ocuk Kitaplari, TV. ve Sinema

1. �ocuk Kitaplari, TV. ve Sinema 1

2. �ocuk Kitaplari 2

3. Toplumlarin uygarlik d�zeyi �ocuklara sagladiklari olanaklarla �l��l�yor. Bu bakimdan g�n�m�z �ocuklari eski kusaklara g�re egitici ara� � gere�, oyuncak, kitap bollugu i�inde yetisiyor �ocuk daha uyarici ve gelistirici bir ortamda b�y�yor. Okuldaki �gretimi destekleyip hizlandiran sayisiz kolayliktan yaralanabiliyor. 3

4. Ancak toplumlar uygarligin en son �r�nlerinden payini aldik�a ortaya yeni sorunlar �ikiyor. �ok �esitli ve �eliskili etkiler arasinda egitime y�n verme isi g��lesiyor. �ocugu zararli etkilerden esirgemek anne � baba ve egitimcileri d�s�nd�ren bir konu olmaya basliyor. 4

5. Kimi anne � baba �ocugu kendi egilimine birakip kilavuzlugu okuldan bekliyor. �ocukta gelisen k�t� aliskanliklar ve egilimlerden ya okulu ya da yigin iletisim ara�larini sorumlu tutuyor. 5

6. Kimi kaygili anne � baba ise �ocugun okudugu her seyi titizlikle se�ip TV ve sinemada neyi izleyip neyi izlemeyecegine sikica denetleme yoluna gidiyor. 6

7. Kitap basimindaki artis ve okumaya g�sterilen ilgi sevindirici olmakla birlikte �lkemiz adam basina en az kitap okunan �lke durumundan �ikmis degildir. Yayinlardaki �esitlilige karsin, �zellikle �ocuk kitaplari dil, baski ve i�erik bakimindan yetersizdir. 7

8. Iyi �ocuk kitaplarinda aranacak nitelikler: �ocuk kitaplari, �ocugun gelisme d�zeyine uygun konulari islemeli, dili yalin, kavramlar a�ik olmalidir. Konular ilgi �ekici bi�imde sunulmali, eglendirici, �gretici ve d�s�nd�r�c� olmalidir. 8

9. Iyi �ocuk kitaplarinda aranacak nitelikler(devami) Konunun islenisi bilim verilerine ve insanin degerlerine uygun olmalidir. Insani ve �evresini ger�ek�i a�idan tanitmali, yurt sevgisini, insan sevgisini ve yardimlasma duygusunu g��lendirici olmalidir. 9

10. Iyi �ocuk kitaplarinda aranacak nitelikler (devami) Denemeci, arastirici, elestirici kisaca �zg�r d�s�nceli insan yetistirme amaci g�z �n�ne alinarak yazilmalidir. �ocugun kendini tanimasina, kisiligini gelistirmesine katkida bulunmalidir. 10

11. �ocuk kitaplarinda nelerin sakincali oldugunu belirtmek: �ocuk kitaplari her t�rl� k�r inan� ve �nyargilardan arinmis olmalidir. Irk �st�nl�g�, din ayriligi, bagnazlik, dolayli ya da dogrudan asilanmamalidir. Yurt sevgisi, ulusal degerler ve T�rkl�k bilinci islenirken evrensel degerler bir kenara itilmemeli, �lkeler arasinda d�smanlik ve �� alma duygulari k�r�klenmemelidir. 11

12. �ocuk kitaplarinda nelerin sakincali oldugunu belirtmek (devami) Yigitlik abartilmamali; �ocuklara yanilmaz insan, �st�n insan, her seyi bilen insan �rnekleri sunulmamalidir. Baska bir deyisle, etiyle kemigiyle olumlu ve olumsuz yanlari ile insan tanitilmalidir. �ocuk kitaplarda, �eliskileriyle, degisen d�s�nen ve duygulari ile insani g�rmeli; baskalarinda kendisine benzerlikler bulabilmelidir. Kati ahlak kurallari i�inde sikisip kalmamali hos g�r� ve esneklik kazanmalidir. 12

13. �ocuk kitaplarinda nelerin sakincali oldugunu belirtmek (devami) Alin yazisi, yazgi, gibi insanin boynunu b�kt�ren, savasin g�c�n� k�stekleyen inanislara yer verilmemelidir. Her kitap bir dizi ahlak yargisiyla sonu�landirilmamalidir. �K�pr� alti �ocuklari� ��ks�z Ayse� t�r�nden acima duygusunu s�m�ren kitaplar en azindan yararsizdir. Polianna gibi taninmis bir �ocuk �yk�s� de bu k�t� �rnek arasinda yer alir. 13

14. Okul �ncesi �agda �ocuklar i�in yazilmis kitap�iklara s�yle bir g�z atmakla, �lkemizde �ocuk egitiminin �nemli bir aksakligini saptayabiliriz: Bu resimli �yk�lerde usluluk, s�z dinlerlik asilanmakta; yaramazlik yapan, annesinin s�z�nden �ikanlarin basina gelen korkun� sonu�lar sergilenmektedir. 14

15. Gelisim basamaklarina g�re �ocuklarin okuma gereksinimleri nasil karsilanmalidir? 15

16. Okul �ncesi yillarda bol resimli, �izgili, �ocuklara okunmak amaciyla d�zenlenmis, az yazili kitaplar ilgi �eker. Boyama ve karalamaya uygun kitap�iklar da g�z yolu ile �grenmeyi ve meraki kam�ilar. 16

17. Resimler hayal g�c�n� arttirir. Iyi kitaplar �ocugu somut d�s�nme bi�iminden soyut d�s�nmeye dogru g�t�ren ara�lardir. Soyut s�zleri, resimlenmis olarak algilamak kavramlarin yerlesmesine yardim eder. 17

