ÇANKAYA ÜNİVERSİTESİ

1. ÇANKAYA ÜNİVERSİTESİ GİRİŞİMCİLİK VE İNOVASYON SEMİNERİ Meral Sayın Girişimcilik ve İnovasyon Araştırma ve Uygulama Merkez Müdürü Çankaya Üniversitesi 08.05.2014, Çankaya Üniversitesi

2. BÖLÜM 1 GİRİŞİMCİLİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR (*) A) Girişimcilik Nedir? Girişimcilik genel anlamda “kar maksadıyla bir işletmenin başlatılması ve yönetimi ile ilgili tüm eylemlerin bir sahiplenici tarafından üstlenilmesi”ni ifade etmektedir. (*) 1. Nandan, H., “Fundamentals of Entrepreneurship, Printice Hall of India, 2007.

3. B) Girişimcilik bir Süreçtir; • İşin çapı, ürünün cinsi ve sahipliliğin türünden bağımsız olarak herhangi yeni bir işin yaratılması ve işletilmesine liderlik yapılmasıdır. • Yeni bağımsız bir birim kurarak veya mevcut bir birim yoluyla risk doğuran bir ürün hizmet veya yöntem pazarlaması üzerine oturtulmuş yeni bir fikrin gelişti- rilmesi ile ilgilidir.

4. Piyasadaki fırsatları belirleme, Risk üstlenme Kaynak yönetme becerisine sahip olma. Ancak uygun makro C) Girişimciliğin Temel Bileşenleri; OPPORTUNITIES INNOVATION LEADERSHIP NETWORKING DEVELOPMENT koşulların da bulunması gerekmektedir. Günümüz rekabetçilik ortamında yaratıcı yenilikçilik (innovation) içermesinde de yarar vardır.

5. D) İç Girişimci (Intrapreneur) Büyük organizasyonlarda “girişimcilik fonksiyonları”, ortak çaba ve çalışma gerektirir. Bu ortak çaba ve çalışma yeni bir iş kurulması ile ilgiliyse “iç girişimcilik” olarak anılmaktadır. • Mevcut bir organizasyonda yaratıcı yenilikçilik hareketini yeni bir iş kurulması ile ilgili icra eden kişiler iç girişimcidir. • Örneğin şirketin yöneticisi “iç girişimci” olabilir, eğer yukarıda değinilen yeni bir işin kurulmasına liderlik yapıyor ise. • Girişimci ve iç girişimci arasındaki ortak husus, “değişim ajanı olarak iş kurma geliştirme ve sosyo ekonomik kalkınmaya hizmet etme” bağlamındadır.

6. E) İş kurma için temel beceriler... • Pazarlama ve satış, • Yönetim (insan, makine ve mali kaynakları), • İletişim ve ağ yapılanma (networking)

7. a) Pazarlama ve satış yönetimi Pazarlamanın 5P Karışımı people

8. b) Yönetim; insan makine ve mali kaynaklar yönetimi. Para yönetmenin üç bileşeni; Işık, kamera ve eylem.

9. c) İletişim ve ağ yapılanma

10. F) Başarılı bir İş Fikri için... Girişimci, tanımı gereği fırsatları sürekli araştıran takip eden ve değerlendiren birisidir. Girişimci yeni iş fırsatlarını içerisinde bulunduğu çevre, ortam ya da eğitimi ile ilgili olarak belirler,

11. G) Girişimcilikte İş Fikrinin Oluşması (I); İş fikrinin oluşması bir kaç yoldan olabilir; • İlk defa ortaya atılan bir fikrin değerlendirilmesi şeklinde olabilir. • Bir ürünün değiştirilerek piyasaya sunulması -esinlenerek ya da kopya çekerek - piyasadaki bir ihtiyacı karşılaması ile ilgili olabilir.

