Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Stratejik Maliyet Yönetimi Öğretim Üyesi

1. Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Stratejik Maliyet Yönetimi Öğretim Üyesi Yard.Doç.Dr. Rifat YILMAZ KONU ÜRÜN YAŞAM SEYRİ MALİYET ANALİZİ METİN ŞEN-32431112748

2. ÜRÜN YAŞAM SEYRİ MALİYETLEME ANALİZİ Günümüzde teknoloji ve iletişim araçlarının gelişmesiyle birlikte işletmelerin rekabeti hızla artmaktadır. Buna bağlı olarak işletmeler sürdürülebilir rekabeti sağlamak ve ortalamanın üzerinde kar sağlayabilmek için maliyet sistemleri ve yöntemleri geliştirmektedirler

3. Geleneksel maliyet yönteminde maliyet takibi üretim aşamasında yapılmakta, satış sonrası maliyetler dikkate alınmamaktadır. Oysa satış sonrası ortaya çıkan maliyetler takip edilmediğinde, işletmelerin hem maliyet kontrolünü tam olarak yapamamakta hem de maliyet muhasebesi verilerinden yeterince faydalanamamaktadır. • İşletmeler hem üretim aşamasında ortaya çıkan, hem de satış sonrası oluşan maliyetlerini takip etmeleri gerekir. Ürünün tasarım aşamasından başlayarak, ürünün son yaşam evresine kadar maliyetlerin izlenmesine ürün yaşam seyri maliyet yöntemi denmektedir.

4. Ürün yaşam seyri maliyet yöntemi • üretim öncesi maliyetler, • üretim maliyetleri, • üretim sonrası maliyetlerdir.

5. . Maliyet ve Maliyetleme Kavramları • Maliyet; bir varlığı elde edebilmek için yapılması gerekli olan fedakarlıkların parasal değeridir. • Maliyetleme ise; bir firmanın farklı operasyonlarının veya üretiminin çeşitli aşamalarına yapılan gider ve harcamaların tahsis edilmesiyle bir işin yapılmasının parasal değerini veya üretimin maliyetini hesaplama sistemidir.

6. Analiz ve Maliyet Analizi Kavramları • Analiz; çözümleme, tahlil olarak tanımlanmaktadır. Başka bir tanıma göre ise; bir bütünün parçalarının ve onların bütünü oluşturmadaki ilişkilerinin araştırılması olarak tanımlanmaktadır. • Maliyet Analizi ise; işletme operasyonlarının maliyetlerine katkı sağlayan faktörlerin ve alternatif süreçlerde ortaya çıkacak maliyetlerin ve bunların kar üzerindeetkilerinin incelenmesi olarak tanımlanmaktadır.

7. Mamul Yaşam Seyri Maliyetlenmesi işletmelerde üretilen mamulün farklı yaşam seyri aşamalarında oluşan maliyetleri üretim başlamadan göstermeye çalışır. • İlk olarak 1960’lı yıllarda ABD Savunma bakanlığı tarafından silah alım sistemlerinin daha etkili bir hale getirmek amacıyla kullanılmıştır.

8. MYSMTANIMLARI • Mamul Yaşam Seyri pazarlama yönetiminde ürün stratejilerine yönelik bir yaklaşım olup, zaman boyutu içerisinde herhangi bir mal veya hizmete olan talebin yapısı olarak tanımlanır. • Yaşam seyri felsefesi, önceden tahmin edilebilir süreçler ve değerlendirme aşamaları süresince zaman esaslı olarak ele alındığından, bir ürün yada hizmetle ilgili gelir ve maliyetlerin belirlenmesini ve tahminini kapsayan bir karar alma aracıdır.

9. Mamul yaşam seyri maliyetlemesi, fiziksel varlıkların ekonomik ömürleri boyunca ortaya çıkan tüm maliyetleri tanımlayıp, ölçerek bugünkü değer yöntemiyle elde etme ve bunlara sahip olma maliyetinin optimizasyonuna çalışır. • Mamul yaşam seyri maliyetleme yöntemi, yöneticilere bir ürünün tüm yaşamı boyunca maruz kaldığı maliyetleri yönetme ve anlama konusunda bilgi sağlayan bir sistemdir.

