KOMUNIKOWANIE

1. KOMUNIKOWANIE

2. Plan prezentacji: Komunikowanie jako proces Definicja i etymologia terminu �komunikowanie sie� Cechy komunikowania Elementy procesu komunikowania Poziomy procesu komunikowania Sposoby porozumiewania sie ludzi Formy komunikowania Typy komunikowania

3. Plan prezentacji: 2. Komunikologia jako dyscyplina naukowa 3. Podstawowe nurty teoretyczne Szkola empiryczna Szkola krytyczna Inne teorie komunikacyjne

4. Komunikowanie sie: communico, communicare (uczynic wsp�lnym, polaczyc, udzielic komus wiadomosci, naradzac sie) communio (wsp�lnosc, poczucie lacznosci)

5. Komunikowanie sie: Sam termin communication pojawil sie najpierw w lacinie, potem zostal wchloniety przez jezyki nowoczesne. Oznaczal �wejscie we wsp�lnote, utrzymywanie z kims stosunk�w�

6. Komunikowanie sie: Dwa znaczenia: Do wieku XVI � �komunia, uczestnictwo, dzielenie sie� Po wieku XVI � �transmisja, przekaz� To drugie znaczenie nabralo szczeg�lnej wagi w wieku XIX i XX ze wzgledu na pojawienie sie srodk�w komunikowania sluzacych do: Przemieszczania ludzi i przedmiot�w w przestrzeni (pociag itd.) Przekazu informacji na odleglosc (telegraf, telefon, radio itd.)

7. R. Merton w latach 50. naliczyl ich ok. 160 a do dzis powstalo kilka razy wiecej. Charles Cooley, jeden z prekursor�w tego obszaru badan, okreslil komunikowanie jako swego rodzaju mechanizm, dzieki kt�remu stosunki miedzyludzkie istnieja i rozwijaja sie a wytworzone przez ludzki umysl symbole sa przekazywane w przestrzeni i zachowywane w czasie. On jako pierwszy wprowadzil do literatury pojecie �komunikowanie sie� i dostrzegl, ze obejmuje ono takze wyraz twarzy, gesty, postawe, tonacje glosu, slowa, pismo, druk itd.

8. J. Dewey: Uwazal, ze spoleczenstwo istnieje nie tylko dzieki przekazywaniu informacji komunikowaniu sie, ale ze jego istnienie polega na procesach przekazu i komunikowania W. Schramm: Nazwal komunikowanie narzedziem, kt�re pozwala spoleczenstwom egzystowac i, ze wzgledu na sw�j charakter, wyr�znia ludzi od innych istot zywych M. Defleur: Komunikowanie to akt, kt�ry jest srodkiem, przez kt�ry sa wyrazane normy grupowe, sprawowana kontrola spoleczna, przydzielane role, osiagana koordynacja wysilk�w

9. R. Verderber: Komunikowanie jest transakcyjnym procesem kreowania znaczenia przez jego uczestnik�w, zar�wno na poziomie interpersonalnym, jak i publicznym G. Jowett i V. O�Donell: Sytuacja w kt�rej jednostka A m�wi do jednostki B o X. Inne definicje wskazuja, ze komunikowanie jest: Reakcja organizmu na bodziec Transmisja idei, informacji i emocji Wywolaniem odpowiedzi za pomoca symboli werbalnych Tworzeniem wsp�lnych pojec, opinii, wierzen

10. Komunikowanie jest procesem spolecznym Komunikowanie zachodzi w okreslonym kontekscie spolecznym Komunikowanie jest procesem kreatywnym Komunikowanie ma charakter dynamiczny Komunikowanie jest procesem symbolicznym Komunikowanie jest procesem interakcyjny Komunikowanie jest zasadniczo celowe i swiadome Komunikowanie jest nieuchronne Komunikowanie jest procesem zlozonym Komunikowanie jest procesem nieodwracalnym

11. Komunikowanie jest procesem porozumiewania sie jednostek, grup lub instytucji. Jego celem jest wymiana mysli, dzielenie sie wiedza, informacjami, ideami. Proces ten odbywa sie na r�znych poziomach, przy uzyciu zr�znicowanych srodk�w i wywoluje okreslone skutki.

