به نام خدا

1. به نام خدا

2. طراحي سوالات امتحاني

3. تهيه كنندگان : سهراب رستمي و سهيلا ملائي يگانه • از شاهد امام حسين و بهار ايمان

4. ارزشيابي : فرايند استفاده از ابزارهاي اندازه گيري براي داوري درباره ارزش چيزي است.

5. ارزشيابي پاياني Summative evaluation : در پايان آموزش اجرا مي شود و معين مي كند كه دانش آموز تا چه حد به هدفهاي آموزشي نائل شده است.

6. نخستين گام در تهيه طرح امتحان، آماده کردن هدفهاي رفتاري درس مورد ارزشيابي است. چنانچه معلم قبل از آغاز درس و هنگام تهيه طرح درس به آماده کردن هدفهاي آموزشي به صورت رفتاري اقدام نمايد، نه تنها کار ارزشيابي بلکه روش تدريس خود رابهبود مي بخشد. براي تهيه هدفهاي رفتاري مطلوب در آموزش، معلم بايد هدفهاي آموزشي را با توجه به تغييراتي که در نتيجه آموزش و تحصيل مطالب درس در رفتار يادگيرنده ايجاد مي شود و نه در ارتباط با روش تدريس خود يا عنوانهاي درس، بنويسيد. از جمله امتيازهاي هدفهاي رفتاري برغيررفتاري اين است که: (1) به راحتي قابل اندازه گيري هستند. (2) معناي آنها براي همه يکسان است.

7. مشخصه هاي مطلوب سؤالهاي امتحاني : 1- شكل طرح سؤالها بايد به شيوه اي مطلوب و مطابق با ملاكها و استانداردهاي اندازه گيري وسنجش انجام پذيرد. 3- سؤال بايد به گونه اي نوشته شود كه گروه امتحان شوندگان قوي بتوانند بهتر از گروه ضعيف پاسخ آن را تهيه نمايند. 2- سطح دشواري سؤالها در هر شرايطي بايد متناسب با سطح توانائيهاي عقلاني شاگردان باشد.

8. 4- متن سؤال بايد عاري از ابهام باشد و در مورد جواب آن اتفاق نظر كامل وجود داشته باشد. • 5- ميزان دقت و اعتبار سؤالهاي امتحاني بايد به اندازه اي باشد كه اگر در زمانهاي مكرر اجرا شود نتايج يكسان در بر داشته باشد. • 6- سؤالها بايد در سنجش خصيصه يا خصيصهيهاي مورد نظر هماهنگي كامل دلشته باشد. • 7- سؤالها بايد واقعاً بتوانند صفات مورد نظر سازندگان آن را بسنجند(به حيطه مورد نظركاملاً ارتباط داشته باشد).

9. دانش • يادگيري در سطح دانش به توانايي تشخيص و يادآوري اطلاعات مربوط مي شود.

10. فهميدن • يادگيري در سطح فهميدن پيچيده تر از سطح دانش است.براي فهميدن اطلاعات لازم است يادگيرنده آن را در قالب كلمات خويش در آورد .به زعم گلوور و برونينگ (1990)، در يادگيري در سطح دانش ، درك و فهم الزامي نيست ؛ اما در سطح فهميدن فرد بايد مفاهيم و اصول را درك كند و يادگيري خود را از طريق تشريح آن در قالب كلمات خود نشان دهد.

11. تحليل • يادگيري در سطح تحليل نيز به فعاليت پيچيده ذهني نياز دارد و در آن فرد بايد بتواند اطلاعات را به طريقي به اجزاءآن تقسيم كند كه روابط موجود بين اجزاءروشن شود.

12. تركيب • در سطح تركيب ، از يادگيرنده انتظار مي رود بتواند دانش و معلومات پيشين خود را در شكل و فرم جديدي با هم تركيب كند. اين سطح از يادگيري شامل آميختن مجدد اطلاعات قبلي به منظور ايجاد طرح يا ساختاري است كه قبلاَ" از آنها بي بهره بوده است.

