Rytmika w przedszkolu

1. Rytmika w przedszkolu Zabawa, śpiew i taniec

2. Rytmika Jaques'a - Dalcroze'a Rytmika jako metoda stworzona została przez szwajcarskiego kompozytora i pedagoga na początku XX w. w Szwajcarii Emila Jaques'a - Dalcroze'a. Eurytmia (gr.– dosł. "dobre poruszanie się"). Stwarza dziecku sposobność do fizycznego doświadczania muzyki poprzez ćwiczenia ruchowe oraz pozostałe zmysły. Rozwijanie poczucia rytmu i świadomego ruchu oparte jest u Dalcroze'a na ruchu naturalnym. Ważnym elementem metody jest też improwizacja.

3. Rytmika w przedszkolu Rytmikacharakteryzuje się realizacją ruchową rytmu muzycznego i elementów muzycznych takich jak: dynamika, tempo, artykulacja dźwięku a także treść wyrazowa danego utworu muzycznego. Jest ona syntezą kształcenia umiejętności muzycznych i podstawowej wiedzy o muzyce poprzez trzy sposoby przeżycia muzyki: ruch, śpiew i tworzenie. , Realizuje cele wychowania ogólnego, oparte na zrozumieniu tkwiącej w dziecku potrzeby ruchu i aktywności. Wychowuje człowieka nie tylko wrażliwego na sztukę, ale twórczego, inteligentnego, aktywnego, sprawnego fizycznie, przyszłego odbiorcę muzyki.

4. Rytmika w przedszkolu • Na rytmikę składają się różnorodne ćwiczenia, od prostych w realizacji do bardziej skomplikowanych muzycznie, tj.: • marsze w takt muzyki (biegi, podskoki), • reagowanie na frazy za pomocą gestów i ruchów, • ruchowa realizacja tematów rytmicznych o zmiennych metrach, • ćwiczenia agogiczne (ćwiczące umiejętność natychmiastowego reagowania na zauważone zmiany), • oddechowe- odprężające, • inhibicyjno – incytacyjne, • w improwizowaniu ruchu, itp.

5. Rytmikaw przedszkolu • Zajęcia rytmiczne możemy poszerzyć o: • słuchanie piosenek wykonywanych przez prowadzącą • śpiew zbiorowy i indywidualny dzieci • ćwiczenia doskonalące prawidłową dykcję, poczucie rytmu, pamięć muzyczną • słuchanie nagrań instrumentalnych z płyt cd • słuchanie piosenek dla dzieci z płyt cd • naukę tańców ludowych • wykonywanie akompaniamentu na instrumentach perkusyjnych • zabawy ruchowe ze śpiewem • zabawy ruchowe z towarzyszeniem instrumentu

6. Rytmika w przedszkolu • Warsztat pracy – organizacja: • zapoznać się z treściami, które będą realizowane • dokładnie przeanalizować i zaplanować pierwszy miesiąc • zgromadzić przydatne pomoce i materiały, do wykorzystania, podczas zajęć (instrument, instrumenty perkusyjne, magnetofon, odtwarzacz cd., itp.) • zbierać i kompletować „instrumenty” wykonane przez dzieci, takie jak: metolowe pudełka napełnione grochem, pojemniki z piaskiem lub kaszą, dzwoneczki własnej roboty, kolorowe wstążki, taśmy, przybory gimnastyczne, itp. • opracować scenariusze zajęć z uwzględnieniem treści do realizacji • zgromadzić odpowiednią literaturę, przydatną do opracowania scenariuszy

7. Rytmika w przedszkolu • Warsztat pracy (o czym należy pamiętać) • sala powinna być przestronna, wywietrzona, przedmioty o ostrych krawędziach usunięte • instrument, ustawiony w odpowiednim miejscu w zasięgu nauczyciela • przydatne pomoce umieszczone w wyznaczonym miejscu tak, aby mieć do nich ułatwiony dostęp (szarfy, woreczki, obręcze...) • instrumenty perkusyjne powinny być w odpowiedniej ilości, uporządkowane, • sprzęt: magnetofon, odtwarzacz cd. • dzieci powinny być w stroju wygodnym i nie krępującym ruchy • strój umożliwiający swobodę ruchów osobie prowadzącej