12. Kontekst To warunki w jakich odbywa sie proces komunikowania. Mozna m�wic o kilku aspektach kontekstu komunikowania sie. Zaliczamy do nich aspekt fizyczny, aspekt historyczny, aspekt psychologiczny, aspekt kulturowy. Uczestnicy Odgrywaja role nadawc�w i odbiorc�w. procesy sformalizowane - role sa z g�ry ustalone, jednoznaczne i niewymienialne Procesy niesformalizowane � role sa jednoczesne i wymienialne Kazda jednostka komunikujaca sie posiada swoje wlasne doswiadczenia, uczucia, idee, nastroje, wykonywana prace. Z tego powodu komunikat wysylany i odbierany nie moze miec takiego samego znaczenia. Verderber uwaza, ze uczestnik�w procesu r�znia trzy podstawowe elementy: stosunek do innych, plec i kultura.

13. Komunikat Zajmuje miejsce centralne w procesie komunikowania miedzy nadawca a odbiorca. Nazywany tez przekazem komunikacyjnym. Jest to kompleksowa struktura, na kt�ra skladaja sie znaczenia, symbole, kodowanie i dekodowanie, forma i organizacja Znaczenia � czyste idee i uczucia istniejace w ludzkich umyslach, przekladane sa na znaczenia, kt�re musza byc dzielone z pozostalymi uczestnikami procesu. Symbole � sa to slowa, dzwieki, dzialania, dzieki kt�rym znaczenie jest oznajmiane innym jednostkom. Symbolem jest zar�wno slowo, jak i gest, mimika. Dekodowanie kodowanie � proces transformowania idei i uczucia w symbole oraz proces odwrotny. Sa to procesy bezwiedne. Kanal Jest to droga przekazu i srodki transportu, za pomoca kt�rych przekaz pokonuje droge od nadawcy do odbiorcy. W komunikowaniu bezposrednim uzywa sie wszystkich pieciu kanal�w sensorycznych; w komunikowaniu posrednim kanaly zredukowane sa do wzroku i sluchu

14. Szumy Zr�dlo zakl�cen Moga miec charakter zewnetrzny, wewnetrzny, jak i semantyczny Kazdy szum moze blokowac proces komunikowania na etapie dekodowania Szum zewnetrzny � np. nieodpowiednia temperatura, zepsuty odbiornik TV Szum wewnetrzny � uczucia i predyspozycje psychiczne uczestnik�w komunikowania, np. b�l glowy, zeba, itd. Szum semantyczny � jest konsekwencja zamierzonego lub niezamierzonego zlego uzycia przez nadawce znaczenia, kt�re blokuje precyzyjne odkodowanie informacji Sprezenie zwrotne Jest to reakcja odbiorcy na komunikat po jego odkodowaniu. M�wi nam, czy przekaz zostal uslyszany, zobaczony i zrozumiany. Wystepuja r�zne typy sprzezenia zwrotnego: bezposrednie � natychmiastowe; posrednie, op�znione

30. KOMUNIKOLOGIA JAKO DYSCYPLINA NAUKOWA Nauke o komunikowaniu nalezy rozumiec jako systematyczne studia obejmujace wszystkie elementy, fazy i aspekty spolecznego procesu komunikowania, zar�wno bezposredniego, jak i posredniego, dokonujacego sie za pomoca srodk�w masowego przekazu. Wiedza o komunikowaniu, zwlaszcza masowym, rozwijala sie wraz z pojawieniem sie i upowszechnianiem kolejnych srodk�w przekazu w tzw. epoce medialnej.

31. KOMUNIKOLOGIA JAKO DYSCYPLINA NAUKOWA W ostatnich dwudziestu latach XIX stulecia do nauki zostal wprowadzony termin �komunikowanie�. Po raz pierwszy zostal on uzyty przez Charlesa H. Cooleya w 1894r. Profesjonalne studia nad komunikowaniem rozpoczely sie od analizy prasy � pierwszego masowego srodka przekazu. Dopiero na przelomie lat 30. i 40. XX wieku pojawila sie nowa, samodzielna dziedzina o interdyscyplinarnym charakterze, stanowiaca obszar niezaleznych studi�w akademickich, nazywana nauka o komunikowaniu lub komunikologia.