13. جدول 2 افعال رفتاری قابل استفاده در سطوح شش گانه هدفهای آموزشی در حیطه شناختی • سطوح يادگيري افعال قابل قبول • دانش تعريف كنيد ،تميز دهيد ، مشخص كنيد ،به ياد آوريد ، تشخيص دهيد. • فهم ( فراگِيري )نتيجه بگيريد، نشان دهيد ،تفكيك كنيد، رسم كنيد، توضيح دهيد ، به بيان خود آن را طرح كنيد، تفسير كنيد ، پيش بيني كنيد، دوباره تنظيم كنيد، دوباره جمله بندي كنيد باز گو كنيد ،منتقل سازيد، ترجمهكنيد. • كاربرد به كار بريد ، طبقه بندي كنيد ،طراحي كنيد،استفاده كنيد، تحميم دهيد ، سازمان دهيد، ربط دهيد ،تجديد سازمان كنيد ، انتقال دهيد.

14. جدول 2 افعال رفتاری قابل استفاده در سطوح شش گانه هدفهای آموزشی در حیطه شناختی • سطوح یادگیری افعال قابل قبول • تحليل تحليل كنيد ، طبقه بندي كنيد ، مقايسه كنيد، مقابله كنيد، كم كنيد، كشف كنيد. • تركيب تركيب كنيد ، طبقه بندي كنيد، اجزاي تركيبي را مشخص كنيد، سند يابي كنيد، تنظيم كنيد ، تعديل كنيد، سازمان دهيد ، ابتكار به خرج دهيد، توليد كنيد، ارتباط دهيد، تأ‌كيد كنيد، تر كيبب كنيد، منتقل كنيد،بنويسيد. • ارزشيابي نقد كنيد ، استدلال كنيد، بسنجيد ، تصميم بگيريد ، ارزشيابي كنيد، قضاوتكنيد. ميزان كنيد، اعتبار يابي كنيد. • منبع : اقتباس از جدول مفصلتري كه متفسل ، مايكل و كرسنر با عنوان « ابزار سازي از جدول طبقه بندي هدفهاي آموزشي بلوم و كراث وول برا نگارش اهداف رفتاري » تهيه كرده اند . مجله روان شناسي در مدارس ،سال 1969، شماره 6،ص 227-231.(نقل از گلوورو برونينگ،1990).

15. ب)امتحانهاي تشريحي ( گسترده پاسخ – محدود پاسخ ) پاسخ دادن به امتحان ا نشايي هم محصول تفكر و هم نتيجه نوشتن امتحان شونده است . محاسن امتحانهاي انشائي: 1- امتحان شونده پاسخهاي خود را با آزا دي كامل و حداقل اضطرار سازمان مي دهد. 2- امكان حدس امتحان شونده از بين مي رود. 3- امتحان شونده نمي تواند از اشارات محدود و جزئي استفاده كند. 4- موجب رشد و تقويت عادات صحيح مطالعه در امتحان شونده مي گردد.

16. 5- امتحان شونده مجبورمي شود دردانش و معلومات خود تجديد نظر كند و واقعيات ،اصول يا تصوراتي را كه با آن مسأله ارتباط پيدا مي كند برگزيند وبا يكديگر پيوند دهد و به صورت مجموعه اي موزون آنها را سامان دهد . 6- امتحان شونده مجبور است پاسخ به سؤالها را خود( شخصاً ) تهيه كند. 7- قدرت استدلال ومنطق امتحان شونده بيشتر به كار گرفته مي شود. 8- امكان ظاهر سازي نيروي ابتكار و خلاقيت و نوآوري در امتحان شونده بيشتر مي شود.

17. 9- توانائيهاي سطح بالاتر فرد ، نظير سازمان دهي، تفكر منطقي و ابراز وجود اثربخش را در افراد اندازه گيري مي كند. 10- فرايند هاي ذهني سطح عالي تر را به كمك آنها بهترمي توان سنجيد. 11- امتحان شونده در تهيه پاسخ براي سؤا لهامجبور است سبك نويسندگي و دست خط خود را به معرض نمايش بگذارد . 12- توانمنديهاي فرد در زمينه نگارش مطالب ،كاربرد صحيح واژگان در جملات و كاربرد صورتهاي درست و صحيح دستور زبان بهتر مشخص مي شود. 13- معمولاًً آماده كردن اين سؤالها براي معلمان آسان است .