10. Nihai Tüketici Mamul Yaşam Seyri Maliyetlemesi • Son kullanıcının mamul yaşam seyri boyunca katlandığı maliyetleri ifade etmekte olup; müşteri açısından en uygun mamul maliyeti kavramı olarak tanımlanmaktadır. • Tüketicinin bir ürünü satın alırken kullandığı üç kriteri dikkate almak gerekir . Bunlar ; 1-Ürün Kalitesi 2-Zamanla ilgili Faktör 3-Satın Alma Fiyatıdır.

11. Tüketicinin mamul yaşam seyri maliyetleri, satın alma fiyatıyla başlar. Daha sonra buna dağıtım maliyeti, montaj maliyetleri, işletme maliyetleri, bakım onarım masrafları, elden çıkarma maliyeti gibi maliyetleri de eklenir.

12. Üretici Mamul Yaşam Seyri Maliyetlemesi • Yaşam seyri boyunca girişilen aktivitelere göre değişiklik göstermekle birlikte genel olarak şu aşamaları içerir : • 1- Mamul Kavramı, • 2-Dizayn • 3-Geliştirme • 4-Üretim • 5-Lojistik Destek

13. Üretici mamul yaşam seyri maliyeti, söz konusu aşamalarda ortaya çıkan tüm maliyetler toplanmak suretiyle bulunur. Ayrıca mamulün üretimiyle ilgili yatırım harcamalarının da mamullere tatbik edilmesi gerekir.

14. MYSM KAPSAM VE ÖZELLİKLERİ • Mamul yaşam seyri maliyet yönetimi , yaklaşık maliyet ve karlılık analizi temeline dayanmaktadır. • Giriş - Gelişme – Olgunlaşma - Düşüş aşamalarından oluşan mamulün ömrünün esas alınmasıdır. Amaç, söz konusu değişik aşamalarda işletmenin alacağı en uygun pazarlama ve üretim kararıyla işletmeye en yüksek karı sağlayabilmektir.

15. MYS AŞAMALARI VE MALİYETLEME SÜRECİ • Temelde 4 aşama olmakla birlikte daha sonraları bazı yazarlar tarafından bunlara bir aşama daha eklenmiş ve bu sayı 5’e yükselmiştir. • Bunlar; 1- Mamul Fikri (Kavramı) 2- Dizayn ve Geliştirme 3- Üretim 4- Lojistik Destek 5- Elden Çıkarma

16. MAMUL YAŞAM SEYRİ MALİYETLEMESİNİN AMAÇLARI • MYSM’ nin temel amacı, mamulün planlanması evresinde karar vericilere mamulün yaşam sürecinin her aşamasında kullandığı maliyetleri hesaplama, analiz etmek, raporlama ve yönetme olanağı sunmaktır.

17. MYSM Amaçlarının Başarılması için Tanımlanması Gereken Unsurlar Aşağıdaki unsurların tanımlanmış olması gerekir. A)Başlangıç Yatırım Maliyeti B) Varlığın Ömrü C) İskonto Oranı D) İşletme ve Bakım – Onarım Maliyetleri E) Atık (Hurda) Maliyeti F) Bilgi ve Geri Beslenme G)Belirsizlik ve Duyarlılık Analizi.

18. MYSM UYGULAMA ALANLARI • MYSM çok geniş bir uygulama alanına sahip olup, gösterdiği alanlar; uzay endüstrisi, havacılık endüstrisi, savunma endüstrisi, gemi endüstrisi, otomotiv endüstrisi, inşaat, baraj, köprü, tünel, metro, alt yapı sistemleri vb dir. • MYSM bir karar verme aracıdır. Bu yönüyle dört halde uygulama alanı bulunmaktadır. 1-) İki yada daha fazla alternatif arasında seçim 2-)Geçmişte verilmiş kararların ve bunların sonuçlarının değerlendirilmesi 3-) Muhtemel maliyetler seviyesinin belirlenmesi 4-) Gelecekte karar vericilere yardımcı olma

19. Ürün Yaşam Seyri Maliyet Analizi Ve Ürün Yaşam Seyri Maliyetleme • Ürün Yaşam Seyri Maliyet Analizi endüstrinin birçok dalında giderek artan bir öneme sahip olan bir karar alma aracıdır. • Analiz bir inceleme çözümleme, maliyetleme ise analiz sonucunda elde edilen veriler ışığında birim ve toplam maliyetin hesaplaması işidir. Yaşam seyri maliyet analizi yaşam seyri maliyetlemenin ayrılmaz bir parçasıdır. Çünkü analiz yapılmadan maliyetleme yapılamaz ve maliyetleme sonuçları analiz yapılmadan değerlendirilemez.

