Norðurland vestra atvinnu- og byggðamál

1. Norðurland vestraatvinnu- og byggðamál Byggðaþróun á NV Almennir valkostir í atvinnu- og byggðamálum Atvinnulíf og vinnumarkaður á NV Nýjar áherslur í atvinnu- og byggðamálum

2. Byggðaþróun á NV

3. Byggðaþróun á NV

4. Almennir valkostir í atvinnu- og byggðamálum

5. Fækkun starfa á NV 1998-2003

6. Samdráttur í hefðbundnum atvinnugreinum 1998-2003en vöxtur er í þjónustu Störfum í landbúnaði fækkar úr 640 1998 í 540 2003 Störfum í fiskveiðum fækkar úr 320 1998 í 260 2003 Störfum í fiskvinnslu fækkar úr 550 1998 í 420 2003 Störfum í öðrum iðnaði fækkar úr 630 1998 í 520 2003 Hlutfall NV af heildarafla minnkaði úr 5,4% 1999 í 3,2% 2003 Hlutfall landvinnslu minnkaði úr 4,8% 1999 í 2,4% 2003 Störfum fjölgar í þjónustu, þ.e. í fjármálaþjónustu fjölgar úr 110 1998 í 130 2003 og í opinberri stjórnsýslu fjölgar úr 420 1998 í 560 2003

7. Atvinnulíf og vinnumarkaður á NV Hlutfallslega fátt ungt fólk á vinnumarkaði Heimild: Sigurður Sigurðsson (2003) Unga fólkið fór. Aldursskipting á Norðurlandi vestra 1992 og 2002

8. Menntunarstig Margt bendir til þess að menntunarstig á Norðurlandi vestra sé lægra en í flestum öðrum landshlutum: Færri nemendur með lögheimili í landshlutanum úrskrifast með stúdentspróf samanborið við aðra landshluta. Íbúar á aldrinum 20-44 eru hlutfallslega færri en landsmeðaltal og eldri aldurshópar hlutfallslega stærri. Almennt má segja að menntunarstig lækki eftir aldri og því má álykta að menntunarstig sé lægra en í mörgum öðrum landshlutum.

9. Á NV búa 3,2% þjóðarinnar (2003), en nýskráð fyrirtæki eru 2,3% (meðaltal 1997-2003) Þ.a.l. frumkvöðlastarfsemi hlutfallslega lítil

10. Styrkleikar NV Öflug samvinnufélög Öflug fyrirtæki í hefðbundnum atvinnugreinum Fjölbreytileg iðnfyrirtæki Vaxandi þekkingariðnaður

11. Valkostir í framtíðinni Atvinnuþróun á forsendum staðbundinnar þekkingar Styrking hefðbundinna atvinnugreina Efling þekkingariðnaðar Þróun fyrirtækja og stjórnsýsluklasa

12. Styrking hefðbundinna atvinnugreina: Landbúnaður: NV verði skilgreint úrvinnslusvæði landbúnaðarafurða. Á svæðinu eru einhverjar fullkomnustu afurðarstöðvar landsins með um 40% slátrun á dilkakjöti. Áhersla verði á slátrun, fullvinnslu kjötafurða, vöruþróun og þjónustu við afurðarstöðvar. Aukin verði vöruþróun og framleiðsla á mjólkurafurðum. Orkuframleiðsla: Virkjuð og virkjanleg orka á NV verði nýtt innan svæðisins til uppbyggingar atvinnu- og mannlífs m.a. til stóriðju Virkjun frumkvæðis íbúanna sjálfra: Framfarafélög í nærsamfélögum verði styrkt með opinberum fjárframlögum þannig að þeim fjölgi, að festa komist á starfsemi þeirra og að frjótt umhverfi skapist fyrir nýjar viðskiptahumgyndir