18. معايب امتحانهاي انشائي : 1- قضاوت درباره پاسخهاي سؤالها و نمره هاياختصاص داده شده به آنها كاملاًذهني است. 2- دقت لازم و كافي در اين گونه امتحانها كمتر اعمال مي شود. 3- طرز تفكر نظرات واقعي شاگردان به دقت منعكس نمي شود و امكان دارد امتحان شونده طرز تفكر و روشي را كه معلم بدان تمايل داشته ،از خود ابراز كند.

19. 4- ممكن است توانائي و مهارت در نويسندگي به عنوان يك منبع خطا در كسب نمره امتحان شونده تأثير كند.مثلاً وقتي كه فرد اطلاع مختصري در مورد پاسخ به سؤال دارد و يا قسمت ناچيزي از مفهوم سؤال را درك نموده مي توان نقصان كار خود را از طريق مهارت در نوشتن و جمع و جور كردن مطالب و يا از طريق ايجاد اثر مطلوب در ذهن مصحح جبران نمايد و نمره بالايي بگيرد . در حالي كه دانش آموزان ديگري با همين سطح از معلومات به واسطه ناتوانيدر بيان شيوا و عدم توانمندي در نوشتن مطالب نمره پائين تر بگيرد.

20. 5- خوشنويسي و يا بد خطي در نمره امتحان شوندگان تأثير مي گذارد .از طريق خوشنويسي مي توان سرپوشي بر ناتوانائيها و ناآگاهيهاي خود گذاشت .مواقعي نيز پيشمي آيد كه امتحان شونده بواسطه عدم اطمينان از صحت يا سقم پاسخهاي خود ‏سعي مي كند مطالب را به صورتي ناخوانا و پر از خط خوردگي بنويسد .البته گاه نيز مصحح به علت ناخوانايي خط شاگرد ‏به خود زحمت خواندن مطالب نوشته شده را نمي دهد و نمره شاگرد را به گونه اي ناصواب كم مي كند. 6- زمان طولاني مورد نياز براي پاسخ به سؤالها ‏مانع از طرح سؤالهاي زياد و پوشش دادن تمام مطالب تدريس شده مي شود، د ر نتيجه نمي توان ارزيابي دقيقي از معلومات شاگرد به عمل آورد.

21. 7- تصحيح اين گونه سؤالها بسيار پر زحمت بوده و ارزشيابي پاسخها به صورتي كاملاًًذهني صورت مي گيرد و نمره هاي اختصاص داده شده به افراد نسبتاً غير قابل اعتماد است . 8- متنوع بودن ضوابط ‏استانداردها و انتظارات معلمان موجب مي شود كه هر يك شيوه نمره گذاري خاصي اعمال نمايند و حتي ممكن است به يك ورقه امتحاني از طرف مصححان مختلف نمره هاي كاملاً متفاوتي تعلق گيرد . 9- داوري مطلق و صحيح در مورد اين امتحانها تحقق نمي يابد . هماهنگي بين نظرات مصححان وجود ندارد و تجربه نشان داده است كه در بسياري موارد حتي در زمانهاي متفاوت بين نظرات يك مصحح واحد درباره يك ورقه امتحاني هماهنگي كامل وجود ندارد .

22. 10- در مقايسه با سؤالهاي عيني نمونه برداري ضعيف تري از محتوا مي كند. 11- حالتهاي رواني ‏‏‏، سختگيري ،آسان گيري و چشم پوشي مصححان در نمره گذاري پاسخهاي اين گونه سؤالها اثر باقي مي گذارد.

23. توصيه هايي براي نمره گذاري منصفانه سؤالهاي تشريحي و رفع مشکل ناپايايي اين نمره ها: 1- براي هر سؤال راهنماي نمره دادن تهيه کنيد(تهيه پاسخهاي مطلوب سؤال). 2- نظم ورقه هاي امتحاني را پس از تصحيح هر سؤال برهم بزنيد. 3- در صورت امکان، پاسخ ها را بدون شناسايي صاحبان ورقه ها نمره دهيد .پاسخ ها بايد خود معرف خود باشند. اطلاعات ديگري که مصحح از دانش آموز دارد، ممکن است به طور ناخودآگاه در سطح نمره اي که مي دهد تاثير بگذارد.