8. Rytmika w przedszkolu • Wprowadzane zasady: • zajęcia rozpoczynamy zachowując ustalony porządek, w rytm akompaniamentu granego na instrumencie lub wykorzystując odpowiednie nagranie • dzieci przyjmują odpowiednią postawę (siad skrzyżny, ręce na kolanach, proste plecy) • pamiętamy cały czas o kontakcie wzrokowym z dziećmi • melodie i teksty wprowadzanych piosenek oraz fragmenty akompaniamentu stosowanego podczas zabaw muszą być przez nas opanowane • w zabawach i tańcach prezentujemy samodzielnie wszystkie ruchy, które mają wykonywać dzieci • dobrze jest wprowadzać stopniowo od pierwszych zajęć określone sygnały muzyczne zamiast słownych poleceń (tworzenie koła, par, zajęcie miejsca przed instrumentem)

9. Rytmika w przedszkolu • Wprowadzane zasady (ciąg dalszy): • powinniśmy stosować naprzemiennie ćwiczenia wymagające dużej aktywności z ćwiczeniami uspokajającymi i wyciszającymi dzieci • pozwalamy i zachęcamy dzieci do wykazania się pomysłowością ruchową i inwencją twórczą • nie wprowadzamy piosenek i zabaw, które wykraczają poza możliwości rozwojowe dzieci • zwracamy uwagę, aby na zajęciach nie było nadmiaru nowych treści, gdyż może to spowodować znużenie lub brak zainteresowania zajęciami u dzieci • pamiętamy o urozmaicaniu zajęć i stosowaniu różnych form, gdyż są one wtedy ciekawsze i wzbudzają zainteresowanie u dzieci, aktywizują je do działania

10. Rytmika - maluchy • Dzieci trzyletnie „maluchy” - charakterystyka: • może już przebywać z grupą rówieśniczą i uczestniczyć w różnych zabawach i zajęciach rozwijających je umysłowo i fizycznie • posiada najczęściej umiejętność porozumiewania się z otoczeniem • mimo obecności innych dzieci trzylatek najchętniej bawi się sam i nie potrafi współdziałać w zespole • jego ruchy mają początkowo charakter naśladowczy • z czasem pojawia się zabawa tematyczna o charakterze twórczym • często zmienia przedmiot swojego zainteresowania • szybko ulega zmęczeniu i szybko regeneruje siły • jest chwiejne emocjonalnie (nieprzewidziane i niezrównoważone reakcje)

11. Rytmika - maluchy • Rozwój fizyczny „trzylatka” - charakterystyka: • pod względem fizycznym nie jest wytrzymały • należy pamiętać o częstych zmianach pozycji, • ćwiczenia nie mogą być wyczerpujące, spacery powinny być krótkie • ruchy są mało skoordynowane, angażują całe ciało lub duże grupy mięśniowe • porusza się niezgrabnie • ma trudności z utrzymaniem równowagi i pokonywaniem przeszkód • czasami pewne ćwiczenia mogą wywoływać lęk • niewłaściwe postępowanie z dzieckiem może spowodować zniekształcenie postawy

12. Rytmika - maluchy • Zajęcia rytmiczne powinny trwać od 10 do 15 minut. • Co maluch powinien opanować: • odróżnianie rejestry dźwięków wydobywanych na pianinie: niski, wysoki • określanie czy muzyka jest cicha czy głośna • rozpoznawanie akompaniamentu: szybki czy wolny • rozpoznawanie i określanie różnych odgłosów (przedmiotów, zwierząt) • odróżnianie dźwięków dwóch lub trzech instrumentów perkusyjnych: bębenka, kołatki, dzwonków • rozpoznawanie melodii poznanej piosenki granej lub nuconej bez słów • reagowanie na proste sygnały dźwiękowe • w całości lub we fragmentach ok. 10 łatwych piosenek

13. Rytmika - maluchy • W zakresie ćwiczeń ruchowych maluch powinien umieć ustawić się: • w kole wiązanym i w kole bez podawania rąk • w rzędzie tworząc „pociąg”, a później stojąc jedno za drugim • w parach i kółeczkach kilkuosobowych • Powinien również: • poruszać się po okręgu idąc jedno za drugim i na sygnał zmieniać kierunek • biegać do muzyki lub instrumentu perkusyjnego (po pewnym czasie na paluszkach) • naśladować ruchy wybranych zwierząt: niedźwiedzi, zajęcy, kotów • skakać na obu nogach w miejscu • podjąć próby cwału bocznego w kole wiązanym

14. Rytmika - maluchy • Opanowanie wyżej wymienionych umiejętności może odbywać się poprzez: • Ćwiczenia i zagadki słuchowe gdyż uwrażliwienie dzieci na muzykę odbywa się równolegle z rozwijaniem słuchu muzycznego jak i akustycznego. Nauczyciel powinien tak kierować uwagą dzieci, aby zaczęły one świadomie rejestrować i selekcjonować różne odgłosy. • Ćwiczenia i zabawy ruchowe, których celem jest kształcenie estetyki ruchów, harmonijny rozwój fizyczny i świadome podporządkowanie ruchów muzyce. • Słuchanie i śpiewnie piosenek przemawia do wyobraźni dzieci, pobudza ich zainteresowanie i uwagę. Dlatego piosenki powinny być odpowiednio dobrane (prosta budowa melodyczna i rytmiczna). Piosenki są przeznaczone do nauki lub do słuchania.

