Download
1 / 55
550 likes | 1k Vues
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu. Yunus ŞENER. Kuruluş Süreci. Banka Gözetim ve Denetimini Zorunlu Kılan Faktörler. Mali sistemde istikrarı sağlamak Mevduatları korumak Kredi sisteminin etkin çalışmasını sağlamak Sorunlu aktiflerin oluşmasını engellemek
E N D
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Yunus ŞENER
Banka Gözetim ve Denetimini Zorunlu Kılan Faktörler • Mali sistemde istikrarı sağlamak • Mevduatları korumak • Kredi sisteminin etkin çalışmasını sağlamak • Sorunlu aktiflerin oluşmasını engellemek • Banka iflaslarının olumsuz sonuçlarını engellemek
Türkiye’de Banka Gözetim Sisteminin Gelişimi • Banka Gözetimine Yetkili Kurumlar • Hazine Müsteşarlığı - Banka birleşme ve satın almalarına ilişkin izin - Bankaların izne tabi işlemleri ve uygulama - Yerinde denetim - Yasal düzenlemeler • T.C. Merkez Bankası - Uzaktan gözetim - Hazineye görüş bildirimi - TMSF’nin idare ve temsili
BDDK’nınKuruluş Gereksinimi • Mevcut ikili sistemde yaşanan sıkıntılar • Global finansal sistemde etkin ve hızlı karar almanın artan önemi • Yeni mali enstrümanların, risk yönetim tekniklerinin ve mali türev ürünlerinin artan şekilde kullanılması • Yetersiz yetkiler ve siyasi otoriteden bağımsız hareket edilememesi • Mali ve idari özerkliğin sağlanması gerekliliği • Gereksinimleri karşılayacak yasal değişikliklerin yapılmasında yaşanan gecikmeler • Şeffaflık ve etkinlik • Bağımsız bir denetim kuruluşuna olan uluslararası eğilim
BDDK’nın Temel Görevleri • Bankacılık işlemleri yapma ve/veya mevduat kabul etme izni vermek • Bankalar, finansal kiralama, faktöring, finansman şirketleri ve finansal holding şirketlerini yerinden ve uzaktan denetlemek • Bu kuruluşların; kuruluş ve faaliyetleri ile birleşme, devir ve izin işlemlerine ilişkin uygulamayı gerçekleştirmek • Bankacılık Kanununda gösterilen yetkiler çerçevesinde düzenlemeler yapmak ve uygulanmasını sağlamak • Mali bünyesi bozulan bankalar ve kuruluşlar hakkında tedbirler almak • Mali bünyesi düzelemeyecek şekilde bozulan banka ve kuruluşları sistem dışına çıkarmak
Mali Kaynaklar • Kurumun gelirleri, bankalardan alınan katılma paylarından oluşur. • Bankalar Kanununa göre; katılma payı banka bilanço büyüklüklerininon binde 3’ünü geçemeyecek şekilde Kurul tarafından belirlenmektedir. Bu oran 2009 yılı için on binde 2, 2010 yılı için ise on binde 1 olarak belirlenmiştir. 2009 yılında kuruluşlardan tahsil edilen katılma payı tutarı 121,4 milyon TL, 2010 yılında ise 152,2 milyon TL olmuştur. • Harcamalar, Kurumun yıllık olarak hazırlanan bütçesine göre yapılır. • 5411 ve 5018 sayılı Kanunlardaki hükümler saklı kalmak kaydıyla, mali kaynaklarını, kendi bütçesinde belirlenen usul ve esaslar dahilinde kullanır.
Raporlar ve İstatistikler BDDK, temel değerleri arasında yer alan şeffaflık ilkesi gereğince: • Faaliyetlerine, • Sektördeki gelişmelere, • Yürüttüğü araştırma çalışmalarının sonuçlarına ilişkin olarak kamuoyunu sürekli olarak bilgilendirmektedir.
