’’Hasan Prishtina’’

1. Fakulteti Ekonomik ’’Hasan Prishtina’’ PunimSeminarik Departamenti: Menaxhmetdheinformatikë Tema: Sistemiekonomikipërzier Punuan: IsmajlSinani Bekrie Musa Mentro: Prof doc.dr.NagipSkenderi Prishtinë, Mars 2014

2. Përmbajtja HYRJE..............................................................................................................3 SISTEMI I EKONOMISË SË PËRZIRË...................................................................4 ÇFAR PARAQET SISTEMI EKONOMIKE PËRZIRË.................................................8 DALLIMI I SISTEMEVE EKONOMIKE................................................................10 PËRFUNDIMI..................................................................................................11 LITEREATURA.................................................................................................14 2

3. Hyrje • Sistemiekonomikipërzirëdallonngasistemet e tjeraekonomikenga se tiparet e sistemeveekonomikejanëtëgrubulluar a potebashkuar ne sistemin e përzirë.Nëekonominëbashkohoregati se nukegziston • ekonomi e pastër e tregutoseekonomi e pastër e planifikuar. • Përkundrazisecilaekonomi ka përzierjetënjërësdhetjetrësformëtësistemitekonomik. 3

4. SISTEMI I EKONOMISË SË PËRZIRË Ekonomia e treguttëpastërparaqetharmonizimin nëmesofertësdhekërkesësicilishpiegjerëtebaraspesha, arrihetgjithmonnënsupozimin e tregutplotësishttëlirë. Përtëfunksionuarmekanizmi I çmimevetëekonomissëtreguttëpastër duhettëeksistojkonkurenca e plotëperfekte. Nëekonominëbashkohoregati se nukegziston ekonomi e pastër e tregutoseekonomi e pastër e planifikuar. Përkundrazisecilaekonomi ka përzierjetënjërësdhetjetrësformëtësistemitekonomik. 4

5. Nëtëvërtesiqë e cekummëlartnukegzistonekonomikrejtësihst e pastërtëtregut,edhepseështë e qartë se tregjetndikojnënëmarrjen e shumcensëvendimeveekonomike. Nëshumëvendeqeveritareluannjërolshumëtërëndëshishumnëekonomi.Shteti,poashtu, ështëpronarirëndësishumëitokes, iparqevekombëtare, indërtesavekombëtare, pajisjeveushtarake, hekurudhave, postave, burimevenatyroreetj. Nëdisavende, rreth 50% e miniralevezotrohenngaQeveria e atijvendi. Kjopërzirje e forcavetëtregut me pjesëmarrjen e Qeverisë ka bërëqeekonomistëttapërshkruajnësisteminekonomiktëshumëvendevesiekonomimikse 5

6. Njësistemipërzierekonomikilejonnjëniveltëlirisëekonomike private nëpërdorimin e kapitalit, poredhelejonqeveritëtëndërhyjnënëaktivitetetekonomikenëmënyrëqëtëarrihenqëllimetsociale Shumica e ekonomivemodernetëshfaqënjësintezëtëdyosemëshumësistemeveekonomike. Sektoripublikpunonsëbashku me sektorinprivat, pormundtëkonkurrojnëpërtënjëjtatburimetëkufizuara. Sistemet e përzieraekonomikenuk e bllokojnësektorinprivatngafitimkërkuarit, portëmonitoruarnivelet e fitimitdhetënacionalizuarkompanitëqëjanëtëkonsiderohentëshkojnëkundërtëmirënpublike. Sistemet e përzieraekonomikenukjanësistemetë laissez-faire: qeveriaështë e përfshirënëplanifikimin e përdorimittëburimevedhemundtëushtrojëkontrollmbibiznesetnësektorinprivat 6

7. Qeveritëmundtëkërkojëpërtërishpërndarëpasurinëpërmestatimitnësektorinprivat, dhepërdorimin e fondevengataksatpërtëpromovuarobjektivatsociale. Ndërsakapitalizmilejonçmimettëjenëtëvendosurngaforcat e kërkesësdhetëofertësdheçmimetfikse,ndërkaqsocializmipërmesplanifikimitqendror, sistemet e përzieraekonomiketëlejonëqëçmimettëluhatetnëdisasektorë. 7

8. ÇFAR PARAQET SISTEMI EKONOMIK I PËRZIRË • Ekonomia e përzierparaqetkombinimin e sistemittëekonomisëcentralistedheekonomisësëtregut. • Kështudisadegëtëekonomisësëvenditzhvillohetsipasparimevetëekonomisësëtregut • Ndërsadisadegënëbazëtëparimevetëekonomisëcentraliste. • Nëkëtësistemekonomikprakemiedhepronënindividualesiformë • e pronësedhepronënshtetrore. 8

9. DALLIMI I SISTEMEVE EKONOMIKE • ShtetinëEKONOMIN E LIRË ështëishumëfishtë. Shtetinëekonominë e trgutparaqitetsi: mbrojtësipopullatësngakeqëpërdorimet e mundshme, prodhuesdhedhënësishërbimevetëndryshme, konsumatorgjithnjë e mëimadhë, rregullator, etj. •  Në ekonominë eKOMANDUES (CENTRALIST)shumë pak i kushtohet rëndësi zbatimit të shkencës dhe teknologjisë. Menaxherët dhe prodhuesit e firmave nuk janë të motivuar për inovacione dhe risitë. Madje ato të cilët janë të interesuar për ide të reja janë të margjinalizuar etj. Të gjithë këto faktorë dhe të ngjashëm si këto sollën gjendjen të vështirë ekonomike të vendeve socialiste dhe kolapsin e ekonomisë së tyre. • EKONOMIA E PËRZIRË siq e cekumedhemëlartnëekonominëbashkohoregati se nukegzistonekonomi e pastër e tregutoseekonomi e pastër e planifikuar. Pra me bashkimin e ekonomissëlirëdheasajkomandue e përbëjnnjësistemekonomitëpërzirëapo (mikse). 9

10. Njësistemipërzierekonomikilejonnjëniveltëlirisëekonomike private nëpërdorimin e kapitalit, poredhelejonqeveritëtëndërhyjnënëaktivitetetekonomikenëmënyrëqëtëarrihenqëllimetsociale. Kyllojsistemiekonomikështëmëpakefikase se kapitalizmit, pormëtëefektshme se socializmit. Njëekonomi e përzierështënjëekonomiqëpërfshinnjëshumëllojshmëritëkontrollit private dhetëqeverisë ; . Reflektuarkarakteristikat e tëdykapitalizmitdhesocializmit Nukështënjëpërkufizimtëvetëmpërnjëekonomitëpërzier , porpërkufizimetgjithmonëtëpërfshijënjëshkallëtëlirisë private ekonomiketëpërzier me njëshkallëtërregullimin e qeverisësëtregjeve 10

11.  PËRFUNDIMI Me sistem ekonomik të përzirëmundtëpërfundojm se nukegzistonekonomi e pastër e tregutoseekonomi e pastër e planifikuar. Ekonomia e përzierparaqetkombinimin e sistemittëekonomisëcentralistedheekonomisësëtregut 11

12. LITERATURA 1.Dr. Kristi Ilia , “Biznesindërkombtar” , Tiranë-2004. Dr. SelelimiNaser , “Hyrjenëekonomi” , Tetovë-2007 WWW,google-sistemete-konomike 12

13. FALIMINDERIT PËR VËMENDJE Prishtinë Mars 2014 13