20. MYSM’ DE MALİYETLERİ DÜŞÜREN FAALİYETLER 1- Mamul Fikrinin Oluşturulması ve Dizayn Aşaması Bir Pazar analizinde müşterinin mamul seçerken esas aldığı üç temel bulunur bunlar • Mamulün kalitesi • Zamanla ilişkili faktör • Satın alma fiyatı dır.

21. 2- Üretim Aşaması Üretim aşamasında kullanılabilecek en uygun maliyetleme yönetimi ise Kaizen maliyetleme yöntemidir. Japonca bir terim olup sürekli iyileştirme anlamına gelmektedir.

22. 3- Lojistik Destek Aşaması : Genel olarak • Mamullerin depolanması • Mamullerin müşterilere dağıtılması • Mamullerin, müşteriler tarafından arzulanan yere kurulması ve kullanımının müşterilere öğretilmesidir.

23. MAMUL YAŞAM SEYRİ MALİYETLERİNİN HESAPLANMASI Hesaplama ile ilgili olarak her mamul için uygulama imkanı olan bir formül henüz bulunmamaktadır. Karşılaşılan örnekler ve hesaplamada kullanılan formüller çalışan örnek mamule göre farklılık göstermektedir.

24. Üretici Bakış Açısından Yaşam Seyri Maliyet Analizi ve Maliyetlemesi • Üretici açısından ürün yaşam seyri aşamaları, yaşam seyri boyunca ortaya konulan faaliyetlerdeki değişmelere göre ele alınmaktadır. • Ürün yaşam seyri maliyetleri ürünün yaşamı boyunca ürünle ilgili ortaya çıkan maliyetlerdir. Ancak üretici boyutu açısından genel olarak yaşam seyri aşamalarını ifade etmek istersek 5 aşamada ele alabiliriz.

25. 1. Üretim Konsepti • 2. Tasarım • 3. Ürün ve Süreç Geliştirme • 4. Üretim 5. Lojistik

26. Ürünlerin tasarımı ve geliştirilmesi müşteri memnuniyeti açısından büyük önem taşımaktadır. • Mamul üretim hattına verildikten sonra tasarım değişikliklerine gitmek üretici açısından daha fazla maliyetli olacaktır. Bu durum daha önceden analiz edilerek uygun tasarım yapılırsa, kaldıraç etkisi gösterecektir. • Ürün üretildikten sonra lojistik aşamasında ortaya çıkan maliyetler; pazarlama, sipariş süreçleme, dağıtım, distribütör desteklemeleri, ve garanti maliyetlerinden oluşur.

27. Tüketici Açısından Yaşam Seyri Maliyet Analizi ve Maliyetlemesi • Tüketici açısından yaşam seyri, ürünün satın alınmasıyla başlar ve elden çıkartılmasıyla son bulur. Üreticiler, tüketicinin yaşam seyri maliyetlerini de dikkate almak zorundadırlar. • Örneğin, bir araba üretiminde daha ucuz fakat daha ağır bir hammadde kullanırsanız tüketici açısından akaryakıt giderinin artmasına neden olursunuz. Bu ise müşteri memnuniyetini azaltacaktır. Kısacası üretici işletme; maliyet ile müşteri memnuniyeti arasında optimumu sağlayacak bir tasarım seçeneğini seçmelidir.