15. Rytmika - czterolatki • Dzieci czteroletnie - charakterystyka: • potrafią przebywać z grupą rówieśniczą i uczestniczyć w różnych zabawach i zajęciach rozwijających je umysłowo i fizycznie • odczuwają silną potrzebę ruchu • dążą do wspólnej zabawy z rówieśnikami, ale potrzebują wsparcia nauczyciela, gdyż nie potrafią robić tego samodzielnie • odznaczają się większą niż dzieci trzyletnie wytrzymałością i umiejętnością skupienia uwagi • charakteryzują się skupieniem uwagi • wysiłek jest nadal krótkotrwały • jedną z dróg uczenia jest naśladownictwo • charakteryzują się większą zwinnością i sprawnością motoryczną, ruchy są bardziej skoordynowane

16. Rytmika - czterolatki • Zajęcia rytmiczne powinny trwać około 20 minut. • Co czterolatek powinien opanować w zakresie ćwiczeń słuchowych i rytmicznych: • odróżnianie rejestrów dźwięków wysokich, niskich i średnich • odróżnianie dynamiki o różnym natężeniu (cicho, głośno, cisze, głośniej) • określanie tempa: szybko, wolno, średnia wolno • rozpoznawanie odgłosów różnych przedmiotów, • rozpoznawanie piosenek po usłyszeniu jej fragmentu • wykonanie prostego rytmu piosenki lub tańca za pomocą klaskania, stukania i gry na instrumentach perkusyjnych • rozpoznawanie i określanie charakteru muzyki (smutna, skoczna, wesoła)

17. Rytmika - czterolatki • Co czterolatek powinien opanować w zakresie ćwiczeń i zabaw ruchowych, tańców: • ustawianie się w kole, w dwóch kołach, rzędzie, szeregu, parach, w luźnej gromadce • utrzymywanie równowagi przy ćwiczeniach z przyborem, skokach, obrotach, staniu na jednej nodze • wykonywanie dwóch czynności jednocześnie (koordynacja ruchów) • zabawy z wykorzystaniem przyboru • skoki, podskoki, krok dosuwany w przód, cwał boczny w ustawieniu swobodnym i w kole oraz w parach • zabawy oparte na treści piosenek • improwizacje ruchowe na zadany temat • proste tańce takie jak Grozik

18. Rytmika - czterolatki • Co czterolatek powinien opanować w zakresie słuchania i śpiewania piosenek • piosenki wprowadzone w grupie dzieci trzyletnich • śpiewanie piosenek z nauczycielem lub indywidualnie • umiejętność słuchania piosenek, które nie są przeznaczone do nauki • umiejętność improwizacji do treści piosenek • ćwiczenia emisyjne i ortofoniczne oparte na piosenkach • umiejętność wykonywania przebiegów rytmicznych piosenek i tańców za pomocą klaskania, tupania • grę na instrumentach perkusyjnych do wybranych fragmentów piosenek ( na przykład refrenu): bębenku, tamburynie, kołatce, grzechotce, na trójkącie

19. Rytmika - pięciolatki • Dzieci pięcioletnie - charakterystyka: • doskonalenie zdolności koordynacyjnych • rozwój uwagi i pamięci • poszerzenie kręgu zainteresowań o dalsze środowisko • pojawienie się chęci współzawodnictwa • poprawa zręczności, zwinności, samodzielności i odwagi • zwiększenie roli świadomości w postępowaniu • rozwój wyobraźni pobudza chęć wyrażania myśli • wyrażanie w zabawach różnorodnych przeżyć i zainteresowań • współdziałanie z rówieśnikami na wielu płaszczyznach • poszerzenie zasobu wiadomości i szybsze ich przyswajanie

20. Rytmika - pięciolatki • Dzieci pięcioletnie powinny opanować: • swobodne określanie trzech rejestrów wysokości dźwięków, trzy rodzaje tempa, trzy rodzaje dynamiki • umiejętność określania budowy piosenek (liczba zwrotek, refren) • określanie charakter muzyki • rozpoznawanie akompaniamentu do biegu, marszu, podskoków • wykonywanie rytmu piosenki lub tańca w różny sposób: klaskaniem, stukaniem, z wykorzystaniem instrumentów perkusyjnych • rozpoznawanie dźwięków perkusyjnych instrumentów przedszkolnych oraz kilku innych z wykorzystaniem płyt