32. PODSTAWOWE NURTY TEORETYCZNE KOMUNIKOLOGII Szkola empiryczna 2. Szkola krytyczna 3. Inne teorie komunikacyjne

33. SZKOLA EMPIRYCZNA - funkcjonalizm Najwybitniejsi przedstawiciele funkcjonalizmu socjologicznego : R. Merton � socjologia komunikowania masowego C. Wright � �karte funkcjonalizmu� poszerzyl o czwarta funkcje-rozrywke B. Berelson � badal tresc komunikowania-przekaz E. Katz � rozwinal model dwustopniowego przeplywu komunikowania.

34. SZKOLA EMPIRYCZNA � teoria uzytkowania i korzysci Zalozeniem bylo stwierdzenie, ze mniej uwagi nalezy zwracac na to, co media robia z ludzmi, a wiecej na to, co ludzie robia z mediami.

35. SZKOLA EMPIRYCZNA � Szkola Palo Alto ( � niewidzialny college� ) G. Bateson, R. Birdwhistell, E.T. Hall, P. Watzlawick Komunikowanie jako interakcja Zalozenia: Odbiorca ma wazniejsza role w procesie komunikowania niz nadawca. Nalezy analizowac calosc sytuacji globalnej interakcji, a nie tylko kilka r�znych wyizolowanych przypadk�w. Istota komunikowania znajduje sie w procesie relacji i interakcji. Wszystkie zachowania ludzkie maja walor komunikacyjny. Problemy psychiczne jednostki moga zakl�cic proces komunikacji miedzy nia, a jej otoczeniem.

36. SZKOLA EMPIRYCZNA � Szkola Palo Alto ORIENTACJA ANTROPOLOGICZNA : Teoria kinezjetyki (R. Birdwhistell) Teoria proksemiki (E.T.Hall) Czynniki odgrywajace istotna role w procesie interpersonalnego komunikowania : Postawa i plec uczestnik�w rozmowy Dosrodkowa lub odsrodkowa os interakcji Czynnik kinezjetyczny Zachowania �dotykowe� Kontakt wzrokowy lub jego brak Kod termiczny Kod zapachowy Wysokosc glosu

37. SZKOLA EMPIRYCZNA � Szkola Palo Alto ORIENTACJA PSYCHOLOGICZNA : Aksjomaty komunikowania: Kazdy musi sie komunikowac. Kazde komunikowanie ma zawartosc oraz aspekt relacji, kt�re wystepujac jednoczesnie tworza metakomunikacje. Proces komunikacji podzielony jest na sekwencje, kt�re sa oddzielone i wystepuja w okreslonej kolejnosci; nalezy je jednak rozpatrywac jako calosc, a nie jako odizolowane elementy. Czlowiek komunikuje w spos�b �digitalny� lub �analogowy�. Komunikacja jest symetryczna, kiedy stosunki uczestnik�w procesu sa r�wnorzedne lub partnerskie oraz komplementarne, kiedy relacje miedzy nimi sa r�wne i wystepuje stosunek podrzednosci.

38. SZKOLA EMPIRYCZNA - interakcjonizm Erwina Goffman�a gl�wnie interesowaly przekazywane informacje o charakterze niewerbalnym : - wiek, - plec, - cechy rasowe, - wzrost, - postawa, - spos�b m�wienia, - akcent, - wyraz twarzy, - gesty fizyczne - ubi�r.

39. SZKOLA EMPIRYCZNA � teoria �porzadku dziennego� Zalozenia modelu agenda-setting : Media wplywaja w bardzo powazny spos�b na formowanie opinii publicznej. Ukierunkowuja one uwage odbiorc�w na pewne wydarzenia, ignorujac inne. Nadawcy medialni promuja hierarchiczna liste najwazniejszych temat�w dnia, kt�re sie najlepiej sprzedaja. Taki stan rzeczy wynika z faktu, ze informacji jest bardzo duzo i media nie sa w stanie kazdej z nich poswiecic uwagi, co zmusza do dokonywania selekcji.

40. SZKOLA EMPIRYCZNA � teoria kultury Gerbnera

41. SZKOLA KRYTYCZNA � Szkola Frankfurcka Przedstawiciele: Max Horkheimer Theodor Adorno Erich Fromm Herbert Marcuse Leo Lowental Franz Neuman Walter Benjamin Koncepcja �przemyslu kulturalnego�

42. SZKOLA KRYTYCZNA � teoria dzialania komunikacyjnego Habermasa Badacz usiluje odpowiedziec na pytanie, jak mozliwa jest taka wsp�lpraca i wskazuje warunki, w kt�rych Alter moze dolaczac swe dzialania do akcji podmiotu Ego. Teoria ta opisuje mechanizmy koordynacji dzialania komunikacji i buduje modele dzialania strategicznego (nastawionego na cel) oraz nie strategicznego (nastawionego na porozumienie).

43. SZKOLA KRYTYCZNA � ekonomia polityczna komunikowania Za ojc�w teorii ekonomii politycznej komunikowania uznaje sie amerykanskich badaczy: DALLAS�a SMYTH�a i HERBERTA SCHILLERA. Teoria zwraca uwage na koncentracje srodk�w komunikowania masowego w rekach wielkich korporacji, a tym samym na koncentracje wladzy w swiecie medi�w. Podkresla widoczne wiezy organizacyjne miedzy kanalami telewizyjnymi, radiem, prasa i wydawnictwami, czego konsekwencja jest ograniczenie r�znorodnosci opinii i przekazywanych informacji.

44. SZKOLA KRYTYCZNA � teoria hegemoniczna Za tw�rce pojecia �hegemonia� uznaje sie ANTONIO GRAMSCI Teoria akcentuje istote czynnik�w ideologicznych, pozostawiajac na uboczu analize czynnik�w ekonomicznych. Zgodnie z teoria hegemoniczna mysliciele porzucili zainteresowanie determinantami ekonomicznymi i podkreslali wage masowych srodk�w przekazu wsr�d innych narzedzi ideologicznego oddzialywania.

45. SZKOLA KRYTYCZNA � teoria imperializmu kulturalnego

46. SZKOLA KRYTYCZNA � Cultural Studies Za najwybitniejszego przedstawiciela Cultural Studies uznaje sie dzisiaj STUARTA HALLA � kt�remu uznanie przyniosla Teoria przeciwstawnego dekodowania. Autor zaproponowal, aby proces komunikacyjny rozpatrywac wedlug czterech odr�zniajacych sie moment�w: - produkcji, - cyrkulacji, - dystrybucji / konsumpcji, - reprodukcji.

47. SZKOLA KRYTYCZNA � Cultural Studies Trzy modele dekodowania: dekodowanie dominujace, polegajace na interpretowaniu przekazu zgodnie z intencjami nadawcy dekodowanie negocjowane, bedace pr�ba dostosowania przekazu do kod�w osobistych odbiorcy dekodowanie opozycyjne/przeciwstawne, w kt�rym rozumie sie intencje nadawcy i sam przekaz, ale interpretuje niezgodnie z intencjami nadawcy

48. SZKOLA KRYTYCZNA � semiologia i strukturalizm SEMIOLOGIA (semiotyka) � nauka o znakach (zar�wno werbalnych jak i niewerbalnych), ich zapisie i znaczeniu. STRUKTURALIZM � orientacja kladaca nacisk na analize struktury badanych zjawisk, a nie na ich geneze lub funkcje. Jest to zbiorcza nazwa r�znych kierunk�w w naukach humanistycznych, takich jak: jezykoznawstwo, nauka o literaturze, teoria kultury, antropologia kulturowa, religioznawstwo, socjologia, a takze nauka o komunikowaniu.

49. SZKOLA KRYTYCZNA � semiologia i strukturalizm Fundamentalne elementy teorii wedlug ROLANDA BARTHES�a : jezyk � slowo znaczenie (slowa, znaku) � symbol (oznaczenie znaku) system � syntagma (grupa skladniowa) denotacja - konotacja

50. INNE TEORIE KOMUNIKACYJNE � determinizm technologiczny Szkola Toronto: H. Innis, M. McLuhan, D. de Kerckhove Marshall McLuhan : �srodek przekazu jest przekazem� swiat staje sie �globalna wioska� media �zimne� i media �gorace�

51. INNE TEORIE KOMUNIKACYJNE � teoria spirali milczenia Teoria zaklada, ze wiekszosc ludzi, odczuwajac lek przed izolacja, wyraza opinie zgodne z tymi, kt�re uznaje sie za opinie wiekszosci. Jednostki, uwazajace, ze ich opinia jest opinia mniejszosci, usiluja ukryc swoje rzeczywiste poglady lub zmieniaja je na opinie, uwazane za opinie wiekszosci. Taki stan powoduje nakrecanie spirali milczenia.