NÜFUS ARTIŞI ve SORUNLAR

NÜFUS ARTIŞI ve SORUNLAR Dr. Necla Tugay Aytekin UÜTF Halk Sağlığı Anabilim Dalı

NÜFUS ARTIŞI VE SORUNLAR ÖĞRENİM HEDEFLERİ • Aşırı nüfus nedir • Dünyada nüfus • Nüfus artışının getirdiği bazı sorunlar

AŞIRI NÜFUS • İnsan nüfusunun çevrenin taşıyabileceği kapasiteyi aşmasıdır. • Önemli olan sayı ve yoğunluk değildir • Nüfusla, elde olan kaynakların oranı ve kaynakların toplumda dağılım ve kullanımı önemlidir.

AŞIRI NÜFUS • Yaşam için gerekli kaynaklar, kaynakların yenilenme hızından daha hızlı tüketiliyorsa aşırı nüfus vardır. • Fosil yakıtlar • Toprak üst tabakası

AŞIRI NÜFUS • Doğumların artması • Ölümlerin azalması • İçe göç • Kaynakların azalması

GEREKLİ KAYNAKLAR • Temiz su • Temiz hava • Gıda • Barınak • Isı • Tıbbi bakım, eğitim, çöp ve diğer atıkların uygun olarak yok edilmesi vd.

DÜNYADA NÜFUS ARTIŞI • Dünya nüfusu 1900 yılında 1.6 milyar • 2000 yılında nüfus 6.1 milyar • Yüz yılda artış yaklaşık 4 kat • Aralık 2009’da 6.804.000.000 • Dünya nüfusunun 2050 yılında 9.3 milyar olması bekleniyor ( 7.9 – 10.9 milyar arası ) • Türkiye 99 milyon

DÜNYA NÜFUS ARTIŞI

NÜFUS ARTIŞI • Dünyanın yıllık büyüme hızı % 1,2 • Her yıl 74 milyon kişi • Günde ~ 200 000 kişi • Yıllık artışın yaklaşık yarısı 6 ülkede: % 21 Hindistan % 4 Nijerya % 12 Çin % 4 Bangladeş % 5 Pakistan % 3 Endonezya

DOĞURGANLIK DÜŞÜYOR • 1950 – 1955 toplam doğurganlık 5 çocuk • 2000 – 2005 toplam doğurganlık 2,65 çocuk • Beklenen 2,05 çocuk

ÖLÜM ve DOĞUM HIZLARINDA DEĞİŞİM • Ölüm ve doğum hızları yüksek düzeyde dengede • Doğurganlık aynı, ölümler azalır • Ölümler ve doğumlar azalır • Doğum ve ölüm hızları alçak düzeyde dengede • Doğum hızı ölüm hızından düşük

GELİŞMİŞ ÜLKELERDE DURUM • Gelişmiş ülkelerde 1.2 milyar kişi yaşıyor • 21. yüzyılın ortasında 39 ülke nüfusunda azalma bekleniyor: • Almanya ve Japonya’da % 14 • İtalya ve Macaristan’da % 25 • Rusya federasyonu ve eski SSCB ülkelerinde % 28 - 40

GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE DURUM • Gelişmekte olan ülkelerde 4.9 milyar kişi yaşıyor • 2050’de nüfusun 8.2 milyar olacağı öngörülüyor • 1995 – 2000 yıllarında yaşam ümidi 63 yıl ( gelişmiş ülkelerde 75 yıl ) • 2050’de yaşam ümidinin 75 yıl olması bekleniyor ( gelişmiş ülkelerde 82 yıl )

NÜFUS ARTIŞININ GETİRDİĞİ BAZI SORUNLAR • Yoksulluk • Enerji • İklim • Tarım, Gıda • Su

Y O K S U L L U K • Dünya nüfusunun yarısı günde 2 dolardan az bir parayla geçinmeye çalışıyor • Günde 1 dolardan az bir parayla geçinmeye çalışanlar 1.2 milyar • Bu insanlar yeterli gıda, temiz içme suyu, eğitim, sağlık ve çağdaş enerjiden yoksunlar