28. Örnek olması bakımından mamul yaşam seyri maliyetlerinin hesaplanmasında kullanılabilecek formüllerden ikisi aşağıdadır. Üretici MYSM : İlk madde malzeme + Tesis ve imal gideri + işletme bakım giderinin bugünkü değeri+ üretim kayıtlarının maliyetinin bugünkü değeri+ yenilenecek malzemelerin bugünkü değeri

29. Tüketici MYSM : Satın alma fiyatı+ ( Yıllık enerji maliyeti x Tahmini yaşam süreci) nin bugünkü değeri +( Varsa) Hurda değerinin Bugünkü değeri.

30. SONUÇ • Yaşam Seyri Analizi: Pazarlama alanında ürünün yaşam evrelerine göre (Giriş, Gelişme, Olgunluk ve Düşüş) yapılan Pazar analizleri için kullanılmaktadır. • Yaşam Seyri Maliyet Analizi: Karar vericiye ve bakış açısına göre ele alınan ürün yaşam evreleri değişmektetir. Ele alınan yaşam evrelerinde ortaya çıkacak maliyet unsurlarının incelenmesidir.

31. Yaşam Seyri Maliyetleme: karar vericiye ve bakış açısına göre değişen ürün yaşam evrelerinde ortaya çıkabilecek olan maliyetlerin birim ve toplam maliyetler olarak hesaplanma sürecidir. • Kavramsal netlik açısından yapılan çalışmalarda; pazarlama, üretici ve tüketici bakış açıları mutlaka vurgulanmalıdır.

32. Yaşam Seyri Yönetimi: mamul için gerekli olan doğal kaynakların temin edilmesinden, üretimin gerçekleştirilmesi ve atık olarak elden çıkartılmasına kadar nasıl bir yol izleneceğinin belirlenmesi sürecidir. • Yaşam Seyri Maliyet Yönetimi: mamul fikrinin ortaya atılması, tasarlanması, üretilmesi, satışının yapılması ve satış sonrası tamir bakım servis hizmetlerinide kapsayan dönemde maliyetlerin düşürülmesi için sistematik olarak yapılan faaliyetlerin tümüdür.

33. Yaşam Seyri Değerlendirmesi: üretim için gerekli olan hammadenin çıkartılması, üretimde kullanılması, mamulün müşteri tarafından kullanılması ve ömrünü tamamladıktan sonra geri dönüşüm olarak kazanılması veya atık olarak tabiata bırakılmasını da kapsayan süreçte çevreye olan etkilerinin yönetilmesidir.

34. Yaşam Seyri Maliyet Değerlendirmesi: bir ürünün ortaya çıkarılması için yapılan çabalardan, ortaya çıktıktan sonra tüketici tarafından kullanılması ve kullanım sonrası geri dönüşüm olarak tekrar kazanılması yada tabiata bırakılmasına kadar geçen süreçte çevreye verdiği etkilerin parasal değerlerinin sistematik olarak belirlenmesidir.

35. Tam yaşam Seyri Maliyetleme: mamulün yaşam seyri boyunca; tasarımcının, üreticinin, tüketicinin ve toplumun katlanacağı tüm fedakarlıkların parasal değerlerinin belirlenmesi sürecidir.

36. Sonuç olarak, işletme içerisinde yöntemin gerektirdiği bilgi birikimi ve teknik alt yapının sağlanması , değerlendirmeyi yapacak uzman kişinin becerisine bağlı olarak işletmeler özellikle karar verme sürecinde yöntemden büyük oranda fayda ve avantaj sağlarlar.

37. KAYNAKÇA • Yilmaz, R., & Ari, M. (2011). Ürün Yaşam Seyri Maliyet Analizi ve Ürün Yaşam Seyri Maliyetleme Yaklaşımları İçin Durum Değerlendirmesi ve Kavramsal Çözümleme İhtiyacı. Journal of Accounting & Finance, (49). • GÜNEŞ, R. & AKSU, İ., (2003) MAMUL YAŞAM SEYRİ MALİYETLEMESİ PRODUCT LIFE CYCLE COSTING Süleyman Demirel Üniversitesi iktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi , C.8, 5.2 s.43-61. • OTLU, F., & KARACA, S., (2005). MALİYET YÖNETİMİ VE YAŞAM SEYRİ MALİYET ANALİZİ Süleyman Demirel Üniversitesi iktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, C.10,S.2s.245-270.

38. TEŞEKKÜRLER   