12. G) Girişimcilikte İş Fikrinin Oluşması (II); . • Belli bir toplum, ülke ya da bölgede nufus artışını takiben tüketici talebinde gözle görülebilir bir değişim ile ilgili olabilir (Örn; Ankara Batı Koridorunda kafe pastane, restoran talebi, son 5 yılda çok arttı). • Mevsimsel bir etkinlik veya özel bir gelişme ile ilgili olarak ortaya çıkan sosyal, kültürel, dini, ya da politik gelişmeden kaynaklanarak ihtiyaç duyulan bazı ürünlerin satışı için şans oluşabilir (Örn; TV dizileri bazı ürünlere olan talebi artırmaktadır).

13. G) Girişimcilikte İş Fikrinin Oluşması (III); . • Devlet desteklerinin öncelik verdiği konular bazan iş fırsatlarını tetikleyebilir (örn; çevre dostu üretim, kadın girişimcilik). • Girişimci Ar-Ge yeteneği olan ve buna göre fırsatları değerlendiren birisidir, bu yetenek iş fikrinin oluşması ve gelişmesi sürecinde rol oyanayabilir. • Beklenmedik bir şekilde aniden ortaya çıkan doğal felaket gibi bir olayın ardından bir ürüne ani, kısa dönemli bir talep olabilir (Örn; deprem sonrası yeni ihtiyaçlar).

14. BÖLÜM 2 İŞ FİKRİ OLUŞMASINDA YARATICILIK VE YENİLİKÇİ YARATICILIK (İNOVASYON)

15. 2.1. Yaratıcılık (Creativity) Nedir? • Yeni bir şey yaratmak üzere “entellektüel gücün kullanılması”kast edilmektedir. • “Entellektüel güç”, orijinal bir şey yaratmak için hayal gücününü kullanma yeteneğini sembolize etmektedir. • “Entellektüel güç”, daha önce görülmemiş veya bilinmeyen bir şeyi yapmak için entellektüel yetenektir; bu bir fiziksel nesne, üretim süreci, alet, sanatsal nesne veya bir probleme çözüm de olabilir.

16. İnovasyon, Bir ürün, hizmet, malzeme, pazar fırsatı veya yeniden organize edilmiş bir işletme şeklinde ortaya konulan bir değişikliktir. Bir fikrin, ekonomik önem kazandıran ticari bir kullanıma dönüştürülmek için uyarlama yapılmasıdır. Esas mesele, ekonomik kazanç için yaratıcı yeteneğin kullanılmasıdır. 2.2. İnovasyon ve Yaratıcılık;

17. mal İnovasyon Nedir ? ürün yaratıcı yenilikçi fikir hizmet süreç üretim süreci (teknoloji) organizasyon

18. 2.3. İnovasyon ve İcat (invention) Karmaşık bir deney süreci veya maharetli, ustaca yapılmış bir çalışma neticesi ilk defa elde edilen veya üretilen kullanışlı bir şeydir. Daha basit bir ifade ile, yaratıcı düşünceye bilimin katılma ve karıştırılma vakasıdır. İnovasyon ise, bir icadın kar amaçlı bir iş ile ilgili olarak pazara tanıtılma eylemidir. Endüstriyel bir icat, teknoloji, ürün, süreç, veya bir alet yaratabilir. Yeni icadın ekonomik olarak avantajının alınmasını mümkün kılan, inovasyondur. Bu nedenle özellikle sanayi buluşlarının gerçek testi onun ekonomik olarak başarısında yatmaktadır.

19. Fikirler, Buluşlar ve Inovasyonlar (*) Fikir Patent Buluş Ürün Araştırma sonucu Inovasyon ihtiyaç fikir  araştırma  buluş  ileri araştırma  patent  iş geliştirme  ürün geliştirme pazarlama  satış  dağıtım  Servis ve destek  inovasyon (*) Kaynak: Mervi Kaki (Inno Praxis Başkanı), “Finlandiya Bilim ve Sanayi İşbirliği Modeli, Üniversite Sanayi işbirliği Toplantısı, Ekim 2010, Şanlıurfa

20. 18. yy itibariyle tanıtılan bazı etkileyici inovasyonlar (I); Buhar tribün makinesi Demiryolu sistemi Elektrikli motor Benzin motoru

21. 18. yy itibariyle tanıtılan bazı etkileyici inovasyonlar (II); Çelik üretimi Atomobil üretimi Hava taşıtları üretimi Gemi yapımı Elektrik üretimi İletişim cihazları üretimi