13. Efling þekkingariðnaðar: Fiskeldis- og ferðmálarannsóknir: Fiskeldisrannsóknir og rannsóknir á sviði ferðamála verði efldar við Háskólann á Hólum. Höfuðstöðvar Veiðimálastofnunar verði á Hólum Efling hrossaræktar: NV fer í fararbroddi í hrossarækt á Íslandi. Háskólinn að Hólum sérhæfir sig í hrossarækt og öðru námi tengdum hrossum. Hið opinbera þarf að setja sérstaka fjármuni í að þróa nám og atvinnu tengda hrossum s.s. ræktun, reiðkennslu, ferðaþjónustu ofl. Styðja verður við sögusetur íslenska hestsins og Hestamiðstöð Íslands. Rannsóknir á hitun og einangrun húsa: Stofnað verði á Sauðárkróki útibú frá Rannsóknastofnun byggingariðnaðarins. Útibúið einbeiti sér að rannsóknum á húshitun og hita- og hljóðeinangrun mannvirkja í samstarfi við fyrirtæki á svæðinu.

14. Efling þekkingariðnaðar frh: Hagnýting staðbundinnar þekkingar: Stofnuð verði sjálfseignastofnun um rekstur “Textilseturs Íslands” á Blönduósi. Stofnuð verði “Matvælamiðstöð” á Blönduósi sem hafi á höndum ráðgjöf og þjónustu við matvælaiðnaðinn á Íslandi. Nýting náttúrauðlinda: Samgöngur verði bættar þannig að aðgengi ferðamanna verði auðveldað að Veiðivötnum á Víðidalstungu, Arnarvatnsheiði og Tvídægru Hugbúnaðargerð: Sérhæfð hugbúnaðargerð verði efld á Hvammstanga á grunni hugbúnaðarfyrirtækjanna Elements ehf og Forsvars ehf.

15. Efling þekkingariðnaðar frh: Nýsköpunar- og frumkvöðlasetur: Stofnað verði nýsköpunar- og frumkvöðlasetur á Sauðárkróki í tengslum við svæðisbundna sérþekkingu og rannsóknir á Hólum. Starfsemin beinist að þróun fyrirtækjaklasa í hrossarækt og hestamennsku og þróun frumgerða vara á þessu sviði. Fyrirtækjaklasinn noti sameiginlegt vörumerki. Gæta þarf þess að sú þekking sem Frumkvöðlasetur ungs fólks hefur aflað sér á undanförnum árum verði nýtt við stofnun nýsköpunar- og frumkvöðlaseturs í landshlutanum og þessar stofnanir starfi náið saman.

16. Þróun fyrirtækja og stjórnsýsluklasa: Flutningur stofnana hins opinbera út á land leiði til myndunar og/eða styrkingar stofnanaklasa á viðkomandi landssvæði. Stjórnvöld beiti sér fyrir sérhæfingu í heilbrigðisgeiranum: þannig að áhersla verði lögð á að sjúkrahús og heilbrigðisstofnanir í ólíkum landshlutum sérhæfi sig á tilteknum sviðum. Á Sauðárkróki verði lögð áhersla á endurhæfingu.

17. Þróun fyrirtækja og stjórnsýsluklasa frh: Gerðir verði vaxtarsamningar: Samningarnir samstilli þróun fyrirtækjaklasa, stoðkerfis og menntakerfis í samræmi við þróun í átt að svæðasérhæfingu.

18. Fyrirtækjaklasar og samstarfskeppni(coopetition) Fyrirtækjaklasar byggja á annars konar samkeppnishugtaki en almennt er ríkjandi í efnahagsumræðunni Fyrirtæki starfa saman að öflun aðfanga, sérfræðiþjónustu, þróun, framleiðslu og sölu vara eða afurða og lágmarka um leið rekstrar- og framleiðslukostnað Samstarfið styrkir þau í samkeppni við stærri fyrirtæki sem njóta stærðarhagkvæmni í ríkari mæli en smá fyrirtæki

19. Dæmi um fyrirtækjaklasa á Íslandi

20. Dæmi um fyrirtækjaklasa erlendis • Castel Godfredo, Ítalíu • Íbúafjöldi 7.000 manns • 200 fyrirtækja í sokkaframleiðslu og tengdum greinum • 60% af EU markaðnum.