18. 18

19. Ilkokul yillarindaki ser�venlere, yigitlik �yk�lerine ve gizi bulunan �yk�lere egilim artar. Define Adasi, Jules Verne�nin �yk�leri t�r�nden hem s�r�kleyici hem yazin degeri olan kitaplarla bu egilim karsilanabilir. 19

20. Ilkokullardan sonra �ocuklarda soyut d�s�nme yetenegi hizli bir gelisme g�sterir. Ortaokul siralarinda okumaya d�sk�n �ocuklar yetiskinlerin okudugu bir �ok romani tat alarak okuyabilir. Bu �aglarda artik ��ocuk Yazini�ndan s�z etmek gerekmez. Olsa olsa okunacak kitaplar anlama kolayligi bakimindan bir siraya konarak �ocuklara sunulabilir. 20

21. T�rk ve D�nya Yayinindan derlenecek bir se�meler dizisi hazirlanabilir. Unutmayalim ki �ocuk klasikleri arasina giren pek �ok basyapit �ocuklar i�in yazilmamistir: Robinson Kruzo, G�liverin Gezileri, Define Adasi, Tom Sawyer�in Ser�venleri, Don Kisot ve pek �ok baska �nl� yapit bu arada sayilabilir. 21

22. T�rk Yazarlardan da bir �ok �rnek verilebilir. �rnegin, Aziz Nesin�in b�t�n �yk�lerini ilkokul son yillarindan baslayarak �ocuklar bayila bayila okumaktadirlar. Abbas Sayar�in �Yilki Ati� �yk�s� de b�y�k k���k herkesin severek okudugu bir �yk�d�r. 22

23. �ocuklar anne babalariyla birlikte okumaya basladiklari ve tadini aldiklari bir kitabi kendi baslarina bitirebilirler. Birlikte kitap okumak, okuma begenisi kazandirmanin iyi bir yoludur. Ayrica birlikte okunan ve tartisilan bir kitap �ocukla anne babayi birbirine yaklastirir. 23

24. Okullarimizda, ne yazik ki ders �alismak ve kitap okumak birbiriyle �elisen iki ugras gibi g�r�l�yor. �ocuklarimiza kitaplari sevdirebilmek i�in �nce kendimizin okuma aliskanligi edinmemiz gerekiyor. Bir yazarin dedigi gibi � Zararli kitap yoktur, iyi ve k�t� kitaplar vardir.� �ocuk degerliyle degersizi ayirt etmeyi �grenebilmelidir. 24

25. Kitap degerli bir �gretim aracidir. Ancak sadece bir ara�tir. Kitabin yarari onu kullanan kisinin elestirme ve degerlendirme yetenegine baglidir. Bu nedenle kitap yasaklamak demokrasi anlayisina aykiri d�sen ilkel bir y�ntemdir. Ancak gelismemis toplumlar, kitaplari ya yakilacak kadar zararli ya da tapilacak kadar kutsal sayarlar. 25

26. �ocuklarimiza okuduklarini tartma, elestirme ve tartisma yetenegi kazandirirsak kitaplarin zararli etkilerinden korkmaya gerek kalmaz. Bu d�zeye �iktigimizda, belki o zaman anneler, babalar ve �gretmenler kitap okuyan �ocuklara: �Kitap okuyacagina dersine �alis!� gibi sa�ma �g�tler vermeye gerek duymazlar. 26

27. Okul programlari gereksiz ve her yil yineleyen beylik konularla doldurulur. Ancak �ok yararli olabilecek �kitap tartisma saati� konmaz oysa T�rk�e ve Edebiyat derslerinde �ocuklar yarim �yk�ler ve romanlardan kisa b�l�mler okuyup degerlendirmek zorunda birakilirlar. G�n�m�z degerli yazarlari yok sayip, okunmaz olmus t�m eski yazarlari ve ozanlari tanitmak gibi erisilmez bir ama�la yazilir ders kitaplari. Her yazari tanitmak yerine birka� yazarin kitaplarini sevdirmekle yola �ikmak okuma begenisi y�n�nden daha verimli bir y�ntemdir. 27

28. Televizyon ve Sinema 28

29. Televizyon ve sinemanin egitici, �gretici ve eglendirici bir ara� olarak sinirsiz olanaklari var. �zellikle �ocuklar y�n�nden, g�r�nt� ve sesin birlestigi isikli televizyon perdesi, b�t�n d�nyayi evin i�ine aktaran b�y�l� bir aygittir. 29

30. Okul �ncesi �agda hi� kuskusuz �ocuklari en �ok �eken filmler �izgi filmlerdir. �ocuklarla hayvanlarin arkadasligini isleyen diziler, g�ld�r� filmleri, K���k Ev t�r�nden aile yasamini sergileyen filmler de �ocuklari �ok �eker. Ilkokul d�neminde ser�ven filmleri, kovboy filmleri, vurdulu kirdili polis dizileri, uzay yolculuklarini anlatan d�ssel ve kurgusal filmler ilgiyle izlenir. Resimli kitaplarda oldugu gibi bu filmlerde de �ocuklari b�y�leyen �st�n yetenekli, korkusuz ve dogruluktan yana kahramanlar vardir. 30

31. �ocuklar g�rd�klerini oyunlarina aktarir, ser�venleri yeni bastan yasarlar. Ancak herkes bas oyuncu olmak ister. Kimse k�t� kisiyi oynamaya yanasmaz. ��nk� �ocuk g��l� olan ve g�c�n� dogruluktan yana kullanan kahramani �rnek alir. Kimi �ocuk k�t� kisiyi oynamaktansa oyunu birakmayi yegler. 31

32. HAZIRLAYANLAR: Kenan POLAT Yakup SARIKOCA 32

33. TESEKK�RLER 33