22. 18. yy itibariyle tanıtılan bazı etkileyici inovasyonlar (III); Televizyon Mobil telefon Elektronik mesaj Dijital iletişim Bilgi teknolojisi cihazları Fotokopi makinesi Sağlık sistemi ile ilgili cihazlar ATM’ler Kredi kartları

23. Çağımızda teknoloji tabanlı olmayan inovasyon için örnekler Aşağıda belirtilen firmalar teknoloji kullanmadan yaptıkları yenilikler ile “değer” yaratmışlardır; • Barnes & Noble; kitap parakendeciliği • CNN; haber yayını • FedEx; Paket dağıtımı • IKEA; Ev ürünleri parakende satışı • Kinepolis; Sinamacılık • Wal-mart; İndirimli satış

24. BÖLÜM 3 İNOVASYON VE REKABET AVANTAJI 3.1. Geleneksel ekonomide rekabet avantajı... Temel unsurlar; Arazi ve lokasyon, Doğal kaynaklar, İşgücü, Yerel nufus

25. 3.2. Porter’ın Gelişmiş Rekabet Avantajı Modeli Gelişmiş Rekabet Avantajı Modeli 4 unsuradayandırılmaktadır Maliyet Liderliği (özellikle ölçek ekonomisi ile maliyet avantajı yaratma), Farklılaşma (üründe, dağıtımda, satışta, pazarlamada, hizmette, imajda farklılaşma) Üretimde Odaklanma (belli bir ürün grubuna odaklanma stratejisi) Yeni ve atıl pazarlar (niche) keşfetme

26. 3.2. Porter’ın Gelişmiş Rekabet Avantajı (Jenerik Stratejiler) Modeli (devam) • Maliyet liderliği • Farklılaşma, • Üretimde odaklanma • Atıl pazarlar keşfetme

27. 3.2. Farklılaşma, Fakat Nasıl (devam)? • üründe, • dağıtımda, • satışta, • pazarlamada, • hizmette, • imajda farklılaşma

28. Tedarikçinin Gücü (maliyet ve kalite açısından) 3.3. Porter’ın Beş - Kuvvet Modeli(İşletmenin Analizi için) Pazara giriş engelleri (maliyet, sektörü tanıma, hükümet politikası, marka edinme) REKABET İkame ürün tehditleri • Rekabet derecesi • Sanayi yoğunlaşması • Sabit maliyetler & katma • değer, • Sinai gelişme, • Ürün farklılaşması, • Maliyet değiştirme, • Markalaşma, • Kapasiteyi ara ara aşma. Alıcının Gücü (fiat ve ürün kalitesine etkisi)

29. BÖLÜM 4 GİRİŞİMCİLİKTE İŞ FİKRİNİN ANALİZİ 4.1. Grup Tartışması; Fikrin geliştirilebilmesi için grup tartışması yöntemi tavsiye edilmektedir; yönetilebilir bir ölçek olarak 7 (+veya- 1 kişi) ile fikrin geliştirilmesine ihtiyaç vardır.

30. 4. 2. GZFT (Güçlü ve Zayıf Yönler, Fırsatlar ve Tehditler) Analiz Tekniği • İngilizce Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threads kelimelerinin başlığı olan «SWOT» Tekniği şeklinde de Türkçe yayınlarda rastlanmaktadır. • GZFT, grup tartışması veya beyin fırtınasında tavsiye edilen tekniklerdendir. • Bu süreç iş fikrinin oluşturulmasını sağlar geliştirilmesi için zemin oluşturur. • Daha sonra fikrin hayata geçirilmesi, iş kurma ve sürekliliğinin sağlanması aşamaları gelir, • Fikrin doyuma ulaşıp gerileme dönemine girmesi son safhadır.

31. 4.3. İş Fikri Analizinde GZFT Analizi Uygulanması Porter’ın 5 Kuvvet Modelinde değindiği unsurları analiz etmek için “Yönlendrilmiş GZFT Analizi” yapılması önerilmektedir.

