ve o da T�rk milletinde fazlasiyla vardi.(cesaret)

21. 2. ZIT (KARSIT) ANLAMLILIK Anlamca birbirinin karsiti olan s�zc�klerdir. Yandaki tabloda verilen kelimelerin karsitlarini ifade ediniz.

22. DIKKAT! Zit anlamli kelimeler bulunurken c�mledeki anlamina dikkat edilmelidir. �RNEK: �ok agir davraniyordu. (hizli)

23. 3. ES SESLI (SESTES) S�ZC�KLER Yazilis ve okunus bakimindan ayni, anlamca farkli olan s�zc�klerdir. Asagida verilen kelimeleri es seslileriyle c�mlede kullananiniz. Bag, dil, ben, g�l, el, bel, asma, �ay, ocak, �g�t

24. DIKKAT! Bir s�zc�g�n ger�ek, mecaz, deyim vb. anlamlari kendi i�lerinde sesteslik olusturmaz. Sesteslik farkli s�zc�klerdeki yazim ortakligidir. �RNEK: Bu �gretmen bizi derse bagladi. (mecaz an.) Istanbul bogazi trafige kapandi. (yan anlam) Her iki �rnekte de verilen kelimeler sestes degildir.

25. 4. S�ZC�K ILISKILERI S�zc�kler arasinda bulunan anlam iliskilerini bulmaktir. Bununla ilgili farkli soru kaliplariyla karsilasabiliriz.

26. SORU ��rg� ile �orap� s�zc�kleri arasindaki ilginin benzeri, asagidakilerin hangisinde vardir? Yumak � dantel Igne � oya Dikis � kumas Dokuma � hali

27. SORU �Pilot� ile �u�ak� arasindaki iliski asagidakilerden hangisi arasinda vardir? Duvar � usta �grenci � �gretmen Kaptan � gemi Baskan � sinif

28. SORU Asagidaki s�zc�k �iftlerinden hangisi aralarindaki anlam iliskisi bakimindan farklidir? Gelir � gider K�r � zarar Az � �ok Kalp - y�rek

29. SORU Asagidaki s�zc�k �iftlerinden bir gurup olusturulsa hangisi dista kalir? Yarisma Y�netme �ekisme Karsilasma

30. DEYIMLER Iki ya da daha fazla s�zc�kten olusan az veya �ok mecaz anlamda kullanilan kaliplasmis s�zlerdir. �ZELLIKLERI: Kural �zelligi g�stermezler. Nasihat vermezler. Genellikle c�mle halinde bulunmazlar. Genellikle mecaz anlam tasirlar. Kaliplasmis s�zlerdir.

31. NURAN ASLAN T�RK�E �GRETMENI