Miejsce toksykologii klinicznej i ś rodowiskowej w ochronie zdrowia w Polsce

1. Miejsce toksykologii klinicznej i środowiskowej w ochronie zdrowia w Polsce Janusz Pach Klinika Toksykologii Collegium Medicum UJ

2. Termin toksykologia pochodzi od dwóch greckich wyrazów: toxicos – łuk i toxicon – substancja, w której maczano strzały

3. Toksykologia zajmuje się: • badaniem wpływu trucizn na organizmy żywe • wszystkimi aspektami niekorzystnego działania substancji chemicznych na systemy biologiczne • Obejmuje swoim zakresem: • mechanizmy szkodliwego działania substancji chemicznych • warunki w których te szkodliwe mechanizmy działają • oraz problemy socjalno-ekonomiczne i sądowo-prawne związane z ich oddziaływaniem

4. Problemy toksykologii klinicznej w danym kraju są więc zależne od stopnia rozwoju przemysłu chemicznego, farmaceutycznego, sposobówpostrzegania bezpieczeństwa chemicznego i nawyków kulturowych danego społeczeństwa.

5. Domeną toksykologii klinicznej jest ostre i przewlekłe działanie substancji chemicznych na organizm ludzki w miejscu bytowania, zamieszkania i w miejscu pracy W kręgu zainteresowania toksykologii klinicznej pozostają problemy lekarskie i społeczne związane z lekomanią, narkomanią oraz możliwości ich rozwiązywania z punktu widzenia prawa i aktualnych warunków ekonomicznych pacjentów. Toksykologia kliniczna

6. Toksykologia kliniczna • Wyleczenie ostrego czy przewlekłego zatrucia u konkretnego pacjenta jest jedynie pierwszym krokiem w jego pełnej resocjalizacji, czy, co ma miejsce w warunkach polskich, wręcz socjalizacji

7. Podstawą prawidłowej działalności diagnostycznej, leczniczej, profilaktycznej i orzeczniczej zarówno w zatruciach ostrych, przewlekłych i uzależnieniach jest wnikliwa obserwacja kliniczna i jednoczesne badania analityczne, biochemiczne i toksykologiczne

9. DZIAŁALNOŚĆ diagnostyczna lecznicza profilaktyczna orzecznicza W ZAKRESIE ZATRUĆ: ostrych przewlekłych rolniczych Środowiskowych Ośrodek Krakowski prowadzi

10. pełni stały ostry dyżur 24 godziny na dobę 7 dni w tygodniu 12 miesięcy w roku Dzieci i dorośli zatruci ze szpitali terenowych są leczeni pod nadzorem Ośrodka - konsultacja toksykologiczna, wykonywanie badań toksykologicznych w materiale biologicznym Ośrodek dysponuje w sposób ciągły wszystkimi odtrutkami specyficznymi.Jest zawsze przygotowany do przyjęcia w bardzo krótkim okresie czasu dużej liczby poszkodowanych oraz do działalności konsultacyjnej w przypadku wystąpienia katastrofy chemicznej OŚRODEK LECZENIA ZATRUĆ: Klinika Toksykologii CM UJ

11. Personel zatrudniony w ośrodku musi składać się z osób o różnych specjalnościach lekarskich i z innych dziedzin medycznych W krakowskim ośrodku zatrudnieni są lekarze toksykolodzy, interniści, specjaliści z zakresu medycyny pracy, psychiatrzy, neurolodzy, psycholodzy, specjaliści z zakresu informacji i analizy toksykologicznej Personel

12. Ośrodek Informacji Toksykologicznej • Ośrodek pełni stały dyżur • 24 godziny na dobę • 7 dni w tygodniu • 12 miesięcy w roku „ na ratunek” (012) 411 99 99 (012) 647 11 05