Raporlar ve İstatistikler Periyodik Yayınlar • Günlük Bankacılık Sektörü Raporu • Günlük Ekonomik Rapor • Haftalık Bülten • Aylık Bülten • Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi • Faktoring, Finansal K. ve Tüketici Fin. Şirketlerine Bilanço ve K/Z Tabloları • Finansal Piyasalar Raporu • Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi • Kur Riski Değerlendirme Raporu • Bankacılıkta Yapısal Gelişmeler • Yıllık Raporlar
BDDK’nın Organizasyon ve Personel Yapısı
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu • Kurumun karar organı biri Başkan, biri İkinci Başkan olmak üzere 7 üyeden oluşan Kurul’dur. • Kurum Başkanı, aynı zamanda Kurulun da başkanıdır. • BDDK Başkanı ve Kurul üyeleri Bakanlar Kurulu tarafından atanmaktadır. • 5411 sayılı Kanunda, Kurul Başkan ve üyelerinin görev süresi 6 yıl olarak belirlenmiştir. • Başkan ve Kurul Üyelerinin süreleri dolmadan Kanunda yazılı haller dışında herhangi bir nedenle görevlerine son verilemez.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu • Kurumumuzda 3 Başkan, 4 İkinci Başkan, 16 Kurul Üyesi olmak üzere toplam 23 Kurul Üyesi görev yapmıştır/yapmaktadır. • Kurul; 530’u 2010 yılında olmak üzere, bu güne kadar 3.838 karar, TMSF ile bir arada iken ise (2000-2004 yılları arası) 1.965 karara imza atmıştır. • TMSF’nin ilk üç başkanı aynı zamanda BDDK başkanı olarak görev yapmıştır.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu • Kurum; Başkan, Başkan Yardımcılıkları ve hizmet birimlerinden oluşmaktadır. • BDDK teşkilatında 3 Başkan Yardımcılığı ve 14 Daire Başkanlığı bulunmaktadır. • Hukuk, basın ve halkla ilişkiler, yönetim ve finans gibi alanlarda 15’i geçmemek üzere başkanlık müşaviri görevlendirilebilmektedir. • Şubat ayında TBMM tarafından kabul edilip, Cumhurbaşkanı tarafından onaylanarak yürürlüğe giren 6111 sayılı Torba Yasası ile Kurumun halen Ankara olan merkezinin iki yıl içerisinde İstanbul’a taşınması karara bağlanmıştır. • BDDK’nın halen 533 çalışanı bulunmaktadır. Kurumda meslek personeli sayısı 374 kişidir. 5411 sayılı Kanunla Kurumun toplam kadro sayısı 851 olarak olarak belirlenmiş olup, yönetici ve meslek personeli haricindeki personel sayısı, toplam kadro sayısının %30 ile sınırlandırılmıştır. • Kurum faaliyete geçtiğinde tecrübeli uzman personelin geldiği kurumlar; Hazine Müsteşarlığı, Merkez Bankası, DPT, Maliye Bakanlığı, Üniversiteler, Özel sektör
Lisans Derecesine Sahip Personelin Başlıca Alanlar İtibarıyla Dağılımı
Kurumun Açtığı Sınavlar BDDK, kuruluşundan bu yana 2001, 2004 (iki kez sınav açılmıştır), 2005, 2006, 2008, 2009 ve 2010 yıllarında yaptığı sınavlarla meslek personeli almıştır. 2001 yılında; • 7 Bankalar Yeminli Murakıp Yardımcısı • 42 Bankacılık Uzman Yardımcısı (bankacılık alanından) • 14 Bankacılık Uzman Yardımcısı (bilişim alanından) • 7 Bankacılık Uzman Yardımcısı (hukuk alanından) 2004 yılında; • 36 Bankalar Yeminli Murakıp Yardımcısı • 31 Bankacılık Uzman Yardımcısı (bankacılık alanından) • 2 Bankacılık Uzman Yardımcısı (bilişim alanından) • 6 Bankacılık Uzman Yardımcısı (hukuk alanından)
Kurumun Açtığı Sınavlar 2005 yılında; • 30 Bankalar Yeminli Murakıp Yardımcısı • 23 Bankacılık Uzman Yardımcısı (bilişim alanından) • 4 Bankacılık Uzman Yardımcısı (hukuk alanından) • 8 Bankacılık Uzman Yardımcısı (bankacılık alanından) 2006 yılında; • 34 Bankalar Yeminli Murakıp Yardımcısı • 20 Bankacılık Uzman Yardımcısı (bilişim alanından) • 6 Bankacılık Uzman Yardımcısı (hukuk alanından) • 12 Bankacılık Uzman Yardımcısı (bankacılık alanından)
