Caomhnú Foirgnimh (Conservation of Buildings)

1. Caomhnú Foirgnimh(Conservation of Buildings) Staidéar Foirgníochta

2. Caomhnú: • Is éard is brí le caomhnú foirgnimh ná gníomhaíocht a thógtar chun cosc a chur ar meathlú (decay) sean foirgnimh. • Tá dhá slí éagsúl chun é seo a dhéanamh: • Athchóiriú (Restoration) • Atógáil (Reconstruction)

3. Athchóiriú: • Le athchóiriú, déantar an foirgnimh a thógaint go hiomlán ar ais go dtí an stáit ina raibh sé fadó. Le seo a dhéanamh úsáidtear na hábhair agus modhanna tógála sean-aimseartha.

4. Athchóiriú:

5. Atógáil

6. Aire don Oidhreacht Tógála Eagraíochtaí Rialtaise Eagraíochtaí Neamhsplácha Oifig na nOibreacha Poiblí An Taisce Údaráis Áitiúla An Bord Pleanála An Comhairle Oidhreachta Fardal Náisiúnta d’Oidhreacht Ailtireachta

7. Déanann bainistíocht ar na foirgnimh Oidhreachta agus séadcomharthaí (monuments). • Déanann siad bileoigíní a chló agus turasanna a eagrú timpeall ar foirgnimh oidhreachta. • Is leis an OPW ceann de na hoifigí Ailtireachta is mó sa tír.

8. OPW

9. Údaráis Áitiúla Comhairle Contae Phort Láirge, Comhairle Baile Dún Garbháin. • De réir an dlí caithigh na húdaráis áitiúla cosaint a thbhairt go na foirgnimh oidhreachta áitiúla.

10. Údaráis Áitiúla • Is féidir leis na húdaráis áitiúla an méid seo a leanas a chur i bhfeidhm: • Ordú a thabhairt chun chaomhnú a dhéanamh ar foirgneamh. • Chun suíomh oidhreachta a cheannach, le hordú cheannaigh éigeantaigh (compulsory purchase order).

11. Údaráis Áitiúla • Chun obair a dhéanamh ar foirgneamh oidhreachta agus ansin an bille a thabhairt don úinéir. • Is féidir leo fíneáil nó téarma priosún (tríd na cúirt) a lorg d’éinne a dhéanann damáiste d’fhoirgneamh oidhreachta.

12. An Comhairle Oidhreachta • Tugann an Comhairle Oidhreachta comhairle don rialtas faoi cúrsaí caomhnú. • Déanann an Comhairle seo tríd polasaithe a mholadh chun oidhreacht náisiúnta a aithint, chosaint, caomhnú agus a fheabhsú.

13. Fardal Náisiúnta d’Oidhreacht Ailtireachta • Is cuid laistigh den Roinn Comhshaol... é an FNOI (NIAH). • Déanann an FNOI foirgnimh oidhreachta ó 1700 ar aghaidh a aithint agus a thaifead.

14. Fardal Náisiúnta d’Oidhreacht Ailtireachta • Is é príomh fheidhm an FNOI ná chun: • Treoirlínte a dhearradh chun foirgnimh ar cheart caomhnú a aithint. • Eolas a thabhairt go na húdaráis áitiúla chun gur féidir leo foirgnimh tábhachtacha áitiúla a aithint. • Níos mó eolas agus tuiscint a thabhairt faoi oidhreacht ailtireachta na hÉireann.

15. An Taisce • Is grúpa neamhsplách é An Taisce, a thugann comhairle go dtí na húdaráis pleanála faoin tionchar a mbeadh ag forbairt ar leith ar oidhreacht nádúrtha agus tógála. • Breathnaíonn baill An Taisce ar c. 3,000 iarratais pleanála in aghaidh na bliana.

16. An Taisce • Coimeadann An Taisce liosta d’fhoirgnimh atá faoi chontúirt agus bíonn siad ag obair chun go ndéantar caomhnú ar na foirgnimh sin. • Go minic bíonn An Taisce i lár argóintí faoi forbairt bóithre agus tithe aonaracha á thógáil faoin tuath.

17. An Taisce's legal challenge to M3 tolling failsIrish TimesThursday, April 5, 2007A legal challenge by An Taisce, which, if successful, could havestopped the development of the M3 Clonee to Kells motorway as a tolledroad, was mounted in the High Court yesterday.

18. An Bord Pleanála • Is cineál (Court of Appeal) é an Bord Pleanála le haghaidh éinne nach bhfuil sásta le cinneadh atá déanta ag údarás áitiúl faoi pleanál ar leith. • Caithigh an Bord a chinntiú go bhfuil cinneadh na húdaráis áitiúla cothrom go na páirtíthe ar fad.