13. Ośrodek Detoksykacji: zadania • Wyprowadzenie chorego ze stanu zagrożenia życia w wyniku ostrego zatrucia substancją odurzającą (narkotyki, alkohol, leki, inne) • Leczenie ostrego zatrucia lub przedawkowania substancji odurzającej poprzez wydalanie trucizny z ustroju i/lub zastosowanie odtrutek • Zwalczanie powikłań ostrych (zaburzenia wodno-elektrolitowe, psychozy, delirium tremens, padaczka obrzęk mózgu, zaburzenia oddechowe, zaburzenia rytmu serca, zaburzenia metaboliczne) • Przerwanie „ciągu” codziennego odurzania się tj. zażywanie środka uzależniającego przez zniesienie, zminimalizowanie lub zapobieganie ostrym lub podostrym objawom abstynencyjnym i „odtrucie” tj. eliminacja z ustroju pozostałości środka uzależniającego

14. Ośrodek Detoksykacji: zadania (c.d.) • Kompleksowa diagnostyka psychologiczno-psychiatryczna (przy współudziale oddziału psychiatrycznego) • Kontakt terapeutyczny z rodziną chorego celem umotywowania do dalszego leczenia w ośrodkach długoterminowej resocjalizacji i rehabilitacji

15. REGIONALNA PORADNIA TOKSYKOLOGII KLINICZNEJ I ŚRODOWISKOWEJ • Do zadań Poradni należy prowadzenie badań kontrolnych u pacjentów, którzy opuścili Ośrodek Leczenia Zatruć. • Opieką Poradni objęci są także wszyscy pacjenci zgłaszający się z problemami natury toksykologicznej, a nie wymagający leczenia szpitalnego

16. Pełni 24 godzinny dyżur, przez 7 dni w tygodniu, 12 miesięcy w roku Badania chemiczno-toksykologiczne materiału biologicznego dla potrzeb zatrutych leczonych w ośrodku i szpitalach terenowych Inne badania analityczne, które wiążą się z diagnostyką zatruć Laboratorium Analiz Toksykologicznych

17. Narkotyki Alkohol Nikotyna Inne Program metadonowy Poradnia Leczenia Uzależnień

18. Ogólna liczba zatruć i liczba zatruć substancjami psychoaktywnymi w uzależnieniu 2001 2000 1999 1998 1997

19. Liczba zatrutych pacjentów zarejestrowana w Ośrodkach Toksykologicznych w Polsce w latach 1997 – 1999.

20. Udział pacjentów z różnych grup miast małopolski leczonych w Klinice Toksykologii w roku 2001

21. Liczba pacjentów z różnych miast leczonych w Klinice Toksykologii w roku 2001 kolor czerwony – Kraków 2758, zielony – kilkaset przypadków bordo – kilkadziesiąt przypadków niebieski – kilka przypadków

22. Liczba telefonicznych konsultacji toksykologicznych udzielonych w roku 2001 lekarzom i osobom prywatnym z różnych miast liczba udzielonych konsultacji

23. Ogólna liczba zatruć: 3888

24. Substancja toksyczna Zgony w Klinice Zgony na miejscu wypadku + zgony w Klinice Liczba hospitaliz Liczba zgonów % Liczba zatrutych Liczba zgonów % Alkohol etylowy 1771 9 0.5 1844 82 4.45 CO 177 1 0.56 199 23 11.6 Leki 734 4 0.54 745 15 2.01 Leki + etanol 282 5 1.77 286 9 3.14 Rozpuszczalniki 15 1 6.67 15 1 6.67 Substancje żrące 26 1 3.85 26 1 3.85 Metanol 1 1 100 1 1 100 Glikol etylenowy 5 1 20 5 1 20 Muchomor sromotnikowy 5 1 20 5 1 20 Inne 872 1 0.1 872 1 0.1 Ogółem 3888 25 0.64 3998 136 3.4 Rok 2000

25. Liczba i odsetek substancji niebezpiecznych przewożonych przez teren Krakowa w roku 2000 i 2001 Ogółem przejazdów : rok 2000 – 592; rok 2001 - 479

26. Zakłady magazynujące, wytwarzające lub stosujące substancje niebezpieczne w powiatach województwa małopolskiego n = 151 % Powiaty