Kurumun Açtığı Sınavlar 2008 yılında; • 8 Bankalar Yeminli Murakıp Yardımcısı • 8 Bankacılık Uzman Yardımcısı (bankacılık alanından) 2009 yılında; • 15 Bankalar Yeminli Murakıp Yardımcısı • 6 Bankacılık Uzman Yardımcısı (bankacılık alanından) 2010 yılında; • 19 Bankalar Yeminli Murakıp Yardımcısı • 3 Bankacılık Uzman Yardımcısı (bankacılık alanından) Kurumun açtığı meslek personeli sınavında başarılı olmuştur.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Amaç ve Öncelikler Kurumun temel amacı, finansal piyasalarda güven ve istikrarın sağlanması, kredi sisteminin etkin bir şekilde çalışması, tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerinin korunmasıdır. Diğer yandan, Kurum misyonunun yerine getirilmesi için atılacak adımları belirleyen, belirsizlikleri ortadan kaldırmayı ve yol gösterici nitelikte olmayı hedefleyen, orta vadeli ve geleceğe dönük bakış açısı sunan “BDDK Stratejik Plan (2006-2008)” çerçevesinde beş adet amaç belirlenmiştir:
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu 1) Güvenli, İstikrarlı, Etkin ve Rekabetçi Bir Finansal Piyasa • Rekabetçi ölçeğe ulaşmış, kaynakları yatırıma yönlendirecek araç çeşitliliğine ve mali derinliğe sahip, uluslararası standartlarda düzenlenen, denetlenen ve aracılık maliyetlerinin asgariye indirildiği bir mali sektörün geliştirilmesi • Türev ürünlerin risk yönetiminde kullanımının teşvik edilmesi, ayrıca bu ürünlere ilişkin risk algılamasının artırılması • Bankalarda risk yönetimi ve kurumsal yönetim uygulamalarının iyileştirilmesi • Yurtiçi ve yurtdışı denetim otoriteleri ile işbirliği ve bilgi paylaşımının artırılması • Finansal kuruluşların ve piyasaların önündeki rekabet engellerinin kaldırılması, aracılık maliyetlerinin asgariye indirilmesi
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu 2) Etkili ve Etkin Denetim Sistemi • Risk odaklı denetimin güçlendirilmesi ve yaygınlaştırılması • Konsolide denetime yönelik uygulamaların iyileştirilmesi • Finansal holdinglerin denetimine yönelik AB mevzuatına uyum sağlanması • CRD / Basel 2’ye yönelik hazırlık çalışmalarının tamamlanması ve uygulamaya geçiş ile finansal sistemde kredi ve kurumsal yönetim derecelendirme sisteminin tesis edilmesi 3) Esnek Düzenleyici Çerçeve • Risk yönetiminin, Kurum denetimine tabi tüm finansal kuruluşlarda uygulanmasını sağlayacak düzenlemelerin yapılması
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu 4) Müşteri Haklarına Yönelik Şeffaf, Adil ve Teşvik Edici Uygulamalar • Müşterilerin bilinçlendirilmesi, hak ve menfaatlerinin gözetilmesi, koruyucu uygulamaların geliştirilmesi 5) Yeterli ve Etkili Kurumsal Yönetim • Kurum Stratejik Planının tüm unsurları ile hayata geçirilmesiyle BDDK’nın kurumsal kapasitesinin artırılması
BDDK’nın Denetim Fonksiyonu Denetim faaliyeti, Bankacılık Kanununun Kuruma verdiği yetkilerin meslek personeli tarafından kullanılması suretiyle kuruluşlarda gerçekleştirilen yerinde denetim ve gözetim faaliyetlerinin tamamını kapsamaktadır. Söz konusu faaliyetler, temel olarak bankaların konsolide ve/veya konsolide olmayan bazda mali performanslarına ilişkin muhtelif göstergelerin incelenerek analiz edilmesi ve dönemsel raporlar düzenlenmesi, Kanun ve ilgili mevzuata uyumunun denetlenmesi, stres testleri aracılığı ile potansiyel sorunların ve kırılganlıkların tespit edilmesi ile olumsuz gelişme veya tespitler olması halinde, standart rapor düzenlenmesi beklenmeksizin ilgili birimlerin ve karar mercilerinin bilgilendirilmesi suretiyle yerine getirilmektedir. Denetim işlevinin yerine getirilmesinde başta Kurum veri tabanı olmak üzere çeşitli kaynaklardan yararlanılmaktadır.