24. 4- در مورد جنبه هاي ظاهري نگارش، جدا از محتوا، داوري کنيد.نوع خط و دستور زبان، که ارتباطي با هدفهاي آموزشي ندارند، نبايد بر نمره فرد تأثير بگذارند. 5-از طرح سؤال هاي اختياري بپرهيزيد. اين روش موجب مي شود که مصحح نتواند همه ورقه ها را براساس ملاک هاي واحد ارزيابي کند. لذا هم اعتبار و هم روائي آن را به مخاطره مي اندازد. 6- استفاده از سؤال هاي بيشتر و کوتاه تر، هدف نمونه برداري بهتر از محتوا را عملي مي کند.

25. 7- سؤال ها بايد دانش آموزان را به سمت ماهيت پاسخ لازم هدايت کند. اگر سؤال هاي بسيارمبهم و نامفهوم مطرح کنيد، تنها موجب سردرگمي پاسخ دهنده و اشتباه در تشخيص منظور و مقصود اصلي سؤال مي شود. سؤال تشريحي مناسب، سؤالي است که حيطه مورد نظر را محدود و به ماهيت پاسخ مورد انتظار و گستره آن اشاره مي کند.

26. ج)امتحانهاي كوتاه پاسخ شامل نوع پرسشي ، نوع تشخيصي يا تداعي و كامل كردني است(مثلاً وقتي كه از امتحان شونده خواسته مي شود محل خالي جمله اي را با كلمه اي مناسب پر يا تكميل كند).

27. محاسن: • 1- مسأله مورد نظر در سؤال كاملاً معين و مشخص است. • 2- سؤالها به سادگي تنظيم مي شوند. • 3- در صورتي كه خوب طرح شود ، به امتحان شونده آزادي عمل براي تهيه پاسخ به سؤال را مي دهد. • 4- امتحان شونده پاسخ را با دست خط خود و تمسك به خزانه واژگان خود تهيه مي كند و از اين طريق مي توان توانائيها و مهارتهاي اورا به طور نسبتاً دقيق مورد ارزيابي قرار داد.

28. 5- براي سنجش آگاهيها جزئي و خاص نظير دانستن نامها و تاريخها و رخدادهاي مهم مناسب است.در واقع از دانش آموزان مي خواهد كه از حافظه خود براي ارائه پاسخ كمك بگيرد. 6- تعداد نسبتاً زيادي سؤال قابل طرح است (به گونه اي كه اكثر شاگردان مي توانند در زمان مقرر شده پاسخ سؤالها را تهيه نمايند).طيف وسيعي از ماده درسي را پوشش مي دهد. 7- زمان تصحيح پاسخهاي سؤالها كمتر از امتحانهاي انشائي است . 8- نمره گذاري اين گونه سؤالها به طور صريح و نسبتاً قاطع صورت مي گيرد(البته اگر توسط فردي صاحب نظر و صلاحيت دار طرح شده باشد).

29. معايب امتحانهاي كوتاه پاسخ : 1- آزادي امتحان شونده در تهيه پاسخ به اين سؤالها به مراتب كمتر از تهيه پاسخ به سؤالهاي انشائي است و بالطبع امكان بروز خلاقيت و نوآوري تا حد زيادي از امتحان شونده سلب مي شود. 2- براي تشخيص قدرت و توانايي استنتاج ،كاربرد يا حل مسائل (به استثناء مسأله هاي كمي و عددي )كمتر به كار مي رود. به طور كلي براي اندازه گيري نتايج پيچيده يادگيري مناسب نيستند. 3- نحوه نگارش مطالب و املاء صحيح واژگان ،خوشنويسي و يا بد خطي بر داوريها و ارزشيابي معلم در پاسخ به اين گونه سؤالها تأثير مي گذارد.

30. 4- هر چه شاگرد در پاسخ به سؤال آزادي بيشتري داشته باشد،اختصاص نمره به پاسخ وي دشوارتر خواهد بود. 5- ابهام در متن سؤال ،نمره گذاري را با مشكل مواجه مي كند. 6- احتمال نفوذ طرز تفكر و سليقه شخصي مصحح را نمي توان ناديده گرفت.

31. سؤالهاي کامل کردني : Completion question نوعي از سؤالها ي عيني است که دانش آموز به منظور تکميل جمله اي ناقص يا پاسخ به سؤا لي، واژه يا عبارتي را توليد کند.