19. Tréithe Caomhnú • Is féidir breathnú ar caomhnú mar athcóiriú nó mar atógáil ar sean-fhoirgneamh. • Chun béim a chur ar suntasacht stairiúl an foirgneamh is ea sprioc an chaomhnú. • Tá sé fíor thábhachtach go mbeadh úsáíd nua an foirgneamh atá á chaomhnú, in oiriúnt leis an structúr bunúil.

20. Tréithe Caomhnú • Nuair atá foirgneamh á chaomhnú ba cheart: • Suntasacht stairiúl an bhfoirgneamh a choimead. • Ba cheart gnéithe m.sh. Cláir urláir, plástar aol, comhlaí fuinneoige (shutters) a choimead. • Staidéar a dhéanamh ar stair an foirgneamh. • M.sh. Ba cheart gnéithe tógála an foirgneamh a aithint comh maith leis na húsáideanna a bhí ag an bhfoirgneamh. Ba cheart aon líníochtaí faoin tógáil a aimsiú s.rl.

21. Tréithe Caomhnú • An méid is lú athraithe a dhéanamh agus is féidir. • Ba cheart rudaí a dheisiú in áit iad a athrú comh mór agus is féidir. • Ná athraigh an timpeallacht. • M.sh. Ba cheart go mbeadh crainn agus páirceanna timpeall ar teach tuaithe seoirseach, má ligtear aon tógáil a dhéanamh ar na páirceanna sin, scriostar ionraiceas an tigh. • In-aisiompaitheacht/ • Ba cheart a bheith in ann aon obair nua a bhaint/mhalairt níos déanaí.

22. Caomhnú • Tá sé chéim i gceist le caomhnú ceart a dhéanamh ar foirgneamh. • Iniúchadh agus Taighde a dhéanamh ar stair an foirgneamh. • Suirbhé a dhéanamh ar an bhfoirgneamh. • Obair a phleanál. • Obair a dhéanamh. • Obair a thaifeadadh. • Plean cothabháile (maintenance) a chur i bhfeidhm.

23. Lochtanna • Go minic déantar botún nuair atá obair á dhéanamh ar sean foirgnimh. M.sh:

24. Lochtanna: Fuinneoga • Toisc go raibh gloine costasach agus nach raibh pánaí móra ar fáil, d’úsáid muintir na hama go leor pánaí beaga chun fuinneog níos mó a dhéanamh. • Thart fáth 1850 tháinig athrú ar an scéal nuair a bhí pánaí móra gloine ar fáil níos saoire.

25. Lochtanna: • Bunaíodh dearadh na foirgnimh ón am seo ar an meán órga. Bunaíodh na dóirsí agus fuinneoga ar an meán órga chomh maith. Bhíodh na pánaí gloine fiú bunaithe ar an meán órga. • Chruthaigh sé seo foirm galánta agus maisiúl. • Mura gcoimeadtar an gaol seo bíonn droch thionchar ar Cuma an foirgneamh.

26. Lochtanna • Tá sé fíor thábhachtach nach n-úsáidtear uPVC in áit fuinneoga sais adhmad. Níl an meán órga le feiceál leis na fuinneoga seo agus toisc sin milltear Cuma an foirgneamh.

27. Lochtanna: Moirtéar & Rindreál • Is é an locht is mó a tharlaíonn ó thaobh rindreál agus móirtéar ná go núsáidtear an ábhar mí-cheart. • Go minic tógadh sean foirgnimh le ballaí móra tiubh. Ghlac na ballaí seo leis an aimsir agus bhíodar ábalta análú. • Is de bharr an moirtéar a bhí déanta as aol a bhí na ballaí seo in ann analú.

28. Lochtanna: Móirtéar & Rindreál • Sa lá atá inniu ann ní úsáidtear plástar aol go de ghnáth, mar nach mbíonn gá go mbeadh na ballaí ag analú. • Mar sin, má úsáidtear an plástar nó moirtéar gan aol ann, ar sean bhalla, ní bheidh an bhalla sin ábalta análú. • De bharr sin beidh taise sáite ins an bhalla, agus déanfar damáiste dó dá bharr.

29. Lochtanna:

30. Lochtanna: • Go minic, toisc go bhfuil sé faiseanta faoi láthair, baintear an rindreál ó sean foirgnimh chun gor féidir an cloch thíos faoi a fheiceál.

31. Lochtanna: • Tá roinnt mhaith fadhbanna ag baint le seo: • Fágann sé an bhalla oscailte don aimsir. • Léiríonn sé droch caighdeán oibre cloiche nach raibh in ainm is a bheith feiceálach. • Má tá an foirgneamh mar cheann de ghrúpa ar sráid, seasann sé amach ón ghrúpa. • Ní léiríonn sé aon meas don stíl agus traidisiún ón aimsir tógála.

32. Lochtanna:

33. Ceist: