Malgorzata Piatek

1. Malgorzata Piatek BAGNA I ICH MIESZKANCY

2. WSTEP Bagna, moczary, torfowiska - niedostepne i dzikie, owiane tajemnica mrocznych legend, basni i wierzen slowianskich. Wsr�d mglistych otchlani czesto pojawialy sie zle duchy, wiedzmy i diably. Odglosy dochodzace z bagien wywolywaly dreszcz grozy - oto obraz tych teren�w jaki w pierwszym momencie nasuwa sie kazdemu czlowiekowi. Zdecydowanie byly to obszary nie lubiane przez ludzi.�Nie ceniono tych teren�w do czas�w niemal nam wsp�lczesnych, bo tez o roli, zyciu i znaczeniu tych ekosystem�w ciagle wiedziano za malo.� Tereny podmokle naleza do najbardziej produktywnych biologicznie ekosystem�w. Jest tam pod dostatkiem swiatla i wody co stwarza idealne warunki do wzrostu roslin i zycia zwierzat.

3. Co to sa tereny podmokle ? Terenami podmoklymi nazywamy obszary, kt�rych powierzchniowa warstwa jest stale nasycona woda. Naleza do nich: bagna, torfowiska, moczary i rozlewiska. Powstaja one w miejscach, gdzie woda ma utrudniony odplyw. Niekt�re tereny podmokle tworza sie na skutek powolnego zarastania jezior. Z uplywem lat jezioro wypelnia sie substancjami odzywczymi nanoszonymi przez wody rzek i deszcze. Stwarza to roslinom i zwierzetom doskonale warunki do zycia. Brzegi i dno zaczyna porastac coraz bujniejsza roslinnosc. Z czasem jezioro staje sie plytsze, az wreszcie przeksztalca sie w bagno. Jednym z najwiekszych w Polsce obszar�w bagiennych w Polsce sa Bagna Biebrzanskie

4. Bagna Biebrzanskie to najwiekszy teren podmokly w Europie

5. Wrota Podlasia � Kraina Bagien

6. Bagna

7. Bagno to obszar trwale podmokly, porosniety wyzsza roslinnoscia (trzcina, palka), powstajacy wskutek utrudnionego odplywu w�d opadowych lub gruntowych. W bagnie powstaje torf.

8. Torfowiska tworza sie w zaglebieniach teren�w o nieprzepuszczalnym podlozu. Rosna tu mchy torfowce, turzyce, welnianki, rosiczki oraz krzewinki, do kt�rych nalezy zurawina i bagno zwyczajne.

9. Moczary - to podmokle tereny wystepujace u brzeg�w rzek, staw�w i jezior. Rozlewiska - to obszary okresowo zalewane przez wode lub stale pokryte cienka warstwa wody.

10. Mieszkancy teren�w podmoklych Obszary podmokle bardzo czesto sa osuszane. Zaklada sie na ich gospodarstwa rolne i buduje domy. Niekt�re tereny uznaje sie za nieuzytki. Sa one jednak niezwykle cenne pod wzgledem przyrodniczym, gdyz zyje na nich wiele gatunk�w roslin i zwierzat. Wiele przystosowalo sie do zycia w takim srodowisku i nie mogloby zyc gdzie indziej.

11. Wybrane gatunki roslin i zwierzat

12. Spis roslin BAGNO ZWYCZAJNE KNIEC BLOTA KOSACIEC Z�LTY MECH TORFOWIEC PALKA WASKO I SZEROKOLISTA ROSICZKA SITOWIE TATARAK ZWYCZAJNY TRZCINA POSPOLITA WELNIANKA ZABISCIEK PLYWAJACY ZURAWINA BLOTNA

13. Welnianka Welnianka jest roslina wieloletnia. Kwitnie od marca do maja. Okwiat sklada sie z licznych tasmowatych nici, kt�re po przekwitnieciu przeksztalcaja sie w dlugi snieznobialy puch. W miejscu gdzie welnianka tworzy gesta darn, torfowisko przybiera biala barwe.

14. Bagno zwyczajne Gesto rozgaleziona krzewinka wysokosci do 1,5 m. o silnym i ostrym zapachu. Ze wzgledu na charakterystyczny zapach uzywa sie go do odstraszania moli. Kwiaty biale, zebrane w szczytowe baldaszki. Rosnie na torfowiskach i w bagiennych borach sosnowych. Jest pod ochrona

15. Bagno zwyczajne

16. Kniec blotna ( kaczence) To pospolita roslina w calym kraju zwana kaczencem. Wystepuje na bagnistych lakach, brzegach zarastajacych staw�w oraz row�w. Roslina wieloletnia, sredniej wielkosci (15-40 cm wys.). Kwiaty z�lte przypominaja nieco wygladem jaskry.

17. Kosaciec z�lty Bylina wysokosci do 1 m z grubym miesistym klaczem. Kwiaty z�lte, duze, luzno zebrane w kwiatostan. Rosnie na blotnistych lakach, w rowach, na brzegach w�d stojacych i wolno plynacych

18. Palka wasko i szerokolistna

19. Palka wasko i szerokolistna Roslina o grubym, plozacym klaczu,wysokosc od 1-3 m. Kwiatostan w ksztalcie kolby o dlugosci ok.10-35 cm. U nas pospolita na brzegach w�d stojacych oraz rozlewiskach. Jak wskazuje nazwa palki r�znia sie miedzy soba wielkoscia lisci.

20. Rosiczka To bylina torfowiskowa-owadozerna, z przyziemna r�zyczka lisciowa. Do chwytania owad�w sluza jej specjalnie przystosowane wloski na lisciach. Wydzielaja one enzymy i wchlaniaja pokarm. Roslina lecznicza. W Polsce wystepuja trzy gatunki chronione.

21. Sitowie Roslina wieloletnia, gesto kepkowa, o bezlistnych, oblych lodygach wysokosci do 1,5 m. Sa r�zne gatunki sit�w, ale wszystkie charakteryzuja sie podobnym wygladem. Wystepuja licznie na mokradlach, torfowiskach oraz wilgotnych lakach.

22. Tatarak zwyczajny Roslina wieloletnia, mylona dosc czesto z palka waskolistna i szerokolistna. Dlugosci okolo 1,5 m. Z dlugim, grubym klaczem. Rosnie w wodach stojacych i wolno plynacych lub na ich obrzezach. Cala roslina, a szczeg�lnie klacze bardzo pachnace.

23. Trzcina pospolita To wieloletnia trawa, wysokosci ok. 4 m. Ma bardzo grube zdzbla oraz kloski 3-7 kwiatowe zebrane w wieche. Tworzy zarosla przy brzegach w�d i na mokradlach.

24. Zabisciek plywajacy Bylina wodna, o prawie sercowatych plywajacych lisciach o srednicy 15-20 mm. Roslina bez klacza. Kwiaty biale, �pogiete� o trzech platkach korony. Jedna z piekniejszych roslin wodnych. Wystepuje na brzegach jezior, w rowach i torfowiskach. Pospolity na calym nizu.

25. Zurawina blotna Plozaca roslina z rodziny wrzosowatych. W Polsce wystepuje na torfowiskach i w borach bagiennych. Krzewinka o plozacych sie, niciowatych, rzadko ulistnionych galazkach dlugosci do 1 m. Jagody czerwone lecznicze i jadalne. Stosowane do wyrobu sok�w, galaretek i kisieli.

26. Spis wybranych gatunk�w ptak�w Bocian bialy� Czapla siwa Ges gegawa Kaczka krzyz�wka �Zuraw 

27. Bocian bialy  Dlugosc ciala: 100-115 cm.Powszechnie znany i lubiany ptak o bialym upierzeniu z czarnymi lotkami oraz dlugimi czerwonymi nogami i dziobem. W Polsce zamieszkuje co czwarty bocian na swiecie. Bociany buduja jedne z najwiekszych gniazd mogacych osiagac do 2 m wysokosci i 1,5 m srednicy. Czasem gniazduje kolonijnie, natomiast rzadko z dala od osad ludzkich.