32. توصيه هايي براي تدوين سؤال هاي کامل کردني: 1-سؤال ها را به گونه اي تدوين کنيد که فقط يک پاسخ صحيح داشته باشد. 2- از نقل قول کلمه به کلمه و مستقيم از کتاب درسي اجتناب کنيد. اين کار يادگيري طوطي وار را تشويق مي کند. 3-فاصله خالي را در اواخر جمله (عبارت) و نه در آغاز آن قرار دهيد، به طوري که مفهوم سؤال روشن و واضح باشد. 4- از به کاربردن فواصل خالي مکرر در يک جمله اجتناب کنيد. 5- طول همه فواصل خالي را در سؤالها، يکسان بگيريد. از اين که طول فاصله خالي، موجب راهنمايي امتحان دهنده شود، اجتناب کنيد.

33. د)امتحانهاي گزيده پاسخ سؤالهاي اين گونه امتحانها شامل يك مسأله خاص و تعداد معدودي گزينه است كه امتحان شونده بايد يكي از آنها را به عنوان جواب برگزيند . اصطلاح عيني ،به واسطه نظام نمره گذاري پاسخها بكار برده مي شود. انواع سؤالهاي عيني عبارت است از ((درست – نادرست )) ،((چند گزينه اي )) و ((جور كردني ))

34. محاسن امتحانهاي گزيده پاسخ: 1- چون طول اين سؤالها كوتاه است ،مي توان مقدار زيادي سؤال را در يك مجموعه تستي گنجاند. 2- به منظور پوشش كلي مطالب و موضوعهاي مختلف درسي ،مي توان سؤالهاي نسبتاً زيادي با توجه به اهميت هر يك از مطالب طرح نمود. اتخاذ اين روش موجب مي شود كه نقش شانس براي فردي كه به طور تصادفي به سؤالها پاسخ مي دهد كاهش مي يابد. 3- كليد هر يك از سؤالها از قبل تهيه مي شود و در مورد صحت يا سقم گزينه هاي به ظاهر درست مي توان تصميم گيري كرد.

35. 4- تصحيح و نمره گذاري اين گونه سؤالها بسيار ساده بوده و توسط اشخاصي كه اطلاعاتي در باره حيطه مورد نظر تست ندارند و يا حتي توسط ماشينهاي الكترونيكي قابل انجام است. 5-ارزشيابي پاسخهاي امتحان شوندگان به طور دقيق و مستقل از نظر مصحح صورت مي گيرد. 6- نمره فرد بدون توجه به تمايل شخصي و نظر معلم يا طرز تفكر و عمل شاگرد ،محاسبه مي شود. 7- مي توان سطح دشواري سؤالها را متناسب با توانائيهاي امتحان شوندگان انتخاب نمود. 8- بين كاركرد امتحان شونده در تستهاي عيني و ساير اندازه گيريهاي مربوط به پيشرفت و معلومات وي يك ارتباط و همبستگي مستقيم و بسيار قوي وجود دارد.

36. معايب امتحانهاي گزيده پاسخ: 1- سؤال چند گزينه اي حتي اگر بسيار خوب هم مطرح شده باشد ،نياز به يادآوري ساده مطالب دارد. 2- مي توان انتظار داشت كه در يك مجموعه سؤال چند گزينه اي امتحان شونده بتواند از طريق حدس و گمان مقداري گزينه هاي درست سؤالها را تشخيص دهد. 3- جمله هاي نادرست ارائه شده در گزينه هاي غلط سؤالها،بيش از آنكه شاگرد را در فراگرفتن پاسخهاي درست ياري كند ،ممكن است در تلفيق پاسخهاي نادرست مؤثر واقع شود. 4- اگر سؤال از لحاظ فني بد طرح شده باشد،امكان حدس و گمان امتحان شونده بيشتر مي شود.

37. 5- اگر تعداد گزينه هاي سؤالها كم باشد احتمال حدس امتحان شونده در يافتن جواب سؤالها بيشتر مي شود. 6- برخي از اين گونه سؤالها داراي چندين گزينه درست است. 7- برخي از اين گونه سؤالها داراي هيچ گزينه درستي نيست. 8- طرح سؤالهائي كه احتياج به يادآوري ساده مطالب دارد ،به نفع امتحان شوندگاني است كه به طور سطحي فكر مي كنند و ممكن است حق شاگرداني كه به طور عميق فكر مي كنند و يا اطلاعات بيشتري درباره سؤال دارند تضييع شود.