Y O K S U L L U K Gelişmekte olan ülkelerdeki 4.6 milyar kişinin • 800 milyonu yeterli gıda alamıyor • 850 milyon okur – yazar değil • 1 milyarı temiz sudan yoksun • 2.4 milyarı temel sağlık hizmetinden yoksun • 325 milyon çocuk okula gidemiyor • Her yıl beş yaş altında 11 milyon çocuk önlenebilir hastalıklardan ölüyor

GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER Dünya nüfusunun dörtte üçü • Besin kaynaklarından % 30 • Ticaret ürünlerinden % 18 • Enerji kaynaklarından % 15 • Sanayiden % 8 oranında yararlanmaktadır.

E N E R J İ • Fosil yakıt tüketimi 1992 – 1999 arasında % 10 artmıştır • Gelişmiş ülkelerde kişi başına tüketim gelişmekte olanlara göre 10 kat fazladır • Enerjinin % 80’i fosil yakıtlardan, % 16’sı nükleer kaynaklardan, % 4’ü jeotermik enerji, rüzgar ve güneş enerjisi gibi yenilenebilir kaynaklardan sağlanmaktadır

ENERJİ TÜKETİMİ ENERJİ TÜKETİMİ 2000 yılındaKuzey Amerika’da kişi başına enerji tüketimi • Avrupa’dan 2 kat • Asya’dan 8 kat • Afrika’dan 15 kat daha fazladır.

İKLİM DEĞİŞİKLİKLERİ Sanayi devrimi sonrası atmosferin karbondioksit yoğunluğu % 30, diğer sera etkisi yapan gazların yoğunluğu % 15 artmıştır.

T A R I M • 100den fazla ülke buğday • 40 ülke pirinç ithal ediyor • Yetersiz beslenenler: - 1995’de 832 milyon - 2007’de 923 milyon - 2009’da 1,02 milyar

D Ü N Y A D A S U • Dünya nüfusunun 1 / 3’ü su sıkıntısı olan ülkelerde yaşıyor • Dünya nüfusunun % 18’i sağlıklı içme suyu olanağından yoksun • Kuzey Çin ovası altındaki su yatakları yılda 1.6 m. alçalıyor

D Ü N Y A D A S U • Dünyanın % 70’i suyla kaplıdır • Suların % 2.5’i tatlı sudur • Tatlı suların % 1 kadarı kullanılabilir • Karaların % 40’ı kurak / yarı kurak bölgelerdir • İleriki 20 yılda su kullanımı % 40 artacaktır • 2025’de dünya nüfusunun 2/3’ü orta / ileri derecede susuzluk çekecektir

DÜNYA YAŞLANIYOR • 2000’de 60 yaş üstü nüfus 606 milyon; 80 yaş üstü nüfus 69 milyon. • 2050’de 60 yaş üstü 2 milyar; 80 yaş üstü 379 milyon olması bekleniyor.

DÜNYADA 65 YAŞ VE ÜZERİNDEKİ NÜFUSUN GERÇEKLEŞEN VE ÖNGÖRÜLEN GELİŞİMİ (%)

TÜRKİYE’DE 65 YAŞ VE ÜZERİNDEKİ NÜFUSUN GERÇEKLEŞEN VE ÖNGÖRÜLEN GELİŞİMİ (%)

TÜRKİYE’DE 80 YAŞ VE ÜZERİNDEKİ NÜFUSUN GERÇEKLEŞEN VE ÖNGÖRÜLEN GELİŞİMİ (%)

NE YAPMALI? • Yoksulluk ve hastalıkları azaltmak için savaşa devam, • Kaynakların etkin kullanımı ve kirlenmenin önlenmesi, • Nüfusu sürdürülebilirlik düzeyinde tutmak.

NÜFUS AÇISINDAN • Herkesin aile planlaması hizmetine ulaşımının sağlanması, • Gelişmekte olan ülke kadınlarının ekonomik, sosyal ve yasal olarak güçlendirilmesi, • Vergi yasalarının insanları çocuk sayılarını iki ile sınırlamaya teşvik edecek biçimde değiştirilmesi. • Yeni dünyalar bulunması.

NÜFUS ARTIŞI ve SORUNLAR