BDDK’nın Denetim Fonksiyonu Denetime ilişkin olarak Kanunda Kuruma verilen görev ve yetkiler ilgisine göre; Kurul, Başkanlık Makamı, Başkan Yardımcılığı, Daire Başkanlıkları ve bunlara bağlı olarak görev yapan grup başkanları ile geçici ve/veya sürekli olarak denetim ekiplerinde görevlendirilen meslek personeli aracılığı ile icra edilmektedir. Denetimden sorumlu Başkan Yardımcılığına bağlı Denetim I ve Denetim II Daire Başkanlıkları merkezleri İstanbul’da bulunan özel bankaların denetim ve gözetimini, Denetim III Daire Başkanlığı ağırlıklı olarak merkezleri Ankara’da bulunan kamu bankalarının denetim ve gözetimini, Denetim IV Daire Başkanlığı sektöre ilişkin analiz, değerlendirme ve raporlama faaliyetlerinin yanı sıra finansal kiralama, faktoring ve tüketici finansman şirketlerinin denetim ve gözetimini, Risk Yönetimi Daire Başkanlığı bankaların risk yönetim sistemlerinin ve risk modellerinin denetimini gerçekleştirmektedir.
BDDK’nın Denetim Fonksiyonu Denetim faaliyetleri bankalar yeminli murakıbı ve yardımcıları ile bankacılık uzmanı ve yardımcılarından oluşan 18 adet denetim grubu aracılığı ile yürütülmektedir. Her bir denetim grubu içerisinde, denetime ilişkin işlerde koordinasyonu ve işlerin yürütülmesini sağlamak üzere en az beş yıl yerinde denetim tecrübesine sahip meslek personeli arasından Başkanlık Onayı ile grup başkanı görevlendirilmektedir. Grup başkanı, sorumluluğundaki kuruluşların denetimini Başkanlık Onayı ile oluşturulan ve kuruluşlar bazında görev yapan denetim ekipleri aracılığıyla yürütmektedir. Denetim gruplarında yer alan bankalar yeminli murakıbı ve yardımcıları ile bankacılık uzmanı ve yardımcılarının yanı sıra gerek duyulması halinde Başkan Yardımcısının önerisi ve Başkanlık Onayı ile yeterli sayıda bilişim uzmanı ve yardımcısı ile hukuk uzmanı ve yardımcısı da denetim ekibinde görevlendirilebilmektedir.