38. ه: سؤالهاي درست – نادرست محاسن: 1- وسيله ساده و مستقيمي براي سنجش نتايج تعليم وتربيت فراهم مي كند. 2- براي نمونه برداري از طيف وسيع ماده درسي مي توان از آن استفاده كرد. 3- نمره دادن به آنها بسيار آسان و عيني است.

39. معايب سؤالهاي درست – نا درست 1- امكان حدس زدن در آن زياد است. 2- ساختن جمله هايي كه بديهي و يا مبهم نباشد ،كاري دشوار است. 3- مي تواند در دانش آموزان ،احساس عدم آمادگي در پاسخ دادن به سؤالها را ايجاد كند.

40. سؤال درست - نادرست: نوعي سؤال عيني است که از دانش آموزان مي خواهد در مورد درستي يا نادرستي يک عبارت داوري کنند.

41. توصيه هايي براي تدوين سؤال هاي درست- نادرست : 2- از به کار بردن جملات منفی به ويژه ، با دو فعل منفی اجتناب کنيد . ( مانند:طولاني کردن طول تست موجب نمي شود که آن آزمون بي اعتبار شود ). 1- از کاربرد کلمات مطلق نظير :”هميشه“ و”هرگز” اجتناب کنيد. زيرا احکام درست - نادرست مطلق، بسيار نادراست. 3-از کاربرد جمله ها و عبارات پيچيده شامل دو يا چند مفهوم احتراز کنيد. 4- جمله هاي مربوط به گزینه درست نبايد از جمله هاي نادرستطولاني تر باشند.

42. سؤالهاي چند گزينه اي : نوعي از سؤال عيني که مي خواهد تا از ميان مجموعه اي از پاسخهاي ممکن پاسخ درست را انتخاب کند.

43. توصيه هايي براي تدوين سؤال هاي چند گزينه اي: 1-براي اندازه گيري توانایی عقلانی سطح بالا اقدام کنيد، نه فقط يادآوري کلمه به کلمه اطلاعات. 2-بدنه سؤال (متن آن) بايد مسأله يا مطلبي مهم و با معنا را عرضه کند. 3-مراقب باشيد که طول سؤال و نکات دستور زباني، راهنماي پاسخ صحيح نباشد 4-مطمئن باشيد که همه پاسخ ها، هم احتمال باشند و فقط يکي از آنها صحيح باشد. 5- تا آنجا که امکان دارد ، از طرح سؤال هاي منفي(نظير: کدام يک از موارد زير... نيست) و گزينه هايي نظير : ” هيچ يک از موارد فوق“ ، “ همه موارد فوق” و “ موارد الف وب “ اجتناب کنيد.

44. سؤالهاي جور کردني ( تطبيقي ) : نوعي سؤال عيني است که از دانش آموز مي خواهد سؤال هاي يک فهرست را با سؤال هاي مربوط به فهرست ديگر تطبيق دهد.

45. سؤال هاي تطبيقي( جور كردني ): شامل دو فهرست موازي است که داراي مجموعه اي از کلمات يا عبارتها، و ديگري شامل مجموعه اي از پاسخ هاست و دانش آموز بايد بين فهرست پاسخها و فهرست اول، هماهنگي پديد آورد.

46. معايب سؤالهاي جور كردني : • 1-اگر به درستي استفاده نشوند، به حفظ کردن طوطي وار اطلاعات و اعداد منجر مي شوند. • 2- در مورد برخي از يادگيري هاي سطح عالي، کاربرد محدود دارد.

47. توصيه هايي براي تدوين سؤال هاي تطبيقي(جور كردني ) 1-همه اجزا هر سؤال بايد به يك موضوع مربوط باشد. 2- هيچ فهرستي نبايد بيش از پنج تا هفت سؤال داشته باشد. 3- عبارتهاي بلندتر بايد بدنه اصلي سؤال را تشکيل دهد و سؤال هاي کو تاه تر در ستون دوم قرار گيرد. 4- تعداد سؤال هاي بدنه سؤال و پاسخ هاي آنان مساوي نباشد تا احتمال حدس و گمان از بين برود ( يا کاهش يابد ) . 5- به يادگيرندگان تذکر داده شود که پاسخ ها ممکن است يك بار يا بيشتر به کار رود و يا اين که اساساً از آنها استفاده نشود.