21. Rytmika - pięciolatki • Dzieci pięcioletnie powinny opanować w zakresie ćwiczeń ruchowych: • sprężyste poruszanie się z unoszeniem kolan w czasie biegu, marszu, podskoków • reagowanie na różnorodne, umowne sygnały dźwiękowe • stawianie stóp z „palców” i przy różnego rodzaju skokach • uginanie kolan do tzw. miękkiego lądowania • poruszanie się cwałem, galopem, podskokami, skokami obunóż • tańczenie prostego krakowiaka • właściwe reagowanie na słyszaną muzykę

22. Rytmika - pięciolatki • Co pięciolatek powinien opanować w zakresie słuchania i śpiewania piosenek • piosenki wprowadzone w grupie dzieci czteroletnich • śpiewanie piosenek z różnorodnego repertuaru • umiejętność słuchania muzyki i określanie jej charakteru • umiejętność improwizacji do treści piosenek • ćwiczenia emisyjne i ortofoniczne oparte na piosenkach • umiejętność wykonywania przebiegów rytmicznych piosenek i tańców za pomocą klaskania, tupania • umiejętność ilustrowania ruchem śpiewnej piosenki • akompaniament rytmiczny do piosenek na bębenku, tamburynie, kołatce, grzechotce, na trójkącie

23. Rytmika - sześciolatki • Dzieci sześcioletnie - charakterystyka: • umiejętne skupienie uwagi • trwałość i pojemność pamięci • myślenie przyczynowo – skutkowe • przystosowanie społeczne • zrównoważenie uczuciowe • sprawność fizyczna • duża potrzeba ruchu związana z wysiłkiem fizycznym • zwiększona chęć do współzawodnictwa • wzrost aktywności poznawczej • poprawa zręczności, zwinności, samodzielności i odwagi • jeszcze większa rola świadomości w postępowaniu

24. Rytmika - sześciolatki • Dzieci sześcioletnie w zakresie umuzykalniania powinny: • swobodnie określać trzy rejestry wysokości dźwięków, rodzaje tempa i dynamiki • rozróżniać tempo, dynamikę, rejestry w muzyce • rozpoznawać znane piosenki i tańce • określić nastrój słuchanej muzyki i starać się ją odtworzyć ruchem lub rysunkiem • wykonywać w różny sposób tematy rytmiczne • grać na instrumentach perkusyjnych oraz rozpoznawać ich dźwięki • improwizować głosem proste melodie do podanych tekstów • układać własne motywy rytmiczne • powtarzać głosem motywy melodyczne śpiewane przez nauczyciela lub grane na instrumencie

25. Rytmika - sześciolatki • Dzieci sześcioletnie w zakresie ruchu powinny: • estetycznie się poruszać przy różnego rodzaju marszach, biegach, podskokach, skokach, cwałach, itp. • dostosowywać rodzaj ruchu do słyszanej muzyki • reagować na różne sygnały hamowaniem i pobudzaniem ruchu • ustawiać się w sali z zachowaniem równych odległości • posługiwać się rekwizytami w zabawach i ćwiczeniach • znać krok krakowiaka, polki, walca bez obrotów • znać tańce ludowe tj.: trojak • podawać własne propozycje interpretacji ruchowej piosenek

26. Rytmika - sześciolatki • Dzieci sześcioletnie w zakresie repertuaru piosenek powinny: • udoskonalać śpiewanie piosenek poznanych w poprzednich latach • nauczyć się około 25 nowych piosenek • śpiewać indywidualnie, zbiorowo, w małych grupkach • śpiewać piosenki sztafetowo • zachowywać właściwą artykulację, tempo i dynamikę • nauczyć się właściwego gospodarowania oddechem • wykorzystywć różne instrumenty perkusyjne i te wykonane samodzielnie

27. Proponowana literatura • Kalendarz muzyczny w przedszkolu. U. Smoczyńska – Nachtman, WSiP, Warszawa 1978, • Metodyka wychowania muzycznego w przedszkolu. D. Malko, WSiP, Warszawa 1990 • Ruch i piosenka. M. Bogdanowicz, Fokus 2001. • Zabawy przy muzyce. U. Smoczyńska – Nachtman. Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Muzyki, Warszawa1978. • Z muzyką w przedszkolu. WSiP, Warszawa 1987. • Rozśpiewane Przedszkole. U. Smoczyńska – Nachtman, WSiP, Warszawa 1988. • Zanim będę uczniem. Program wychowania przedszkolnego, Elżbieta Tokarska i Jolanta Kopała, Wydawnictwo Edukacja Polska, Warszawa 2009