Yerinde Denetimin Kapsamı Yerinde denetim: Bankaların varlıkları, alacakları, özkaynakları, borçları, kâr ve zarar hesapları, yükümlülükleri ve taahhütleri arasındaki ilgi ve dengelerin, mali bünyeyi etkileyen diğer tüm unsurların analizi, Bankaların risk yönetimi ve iç kontrol sistemlerinin yeterliliğinin ve etkinliğinin incelenmesi, Bankaların risk değerlendirmesinin yapılması ve risk profilinin belirlenmesi, Bankaların mali tablo ve kayıtlarının muhasebe ilke ve standartlarına uygunluğunun denetimi,
Yerinde Denetimin Kapsamı Bankaların faaliyetlerinin, Bankacılık Kanunu hükümleri ile bu Kanun kapsamındaki kuruluşlar hakkında diğer kanunlarda yer alan hükümlere uygunluğunun denetimi, Bankaların bilgi sistemlerinin yeterliliğinin ve güvenilirliğinin analizi, Bankaların özellik arz eden faaliyetlerine ilişkin konuların incelenmesi, Bankaların kurumsal yönetim kalitesinin değerlendirilmesi, Finansal holding şirketleri ve/veya ana ortaklık banka ile bağlı ortaklık ve birlikte kontrol edilen ortaklıkların konsolide denetimi,
Yerinde Denetimin Kapsamı Faktoring, finansal kiralama ve finansman şirketlerinin faaliyetlerinin denetimi, Varlık yönetim şirketlerinin denetimi, Bağımsız denetim kuruluşlarının faaliyetlerinin denetimi, Kuruluşlara hizmet sağlayan gerçek ve tüzel kişilerin, verdikleri hizmet ile sınırlı olmak üzere, faaliyetlerinin denetimi, Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu kapsamındaki kuruluşların denetimi,
Yerinde Denetimin Kapsamı Basel 2 kredi riski içsel derecelendirmeye dayalı yaklaşımları kapsamında bankaların kullanmayı planladıkları içsel modellerinin denetimi, Derecelendirme kuruluşlarının yetkilendirilme aşamasında denetimi, İlgili mevzuat kapsamında yer alan konulara ilişkin ihbar ve şikayetlerin incelenmesi, Başbakanlık Teftiş Kurulu, Meclis Araştırma Komisyonları, Maliye Bakanlığı Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı (MASAK), Cumhuriyet Savcılıkları ile diğer ilgili kurum ve kuruluşların taleplerine istinaden yapılan incelemeler, Diğer yerinde denetim
5411 Sayılı Bankacılık Kanunu 67. Madde Önlem alınmasını gerektiren hâller Madde 67 — Konsolide veya konsolide olmayan bazda yapılan denetimler sonucunda bir bankanın; a) Aktiflerinin vade itibarıyla yükümlülüklerini karşılayamama tehlikesiyle karlı karşıya gelmesi ya da likiditeye ilişkin düzenlemelere uymaması, b) Gelir ve giderleri arasındaki ilgi ve dengelerin bozulması nedeniyle kârlılığın faaliyetleri emin bir şekilde yürütecek yeterlilikte olmaması, c) Özkaynaklarının sermaye yeterliliğine ilişkin düzenlemelere göre yetersiz olması veya bu durumun gerçekleşmek üzere bulunması, d) Aktif kalitesinin malî bünyeyi zayıflatabilecek şekilde bozulması,
5411 Sayılı Bankacılık Kanunu 67. Madde e) Bu Kanuna ve ilgili düzenlemelere veya Kurulca alınan kararlara aykırı nitelikte karar, işlem ve uygulamalarının bulunması, f) İç denetim, iç kontrol ve risk yönetim sistemlerini kurmaması veya bu sistemleri etkin ve yeterli bir şekilde işletmemesi veya denetimi engelleyici herhangi bir hususun bulunması, g) Yönetiminin basiretsizliği nedeniyle bu Kanun ve ilgili mevzuat ile tanımlanmış risklerin önemli ölçüde artması veya malî bünyeyi zayıflatabilecek şekilde yoğunlaşması, Hâllerinden herhangi birinin tespit edilmesi durumunda, bu Kanunun 68 inci, 69 uncu ve 70 inci maddelerinde öngörülen tedbirler derhal alınır.