28. Tereny podmokle sa dogodnym miejscem zerowania dla bociana bialego

29. Bocian na gniezdzie

30. Bocianie malenstwa

31. Maly bociek

32. Bocian w locie

33. Spotkanie na lace

34. �Czapla siwa  Dlugosc ciala: 90-105 cm.Ptak wielkosci bociana o smuklej sylwetce z dluga wygieta szyja. Upierzenie popielate z wierzchu i bialawe od spodu. Z tylu glowy zwisa czarny czub, zas z przodu szyi ma rzad czarnych plamek. Mloda czapla nie ma wyrazistego rysunku na glowie i szyi.W locie r�zni sie od bociana lub zurawia esowato wygieta szyja i lukowato wygietymi skrzydlami.

35. Czapla siwa

36. Miejsce gniazdowaniaczapli siwej

37. Czapla z piskletami

38. Gegawa  Dlugosc ciala: 75-90 cm.Duza ges o szarobrunatnym ubarwieniu z r�zowymi nogami i dziobem. W locie ma jasnopopielate pokrywy skrzydel, co odr�znia ja od przelotnej u nas gesi zbozowej.Od niej wywodza sie gesi domowe.Gegawy tworza pary na cale zycie. Po legach odbywaja pierzenie i w�wczas wymieniaja jednoczesnie wszystkie lotki, tracac zdolnosc do lotu .Wiez rodzinna utrzymywana jest az do wedr�wki.

39. Ges gegawa

40. Ges gegawa

41. Gegawa szykujaca sie do lotu

42. Gegawa w locie

43. Gniazda gesi sa zwykle dobrze schowane wsr�d trzcin

44. Troska o piskleta

45. Kaczka krzyz�wka Kaczka krzyz�wka (Anas platyrhynchos), ang. Mallard jest najpospolitsza kaczka wystepujaca w Polsce. Mozna ja spotkac na prawie wszystkich zbiornikach wodnych. Zamieszkuje nawet male stawy w parkach w duzych miastach, rowy i szybko przyzwyczaja sie do czlowieka. Zywi sie drobnymi zwierzetami wodnymi i kawalkami roslin. Na wiosne i zime kaczory przybieraja piekna szate godowa, a latem i jesienia staja sie podobne do samic, ale maja z�lty dzi�b. Krzyz�wki jak wiekszosc kaczek w czasie letniego pierzenia jednoczesnie traca wiekszosc pi�r, a tym samym zdolnosc latania. Dlatego zaszywaja sie na kilka tygodni w niedostepnych miejscach aby przetrwac ten okres. Gniezdza sie albo w poblizu wody w trzcinach albo daleko od wody nawet w starych wierzbach. Samica znosi 9-13 zielonkawo-szarych jaj. Krzyz�wki sa zagniazdownikami

46. Krzyz�wka samiec

47. Krzyz�wka samica

48. Para krzyz�wek

49. �Zuraw  Dlugosc ciala: 105-130 cm.Ptak wiekszy od bociana o popielatym ubarwieniu z czarna szyja i glowa oraz biala szeroka brwia za okiem. Na ciemieniu czerwona plama. Z tylu ciala zwisa pi�ropusz wydluzonych i wygietych pi�r. W locie przypomina bociana, lecz r�zni sie ubarwieniem i aktywnym sposobem lotu.Zuraw bedac do niedawna ptakiem skrytym i wymagajacym odludnych siedlisk, ostatnio kolonizuje tereny w poblizu czlowieka, co przyczynia sie do znacznego wzrostu jego liczebnosci.

50. Zuraw na lace

51. Zuraw gniazdujacy na bagnie

52. Zlotowisko zurawi

53. Znaczenie teren�w podmoklych Rosliny rosnace wzdluz brzeg�w rzek zapobiegaja ich podmywaniu i niszczeniu przez wode. Tereny podmokle stanowia naturalny magazyn wody, z kt�rej rosliny moga korzystac nawet w czasie suszy. Woda wsiakajaca w glebe ulega naturalnemu odfiltrowaniu Takze wiele roslin ma zdolnosc wychwytywania szkodliwych substancji, wprowadzonych do wody przez czlowieka. Tereny zalewowe zlokalizowane wzdluz brzeg�w rzek niweluja fale powodziowa Pozwalaja wodzie rozlac sie na przybrzezne laki. Chlonac wode, stanowia jej magazyn w czasie suchego lata.