21. Udine, Ítalíu 14.000 ársverk Stólasvæði Ítalíu 1200 fyrirtæki, 250 í útflutningi Ársframleiðsla 44 milljónir stóla (sæta) 80% af stólaframleiðslu Ítalíu 50% EU 30% af heimsmarkaði • Dalton, Georgia USA • 25.000 íbúar • 174 teppaverksmiðjur • 80% af framleiðslugetu USA • 45% af heimsmarkaðnum.

22. Klasar í Bandaríkjunum

24. Yfirlit yfir ýmis fyrirtæki á NV • Sjávarútvegur • Blönduósi • Norðurós þunnildi og þorskhrogn og framleiddur harðfiskur og saltfiskur á Portúgals-markað. • Skagafjörður • Einn frystitogari og þrír ísfisktogarar. • Fiskiðjan Skagfirðingur er mjög öflugt fyrirtæki, bæði með útgerð og vinnslu • Sauðárkróki. • Dögun rækjuvinnsla • Skagaströnd • Í landvinnslu eru um 50-60 störf. • Siglufirði • Þormóður Rammi og Síldarvinnslan. Einnig smærri vinnslustaðir með bolfisk og tvö rækjuvinnslufyrirtæki, annað á vegum Þormóðs Ramma með 70-80 manns. • Landbúnaður • Hvammstangi • Sláturhús og kjötvinnslufyrirtæki. • Blönduósi • Sláturhús og sölufélag. Þar er einnig unnið nýmjólkurduft sem m.a. er notað í súkkulaðiframleiðslu. • Skagafjörður. • Kaupfélagið: sláturhús, kjötvinnsla og mjólkursamlag og er stærsti vinnuveitandi héraðsins.

25. Iðnaður • Hvammstangi • Prjóna- og saumastofan Ísprjón. • Blönduósi • Trésmíðaverkstæðið Stígandi 90% verkefna út fyrir héraðið. • Vilko með sex manns í vinnu og fyrirtækið • Ísgel sem flutti frá Hvammstanga til Blönduóss, en þar eru framleiddar gelmottur. • Skagaströnd • Vefnaðarverksmiðja sem framleiðir værðarvoðir. Fyrirtækið er í eigu Árbliks, en Ístex í Mosfellsbæ leigir reksturinn. • Trésmiðjur, vélaverkstæði, bílaverkstæði og rafverktakar. Flest iðnfyrirtækin þjóna sjávarútvegi. • Sauðárkróki • Steinullarverksmiðjan, sútunar-verksmiðjan Loðskinn, trésmiðjan Borg sem m.a. framleiðir innréttingar • Siglufirði • Aðallega þjónustuiðnaður, m.a. við sjávarútveg. • Matvælaiðnaður með reykta síld, lax og silung fyrst og fremst fyrir erlendan markað.

26. Ferðaþjónusta • Hvammstangi • Gistiheimili og tjaldsvæði og fleiri gistimöguleikar í nágrenninu. • Menningarteng ferðaþjónusta í þróun af fyrirtækinu Grettistaki, keypt hefur verið húsnæði undir starfsemina. • Hestaferðir og selaskoðun í undirbúningi. • Safnið á Reykjum. • Blönduósi • Hótel, gistiheimili, sumarhús til útleigu og tjaldsvæði • Heimilisiðnaðarsafnið sem nýverið fékk aukið húsnæði. • Skagaströnd • Tjaldstæði og Kántrýbær er með veitingasölu. • Hofsós • Vesturfarasetrið og hugmyndir eru um uppbyggingu í Kolkuósi. Á Hólum og ferðamálabraut er starfrækt við Hólaskóla • Skagafjörður • Söfn, m.a. byggðasafnið í Glaumbæ og Samgönguminjasafn (Véla- og mótor-minjasafn) í undirbúningi. • Hestamennska, • Ævintýraferðir er með fljótasiglingar um jökulsárnar, • Orlofshús eru í Varmahlíð og Steinsstaðahverfi og þá má nefna • Drangeyjarferðir • Skíðasvæðið í Tindastóli. • Siglufirði • Síldarminjasafninu, • Skíðasvæði • Gistiheimili