5411 Sayılı Bankacılık Kanunu 71. Madde Madde 71 — Denetlemeler sonucunda bir bankayla ilgili olarak; a) Bu Kanunun 70 inci maddesi kapsamında alınması istenen tedbirlerin Kurul tarafından verilen süre içerisinde ya da her halükârda en geç oniki ay içinde kısmen ya da tamamen alınmaması ya da bu tedbirleri kısmen veya tamamen almış olmasına rağmen, malî bünyesinin güçlendirilmesine imkân bulunmadığı veya bu tedbirler alınmış olsa dahi malî bünyesinin güçlendirilemeyeceğinin tespit edilmesi, b) Faaliyetine devamının mevduat ve katılım fonu sahiplerinin hakları ve malî sistemin güven ve istikrarı bakımından tehlike arz ettiğinin ortaya çıkması,
5411 Sayılı Bankacılık Kanunu 71. Madde c) Yükümlülüklerini vadesinde yerine getiremediğinin tespit edilmesi, d) Yükümlülüklerinin toplam değerinin varlıklarının toplam değerini aşması, e) Hâkim ortaklarının veya yöneticilerinin, banka kaynaklarını, bankanın emin bir şekilde çalışmasını tehlikeye düşürecek biçimde doğrudan veya dolaylı veya dolanlı olarak kendi lehlerine kullanması veya dolanlı olarak kaynak kullandırması ve bankayı bu suretle zarara uğratması,,
5411 Sayılı Bankacılık Kanunu 71. Madde Hâllerinden bir veya birkaçının varlığı durumunda Kurul, en az beş üyesinin aynı yöndeki oyuyla alınan kararla bankanın faaliyet iznini kaldırmaya ya da kredi kuruluşunun temettü hariç ortaklık hakları ile yönetim ve denetimini, zararın mevcut ortakların sermayesinden indirilmesi kaydıyla kısmen veya tamamen devri, satışı veya birleştirilmesi amacıyla Fona devretmeye yetkilidir. Faaliyet izni kaldırılan kredi kuruluşları bu Kanunda yer alan hükümlere göre, kalkınma ve yatırım bankaları ise genel hükümlere göre tasfiye edilir. Bu madde kapsamında alınan Kurul kararları Resmî Gazete’de yayımlanır. Yayım tarihi ilgililer bakımından tebliğ tarihi olarak kabul edilir
5411 Sayılı Bankacılık Kanunu 95. Madde Kurum, bankalardan, bunların bağlı ortaklıklarından, nitelikli paya sahip oldukları ortaklıklardan, birlikte kontrol ettikleri ortaklıklardan, şubeleri ile temsilciliklerinden, destek hizmeti kuruluşlarından ve diğer gerçek ve tüzel kişilerden bu Kanun hükümleri ile ilgili görecekleri bütün bilgileri gizli dahi olsa istemeye, bunların vergiyle ilgili kayıtları dahil olmak üzere tüm defter, kayıt ve belgelerini incelemeye yetkili olup, bilgi istenenler de istenilen bilgileri vermekle, defter, kayıt ve belgeleri incelemeye hazır bulundurmakla, tüm bilgi işlem sistemini denetim amaçlarına uygun olarak Kurumun yerinde denetim yapan meslek personeline açmakla, verilerin güvenliğini sağlamakla ve muhafaza etmek zorunda oldukları her türlü defter, belge ve karneler ile vermek zorunda bulundukları bilgilere ilişkin mikrofiş, mikrofilm, manyetik teyp, disket ve benzeri ortamlardaki kayıtlarını ve bu kayıtlara erişim veya kayıtları okunabilir hale getirmek için gerekli tüm sistem ve şifrelerini inceleme için ibraz etmek ve işletmekle yükümlüdür.
5411 Sayılı Bankacılık Kanunu 95. Madde Diğer kanunlar uyarınca Kurumun meslek personelinin bu Kanun kapsamındaki görevleri dışında görevlendirilmeleri, bu maddede sayılan görevleri öncelikli olmak kaydıyla Başkan tarafından yapılır.