32. İç ve mikro çevre analizi (Güçlü ve zayıf yönler) Dış ve makro çevre analizi (Fırsat ve Tehditler) 4.3. İş Fikri Analizinde GZFT Analizi Uygulanması (devam) Makro Çevre Analizi Mikro Çevre Analizi

33. GZFT Tablosu (I) İç Çevre Analizi; Güçlü yönler Zayıf yönler - Üretim kaynakları: Üretim teknolojisi .…..… .......... Yetenekli işgücü ……… .......... Hammadde……… .......... Ekipman……… .......... - Mali kaynaklar: Finansman mevcudiyeti……… .......... Kredi mevcudiyeti ……… .......... Karlılık……… .......... (Yatırımın geri dönüşü) - Yönetim kaynakları: Organizasyonel yapı……… .......... Yönetim uzmanlığı……… ..........

34. GZFT Tablosu (II) • İç çevre Analizi; • üçlü yönler zayıf yönler • - Ürünler/müşteri hizmetleri: • Ürün çeşitliliği ……… • Marka adı veya adları……... • Sunum ……... • Özel ürün nitelikleri ……... • Satış sonrası hizmetler ……... • Müşterilere teşvikler …….. • - Pazarlama yetenekleri: • Satış yönetimi ……... • Pazar bilgisi……… • Pazar araştırması …….. • Müşteri tercihleri ……… • Reklam ve halkla ilişkiler …….. • - Dağıtım kanalları: • Satış noktalarının sayısı ……... • Dağıtıcılara teşvikler……… • Kredi kolaylıkları ……...

35. GZFT Tablosu (III) Dış Çevre Analizi; Fırsatlar Tehditler Ekonomik Etkiler: Enflasyon ................ ............... Kişi başına milli gelir  ................ ............... Tüketici fiyatları endeksi ................ ............... Sermaye Piyasası ................ ............... Teknolojik Etkiler: Yeni üretim tekniklerinin kullanımı  ................ ............... Geleneksel olmayan girdi kullanımı  ................ ............... İşgücü tasarruf araçlarının kullanımı ................ ............... Doğal etkiler: Çevre koruma gereklilikleri ................ ............... Yakıt ve elektrik gücünün maliyetleri ................ ...............

36. GZFT Tablosu (IV) Dış Çevre Analizi Fırsatlar Tehditler  Demografik Etkiler  Demografik Büyüme; ................ ............... (farklı sosyal grupların) Sosyo kültürel etkiler: Yaşam Tarzı ................ ............... İş fırsatları  İşgücü piyasası ................ ............... Toplumsal davranışlar ................ ............... Kültürel faaliyetler ................ ............... Siyaset ve mevzuat kaynaklı etkiler: Sanayi politikası  ................ ............... Düzenleyici tedbirler  ................ ............... Dolaylı vergiler ................ ............... Teşvik Tedbirleri  ................ ............... Yabancı yatırımcıların pazara girmeleri ................ ...............

37. Rakiplerin Güçlü ve Zayıf Yönlerinin Belirlenmesi Rakipler ile ilgili olarak aşağıdaki anahtar hususlar analiz edilmelidir; • Teknoloji, makine ve ekipman, • Hakim oldukları pazar, • Ürünlerin markaları • Ürünlerin özellikleri • Ürünleri paketleme özellikleri, • Ürünlerin fiyatları, • Kullandıkları medya ilanları, • Distribütörleri, agentaları ve onlarla olan sözleşme koşulları, • Satış güçleri

38. 4.4. Vizyon, Misyon ve Hedef Formulasyonu (I); • Vizyon; • Uzun bir gelecekte ulaşmak isteğimiz durum. • Kendiliğinden gerçekleşmeyecek ancak gerekli çabaları harcarsak başarabileceğimiz bir ideal. • Vizyon, içinde bulunduğumuz şartlarla uzun vadeli amaçlarımızın bileşiminden oluşur. • Ulaşılmak istenen, farklılaştırılmış bir gelecek düşüncesi ve geleceği öngörmek. • Misyon; • işletmenin hangi mal veya hizmet sektörünü seçtiği • hangi iş kolunda olduğu • temel hizmet ve ürün tercihinin neler olduğu, • tüketici ve pazar ihtiyaçları, teknoloji gereksiniminin • veya tüm bu konuların birlikte ifade edilmesidir. • Kısaca misyon organizasyonun varlık nedeni, başarmak istediği amaçtır.

39. Vizyon, Misyon ve • Hedef Formulasyonu (II); Hedef, belirlenen fırsatları en iyi değerlendirmek için izlenecek olan rotanın çizilmesi ile ilgilidir. İş hedeflerinin özellikleri; • Realistik, • Sayısal ifade edilebilen • En önemliden en önemsize doğru vurgulanan • Planlanan eylem akışına göre not edilmiş, • Belli bir zaman süreci için belirlenmiş. • (Hedefler, « S M A R T » olmalı; simple, measurable, achievable, realistic, time bounded).

40. Vizyon, Misyon ve Hedef Formulasyonu (III); ----- Örnekler ----- Vizyon: Gelişen teknolojik eğilimlerin ışığında sektörün Türkiye’de lideri olmak ve Avrupa’ya ihracat yapmak. Hedefler; Kısa vade: İzmir ve civarında bilinirliğimizi artırarak yılda 5000 ürün satarak ve yılda 750 000 TL ciro gerçekleştirmek. Orta vade;Ülke çapında 12 000 müşteriye ulaşarak 2 Milyon TL ciro yapmak ve üretimin 1/3’ünü ihraç etmek.

41. Girişimcilikte İş Fikri Neden Başarısız Olur? • Düzensiz sermaye akışı, • Yetersiz sermaye ile işe başlama, • Plansız işe başlama, • Rekabet avantajını yitirme, • Pazarlamada yetersizlikler, • Stratejik kararlarda esnek olamama, • Süpermen, müthiş patron ve yetersiz ekip yapılanması, • Kontrolsuz büyüme, • Ürün ile ilgili yeterli müşteri memnuniyeti araştırması yapılmaması

42. BÖLÜM 5 İŞ PLANI NEDİR? TEMEL KAVRAMLAR (I) • Girişimcinin gerçekleştirmeyi planladığı iş ile ilgili tüm araştırma ve faaliyetlerin sistematik bir şekilde planlanmasını sağlayan bir araçtır. • Dolayısıyla, gerçekleştirilmesi düşünülen işin tüm faaliyetlerinin detaylı açıklaması ve mali tablolardan oluşmaktadır. • KOBİ’lerdeki başarısızlığın, % 80 ihtimalle iş planı yapılmamasından kaynaklandığı bilinmektedir.

43. İŞ PLANI NEDİR? TEMEL KAVRAMLAR (II) • İşletmeler büyüdükçe, iş planı yapmanın önemi daha artmaktadır. • İş planı girişimcinin kendisi için veya bir kuruluşa hibe veya krediye başvuru için hazırlaması gereken bir planlama aracıdır. • İş planı kredi veya hibeye başvuru için de hazırlanabilir. Bu durumda “iş planı şekil şartlarına” daha hassas bir şekilde uymak gerekmektedir.

44. İş Planı dosyası Nasıl Hazırlanır?

45. İş Planı Dosyasının Ana Bölümleri (*) Genel Bilgiler Girişimcinin / Ortakların ve İşletmenin özellikleri, İş fikrinin Tanıtımı Pazar Bilgileri ve Pazarlama Planı Üretim planı Yönetim planı Finansal plan KOSGEB’den Talep Edilen Destekler (*) Kredi veya hibe sağlayan kuruluşların her birisi kendi iş planı formatını uygulamaktadır. Burada değinilen iş planı formatı, KOSGEB’in uygulamalı girişimcilik desteği kapsamında kullanılan formattır.

46. İş Planı Dosyasının Ana Bölümler İtibariyle İçeriği (I) • Genel Bilgiler • 1.1. Girişimcinin tanıtımı (Bu kısımda kendinizi/ortaklarınızı kısaca tanıtınız.) • 1.2. İşletmenin faaliyet konusu (Bu kısımda kurduğunuz işi kısaca anlatınız.) • 1.3. İş kurma süreci faaliyet planı (Bu kısımda işinizi kurarken attığınız adımları kısaca anlatınız.) • Girişimcinin/Ortakların ve İşletmenin özellikleri • 2.1. Girişimci ve işletme ortaklarının kişisel bilgileri (Bu bölümde web’de verilen format içerisindeki tablo her girişimci ve herbir ortak için ayrı ayrı doldurulacaktır.) • 2.2. Girişimci ve işletme ortaklarına ilişkin bilgi tablosu (tablo formatta bulunmaktadır.) • 2.3. İş fikri ve seçme nedeni (iş fikrinin özellikleri, GZFT çerçevesinde güçlü yönler ve fırsatların zayıf yönler ve tehditlerden daha fazla olduğu, eğer çyleyse, vurgulanacaktır, değilse, iş fikri değiştirilmelidir). • 2.4. İşletmenin hukuki statüsü ve seçim nedeni (işletmenin hangi hukuki statüyü niçin seçtiği anlatılacaktır). • 2.5. İşletmenin misyonu (işletmenin varlık nedeni ile ilgili vizyonunu tamamlayan bir ifade yer alacaktır) • 2.6. İşletmenin vizyonu (uzun vadede ulaşılması düşünülen hedef belirtilmelidir)

47. İş Planının İçeriği (II) • 2.7. Kısa vadeli hedefler • 2.8. Orta ve uzun vadeli hedefler • Pazar bilgileri ve pazarlama planı • 3.1. Pazarın büyüklüğü hedeflenen pazar payı • 3.2. Pazar profili • 3.3. Rakip analizi • 3.4. Pazarlama ve satış hedefleri • 3.5. Sektörel gelişmeler, fırsat ve tehditlere ilişkin değerlendirmeler • 3.6. Beklenmedik durumlara ilişkin öngörüler • 3.7. Ürün/hizmet tanımı • 3.8. Ürün/hizmet fiyatının nasıl oluşturulduğu • 3.9. Yer seçimi • 3.10. Müşteriye ulaşım kanalları • 3.11. Ürün/hizmet tanıtım planı

48. İş Planının İçeriği (III) • Üretim planı • 4.1. NACE Kodu (*) • 4.2. Üretim/hizmet sunum sürecinin aşamaları • 4.3. İş akış şeması • 4.4. Üretim/hizmet sunum teknikleri standaartlar, spesifikasyonlar • 4.5. Hukuki gereksinimler (ruhsat, izin, v.s.) • Yönetim planı • 5.1. Organizasyon şeması • 5.2. Görev ve sorumluluklar • 5.3. Görev tanımlarına göre alınacak personelin nitelikleri • Finansal plan • 6.1. Başlangıç maliyetleri ve diğer başlangıç giderleri • 6.2. İşletme giderleri • 6.3. Nakit projeksiyonları • 6.4. Üretim / satış hedefleri • 6.5. Kara geçiş noktası • 6.6. Finansal kaynaklar (özkaynak ve diğerleri) • 6.7. Özkaynak ve/veya diğer kaynaklardan sağlanacak finansman (*) Statistical Classification of Economic Activities in the European Community (in French: Nomenclature statistique des activités économiques dans la Communauté européenne).

49. İş Planının İçeriği (IV) • KOSGEB’den talep edilen destekler • (Bu bölümde formatta da belirtildiği gibi desteği gerektiren giderin türü, miktarı, vb. bilgiler yazılacaktır; • a) İşletme kuruluş desteği • b) Kuruluş dönemi makine, teçhizat ve ofis donanım desteği • c) İşletme gider desteği • d) Sabit yatırım desteği (geri ödemeli destek)

50. İŞ KURMA SÜRECİ TEMEL ADIMLARI (*) MOTİVASYON İŞ FİKRİ ÇALIŞMA PROGRAMI ÖN DEĞERLENDİRME/ İŞ FİKRİNİN ANALİZİ YAPILABİLİRLİKARAŞTIRMASI İŞ PLANI İŞİ KURMAK (*): Kaynak; KOSGEB İş Planı Rehberi İŞİ GELİŞTİRME